Radość z przyjścia wiosny w wierszu „Rwanie bzu” Juliana Tuwima

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, co to jest neologizm,

• zna tytuły kilku wierszy dla dzieci Juliana Tuwima.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• rozpoznać środki stylistyczne, takie jak epitet, porównanie, przenośnia, uosobienie i określić ich funkcję,

• korzystać z encyklopedii.

2. Metoda i forma pracy

Metoda: pogadanka, praca z tekstem, gry dydaktyczne – zagadki

Forma: praca indywidualna i zbiorowa

3. Środki dydaktyczne

Encyklopedia, książka z poezją J. Tuwima, powielony wiersz „Rwanie bzu”, portret Juliana Tuwima, słowniki języka polskiego

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapowiada, że tematem zajęć będzie analiza jednego z wierszy Juliana Tuwima oraz przypomnienie wiadomości na temat liryki. Pokazuje uczniom portret, a następnie prosi o odszukanie w encyklopedii noty biograficznej poety. Uczniowie odczytują notkę, zapisują daty życia poety oraz dwa, trzy tytuły zbiorów jego poezji. Nauczyciel odczytuje fragmenty kilku popularnych wierszy dla dzieci autorstwa Tuwima („Abecadło”, „Lokomotywa”, „O Grzesiu kłamczuchu i jego cioci”), uczniowie odgadują ich tytuły (załącznik 1).

b) Faza realizacyjna

1. Uczniowie przypominają sobie, co to jest liryka (jeden z rodzajów literackich, w którym najważniejsze są uczucia i ten, kto je wyraża, czyli podmiot liryczny, inaczej zwany osobą mówiącą).

2. Uczniowie zapisują temat lekcji.

3. Nauczyciel rozdaje uczniom powielony tekst wiersza „Rwanie bzu”. Odczytuje wiersz, następnie odczytują go kilka razy uczniowie.

4. Uczniowie określają tematykę wiersza, odpowiadają na pytania nauczyciela: Kto jest osobą mówiącą w wierszu? Co ta osoba przeżywa? O czym myślicie, czytając ten wiersz?

5. Uczniowie wyszukują fragmenty, w których bez przypomina człowieka, zachowuje się jak człowiek. Na podstawie tych przykładów przypominają sobie pojęcie uosobienia (personifikacji). Nauczyciel pyta, jakie inne środki stylistyczne można znaleźć w wierszu (epitety, porównania i przenośnie). Uczniowie podają przykłady, zapisują po jednym przykładzie w zeszytach. Nauczyciel pyta, jaki jest cel stosowania tych środków, w jaki sposób tworzą one nastrój wiersza.

6. Nauczyciel zwraca uwagę na wyraz wtrzepotał. Pyta, czy jest taki wyraz w języku polskim. Uczniowie mogą to sprawdzić w „Słowniku języka polskiego”. Przekonują się, że wyraz taki nie istnieje, poeta sam go stworzył. Nauczyciel informuje, że utworzony przez kogoś wyraz nazywamy neologizmem. Uczniowie zapisują skrótową definicję neologizmu (Neologizm – wyraz nowo utworzony w danym języku).

c) Faza podsumowująca

Nauczyciel zadaje pracę domową.

5. Bibliografia

1. Kozieja Cz., Język polski. Zeszyt ćwiczeń dla klasy 6 część II, Wydawnictwo Era, Inowrocław 1992.

2. Szymczak M., Słownik języka polskiego, PWN, Warszawa 1988.

3. Tuwim J., Wiersze dla dzieci, Nasza Księgarnia, Warszawa 1992.

6. Załączniki

Załącznik 1

A)

„O ziemię się hukło,

Rozsypało się po kątach,

Strasznie się potłukło:

I -- zgubiło kropeczkę,

H -- złamało kładeczkę,”

B)

„Lecz choćby przyszło tysiąc atletów

I każdy zjadłby tysiąc kotletów,

I każdy nie wiem jak się natężał,

To nie udźwigną - taki to ciężar!”

C)

„A jak wrzucałem ten list do skrzynki,

To przechodził tatuś Halinki,

I jeden oficer tez wrzucał,

Wysoki - wysoki,

Taki wysoki, że jak wrzucał to kucał.”

D)

„Szpera w piecu i w kominie,

W mysiej dziurze i w pianinie.”

b) Zadanie domowe

Wyjaśnij znaczenie przenośni: „rozgardiasz zieleni” i „zieleń śpiewając” lub narysuj ilustrację do słów: „To się narwany więzień wtrzepotał, wplątał w gałęzie”.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak