Razem bezpieczniej. Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego

Zapoznaj się z zamieszczonym materiałem źródłowym.

Ruws0WYz6qu1H

Mapa. Na mapie przedstawiono podział polityczny Europy po zakończeniu II wojny światowej. Państwa: ZSRS, Polska, NRD, Czechosłowacja, Austria, Węgry, Rumunia, Szwajcaria, RFN, Holandia, Belgia, Francja, Luksemburg, Wielka Brytania, Norwegia, Szwecja, Finlandia, Jugosławia, Grecja, Turcja, Hiszpania, Portugalia, Bułgaria, Albania, Włochy, Islandia, Irlandia, Dania.

Zimna wojna to trwający kilkadziesiąt lat konflikt między Związkiem Socjalistycznych Republik Sowieckich (ZSRSZSRSZSRS) - komunistycznym państwem powstałym po zakończeniu I wojny światowej na gruzach carskiej Rosji, a demokratycznymi państwami Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. Za początek zimnej wojny przyjmuje się przemówienie Winstona Churchilla [czyt.: łinston czerczil], wygłoszone w Fulton
5 marca 1946 roku.

Razem bezpieczniej. Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego

R8ESG6pNJqrXj

Zdjęcie przedstawia szczyt NATO, zorganizowany w Waszyngtonie w USA w dn. 23‑25 kwietnia 1999. Szczyt został zwołany m.in. w celu uczczenia 50 rocznicy powołania Paktu Północnoatlantyckiego - w części centralnej widoczny napis z cyfrą 50 i flagi państw, które przynależą do NATO. Poniżej podest, na którym widoczni są ludzie i poustawiane doniczki z krzewami. W centralnej części widoczna flaga NATO (w odcieniu błękitu, symbolizuje Ocean Atlantycki; pierścień symbolizujący jedność oraz na środku różę kierunkową oznaczającą bezpieczeństwo). Jest rozłożona, tworzy pięciokąt, wokół którego siedzą zaproszeni przedstawiciele państw NATO. Pozostali goście siedzą po bokach sali. Po bokach sali znajdują się filary pomiędzy którymi na wysokości pierwszego piętra są balkony. Na nich umiejscowione są flagi, które zwisają w kierunku środka sali. Na flagach znajdują się daty 1949,1999, oraz napisy NATO, Summit.

Geneza NATO

Bezpośrednią przyczyną utworzenia Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego
(ang. North Atlantic Treaty Organization, NATO) było:

• dążenie ZSRS do narzucenia systemu komunistycznego innym państwom,

• rywalizacja polityczna i militarna określana mianem zimnej wojny.

W Waszyngtonie 12 państw podpisało traktat waszyngtoński 4 kwietnia 1949 r. Wszedł on w życie 24 sierpnia 1949 r. Pod względem formalnoprawnym jest to umowa międzynarodowa, powołująca do życia organizację międzynarodową o charakterze militarnym – Organizację Paktu Północnoatlantyckiego. W traktacie sformułowano cele i zadania sojuszu. Zobowiązano się do współpracy gospodarczej i rozwiązywania sporów pokojowymi metodami oraz nieużywania siły niezgodnie z celami Karty Narodów Zjednoczonych. Najważniejsze zobowiązania państw zawarte zostały
w art. 5 traktatu waszyngtońskiego.

Zgodnie z zacytowanym artykułem każdy atak na terytorium jednego z państw członkowskich będzie potraktowany jako atak przeciwko całemu sojuszowi.
W traktacie waszyngtońskim państwa potwierdzają rolę Rady Bezpieczeństwa ONZ w utrzymaniu pokoju i bezpieczeństwa oraz określają warunki członkostwa w sojuszu. Najważniejszym celem NATO jest zagwarantowanie bezpieczeństwa państwom członkowskim.

RqLWevG3KvovZ

Na zdjęciu w części centralnej widoczne spowite dymem i płomieniami dwie bliźniacze wieże. Materiał, z którego zbudowane są wieże to stal, aluminium, szkło. Po lewej stronie dwa wieżowce. Płonące wieże są podobne do siebie, ale jedna z nich ma iglicę. W tej perspektywie jedna z wież jest wysunięta do przodu. W ich otoczeniu znajdują się dwa mniejsze budynki. Błękitne niebo.

Członkostwo w NATO

Obecnie NATO ma 30 członków. Do sojuszu może zostać zaproszone państwo, które jest w stanie popierać zasady traktatu i przyczynić się do bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego. Początkowo w skład sojuszu wchodziło 12 państw. Do końca zimnej wojny przyjęto (oprócz członków pierwotnych – zakładających pakt) tylko
4 państwa. Po 1989 r. pakt północnoatlantycki rozszerzył się o 14 państw. Obecnie znaczna część państw zrzeszonych w NATO jest również członkiem Unii Europejskiej.

RiiCcqIIHVKJZ

Mapa świata z podziałem na kontynenty. Na mapie zaznaczono kolorem granatowym państwa, które są członkami NATO.Na mapie zaznaczono państwa, które w latach 1949‑2021 przystąpiły do NATO. Są to państwa: Belgia, Dania, Francja, Holandia, Islandia, Kanada, Luksemburg, Norwegia, Portugalia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Włochy, Grecja, Turcja, RFN, Hiszpania, Czechy, Polska, Węgry, Bułgaria, Estonia, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Albania, Chorwacja, Albania, Chorwacja, Czarnogóra, Macedonia Północna.

Oficjalnymi kandydatami do członkostwa w NATO są obecnie Bośnia i Hercegowina. Wśród kandydatów na nowych członków sojuszu wymienia się ponadto

• Gruzję,

• Finlandię,

• Ukraina.

R4J6YqnlHGGgK

Mapa przedstawiająca Organizację Paktu Północnoatlantyckiego w Europie. Podział polityczny Europy z oznaczeniem państw członkowskich w konkretnych latach: Państwa należące do NATO w 1989 r.: Portugalia, Hiszpania, Francja, Włochy, Grecja, Turcja, Belgia, Holandia, Luksemburg, Norwegia, Islandia, Niemcy Zachodnie (RFN). Rozszerzenie NATO w 1989 r. - Niemcy Wschodnie (NRD). Państwa przyjęte do NATO w 1999 r.: Polska, Republika Czeska, Węgry; w 2004 r.: Estonia, Łotwa, Litwa, Słowacja, Słowenia, Rumunia, Bułgaria; w 2009 r.: Chorwacja, Albania; w 2017 r.: Czarnogóra; w 2020 r.; Macedonia; państwa kandydujące do NATO: Bośnia i Hercegowina. Siedziba NATO w Europie: Bruksela.

Mapa przedstawiająca Organizację Paktu Północnoatlantyckiego w Europie.

W legendzie mapy zaznaczono:

• siedzibę NATO (Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego), która znajduje  się w Brukseli,

• państwa, należące do NATO do 1989 r.,

• zapis o rozszerzeniu NATO o pięć wschodnich landów w 1990 r.,

• uwzględniono państwa, które zostały członkami NATO w  1999 r., 2004 r., 2009 r.,

• uwzględniono państwa, które w latach 2017‑2020 wstąpiły do NATO: Czarnogóra i Macedonia Północna,

• zaznaczono państwo, które kandyduje do członkostwa w NATO.

Na mapie zaznaczono państwa, które w 1989 roku należały do NATO.

Państwa:

• Belgia,

• Dania,

• Holandia,

• Luksemburg,

• Norwegia,

• Islandia,

• Wielka Brytania,

• RFN,

• Francja,

• Włochy,

• Hiszpania,

• Portugalia,

• Grecja,

• Turcja.

Na mapie zaznaczono państwa, które w 1999 r. zostały przyjęte do NATO.

Państwa:

• Polska,

• Czechy,

• Węgry.

Na mapie zaznaczono państwa, które w 2004 r. wstąpiły do NATO.

Państwa:

• Bułgaria,

• Estonia,

• Łotwa,

• Rumunia,

• Słowacja,

• Słowenia.

Na mapie zaznaczono państwa, które w latach 2017‑2020 przystąpiły do NATO.

Państwa:

• Czarnogóra,

• Macedonia Północna.

Mapa uwzględnia również państwo, które kandyduje do NATO.

