Psalm biblijny jako wzorzec liryki europejskiej

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wymienia gatunki biblijne i określa ich cechy,

• zna budowę i klasyfikację psalmów,

• zna parafrazy biblijnych psalmów.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• scharakteryzować obraz Boga i człowieka w wybranym psalmie biblijnym,

• wskazać typowe cechy gatunkowe psalmu,

• wyjaśnić pojęcia: „werset”, „parafraza”.

2. Metoda i forma pracy

Praca z tekstem – analiza i interpretacja porównawcza

Wykład

3. Środki dydaktyczne

1. Podręcznik do języka polskiego z serii „Pamiętajcie o ogrodach…”, cz. 1;

2. Biblia Tysiąclecia;

3. Psałterz Dawidów J. Kochanowskiego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Lekcja rozpoczyna się krótkim wykładem nauczyciela, który wyjaśnia takie zagadnienia jak: psalm biblijny jako przykład liryki biblijnej, kwestia autorstwa Księgi Psalmów, etymologia słowa „psalm” (z gr. psallo – wprawiać w ruch struny instrumentu), typologia psalmów (psalmy: błagalne, dziękczynne, pochwalne, królewskie, o Syjonie, mądrościowe).

b) Faza realizacyjna

Charakterystykę stylu biblijnej liryki nauczyciel proponuje przeprowadzić na przykładzie analizy i interpretacji porównawczej polskich przekładów Psalmu 130 (129) – Biblii Tysiąclecia i parafrazy J. Kochanowskiego. Może wspomnieć na marginesie, że ów utwórz łac. inc. „De profundis clamavi ad Te, Domine” należy do najsłynniejszych psalmów.

1. Uczniowie czytają na głos oba przekłady Psalmu 130;

2. Wyszukują podobieństwa i różnice w zakresie: słownictwa, frazeologii, środków artystycznego wyrazu.

3. Nauczyciel wprowadza pojęcie „parafrazy” – omówienia, jako formy nawiązania do wzoru literackiego, tu: nie do końca wiernego tłumaczenia, nie z języków oryginalnych, lecz z łaciny, „paralelizmu” – zjawiska kompozycyjnego, niezwykle częstego w liryce, polegającego na podobnym ukształtowaniu składniowym wersów lub na „równoległościach” znaczeniowych; paralelizm jest np. zjawiskiem znamiennym dla poezji starożytnego Bliskiego Wschodu.

   • Parafraza autorstwa J. Kochanowskiego odznacza się stosowaniem strofy horacjańskiej, rymowanej.

   • Przykład paralelizmu uczniowie mogą odnaleźć w Ps 130, w.5:

„W Panu pokładam nadzieję,

nadzieję żywi moja dusza:

oczekuję na Twe słowo”. (Biblia Tysiąclecia)

Osobnego omówienia domaga się specyfika biblijnego wersetu – całostki rytmiczno‑znaczeniowej w poezji hebrajskiej. Można to zrobić, jeśli czas pozwoli.

c) Faza podsumowująca

Uczniowie w ramach sprawdzenia wiadomości i umiejętności wykonują samodzielnie pisemnie polecenie 4 ze strony 35 w podręczniku do języka polskiego (porównanie przekładów Psalmu 130: Biblii Tysiąclecia i tłumaczenia Cz. Miłosza).

5. Bibliografia

1. Księga Psalmów, [w:] Pismo święte Starego i Nowego Testamentu. Biblia Tysiąclecia, Pallotinum, Poznań 1990;

2. Kochanowski J., Psałterz Dawidów, [w:] tegoż Poezje, Czytelnik, Warszawa 1993;

3. Makowiecki A. i in:. „Pamiętajcie o ogrodach…” Literatura – kultura – język, cz. 1 Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, WSiP, Warszawa 2003;

6. Załączniki

brak

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Lekcja przeznaczona dla klasy pierwszej liceum ogólnokształcącego z rozszerzonym programem nauczania języka polskiego.