…przywrócił ziemię na właściwe miejsce – Justyna Zarzycka Prezent

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• zna zasady pracy w grupie,

• rozumie znaczenia przysłów.

b) Umiejętności

Uczeń:

• wyjaśnia motto utworu

• potrafi pracować metodą metaplanu,

• potrafi pracować zespołowo,

• potrafi rozwiązywać problemy w sposób twórczy,

• rozwija sprawność umysłową, kreatywność, przełamuje opory przed przedstawieniem własnych pomysłów,

• potrafi interpretować przysłowia.

2. Metoda i forma pracy

Praca w grupach, dyskusja, metaplan, praca z tekstem

3. Środki dydaktyczne

J. Zarzycka, Prezent, [w:] M. Nagajowa, Słowa znane i nieznane. Podręcznik do kształcenia literackiego, kulturowego i językowego dla klasy piątej szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 2004.

Schemat metaplanu (załącznik 1)

Przysłowia związane z wyrazem słowo (załącznik 2)

Słownik frazeologiczny

Słownik wyrazów bliskoznacznych

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć.

2. Następnie dzieli klasę na grupy, w każdej z nich wybierany jest sprawozdawca, lider i lektor. Nauczyciel przypomina zasady pracy w grupie. Każdy z zespołów otrzymuje inne zadanie.

   • Grupa 1. – Przy pomocy Słownika wyrazów bliskoznacznych znajdź synonimy do wyrazu słowo.

   • Grupa 2. – Wypisz jak najwięcej skojarzeń do wyrazu słowo.

   • Grupa 3. – Wypisz przy pomocy Słownika frazeologicznego jak najwięcej związków frazeologicznych z wyrazem słowo.

   • Grupa 4. – Wypisz jak najwięcej określeń do wyrazu słowo.

   • Grupa 5. – Wypisz wyrazy pokrewne do wyrazu słowo.

3. Sprawozdawcy poszczególnych grup relacjonują na forum klasy swoje zadania.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi uczniów o odczytanie utworu Justyny Zarzyckiej Prezent. Następnie zapisuje na tablicy motto główne utworu: Słowo bardziej boli, niż rana. Zadaje dodatkowe pytania badające stopień znajomości tekstu: Co to znaczy, że słowo może boleć? Jakie słowa mogą boleć? Czy na podstawie słów można ocenić człowieka?

2. Uczniowie zostają podzieleni na grupy. Każda z grup pracuje metodą metaplanu. Uczniowie mają za zadanie odpowiedzieć na pytania: Jaki jest Duży? Jaki powinien być Duży? Dlaczego nie jest taki, jaki powinien być? oraz na podobne pytania dotyczące Mikrusa. Uczniowie po zgromadzeniu materiału prezentują wypracowany przez siebie plakat i omawiają go, wnioski zostają zapisane na tablicy.

Przykładowe odpowiedzi:

Duży – Jaki jest? – Lekceważy innych, jest wyższy, silniejszy, dlatego uważa, że warunki zewnętrzne pozwalają mu na poniżanie słabszych. Jaki powinien być? – Powinien być bardziej wyrozumiały dla Mikrusa, nie traktować go z góry. Dlaczego, nie był taki, jaki powinien być? – Nie trafił na silniejszego od siebie, nie poczuł na własnej skórze, jak słowa mogą ranić drugiego człowieka.

Mikrus – Jaki jest? – Jest osobą, która nie miała swojego zdania, bał się przeciwstawić koledze, nie potrafił wypowiedzieć swoich myśli, choć jego rozumowanie było pozytywne. Jaki powinien być? – Bardziej zdecydowany, odważny, jeżeli chodzi o wyrażanie swoich poglądów. Dlaczego, nie jest taki, jaki powinien być? – Bał się ośmieszenia ze strony Dużego, chciał mu się przypodobać, czuł swoją niższość, był zbyt mało dowartościowany (załącznik 1).

3. Uczniowie, korzystając z wypracowanego przez siebie materiału, wyjaśniają znaczenie zdania zawartego w temacie: …przywrócił ziemię na właściwe miejsce. Wnioski zostają zapisane do zeszytu w formie krótkiej notatki, typu: Nie chodzi przecież w życiu o to, aby wszędzie udowadniać swoją wyższość nad innymi.

c) Faza podsumowująca

Uczniowie mają połączyć pomieszane części przysłów związanych ze słowami, następnie wybierają jedno i tłumaczą jego sens (załącznik 2).

5. Bibliografia

1. Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących, SFS, Kielce 2000.

2. Rau K., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować uczniów: „burza mózgów” i inne techniki edukacji, Oficyna Wydawnicza GiP, Poznań 2000.

3. Słownik frazeologiczny, PWN, Warszawa 2005.

4. Słownik wyrazów bliskoznacznych, PWN, Warszawa 2001.

5. Zarzycka J., Prezent, [w:] M. Nagajowa, Słowa znane i nieznane. Podręcznik do kształcenia literackiego, kulturowego i językowego dla klasy piątej szkoły podstawowej, WSiP, Warszawa 2004.

6. http://www.cytaty.com.pl/szukaj.php?autor=&kategoria=&tresc=Słowa&offset=30

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Załącznik 1.

Schemat metaplanu

RQZJIEiECmkAV

Wnioski ………………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………………………

b) Przysłowia związane z wyrazem słowo

Załącznik 2.

Przysłowia do wycięcia

c) Zadanie domowe

Jakie znasz słowa, które z pewnością nikogo nie zranią?

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak