Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1W9Mb5SJ4irn1

Przysłówki

Ważne daty

264–241 p.n.e. – I wojna punicka

ok. 180–ok. 100 p.n.e. – Panajtios, przedstawiciel Średniej Stoi

173 p.n.e. – Senat usuwa filozofów i retorów greckich z Rzymu

161 p.n.e. – Senat usuwa filozofów i retorów greckich z Rzymu

155 p.n.e. – Senat usuwa filozofów i retorów greckich z Rzymu

ok. 135–ok. 50 p.n.e. – Posejdonios, uczeń Panajtiosa, stoik

106–43 p.n.e. – Cyceron , polityk, mówca i filozof rzymski

45 p.n.e. – Śmierć Tulii, córki Cycerona

45 p.n.e. – Cyceron pisze: Paradoksy stoików, Rozprawy akademickie, Rozważania o granicach dobra i zła, Rozmowy tuskulańskie, traktaty O starościO naturze bogów

44 p.n.e. – Cyceron pisze traktaty O przyjaźniO powinnościach

9–79 – Tytus Flawiusz Wespazjan, cesarz rzymski w latach 69–79, założyciel dynastii Flawiuszy

1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

Rkdow0AUzXIaQ
Scenariusz zajęć do pobrania.

I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń:

1. zna i rozpoznaje następujące formy morfologiczne z zakresu gramatyki języka łacińskiego:

g) zasady tworzenia i stopniowania przysłówków pochodzących od przymiotników deklinacji I – III,

8. dokonuje następujących transformacji gramatycznych w zakresie morfologii:

g) tworzy i stopniuje przysłówki pochodzące od przymiotników deklinacji I–III.

II. W zakresie kompetencji kulturowych. Uczeń:

4. posiada podstawową wiedzę o następujących kluczowych zjawiskach i dziełach z obszaru filozofii starożytnej:

6) wybrane pisma filozoficzne Cycerona: O przyjaźni, O starości;

III. W zakresie kompetencji społecznych. Uczeń:

1. dostrzega wagę systematyczności w poznawaniu zjawisk gramatycznych i dokładności w sporządzaniu adekwatnego przekładu;

2. nabiera umiejętności szybkiego praktycznego zastosowania i ćwiczenia nowo nabytej wiedzy;

3. dostrzega znaczenie języka łacińskiego oraz kultury starożytnej Grecji i Rzymu dla kultury polskiej, europejskiej i światowej.

Nauczysz się

tworzyć przysłówek oraz go stopniować;

charakteryzować rozwój filozofii w Rzymie;

określać rolę Cycerona w rozwoju filozofii.

Adverbia (przysłówki)

Jak utworzyć przysłówek?

Należy posłużyć się genetiwem formy męskiej przymiotnika w następujący sposób:

W przypadku przymiotników deklinacji 1 i 2:

  1. altus, alta, altum → gen. sg: alt-i → alt‑e – wysoko

  2. pulcher, pulchra, pulchrum → gen. sg: pulchr-i → pulchr‑e – pięknie

W przypadku przymiotników deklinacji 3:

  1. gravis, gravis, grave → gen. sg: grav-is → grav‑ĭter – ciężko

  2. felix, felix, felix → gen. sg: felic-is → felic‑ĭter – szczęśliwie

Uwaga! Przymiotniki deklinacji 3 zakończone na -ns tworzą przysłówki z końcówką -nt‑er, np.:

  1. prudens, prudens, prudens  → gen. sg: prudent-is → prude‑nt‑er – mądrze

  2. sapiens, sapiens, sapiens  → gen. sg: sapient-is → sapie‑nt‑er – roztropnie

Jak utworzyć przysłówek w stopniu wyższym i najwyższym?

Ro8bW0BNNNWIp
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.

