R1jYByjyJ2QhX1

Quattrocento w malarstwie włoskim – dramatyczny Andrea Mantegna

Ważne daty

ok. 1430‑1431 - 1506 – lata życia Andrei Mantegny

1442 – wpisanie artysty do cechu malarzy w Padwie

1447 – pobyt w Wenecji w towarzystwie nauczyciela, malarza Squarcione

1470 – otwarcie własnej pracowni

1460 – zaproszenie artysty przez Lodovica Gonzagę i otrzymanie tytułu nadwornego malarza książąt Mantui

1481 – wyjazd do Rzymu

1460‑1506 – pobyt w Mantui

1488 – praca w Rzymie dla papieża Innocentego VIII

mc15a7ac62308ca4e_0000000000024
1

Scenariusz lekcji dla nauczyciela

RY1Svmy2XwUxH

Pobierz załącznik

Scenariusz zajęć do pobrania.
Plik PDF o rozmiarze 82.63 KB w języku polskim
mc15a7ac62308ca4e_0000000000027

I. Rozwijanie zdolności rozumienia przemian w dziejach sztuki w kontekście ich uwarunkowań kulturowych, środowiskowych, epok, kierunków, stylów i tendencji w sztuce. Uczeń:

5. charakteryzuje i opisuje sztukę powstałą w obrębie poszczególnych epok, kierunków i tendencji;

II. Zapoznawanie z najwybitniejszymi dziełami w zakresie architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

10. określa funkcję dzieła i wskazuje jej wpływ na kształt dzieła;

12. wskazuje w dziele sztuki symbol i alegorię, potrafi wytłumaczyć ich znaczenie;

13. dokonuje opisu i analizy, w tym porównawczej, dzieł z uwzględnieniem ich cech formalnych:

c) w malarstwie i grafice: kompozycji, koloru, sposobów ukazania iluzji przestrzeni, kształtowania formy przez światło, w dziełach figuratywnych stopnia oddania rzeczywistości lub jej deformacji;

14. wskazuje środki stylistyczne i środki ekspresji, które identyfikują analizowane dzieło z odpowiednim stylem, środowiskiem artystycznym lub autorem;

15. rozpoznaje w dziele sztuki temat i wskazuje jego źródło ikonograficzne;

16. rozpoznaje podstawowe motywy ikonograficzne, świętych chrześcijańskich, bogów greckich i alegorie wybranych pojęć na podstawie atrybutów;

17. analizuje dzieła pod względem ikonograficznym, z wykorzystaniem słowników symboli;

3. umiejscawia dzieła w czasie (wskazuje stulecie powstania dzieł sztuki dawnej, a w przypadku dzieł sztuki nowoczesnej i współczesnej datuje je z dokładnością do połowy wieku), w nielicznych przypadkach, dotyczących sztuki nowoczesnej i współczesnej, zna daty powstania dzieł lub datuje je z dokładnością jednej dekady;

5. wymienia podstawowe gatunki w dziełach sztuk plastycznych, m.in. portret (w tym autoportret, portret psychologiczny i oficjalny), pejzaż (w tym: weduta, marina, pejzaż ze sztafażem), sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna (w tym batalistyczna), martwa natura, akt;

7. rozróżnia podstawowe motywy ikonograficzne;

8. wymienia różne funkcje dzieł sztuki, takie jak: sakralna, sepulkralna, estetyczna i dekoracyjna, dydaktyczna, ekspresywna, użytkowa, reprezentacyjna, kommemoratywna, propagandowa, kompensacyjna, mieszkalna i rezydencjonalna, obronna, magiczna;

9. identyfikuje najbardziej reprezentatywne i najsłynniejsze dzieła na podstawie charakterystycznych środków warsztatowych i formalnych oraz przyporządkowuje je właściwym autorom;

III. Zapoznawanie z dorobkiem najwybitniejszych twórców dzieł architektury i sztuk plastycznych. Uczeń:

1. wymienia najistotniejszych twórców dla danego stylu lub kierunku w sztuce;

3. sytuuje twórczość artystów powszechnie uznawanych za najwybitniejszych w czasie, w którym tworzyli (z dokładnością do jednego wieku, a w przypadku twórców sztuki nowoczesnej i współczesnej – z dokładnością do połowy wieku) oraz we właściwym środowisku artystycznym;

4. łączy wybrane dzieła z ich autorami na podstawie charakterystycznych środków formalnych;

5. na podstawie przedłożonych do analizy przykładów dzieł formułuje ogólne cechy twórczości następujących twórców: Fidiasz, Poliklet, Praksyteles, Giotto, Jan van Eyck, Hieronim Bosch, Masaccio, Sandro Botticelli, Leonardo da Vinci, Michał Anioł, Andrea Mantegna, Piero della Francesca, Rafael Santi, Giorgione, Tycjan, Jacopo Tintoretto, Pieter Bruegel Starszy, Albrecht Dürer, Hans Holbein Młodszy, Donatello, Filippo Brunelleschi, Andrea Palladio, El Greco, Caravaggio, Gianlorenzo Bernini, Francesco Borromini, Diego Velázquez, Bartolomé Esteban Murillo, Georges de la Tour, Nicolas Poussin, Claude Lorrain, Peter Rubens, Anton van Dyck, Frans Hals, Rembrandt van Rijn, Jan Vermeer van Delft, Antoine Watteau, Jacques Louis David, Jean Auguste Dominique Ingres, Antonio Canova, Berthel Thorvaldsen, Francisco Goya, Eugène Delacroix, Caspar David Friedrich, William Turner, John Constable, Gustave Courbet, Jean François Millet, Eduard Manet, Claude Monet, Edgar Degas, August Renoir, Georges Seurat, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Paul Cézanne, Henri de Toulouse‑Lautrec, August Rodin, Gustaw Klimt, Alfons Mucha, Antonio Gaudí, Edward Munch, Henri Matisse, Pablo Picasso, Umberto Boccioni, Wasyl Kandinsky, Piet Mondrian, Kazimierz Malewicz, Marcel Duchamp, Giorgio de Chirico, Salvador Dalí, René Magritte, Marc Chagall, Amadeo Modigliani, Jackson Pollock, Andy Warhol, Roy Lichtenstein, Claes Oldenburg, Francis Bacon, Yves Klein, Niki de Saint Phalle, Christo, Duane Hanson, Victor Vasarelly, Alberto Giacometti, Constantin Brançusi, Henry Moore, Le Corbusier, Frank Lloyd Wright, oraz artystów polskich i działających w Polsce (m.in. takich jak: Wit Stwosz, Bartłomiej Berrecci, Tylman z Gameren, Dominik Merlini, Bernardo Belotto, Marceli Bacciarelli, Piotr Aigner, Piotr Michałowski, Artur Grottger, Henryk Rodakowski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Maksymilian i Aleksander Gierymscy, Józef Brandt, Olga Boznańska, Józef Pankiewicz, Władysław Podkowiński, Jan Stanisławski, Leon Wyczółkowski, Henryk Siemiradzki, Xawery Dunikowski, Stanisław Wyspiański, Józef Mehoffer, Jacek Malczewski, Witold Wojtkiewicz, Witkacy, Leon Chwistek i inni przedstawiciele grupy formistów, przedstawiciele grupy Rytm, kapistów i grupy „a.r.”, Tadeusz Makowski, Andrzej Wróblewski, Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Alina Szapocznikow, Władysław Hasior, Roman Opałka, Magdalena Abakanowicz);

IV. Kształcenie w zakresie rozumienia i stosowania terminów i pojęć związanych z dziełami sztuki, ich strukturą i formą, tematyką oraz techniką wykonania. Uczeń:

2. zna terminologię związaną z opisem formy i treści dzieła malarskiego, rzeźbiarskiego i graficznego, w tym m.in. nazwy formuł ikonograficznych, słownictwo niezbędne do opisu kompozycji, kolorystyki, relacji przestrzennych i faktury dzieła;

6. właściwie stosuje terminy dotyczące opisu treści i formy dzieł sztuk plastycznych;

V. Zapoznanie ze zbiorami najważniejszych muzeów i kolekcji dzieł sztuki na świecie i w Polsce, a także z funkcją mecenatu artystycznego oraz jego wpływem na kształt dzieła sztuki. Uczeń:

2. zna najistotniejszych fundatorów, mecenasów i marszandów, na których zlecenie powstawały wybitne dzieła sztuki;

3. łączy dzieło z muzeum lub miejscem (kościoły, pałace, galerie), w którym się ono znajduje;

4. łączy dzieło z fundatorem, mecenasem lub marszandem, dla którego powstało.

mc15a7ac62308ca4e_0000000000035
Nauczysz się

charakteryzować cechy twórczości Mantegny;

wyjaśniać, na czym polega malarstwo iluzjonistyczne;

rozpoznawać tematy religijne w dziełach Mantegny;

opisywać treści dzieł artysty;

dokonywać analizy formalnej obrazów;

wiązać dzieła z miejscami, w których się znajdują.

mc15a7ac62308ca4e_0000000000041

Padwa — początki twórczej drogi

Mantegna urodził się prawdopodobnie w 1430 lub 1431 roku w Isola di Carturo w okolicach Padwy. Około roku 1440 przeniósł się do Padwy, gdzie rozpoczął pracę u malarza Francesca Squarzionego. W 1442 roku został zapisany do padewskiego cechu malarzy jako przybrany syn Squarzionego. W jego pracowni spędził 6 lat. Mając zaledwie 17 lat, bez problemu odnalazł się w intelektualnej atmosferze Padwy. Praktyka u Squarzoniego nauczyła go podstaw perspektywy i anatomii, odrzucał jednak późnogotycki styl swojego mistrza. Andrea Mantegna przejął cechy malarskie od rzeźbiarza Donatella. Wiele skorzystał też od Belliniego, którego był zięciem. W 1448 współpracował przy tworzeniu cyklu fresków w kaplicy Ovetari w kościele degli Eremitani w Padwie.

Mantegna głosił pogląd, że malarz powinien znać trzy rzeczy: antyk, anatomię i zasady perspektywy. Na cechy antyczne wpłynęła atmosfera Uniwersytetu Padewskiego. Znał dobrze mitologię i historię starożytną. Nadał jednak swemu malarstwu własny styl – jego postacie są plastyczne, choć posągowe. Często stosował śmiałe skróty perspektywiczne, a krajobrazy modelował po rzeźbiarsku. Zagadnienia perspektywiczne występują w jego wczesnych freskach. Jego obrazy mają dolny punkt widzenia, z perspektywy żabiej. Fascynacja starożytnością i śladami, które po niej pozostały we Włoszech przyczyniła się do nagromadzenia motywów religijnych i elementów rzymskiej architektury w poliptyku San Zeno w Weronie. Pomimo formy tryptykuTryptyktryptyku dzieło przedstawia pojedynczą scenę, scaloną przez motywy architektoniczne, niebo oraz marmurową podłogę.

RgvQpKznCYTGN11
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Andrea Mantegna „Poliptyk San Zeno, Bazylika di San Zeno”. Obraz podzielony jest na trzy większe części oraz trzy mniejsze części, aczkolwiek wszystkie fragmenty tworzą całość. W środkowej części znajduje się Madonna z Dzieciątkiem siedząca na marmurowym tronie. Dookoła kobiety znajdują się śpiewające i grające anioły. Po obydwu stronach widoczni są święci, ubrani są w kolorowe, długie suknie. Większość z nich pogrążonych jest w czytaniu. W dolnej części obrazu widoczne są sceny biblijne m.in. ukrzyżowanie Chrystusa. Wszystkie części obrazu oddzielone są od siebie zdobionymi ramami. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: Punkt 1: Madonna zasiada na marmurowym tronie w towarzystwie grających na instrumentach i śpiewających aniołów oraz dwóch grup świętych, liczących po cztery osoby. Taka kompozycja przypomina Maestę. Punkt 2: Owoce i warzywa, ułożone w girlandy i powieszone na hakach, tworzą efekt iluzji. Punkt 3: Obecność Boga prezentuje światło płonącej świecy. Punkt 4: Anioły, które otaczają dziewicę rozsypują zawartość rogów obfitości – antycznego symbolu dostatku. Punkt 5: Scenie ukrzyżowania towarzyszą: po stronie lewej przyjaciele i rodzina, opłakujący śmierć Chrystusa, po prawej – żołnierze rzymscy, grający w kości o Jego szaty. Punkt 6: W tle po lewej stronie widok na Jerozolimę. Punkt 7: Za krzyżem w tle po stronie prawej znajduje się ciemna skała. Punkt 8: Po stronie lewej stoi czterech świętych skupionych na lekturze: św. Piotr z kluczem, św. Paweł, św. Jan Ewangelista oraz św. Zenon – patron kościoła w Weronie. Punkt 9: Po stronie prawej czterech świętych: Benedykt – autor zakonnych reguł, Wawrzyniec – męczennik, Grzegorz – papież i Ojciec Kościoła oraz Jan Chrzciciel, zwrócony w stronę widza. Punkt 10: W dolnej lewej kwaterze znajduje się scena Chrystusa w Ogrójcu. Punkt 11: Dolna kwatera po prawej ukazuje scenę Zmartwychwstania.
Andrea Mantegna, „Poliptyk San Zeno, Bazylika di San Zeno”, 1457-1460, Werona, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna

Pobyt w Mantui i dojrzałe malarstwo Mantegny

W 1460 Andrea Mantegna został nadwornym malarzem Ludovica Gonzagi w Mantui. Pierwszą pracą dla nowego mecenasa była dekoracja kaplicy zamku San Giorgio. Stworzone malowidła dla księcia w Camera degli Sposi (sali ślubnej) Pałacu Książęcego w Mantui były pierwszym dziełem, w którym oddano iluzję otwartej przestrzeni. Ściany wypełniły iluzjonistyczne freski ze scenami życia dworskiego, natomiast na suficie artysta namalował kopułę z oculusemOculusoculusem otwartym na niebo, ujętą w perspektywicznym skrócie z dołu, w formie di sotto sùDi sotto sùdi sotto sù. W Mantui artysta przebywał 46 lat – od 1460 roku aż do śmierci w 1506. Na lata 1465‑1474 przypada dekoracja zamku Mantuańskiego. Oprócz Camera degli Sposi namalował na ścianach freski figuralne przedstawiające margrabiego Ludwika, jego rodzinę i dwór.

Rh4CFz5oeWsK211
Ilustracja interaktywna przedstawia dzieło Andrea Mantegna - oculus sklepienia w Camera degli Sposi. Fotografia jest wykonana od dołu. Widoczne są anioły oraz ptak. Nad postaciami znajduje się błękitne niebo z delikatnymi białymi chmurami. Poniżej postaci, na sklepieniu, widoczne są zielone liściaste zdobienia. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1: Pośrodku sklepienia Mantegna namalował otwór, przez który prześwituje niebo z chmurami. 2: Przez balustradę wychylają się służące. 3: Na krawędzi balustrady siedzi paw. 4: Naprzeciwko pawia stoi cebrzyk. 5: Galerię podpierają figlarne putta. 6: Zza balustrady wychylają się aniołki. 7: Podstawa oculusa otoczona jest girlandą z ulistnionych gałęzi i owoców.
Andrea Mantegna, oculus sklepienia w Camera degli Sposi, 1473, Castello San Giorgio, Pałac Ducale, Mantui, Włochy, https://mantovastoria.files.wordpress.com, domena publiczna

W obrazie można odnaleźć alegorie miesięcy: luty to Zefir, marzec – uciekająca nimfa Chloris, kwiecień – ta sama Chloris, ale przeistoczona we Florę, maj to Wenus, czerwiec, lipiec, sierpień są trzema Gracjami, wrzesień to Merkury. Głównym środkiem stosowanym przez malarza była kręta, niespokojna, ruchliwa linia, otaczająca delikatnym konturem płasko modelowane formy o delikatnych kolorach.

Pierwszym obrazem sztalugowym, namalowanym do kaplicy Ludovica Gonzagi w zamku San Giorgio w Mantui było Zaśnięcie Matki Boskiej. Mantegna otrzymał zlecenie na wykonanie dzieła w 1460 roku. Ukazał epizod z ewangelii apokryficznej osadzony nie w Jerozolimie, a we współczesnej scenerii. W centrum obrazu znajduje się ogromne okno, a w nim krajobraz, który jest odtworzeniem rzeczywistego widoku z pałacowego okna w Mantui. Dzieło zostało dostosowane do pałacowej architektury.

R1J3RaF66k2f41
Ilustracja interaktywna przedstawiająca obraz Andrea Mantegna „Zaśnięcie Matki Boskiej”. W środkowej części obrazu znajduje się Matka Boska, która zasnęła na łożu. Ubrana jest w niebieską suknię wraz z okryciem głowy. Dookoła kobiety znajduje się tłum mężczyzn w kolorowych szatach. Mężczyźni w dłoniach trzymają świece, część z nich pochyla się nad śpiącą kobietą. W tle znajduje się wielkie okno z widokiem na wodę, która przedzielona jest mostem. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1: Apostołowie, których jest jedenastu, brakuje Tomasza (przebywa w Indiach, głosząc religię chrześcijańską), śpiewają żałobną pieśń i namaszczają Marię. W rękach trzymają przedmioty będące symbolami hołdu dla umierającej Matki Bożej: zapalone świece, kadzielnicę, palmę. 2: Maria leży na łożu przykrytym aksamitnym, karmazynowym materiałem. 3: Przez otwarte okno wiać jezioro oraz most San Giorgio. 4: Mantegna oddaje bryłowatość terenów i efekty świetlne.
Andrea Mantegna, „Zaśnięcie Matki Boskiej”, 1462, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna

Zamiłowanie malarza do antyku widoczne jest w umieszczeniu na obrazach kamiennych reliefów, ruin. W obrazie Modlitwa w Ogrójcu zawarł wiele symbolicznych znaczeń, utrzymanych w podniosłym stylu. Scena zaczerpnięta jest z Ewangelii, ukazuje Chrystusa pogrążonego w modlitwie w ogrodzie Getsemani, przed pojmaniem przez żołnierzy przyprowadzonych przez Judasza.

R12L8uDh9ebHi1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca obraz Andrea Mantegna „Modlitwa w Ogrójcu". Na obrazie widzimy Jezusa, któremu ukazują się anioły zapowiadające jego przyszłe męczeństwo. Uczniowie Jezusa, którzy mu towarzyszyli usneli na skałach. Postacie ubrane są w kolorowe suknie. W oddali widoczne są budowle oraz wzgórza. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1: Trzej uczniowie Jezusa: Piotr, Jan i Jakub, zasnęli głęboko opuszczając nauczyciela w chwili duchowego cierpienia. 2: W lewym górnym rogu pięć nagich aniołów trzyma symbole Męki Pańskiej. Przypominają atletyczne figurki amorków z rzymskiego sarkofagu. 3: Pejzaż wykonany jest z ogromną precyzją i rzeźbiarskim modelunkiem. Dramatyzm sytuacji podkreśla skalisty, nieprzyjazny pejzaż. 4: Zwalone drzewo symbolizuje grzech, natomiast kwitnące u stóp apostołów symbolizuje przyszłe zmartwychwstanie.
Andrea Mantegna, „Modlitwa w Ogrójcu”, ok 1460, National Gallery, Londyn, Anglia, wikimedia.org, domena publiczna

Popularny wśród malarzy drugiej połowy XV wieku, ze względu na stojącą postawę, był wizerunek św. Sebastiana. Twórcy renesansowi mogli w ten sposób zwrócić uwagę na muskulaturę i nawiązać do antyku, stosując różne ujęcia i rozwiązania kompozycyjne. Temat św. Sebastiana i jego męczeństwa umożliwił Mantegnie odnieść się do starożytnej idei piękna ludzkiego ciała, jednocześnie oddać zupełnie inną wizję dramatycznego wydarzenia.

R2pi7AzocIF2I1
Ilustracja interaktywna przedstawiająca obraz Andrea Mantegna „Święty Sebastian”. Na fotografii znajduje się święty Sebastian przywiązany sznurem do kolumny budynku. Mężczyzna jest nagi, przepasany ma fragment materiału w pasie. W całym ciele ma powbijane strzały. Z ran cieknie krew. Za kolumną widoczne są wzgórza oraz fragment drogi, którą idą wędrownicy. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1: Święty zwraca swe błagalne spojrzenie ku niebu. 2: Architektura została ukazana jako rozsypująca się i symbolizuje zmierzch Cesarstwa Rzymskiego. 3: Obok stóp Sebastiana malarz ukazał wyrzeźbioną stopę, co świadczy o umiejętności przedstawienia jednego elementu wykonanego z różnych tworzyw. 4: Na filarze znajduje się napis To ergon ton Andrea (Dzieło Andrei) – świadczy on o zainteresowaniach malarza sztuką antyczną.
Andrea Mantegna, „Święty Sebastian”, 1457-1459, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, wikimedia.org, domena publiczna
mc15a7ac62308ca4e_0000000000076

Dramatyczny wymiar scen religijnych

W 1453 r. Mantegna poślubił siostrę Giovanniego Belliniego, miał więc związek z najważniejszym warsztatem malarskim w Wenecji, prowadzonym przez Jacopo Belliniego. Intensywna wymiana pomysłów między dwoma artystami wywarła wpływ na prace Mantegny. Z tego okresu pochodzi Pietà, monochromatyczna kompozycje w technice en grisailleEn grisailleen grisaille, wykonywana tuszem na papierze. Ekspresja rysunku oparta jest na dramatycznym napięciu pozy Jezusa. Jego ciało zostało uchwycone w ruchu, który wyraża ból.

RrMoOqc1ZmR2M
Ilustracja przedstawia obraz Andrea Mantegna „Pietà”. Na obrazie widzimy półnagiego Jezusa Chrystusa. Obejmują go trzy inne osoby - kobiety. Obraz jest w odcieniach szarości. Jest to szkic obrazu.
Andrea Mantegna, „Pietà”, 1456-1459, Gallerie dell’Accademia, http://mini-site.louvre.fr/mantegna

Weneckie cechy koloryzmu widoczne są w obrazie Chrystus podtrzymywany przez dwa anioły z około 1500 roku.

REl9P2ENQyFyD1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Andrea Mantegna „Chrystus podtrzymywany przez dwóch aniołów”. Na obrazie widzimy Jezusa Chrystusa przyodzianego w białą szatę. Jest nią owinięty od pasa w dół. Mężczyzna siedzi na posągu. Ma przebite dłonie oraz stopy. Za nim znajdują się anioły, które podtrzymują mężczyznę. Mają duże skrzydła oraz jednokolorowe suknie. W tle znajduje się widok miasta, wzgórz oraz nieba. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1: Po lewej stronie w tle ukazani są pasterze ze stadem owiec, drogą idą dwie kobiety (Marie?). 2: Po prawej stronie ukazani są ludzie podczas pracy – są to rzeźbiarze, tworzący kamienny posąg człowieka. 3: W centrum znajduje się Jezus z dwoma aniołami. Jezus ukazany jest w pełnej postaci, ze znakami Męki na dłoniach. Jego ciało i całun wyróżniają się metalicznym połyskiem 4: Jezus siedzi na stylizowanym na wzór rzymski sarkofagu.. 5: Dwaj aniołowie symbolizują dwie natury Jezusa – ziemską i niebiańską. Do tej symboliki odnoszą się kolory ich skrzydeł i szat: czerwony to kolor życia ziemskiego, niebieski – życia niebiańskiego.
Andrea Mantegna, „Chrystus podtrzymywany przez dwa anioły”, 1495 - 1500, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga, wikimedia.org, domena publiczna

Dziełem namalowanym prawdopodobnie na własny użytek jest Martwy Chrystus. Obraz, który stworzył około 1480 r., odbiega od innych ukazujących temat Opłakiwania. Jest to ujęcie nietypowe w malarstwie XV‑wiecznym – sposób ułożenia ciała zmusza patrzącego do skupienia wzroku na ranach stóp, później na ranach rąk, a następnie na ranie w boku Chrystusa. W ten sposób malarz podkreśla całe cierpienie ciała.

R35X63KTWDnqb1
Ilustracja interaktywna przedstawia obraz Andrea Mantegna „Martwy Chrystus”. Na obrazie widzimy leżącego Chrystusa. Nogi ma przykryte jasnym materiałem. Widoczne są dziury w jego dłoniach oraz stopach. Nad łóżkiem mężczyzny klęczą dwie starsze postacie. Rozpaczają z powodu śmierci Jezusa. Dodatkowo na ilustracji umieszczono następujące informacje: 1: Obraz przedstawia dramatyczna scenę. Ciało Chrystusa spoczywa we wnętrzu skromnego domu – leży na prostokątnej płycie kamiennej umieszczonej bezpośrednio na podłodze. Przykryte jest całunem, a głowę ułożoną ma na twardym podgłówku. 2: Ciało martwego Chrystusa przedstawione jest w silnym skrócie perspektywicznym od strony stóp leżącego. 3: Po prawej stronie na kamiennej płycie stoi naczynie z olejkiem do namaszczania zwłok. 4: W lewym górnym rogu trzy opłakujące go postacie - Płacząca Maria, modlący się Jan i prawdopodobnie Maria Magdalena. Ukazane we fragmentach i ukryte w cieniu. 5: Mantegna stosuje modelunek światłocieniowy, w którym postacie zatracają malarski wymiar, a upodabniają się do rzeźb. Decydującą rolę w takim zabiegu pełni też monochromatyczna kolorystyka, wyraźny rysunek, modelunek światłocieniem (chiaroscuro), rzeźbiarski aspekt dają nastrój dramaturgii obrazu.
Andrea Mantegna, „Martwy Chrystus”, 1483, Pinacoteca di Brera, Mediolan, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna

Ok. 1492 roku powstało Zstąpienie do piekieł przedstawiające Zbawiciela nad przepaścią, z której wyłania się brodaty mężczyzna. Dramatyzm sytuacji podkreślają ciemne barwy oraz fakt, że Chrystus ustawiony jest do widza tyłem. Poznajemy go tylko po chorągwi, będącej – symbolem Zmartwychwstania. Jezusowi towarzyszy pięć postaci, których twarze wyrażają przerażenie, a gesty wskazują na modlitwę.

RW7GKqdR2Uncs1
Ilustracja przedstawia obraz Andrea Mantegna „Zstąpienie Jezusa do piekieł”. Na obrazie widzimy siedem osób. Są one półnagie, przyodziane jedynie częściowo w szaty. Wszyscy znajdują się przy wejściu do groty. Jeden z mężczyzn znajduje się na niższym poziomie, niż pozostali. Dwie z postaci składają dłonie do modlitwy.
Andrea Mantegna, „Zstąpienie Jezusa do piekieł”, ok. 1492 r., kolekcja Barbary Piaseckiej Johnson, Princeton, wikimedia.org, domena publiczna
RzhuAIFRax06g
Ćwiczenie 1
Wymień tytuły znanych ci dzieł Mantegny.

Rozpoznaj tytuły dzieł Mantegny.

Martwy Chrystus, Zaśnięcie Matki Boskiej, Chrystus podtrzymywany przez dwa anioły, Modlitwa w Ogrójcu

.................
.................
.................
.................
R1P3X0FQNW1Sa
Ćwiczenie 2
Połącz w pary okres w twórczości Mantegni z odpowiednimi latami. Zaśnięcie Matki Boskiej Możliwe odpowiedzi: 1. Prado, Madryt, 2. Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhaga, 3. Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, 4. Pinakotekabrera, Mediolan, 5. National Gallery, Londyn, 6. Gallerie dell’Accademia Modlitwa w Ogrójcu Możliwe odpowiedzi: 1. Prado, Madryt, 2. Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhaga, 3. Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, 4. Pinakotekabrera, Mediolan, 5. National Gallery, Londyn, 6. Gallerie dell’Accademia Święty Sebastian Możliwe odpowiedzi: 1. Prado, Madryt, 2. Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhaga, 3. Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, 4. Pinakotekabrera, Mediolan, 5. National Gallery, Londyn, 6. Gallerie dell’Accademia Pietà Możliwe odpowiedzi: 1. Prado, Madryt, 2. Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhaga, 3. Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, 4. Pinakotekabrera, Mediolan, 5. National Gallery, Londyn, 6. Gallerie dell’Accademia Chrystus podtrzymywany przez dwa anioły Możliwe odpowiedzi: 1. Prado, Madryt, 2. Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhaga, 3. Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, 4. Pinakotekabrera, Mediolan, 5. National Gallery, Londyn, 6. Gallerie dell’Accademia Martwy Chrystus Możliwe odpowiedzi: 1. Prado, Madryt, 2. Ny Carlsberg Glyptotek, Kopenhaga, 3. Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, 4. Pinakotekabrera, Mediolan, 5. National Gallery, Londyn, 6. Gallerie dell’Accademia

Połącz w pary okres w twórczości Mantegni z odpowiednimi latami.

Statens Museum for Kunst, Kopenhaga, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, Prado, Madryt, Pinacoteca di Brera, Mediolan, Gallerie dell’Accademia, Wenecja, National Gallery, Londyn

Zaśnięcie Matki Boskiej  
Modlitwa w Ogrójcu  
Święty Sebastian  
Pietà  
Chrystus podtrzymywany przez dwa anioły  
Martwy Chrystus  
R10eExxVIAUBS
Ćwiczenie 3
Wskaż tytuły przynajmniej dwóch dzieł, które powstały podczas pobytu Mantegny w Mantui.

Wskaż dzieła powstałe podczas pobytu Mantegny w Mantui.

  • Ilustracja 1 do ćwiczenia
  • Ilustracja 2 do ćwiczenia
  • Ilustracja 3 do ćwiczenia
  • Ilustracja 4 do ćwiczenia
Rlb6dP0i8TsSO
Ćwiczenie 4
Mantegna urodził się prawdopodobnie w 1431 roku w Isola di Carturo w okolicach Tu uzupełnij W 1442 roku został zapisany do cechu malarzy jako przybrany syn Squarzionego. Przejął cechy malarskie od rzeźbiarza Tu uzupełnij Wiele skorzystał też Belliniego, którego był zięciem. W 1448 współpracował przy tworzeniu cyklu fresków w kaplicy Ovetari w kościele degli Eremitani w Padwie. W latach 1460-1474 pracował na dworze Gonzagów w Tu uzupełnij

Mantegna urodził się prawdopodobnie w 1431 roku w Isola di Carturo w okolicach ............. W 1442 roku został zapisany do cechu malarzy jako przybrany syn Squarzionego. Przejął cechy malarskie od rzeźbiarza ................... Wiele skorzystał też Belliniego, którego był zięciem. W 1448 współpracował przy tworzeniu cyklu fresków w kaplicy Ovetari w kościele degli Eremitani w Padwie. W latach 1460-1474 pracował na dworze Gonzagów w .............