Państwo:

• Bośnia i Hercegowina.

Na mapie zaznaczono jeszcze państwa:

• Andora,

• Monako,

• Watykan.

Działania NATO

R1YquUU4E187r

Zdjęcie, które przedstawia amerykańskich żołnierzy w prowincji Paktia w lutym 2012. Żołnierze, patrolują w pełnym umundurowaniu, hełmach i ciężkich butach, z bronią w ręku, w okularach przeciwsłonecznych, droga piaszczysta, w oddali widać góry. Po prawej i lewej stronie widoczne poukładane poziomo prostokątne i kwadratowe paczki, w których znajdują się worki. Odsłonięte worki widoczne są tylko po prawej stronie.

Do przełomu lat 80. i 90. XX wieku (czyli do zakończenia zimnej wojny) sojusz był organizacją zapewniającą bezpieczeństwo państwom członkowskim. Utrzymywał też równowagę militarną na kontynencie europejskim. Był przeciwwagą dla Związku Sowieckiego i państw od niego zależnych, do których zaliczała się również Polska.
Rola NATO zmieniła się po rozpadzie ZSRS i upadku komunizmu w Europie.
Możemy wyróżnić trzy zasadnicze płaszczyzny zmian w NATO:

• operacje sojuszu poza tzw. obszarem statutowej odpowiedzialności (czyli poza terytoriami państw członkowskich),

• reforma wewnętrzna (zmiany w strukturze wewnętrznej, nowa doktryna wojskowa),

• rozwój współpracy z państwami nieczłonkowskimi i rozszerzenie paktu.

Od początku lat 90. XX wieku trwa w NATO dyskusja, czy organizacja powinna angażować się w konflikty toczące się poza terytoriami państw członkowskich, czyli poza tzw. obszarem statutowej odpowiedzialności. Niejednokrotnie państwa członkowskie decydowały się na zaangażowanie sił NATO w konfliktach poza obszarem statutowej odpowiedzialności na podstawie wyraźnego upoważnienia Rady Bezpieczeństwa.
W latach 90. NATO realizowało operacje wojskowe na terenie byłej Jugosławii. Ochraniało konwoje z pomocą humanitarną i udzielało wsparcia dla sił pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych.

W kolejnych latach NATO zaangażowało się w rozwiązywanie konfliktów zbrojnych także poza kontynentem europejskim. Jednym z najważniejszych i najtrudniejszych zadań były działania przeprowadzane na terenie Afganistanu. W sierpniu 2003 r. sojusz przejął dowództwo nad Międzynarodowymi Siłami Wspierającymi Bezpieczeństwo (ang. International Security Assistance Force, ISAF). W jej ramach wspiera odbudowę Afganistanu, dba o umacnianie bezpieczeństwa i stabilizację, tak aby nie dopuścić do aktywności grup terrorystycznych.

14 kwietnia Rada Północnoatlantycka – główny polityczny organ decyzyjny NATO
–  poinformowała o zakończeniu sojuszniczej misji w tym kraju.

14 kwietnia decyzję o zakończeniu zaangażowania w Afganistanie oficjalnie ogłosił prezydent Joe Biden.

W czerwcu prezydent Andrzej Duda poinformował, że zgodnie z decyzjami naszych sojuszników, Polska nie przedłuży pobytu swojego kontyngentu w  Afganistanie i  zakończy wojskowe zaangażowanie w tej operacji NATO. Misja została zakończona w czerwcu 2021 roku. Polscy żołnierze byli obecni w Afganistanie prawie 20 lat.

Rwncc6ZD0pDyr

Mapa przedstawiająca operacje Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego.

Mapa przedstawiająca operacje Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego.

W legendzie mapy zaznaczono:

• operacje NATO od 2003 r. (z okresem trwania),

• operacje NATO z udziałem Polaków od 1999 r.,

• państwa należące do NATO.

Na mapie zaznaczono operacje NATO do roku 2003. Jest to:

• operacja zbrojna Międzynarodowych  Sił Wsparcia Bezpieczeństwa ISAF w Afganistanie.

Na mapie uwzględniono operacje NATO z udziałem Polaków od 1999. Miała ona miejsce w:

• Kosowie w ramach KFOR.

Na mapie zaznaczono państwa, które należą do NATO (stan do 2009)

Państwa:

• Belgia,

• Dania,

• Francja,

• Holandia,

• Islandia,

• Kanada,

• Luksemburg,

• Norwegia,

• Portugalia,

• Stany Zjednoczone,

• Wielka Brytania,

• Włochy,

• Grecja,

• Turcja,

• Republika Federalna Niemiec,

• Hiszpania,

• Czechy,

• Polska,

• Wegry,

• Bułgaria,

• Estonia,

• Litwa,

• Łotwa,

• Rumunia,

• Słowacja,

• Słowenia,

• Albania,

• Chorwacja.

Polska w NATO

RS7m9P9iHwhGW

Ilustracja przedstawia flagi Polski i NATO. Flaga RP w barwach narodowych, ułożone w dwóch poziomych, równoległych pasach tej samej szerokości, z których górny jest koloru białego, a dolny koloru czerwonego. Flaga NATO jest w odcieniu błękitnego. Symbolizuje Ocean Atlantycki. Ma biały pierścień symbolizujący jedność oraz na środku różę kierunkową oznaczającą bezpieczeństwo.

Polska była w grupie trzech państw, które weszły do Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego w pierwszym rozszerzeniu po zakończeniu zimnej wojny. Droga Polski do NATO przedstawiała się następująco:

1993
Prezydent Lech Wałęsa w liście wystosowanym do sekretarza generalnego NATO uznał członkostwo Polski w tej organizacji za jeden z priorytetów polskiej polityki zagranicznej.

1994
Państwom Europy Środkowej i Wschodniej przedstawiona została propozycja współpracy z NATO w ramach programu Partnerstwo dla Pokoju. Program umożliwiał żołnierzom polskim udział w operacjach pokojowych i humanitarnych prowadzonych przez sojusz.

12 III 1999
Polska stała się formalnie członkiem NATO.

Od 1999 r. Polska aktywnie uczestniczy w pracach sojuszu. Brała udział w realizowanych operacjach (misjach) pokojowych:

• 1999‑1999 NATO operacja Allied Force (Kosowo),

• 1999‑1999 NATO AFOR Albania,

• 2001‑2002 NATO Amber Fox Macedonia,

• 2002‑2003 NATO Allied Harmony Macedonia,

• 2003‑2003 NaTO Display Deterrence Turcja,

• 2004‑2014 NATO ISAF Afganistan,

• 2005‑2011 NATO Active Endeavour Morze Śródziemne,

• 2005‑2011 NATO NTM‑I Irak,

• 2005‑2011 NATO UNIMIS Sudan,

• 2005‑2006 NATO NRF Pakistan,

• 2006‑2020 NATO Baltic Air Policing Litwa, Łotwa, Estonia,

• 2006‑2006 NATO NRF Łotwa,

• 2009‑2014 NATO NTM‑A Afganistan,

• 2013‑2013 NATO Ocean Shield Somalia,

• 2017‑2019 NATO Sea Guardian,

• 2014‑2021 NATO Resolute Support Afganistan.

Aktualnie Polska uczestniczy w operacjach prowadzonych pod auspicjami NATO w:

• PKW w Kosowie (KFOR, NATO),

• PKW w Rumunii (tFP NATO),

• PKW w Iraku (INHERENT RESOLVE),

• PKW na Łotwa (eFP NATO),

• PKW w Libanie (UNIFIL),

• PKW Islandia (ASIC IPPN).

Podsumowanie

Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego ma charakter militarny. W ostatnich dwóch dekadach z organizacji nastawionej na zapewnienie bezpieczeństwa tylko i wyłącznie własnym członkom przeobraziła się w organizację stojącą na straży bezpieczeństwa i pokoju we wszystkich regionach świata. Zmieniły się nie tylko czekające ją wyzwania, ale jej struktura i zakres członkostwa. Oznacza to, że NATO jest organizacją zdolną do przystosowywania się do nowych warunków politycznych i militarnych.

Przydatne linki

Polska w NATO - materiał wideo

www.nato.int