Stopniowanie nieregularne

RFutTC255Mize1
Wykonaj zadanie zgodnie z poleceniem.
R6rdt3WMKnRBw1
Ćwiczenie 1
Utwórz formy przysłówka z podanego gradus positivus na gradus comparativus: facile, multum, bene, parum, male, magnopěre, fortis.
RfsDQv1o2YfqT
Ćwiczenie 2
Przetłumacz sentencje: de mortuis nil nisi bene, altius citius fortius, maximae fortunae minime crede.
R1P5lJzUSTV8g
Ćwiczenie 3
Uzupełnij zdania odpowiednią formą przysłówka. Tu uzupełnij 1.Victores victos saepe Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero tractant.
2. Numquam Romani Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero pugnaverunt quam ad Cannas.
3. Potius Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero quam numquam.
4. Pindarus Olympiorum victores omnium poetarum Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero celebrabat.
5. Rhetorica est ars Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero dicendi et persuadendi.
6. Legendi occasio Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero est quam audiendi.
7. Homo elegans Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero vivit.
8. Galli deorum Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero Mercurium colunt.
9. Homines Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero oculis credunt.
10. Tu uzupełnij 1.saepius, 2. bene, 3. eleganter, 4. fortius, 5. plus, 6. pulcherrĭme, 7. maxĭme, 8. crudelissĭme, 9. libentissĭme, 10. sero ratio quam vis.

Filozofia w Rzymie

W II w. p.n.e. Rzym stał się nie tylko potęgą polityczną, ale i jednym z ośrodków życia kulturalnego, które stworzyli uczeni i filozofowie greccy. Wprawdzie nieprzyjaźnie ustosunkowani do całej greckiej kultury Rzymianie starej daty, jak np. Katon Starszy, przyczynili się do powstania uchwał senatu, na mocy których filozofowie i retorzy greccy zostali wydaleni z Rzymu (173, 161, 155 p.n.e.), stan ten jednak uległ zmianie w 2. połowie II w. p.n.e., gdyż młodzi Rzymianie zaczęli wyjeżdżać do ośrodków nauki greckiej, aby uzupełnić swe wykształcenie. Wtedy obudziło się zainteresowanie także dla filozofii. Weszło więc w modę, że niemal każdy wykształcony Rzymianin należał do jakiejś szkoły filozoficznej, przynależność ta jednak miała przeważnie charakter określonej praktycznej postawy życiowej.

R7xDUku0snmGa
Autor nieznany, „Tak zwany Patrycjusz Torlonia”, prawdopodobnie Katon Starszy; kopia z I w. oryginału z 80–70 r. p.n.e., Muzeum Torlonia, Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna

Rzymianie, wychowywani w kulcie życia czynnego i przygotowywani od najmłodszych lat do działalności publicznej, nie byli najlepszym materiałem na filozofów‑teoretyków i nie mieli zrozumienia dla oderwanych spekulacji greckiej myśli filozoficznej. Oczekiwali natomiast od filozofii odpowiedzi na takie konkretne pytania, jak: na czym polega szczęście w życiu i jak je osiągnąć, w jaki sposób uniezależnić się od zmiennych kolei i przeciwności losu, jaki jest najlepszy ustrój państwa, czy istnieją bogowie i życie pośmiertne itp. Oczekiwali przy tym potwierdzenia wartości życia czynnego i jego wyższości nad życiem oddanym wyłącznie sprawom osobistym i rozmyślaniu. Ta praktyczna i trzeźwa umysłowość rzymska nie pozostała bez wpływu na niektóre kierunki greckiej myśli filozoficznej. Przykładem tego jest stoicyzmStoicyzmstoicyzmw wydaniu Panajtiosa (ok. 180–ok. 100 p.n.e.), wybitnego przedstawiciela tzw. Średniej Stoi i jej kierownika w latach ok. 129–ok. 109 p.n.e., który należał do kręgu bliskich przyjaciół Scypiona Młodszego i wiele lat spędził u boku tego wybitnego i wykształconego wodza i męża stanu.

R1Rb565L8JokR
Sailko(fot.), „Posejdonios z Apamei”; rzymska kopia (23 p.n.e.–14 n.e.) greckiej z II w. p.n.e., Muzeum Archeologiczne w Neapolu, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0

W ujęciu Panajtiosa dumny mędrzec stoicki, pozostający na uboczu ludzkiej gromady i wyznający całkowitą niewrażliwość na wszystko, co w człowieku nie jest chłodnym rozumem, stał się człowiekiem czynu, który swoje siły i zdolności poświęca dla dobra ogółu, i w służbie tej urzeczywistnia najwyższy ideał moralnego piękna. W tym nowym ideale mędrca został uwzględniony społeczny charakter jednostki ludzkiej i zostało powiedziane, że pełnym człowiekiem stać się można dopiero w społeczeństwie. Rzymski ideał prawego człowieka (vir bonus) znajduje odniesienie w jednej z najbardziej wziętej i rozpowszechnionej w epoce hellenistycznej teorii bytu i koncepcji człowieka, zyskującego równocześnie miano mędrca (vir sapiens). Nowa koncepcja ujmowała człowieka jako istotę złożoną  nie tylko z rozumu, ale także z innych popędów i sił (uczucia), którym przyznawała należne im miejsce, nie każąc ich tłumić ani tępić, lecz poddać porządkującej sile rozumu i utworzyć piękną harmonijną całość. Wynikiem tej harmonii miała być pogoda ducha (euthymia), a drogą – cnota umiarkowania (gr. sofrozyne, łac. temperantia). To połączenie rzymskiej cnoty (virtus) z grecką mądrością (sapientia) w wydaniu stoickim okazało się bardzo szczęśliwe i doprowadziło do wykształcenia się rzymskiego pojęcia humanitas (szlachetność), której najwybitniejszym przedstawicielem był Cyceron. Stoicyzm ten, już zromanizowany (w wydaniu Panajtiosa, potem Posejdoniosa, jego ucznia), zyskał sobie wśród Rzymian największą liczbę zwolenników, stał się  jednym z ważnych elementów tego, co można by nazwać ogólnie pojęciem „rzymskości”. […]

R1RA9NGe4fmex
Ilustracja przedstawia rzeźbę „Cyceron” autorstwa Bertela Thorvaldsena. Rzeźba ukazuje popiersie mężczyzny w średnim wieku. Mężczyzna ma lokowane włosy. Jego wzrok skierowany jest przed siebie. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1. Szczególną pozycję w dziejach myśli filozoficznej rzymskiej zajmuje Marek Tuliusz Cyceron (106–43 p.n.e.), który postawił sobie jako zadanie popularyzację wśród Rzymian filozofii greckiej i poświęcił jej wiele swoich dzieł, pisanych w ostatnich latach życia.
Bertel Thorvaldsen, „Cyceron”, na podstawie rzymskiego oryginału, 1799-1800, Muzeum Thorvaldsena w Kopenhadze, Dania, wikimedia.org, domena publiczna

Cyceron posługiwał się formą dialogu, która pozwala przedstawić czytelnikowi poglądy różnych szkół na dane zagadnienie. Sam Cyceron nie był myślicielem oryginalnym: w teorii poznania i rzeczywistości przychylał się do poglądów Nowej Akademii Platońskiej, która – stojąc na stanowisku umiarkowanego sceptycyzmuSceptycyzmsceptycyzmu– zalecała wybieranie z różnych systemów poglądów najbardziej prawdopodobnych (eklektyzm), potępiając trzymanie się jednego systemu (dogmatyzm) jako wyraz lenistwa i ograniczenia umysłowego. W dziedzinie zagadnień etycznych, religijnych oraz teorii państwa Cyceron zbliżał się do nauki stoickiej w wydaniu Panajtiosa i Posejdoniosa. Pisma filozoficzne Cycerona (wobec zaginięcia wielu dzieł autentycznych) są bardzo cennym źródłem poznania greckiej filozofii.

Źródło: (M. Grzesiowski, Kierunki filozoficzne [w:] Słownik kultury antycznej, red. nauk. R. Kulesza, Warszawa 2012, s. 587–588).

R1EgQZMFoVefH
Ćwiczenie 4
Połącz w pary greckie i rzymskie pojęcia oraz ich objaśnienia. humanitas Możliwe odpowiedzi: 1. mądrość, 2. cnota, 3. szlachetność, 4. umiarkowanie, 5. pogoda ducha sofrozyne Możliwe odpowiedzi: 1. mądrość, 2. cnota, 3. szlachetność, 4. umiarkowanie, 5. pogoda ducha sapientia Możliwe odpowiedzi: 1. mądrość, 2. cnota, 3. szlachetność, 4. umiarkowanie, 5. pogoda ducha virtus Możliwe odpowiedzi: 1. mądrość, 2. cnota, 3. szlachetność, 4. umiarkowanie, 5. pogoda ducha euthymia Możliwe odpowiedzi: 1. mądrość, 2. cnota, 3. szlachetność, 4. umiarkowanie, 5. pogoda ducha
R1CnM1x4AsDpt
Ćwiczenie 5
Sceptycyzm, eklektyzm czy dogmatyzm? Uzupełnij luki w zdaniach. 1. Dobieranie tez światopoglądowych z różnych systemów i łączenie ich w jedną całość to Tu uzupełnij 2. Trzymanie się poglądów jednej doktryny to Tu uzupełnij 3. Stanowisko odrzucające możliwość uzyskania wiedzy wiarygodnej, pewnej to Tu uzupełnij
RYGC1o60kAck5
Ćwiczenie 6
Połącz w pary. 1. W swoich pismach popularyzował wśród Rzymian filozofię grecką. Tu uzupełnij 1. Katon Starszy, 2. Panajtios, 3. Scypion Młodszy, 4. Cyceron
2. Zwalczał w Rzymie przedstawicieli filozofii i retoryki greckiej. Tu uzupełnij 1. Katon Starszy, 2. Panajtios, 3. Scypion Młodszy, 4. Cyceron
3. Był wybitnym wodzem, mężem stanu, miłośnikiem filozofii i nauki greckiej. Tu uzupełnij 1. Katon Starszy, 2. Panajtios, 3. Scypion Młodszy, 4. Cyceron
4. Pod koniec II w. p.n.e. był kierownikiem tzw. Średniej Stoi. Tu uzupełnij 1. Katon Starszy, 2. Panajtios, 3. Scypion Młodszy, 4. Cyceron

Romani et Graeci inter se comparantur

(na podstawie: Cicero, Tusculanae disputationes I, 1–3)

Apud Ciceronem leguntur, quae sunt: Meum semper iudicium fuit omnia nostros aut invenisse, aut accepta ab eis fecisse meliora. Nam mores et instituta vitae resque domesticas ac familiares  nos et melius curamus et rectius, rem vero publicam nostri maiores certe melioribus temperaverunt et institutis et legibus. In re militari cum virtute nostri multum valuerunt, tum plus etiam disciplina. Iam ea, quae natura, non litteris impetraverunt, neque cum Graecia, neque ulla cum gente comparare possumus. In qua enim tanta gravitas, in qua tanta constantia, magnitudo animi, probitas, fides, in qua tam excellens in omni genere virtus fuit? Nulla cum maioribus nostris comparari potest. Doctrina Graecia nos et omni litterarum genere superabat; in quo erat facile vincere non repugnantes.

Źródło: [w:] Stefan Staszczyk, Jadwiga Daabowa, Zbigniew Sabiłło, Lingua Latina, Warszawa 1959.

Tłumaczenie:Rzymianie i Grecy porównują się ze sobąTłumaczenie:

Rzymianie i Grecy porównują się ze sobą
R1JzuVAnPsypg
Ćwiczenie 7
Oceń, czy poniższe zdania są zgodne z treścią tekstu. Każdemu z nich przyporządkuj kategorię VERUM (prawda) lub FALSUM (fałsz). Spostrzeżenia Cycerona wynikają z poczucia wyższości nad Grekami i innymi narodami; Nadzwyczajna „disciplina” cechująca Rzymian to według Cycerona źródło ich sukcesów; Zdanie „Moribus antiquis res Romana stat” wyraża sens argumentacji Cycerona; Cyceron, wyliczając cnoty rzymskie, pomija „pietas”.
R1YA93s0ELt3n
Ćwiczenie 8
Dopasuj słowa określające cnoty rzymskie do opisów postaci.

VIRTUS – GRAVITAS – FIDES
Wespazjan mimo podeszłego wieku i choroby skrupulatnie wypełniał swoje cesarskie obowiązki. Przed śmiercią powiedział: „Cesarz powinien umierać stojąc” i próbował się podnieść. Zmarł podtrzymywany przez przyjaciół. – 1. GRAVITAS, 2. FIDES, 3. VIRTUS

Marek Regulus, bohater I wojny punickiej, wpadł w ręce wrogów. Posłany przez nich do Rzymu miał przekonać senat – za cenę odzyskania wolności – do wymiany jeńców. Senat pod jego wpływem na to nie przystał, a sam Regulus wrócił do Afryki i po długich torturach zginął z rąk wrogów. – 1. GRAVITAS, 2. FIDES, 3. VIRTUS

Horacjusz Kokles, bohater wojny z etruskim królem Porsenną, zauważył wrogów, którzy zbliżali się do Tybru. Wraz z towarzyszami zaczął bronić przeprawy, jednak potem walczył samotnie, dając innym czas na zniszczenie belek wzmacniających most – Pons Sublicius. Rzymianie nadali Horacjuszowi przydomek „Kokles” – „Jednooki”, ponieważ w czasie walki stracił oko. – 1. GRAVITAS, 2. FIDES, 3. VIRTUS
R7h9v391rzV4x
lustracja przedstawia rzeźbę „Cyceron” nieznanego autora. Rzeźba ukazuje popiersie mężczyzny w średnim wieku. Mężczyzna ma lokowane włosy i patrzy na wprost siebie. Na ilustracji umieszczone są kolejno ponumerowane aktywne punkty, po wybraniu których wyświetlą się dodatkowe informacje: 1. Rok 45 przed naszą erą, w którym zmarła Tullia, ukochana córka Cycerona z pierwszego, dopiero co zakończonego małżeństwa z Terencją, był jednym z najtrudniejszych w jego życiu. Sytuacja polityczna w Rzymie zmierzała ku wojnie domowej. Był to czas dominacji Cezara, potem nastąpił zamach na jego życie, a Cyceron po raz ostatni angażował się w życie polityczne republiki. popiersie cycerona, „Popiersie Cycerona” - widok na całość, Muzea Kapitolińskie, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0, 2. Najpierw jednak po śmierci córki Arpinata usunął się z Rzymu i udał do posiadłości w Tuskulum. W ciągu kilkunastu miesięcy w latach 46–44 przed naszą erą napisał większość swoich dzieł z zakresu filozofii. mapa Starożytnego Rzymu, Mapa obrazująca odległość pomiędzy Rzymem a Tusculum, wikimedia.org, CC BY 3.0, 3. Willa, w której powstały: „Paradoksy stoików”, „Rozprawy akademickie”, „Rozważania o granicach dobra i zła”, „Rozmowy tuskulańskie”, traktaty „O starości” i „O przyjaźni”, „O naturze bogów” i „O powinnościach”, właściwie już nie istnieje. ruiny budowli Ruiny rzymskiej willi w Tuskulum. Uważane za pozostałości odbudowanego przez cesarza Trajana domu Cycerona, 1981, wikimedia.org, domena publiczna, 4. Jedną z najbardziej znanych i najczęściej cytowanych prac filozoficznych Cycerona jest dialog „Rozmowy tuskulańskie”. Na przestrzeni wielu wieków czytali go filozofowie, uczeni, poeci, politycy i władcy, najchętniej sięgając po ostatnią księgę „Tuskulanek”, czyli rozważania o cnocie. karta z księgi Przekład prac Cycerona spisany w księdze, około 1450-1460, Neapol, wikimedia.org, domena publiczna, 5. Pięć ksiąg dialogu, który stanowi fikcję literacką, obejmuje pięć dni rozmów, które miały się toczyć w willi Cycerona w Tuskulum, między osobami oznaczonymi przez niego literami A i M. Tematem księgi I jest pogarda śmierci, II – znoszenie cierpienia, III – łagodzenie zmartwień, IV – afekty i V – cnota i życie szczęśliwe. krajobraz z rozmowami Joseph Mallord William Turner, „Cyceron w swojej Willi w Tusculum”, XIX wiek, wikimedia.org, domena publiczna, 6. W ostatniej księdze Cyceron stworzył ideał mędrca, któremu „sama cnota (virtus) wystarcza do szczęścia”, i doszedł do wniosku, że w życiu najważniejsze są: mądrość, męstwo i uczciwość. Cnota to zaś „summum bonum” – najwyższe dobro – dostępne mędrcowi: kto może osiągnąć najwyższe dobro, ten może żyć szczęśliwie.
Autor nieznany, „Popiersie Cycerona”, Muzea Watykańskie, Watykan, wikimedia.org, CC BY 4.0
RoqcCfIlfZyaD
Ćwiczenie 9
Połącz w pary łacińskie tytuły dzieł Cycerona i odpowiadające im tytuły polskie. Paradoksy stoików, Rozprawy akademickie, Rozważania o granicach dobra i zła, Rozmowy tuskulańskie, O starości, O przyjaźni, O naturze bogów, O powinnościach, Paradoxa stoicorum, Academica, De finibus bonorum et malorum, Cato sive de senectute, Laelius sive de amicitia, De natura deorum, De officiis.