RLeyg22ay3uw7
Ćwiczenie 5
Wymień imiona przynajmniej trzech świętych przestawionych na obrazie Andrea Mantegny „Poliptyk San Zeno, Bazylika di San Zeno”.

Rozpoznaj postacie przedstawione na fragmentach obrazu. Wpisz ich imiona do pól tekstowych.

Zenon, Paweł, Piotr, Jan Ewangelista

.................
.................
.................
.................
R1MMUimWMEq3x
Ćwiczenie 6
Inna wersja zadania: Jakie wydarzenie z życia osobistego Mantegny (W 1453 r.) zapoczątkowało związki z warsztatem malarskim w Wenecji, prowadzonym przez Jacopo Belliniego. Jaką tematykę twórczości Mantegny rozpoczęła ta znajomość?

Wpisz temat dzieła.

.................
.................
.................
R3Zkg8Xg90glR
Ćwiczenie 7
Dołącz do pojęć właściwe definicje. 1. Oculus, 2. Chiaroscuro, 3. En grisaille, 4. Di sotto sù – termin używany w odniesieniu do dzieł sztuki na oznaczenie światłocienia lub malarstwa światłocieniowego.
1. Oculus, 2. Chiaroscuro, 3. En grisaille, 4. Di sotto sù – w rysunku i malarstwie, stosowanie skrajnych skrótów perspektywicznych na suficie lub innej wysokiej powierzchni, aby uzyskać złudzenie, że figury zawieszone są w powietrzu nad widzem.
1. Oculus, 2. Chiaroscuro, 3. En grisaille, 4. Di sotto sù – rodzaj naśladującego rzeźbę malarstwa, stosowanego m.in. w monumentalnych dekoracjach ściennych.
1. Oculus, 2. Chiaroscuro, 3. En grisaille, 4. Di sotto sù – okrągły lub owalny otwór w ścianie lub szczytowej części sklepienia, jego zadaniem było przepuszczanie światła i powietrza do środka budowli.

Dołącz do pojęć właściwe definicje.

Oculus, Di sotto sù, En grisaille, Chiaroscuro

........................ – termin używany w odniesieniu do dzieł sztuki na oznaczenie światłocienia lub malarstwa światłocieniowego.
........................ – w rysunku i malarstwie, stosowanie skrajnych skrótów perspektywicznych na suficie lub innej wysokiej powierzchni, aby uzyskać złudzenie, że figury zawieszone są w powietrzu nad widzem.
........................ – rodzaj naśladującego rzeźbę malarstwa, stosowanego m.in. w monumentalnych dekoracjach ściennych.
........................ – okrągły lub owalny otwór w ścianie lub szczytowej części sklepienia, jego zadaniem było przepuszczanie światła i powietrza do środka budowli.

Polecenie 1
R1d9fZ54VUZYL
mc15a7ac62308ca4e_0000000000200

Słownik pojęć

Chiaroscuro
Chiaroscuro

(wymowa: kjaroskuro) – z włoskiego: jasny (chiaro) – ciemny (oscuro); termin używany w odniesieniu do dzieł sztuki:
1) na oznaczenie światłocienia lub malarstwa światłocieniowego;
2) drzeworyt światłocieniowy, drzeworyt barwny tonowy, jedna z technik druku wypukłego, odmiana drzeworytu.

Di sotto sù
Di sotto sù

(wł. od dołu do góry) w rysunku i malarstwie, stosowanie skrajnych skrótów perspektywicznych na suficie lub innej wysokiej powierzchni, aby uzyskać złudzenie, że figury zawieszone są w powietrzu nad widzem.

En grisaille
En grisaille

rodzaj malarstwa naśladującego rzeźbę, stosowanego m.in. w monumentalnych dekoracjach ściennych. Malowidła wykonane w technice en grisaille są monochromatyczne, utrzymane w różnych odcieniach szarości, od tonów bardzo jasnych i bieli po czerń.

Oculus
Oculus

okrągły lub owalny otwór w ścianie lub szczytowej części sklepienia, jego zadaniem było przepuszczanie światła i powietrza do środka budowli.

Tryptyk
Tryptyk

trójskrzydłowy ołtarz; trójdzielna kompozycja malarska lub rzeźbiarska.

Słownik pojęć powstał na podstawie:

