Radość życia i wierność wartościom, czyli "O dwu nogach Pana Cogito" Zbigniewa Herberta.

Scenariusz lekcji

1. Cele lekcji

   1. Wiadomości
      Uczeń:

      1. wie, co to jest związek frazeologiczny;

      2. zna znaczenie związków frazeologicznych.

   2. Umiejętności
      Uczeń:

      3. potrafi czytać ze zrozumieniem;

      4. słucha uważnie i aktywnie, selektywnie i krytycznie;

      5. mówi, posługując się polszczyzną oficjalną, tworząc ustne formy opowiadania i opiniowania;

      6. używa ze zrozumieniem słownictwa oceniającego i wartościującego;

      7. dba o estetykę wypowiedzi;

      8. korzysta ze słowników;

      9. pracuje w grupie.

2. Metoda pracy
   metoda sytuacyjna, burza mózgów, dyskusja powiązana z wykładem.

3. Środki dydaktyczne
   kartki papieru, markery, kredki, arkusze papieru (1 m × 1 m), słownik związków frazeologicznych, słownik języka łacińskiego.

4. Przebieg lekcji

   3. Faza przygotowawcza

      10. Sprawy organizacyjno - porządkowe:

          • sprawdzenie obecności;

          • sprawdzenie pracy domowej;

          • podział uczniów na grupy;

          • przydział zadań poszczególnym członkom grup.

      11. Podanie celu lekcji.

   4. Faza realizacyjna

      12. Zabawa wstępna:

          • gromadzenie utartych zwrotów frazeologicznych mówiących o nogach;

          • wyszukiwanie w/w związków w słowniku frazeologicznym;

          • wyjaśnianie znaczenia tychże związków, np. kłamstwo ma krótkie nogi
            – kłamstwo zawsze wyjdzie na jaw, być kutym na cztery nogi – być sprytnym, stanąć na własnych nogach – uniezależnić się od kogoś, usamodzielnić się itp.

      13. Sformułowanie definicji związku frazeologicznego i porównanie jej z definicją, jaką podaje słownik.

      14. Wyjaśnienie w grupach znaczenia związków frazeologicznych, w których występuje wyraz noga i wypracowanie ujednoliconej wersji.
          (W związkach frazeologicznych noga ma znaczenie dosłowne i przenośne. W przenośnym znaczeniu odnosi się do cech charakteru, sposobu życia, pozycji życiowej, wartości życiowych itp.)

      15. Czytanie interpretacyjne wiersza Zbigniewa Herberta pt. O dwu nogach Pana Cogito (praca w grupach):

          • wypisanie cech fizycznych obu nóg i wykonanie szkiców, które te cechy uwzględniają;

          • przypisywanie postaciom (nogom Pana Cogito) cech, wartości, właściwych im stylów życia oraz wyjaśnienie słowa cogito, np. noga lewa – optymizm, życiowa energia, sprawność, pogoda ducha, radość życia, unikanie kłopotów, podobieństwo do Sancho Pansy; noga prawa – upór, bezkompromisowość, odwaga cywilna, doświadczenie, wierność wartościom, ideałom i zasadom, podobieństwo do Don Kichota;

          • poszukiwanie metaforycznego znaczenia nóg – np. nogi Pana Cogito symbolizują dwie strony jego osobowości, dwie sfery wartości, dwa style życia, dwie postawy itp.

      16. Ćwiczenia słownikowe w grupach i prezentowanie ich przed klasą: propozycje nazw obu postaw, filozofii życiowych, np. lewa noga wyznaje filozofię przyjemności, radości życia; prawa noga – filozofię wartości, wierności zasadom itp.

      17. Zapisanie wspólnie zredagowanego tematu lekcji.
          Radość życia i wierność wartościom, czyli O dwu nogach Pana Cogito Zbigniewa Herberta.

      18. Zabawa końcowa:

          • głośne czytanie tekstu wiersza z maksymalnym zróżnicowaniem głosowym fragmentów o obu nogach;

          • czytanie tekstu z zastosowaniem gestu, ruchu i mimiki w celu zróżnicowania fragmentów dotyczących obu nóg.

   5. Faza podsumowująca

      19. Prezentacja sporządzanych na bieżąco notatek z lekcji.

      20. Uzupełnienie notatek.

      21. Podanie pracy domowej.

5. Bibliografia
   [1] Witold Bobiński, Świat w słowach i obrazach. Podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy drugiej gimnazjum, WSiP, Warszawa 2004.
   [2] B. Chrząstowska, S. Wysłouch, Poetyka stosowana, WSiP, Warszawa 1978.
   [3] J. Krzyżewska, Aktywizujące metody i techniki w edukacji, Zakład Wydawniczy Lester Quality, Suwałki 2000.
   [4] S. Skorupka, Słownik frazeologiczny języka polskiego, Wiedza Powszechna, Warszawa 1980.

6. Załączniki Zadanie domowe.
   Przedstaw w kilku zdaniach, jakie dostrzegasz podobieństwa między postaciami Don Kichota i Sancho Pansy, a nogami Pana Cogito.

7. Czas trwania lekcji 45 minut