Słowniki

Słownik pojęć

Akademia Platońska
Akademia Platońska

szkoła filozoficzna założona ok. 387 r. p.n.e. przez Platona w Atenach

Arpinata
Arpinata

przydomek Cycerona utworzony od Arpinum – miejsca, w którym się urodził

Dogmatyzm
Dogmatyzm

trzymanie się poglądów jednej doktryny

Eklektyzm
Eklektyzm

dobieranie tez światopoglądowych z różnych systemów i łączenie ich w jedną całość

Epikureizm
Epikureizm

kierunek filozoficzny zapoczątkowany w Atenach przez Epikura (341–ok. 270 p.n.e.)

Sceptycyzm
Sceptycyzm

doktryna krytyczna, przeciwstawiająca się wszystkim kierunkom głoszącym możliwość pewnego i obiektywnego poznania

Sofrozyne
Sofrozyne

grecki termin oznaczający powściągliwość

Stoicyzm
Stoicyzm

kierunek filozoficzny zapoczątkowany przez Zenona z Kition (ok. 336–ok. 264 p.n.e.)

Średnia Stoa
Średnia Stoa

jeden z okresów rozwoju stoicyzmu (II–I  w. p.n.e.), reprezentowany przez Panajtiosa i Posejdoniosa

Virtus
Virtus

cnota męstwa wojennego, obywatelskiego, a także szeroko pojęta cnota

Słownik łacińsko‑polski

RftTkwHZwDIZe
Słownik łacińsko‑polski.

Galeria dzieł sztuki

Bibliografia

Jerzy Legowicz, Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1986.

Kazimierz Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1965.

Ludwika Rychlewska, Dzieje literatury rzymskiej, Wrocław 2005.

Maria Jaczynowska (red.), D. Musiał, M. Stępień, Historia starożytna, Warszawa 2004.

Rzym i my. Wprowadzenie do literatury i kultury łacińskiej, tł. I. Lewandowski, W.M. Malinowski, Poznań 2009.

Słownik kultury antycznej, red. Ryszard Kulesza, Warszawa 2012.

Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1: Filozofia starożytna i średniowieczna, Warszawa 2001.