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003

https://encyklopedia.pwn.pl

mc15a7ac62308ca4e_0000000000221

Galeria dzieł sztuki

R1VSjRTl1zioU1
Ilustracja przedstawia obraz Andrea Mantegna „Poliptyk San Zeno, Bazylika di San Zeno”. Obraz podzielony jest na trzy większe części oraz trzy mniejsze części, aczkolwiek wszystkie fragmenty tworzą całość. W środkowej części znajduje się Madonna z Dzieciątkiem siedząca na marmurowym tronie. Dookoła kobiety znajdują się śpiewające i grające anioły. Po obydwu stronach widoczni są święci, ubrani są w kolorowe, długie suknie. Większość z nich pogrążonych jest w czytaniu. W dolnej części obrazu widoczne są sceny biblijne m.in. ukrzyżowanie Chrystusa. Wszystkie części obrazu oddzielone są od siebie zdobionymi ramami.
Andrea Mantegna, „Poliptyk San Zeno, Bazylika di San Zeno”, 1457-1460, Werona, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
RzqRXQuypgSiL1
Ilustracja przedstawiająca dzieło Andrea Mantegna - oculus sklepienia w Camera degli Sposi. Fotografia jest wykonana od dołu. Widoczne są anioły oraz ptak. Nad postaciami znajduje się błękitne niebo z delikatnymi białymi chmurami. Poniżej postaci, na sklepieniu, widoczne są zielone liściaste zdobienia.
Andrea Mantegna, oculus sklepienia w Camera degli Sposi, 1473, Castello San Giorgio, Pałac Ducale, Mantui, Włochy, https://mantovastoria.files.wordpress.com, domena publiczna
RelQWnrS1J93M1
Ilustracja przedstawiająca obraz Andrea Mantegna „Zaśnięcie Matki Boskiej”. W środkowej części obrazu znajduje się Matka Boska, która zasnęła na łożu. Ubrana jest w niebieską suknię wraz z okryciem głowy. Dookoła kobiety znajduje się tłum mężczyzn w kolorowych szatach. Mężczyźni w dłoniach trzymają świece, część z nich pochyla się nad śpiącą kobietą. W tle znajduje się wielkie okno z widokiem na wodę, która przedzielona jest mostem.
Andrea Mantegna, „Zaśnięcie Matki Boskiej”, 1462, Prado, Madryt, Hiszpania, wikimedia.org, domena publiczna
RDsn12OKPewPm1
Ilustracja przedstawiająca obraz Andrea Mantegna „Modlitwa w Ogrójcu". Na obrazie widzimy Jezusa, któremu ukazują się anioły zapowiadające jego przyszłe męczeństwo. Uczniowie Jezusa, którzy mu towarzyszyli usneli na skałach. Postacie ubrane są w kolorowe suknie. W oddali widoczne są budowle oraz wzgórza.
Andrea Mantegna, „Modlitwa w Ogrójcu”, ok 1460, National Gallery, Londyn, Anglia, wikimedia.org, domena publiczna
RbIoWYgmgO4Mw1
Ilustracja przedstawiająca obraz Andrea Mantegna „Święty Sebastian”. Na fotografii znajduje się święty Sebastian przywiązany sznurem do kolumny budynku. Mężczyzna jest nagi, przepasany ma fragment materiału w pasie. W całym ciele ma powbijane strzały. Z ran cieknie krew. Za kolumną widoczne są wzgórza oraz fragment drogi, którą idą wędrownicy.
Andrea Mantegna, „Święty Sebastian”, 1457-1459, Kunsthistorisches Museum, Wiedeń, wikimedia.org, domena publiczna
RrMoOqc1ZmR2M1
Ilustracja przedstawia obraz Andrea Mantegna „Pietà”. Na obrazie widzimy półnagiego Jezusa Chrystusa. Obejmują go trzy inne osoby - kobiety. Obraz jest w odcieniach szarości. Jest to szkic obrazu.
Andrea Mantegna, „Pietà”, 1456-1459, Gallerie dell’Accademia, http://mini-site.louvre.fr/mantegna
R1d3BhkfVydSR1
Ilustracja przedstawia obraz Andrea Mantegna „Chrystus podtrzymywany przez dwóch aniołów”. Na obrazie widzimy Jezusa Chrystusa przyodzianego w białą szatę. Jest nią owinięty od pasa w dół. Mężczyzna siedzi na posągu. Ma przebite dłonie oraz stopy. Za nim znajdują się anioły, które podtrzymują mężczyznę. Mają duże skrzydła oraz jednokolorowe suknie. W tle znajduje się widok miasta, wzgórz oraz nieba.
Andrea Mantegna, „Chrystus podtrzymywany przez dwa anioły”, 1495 - 1500, Statens Museum for Kunst, Kopenhaga, wikimedia.org, domena publiczna
RcfKuD0WnyBwa1
Ilustracja przedstawia obraz Andrea Mantegna „Martwy Chrystus”. Na obrazie widzimy leżącego Chrystusa. Nogi ma przykryte jasnym materiałem. Widoczne są dziury w jego dłoniach oraz stopach. Nad łóżkiem mężczyzny klęczą dwie starsze postacie. Rozpoczają z powodu śmierci Jezusa.
Andrea Mantegna, „Martwy Chrystus”, 1483, Pinacoteca di Brera, Mediolan, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
RW7GKqdR2Uncs1
Ilustracja przedstawia obraz Andrea Mantegna „Zstąpienie Jezusa do piekieł”. Na obrazie widzimy siedem osób. Są one półnagie, przyodziane jedynie częściowo w szaty. Wszyscy znajdują się przy wejściu do groty. Jeden z mężczyzn znajduje się na niższym poziomie, niż pozostali. Dwie z postaci składają dłonie do modlitwy.
Andrea Mantegna, „Zstąpienie Jezusa do piekieł”, ok. 1492 r., kolekcja Barbary Piaseckiej Johnson, Princeton, wikimedia.org, domena publiczna
mc15a7ac62308ca4e_0000000000225

Bibliografia

Słownik terminologiczny sztuk pięknych, opr. zbiorowe pod red. Krystyny Kubalskiej‑Sulkiewicz, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2003

https://archirama.muratorplus.pl/encyklopedia‑architektury

https://encyklopedia.pwn.pl