SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Reakcje chemiczne”

Chemia, III etap edukacyjny

Temat: Reakcje chemiczne.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (3.2) [uczeń] opisuje, na czym polega reakcja syntezy, analizy i wymiany; podaje przykłady różnych typów reakcji i zapisuje odpowiednie równania; wskazuje substraty i produkty; dobiera współczynniki w równaniach reakcji chemicznych; obserwuje doświadczenia ilustrujące typy reakcji i formułuje wnioski.

Cele zoperacjonalizowane

Nabywane umiejętności

Kompetencje kluczowe

• Kompetencje naukowe

• Porozumiewanie się w języku ojczystym

• Umiejętność uczenia się

• Umiejętność pracy indywidualnej oraz w grupach

Etapy lekcji

1. Wstęp:

Nauczyciel sprawdza obecność oraz wiadomości uczniów z poprzednich lekcji dotyczące zjawiska fizycznego oraz reakcji chemicznej. Podaje temat zajęć i uświadamia jego główne założenia.

2. Przebieg zajęć:

Nauczyciel wprowadza podział reakcji chemicznych na reakcje syntezy, analizy oraz wymiany.

Wyznacza uczniów, których będą wykonywać pokazowe doświadczenia chemiczne.

Trzech wybranych uczniów wykonuje doświadczenia. Uczniowie notują w zeszytach obserwacje oraz wnioski z doświadczeń. Nauczyciel na tablicy szkolnej zapisuje równanie reakcji chemicznej z doświadczeń. Zaznacza substraty oraz produkty. Na przykład:

1) Reakcja syntezy:

cynk + siarka siarczek cynku

Zn + S  ZnS

Substraty produkt

2) Reakcja analizy:

dichromian (VI) amonu tlenek chromu (III) + azot +woda

(NHIndeks dolny 4₄)Indeks dolny 2₂CrIndeks dolny 2₂OIndeks dolny 7₇ → CrIndeks dolny 2₂OIndeks dolny 3₃ + NIndeks dolny 2₂ + 4HIndeks dolny 2₂O

Substrat produkty

3) Reakcja wymiany:

jodek potasu + azotan (V) ołowiu jodek ołowiu + azotan(V) potasu

2KI + Pb(NOIndeks dolny 3₃)Indeks dolny 2₂-> PbIIndeks dolny 2₂ + 2KNOIndeks dolny 3₃

Substraty produkty

Nauczyciel podsumowuje wiadomości o reakcjach syntezy. Posługuje się prezentacją multimedialną pt. „Reakcje syntezy”.

Wyznaczony przez nauczyciela uczeń próbuje ewentualnie z pomocą nauczyciela podsumować wiadomości dotyczące reakcji analizy. Następnie nauczyciel wyświetla prezentację multimedialną pt. „Reakcje analizy”.

Uczniowie zapisują w zeszytach notatki z wyświetlonych prezentacji.

Nauczyciel na przykładzie równań reakcji chemicznych zapisanych wcześniej na tablicy tłumaczy jak dobiera się współczynniki stechiometryczne.

Nauczyciel rozdaje każdemu uczniowi kartę z ćwiczeniami. Część zadań z karty uczeń rozwiązuje w domu jako pracę domową.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:

Reakcja chemiczna to proces, w wyniku którego substancja (zwana substratem) zmienia się w inną substancję - produkt. W świecie chemii wyróżniamy trzy rodzaje reakcji chemicznych: reakcję syntezy, analizy oraz wymiany.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:

Celem doświadczeń jest obserwacja reakcji chemicznych syntezy, analizy oraz wymiany.

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):

Ćwiczenie jest prowadzone podczas lekcji chemii w klasie. Nauczyciel wyznacza trzech uczniów, którzy będą przeprowadzać doświadczenia. Potrzebny jest następujący sprzęt oraz odczynniki: sproszkowana siarka, pył cynkowy, dichromian (VI) amonu, wstążka magnezu, jodek potasu, azotan (V) ołowiu (II), probówki, palnik, szczypce, cylinder miarowy,

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:

Przykładowe doświadczenia do przeprowadzenia przez uczniów:

Doświadczenie nr 1 – Reakcja syntezy:

Uczeń miesza w probówce 1g sproszkowanej siarki oraz 2g pyłu cynkowego, następnie umieszcza probówkę nad płomieniem palnika.

Doświadczenie nr 2 – Reakcja analizy:

Uczeń umieszcza w parownicy niewielką ilość dichromianu(VI) amonu. Zapala magnez trzymany w szczypcach, następnie dotyka nim dichromianu (VI) amonu.

Doświadczenie nr 3 – Reakcja wymiany:

Uczeń wlewa do cylindra miarowego roztwór jodku potasu. Następnie przez lejek wlewa niewielką ilość roztworu azotanu (V) ołowiu (II).

Uczniowie po każdym doświadczeniu zapisują obserwacje i próbują sformułować wnioski.

Przykładowa karta z ćwiczeniami.

Ćwiczenie nr 1

Dobierz współczynniki reakcji poniższych reakcji chemicznych. Określ substraty i produkty:

1. __SOIndeks dolny 2₂ + __OIndeks dolny 2₂ __SOIndeks dolny 3₃

2. __FeO + __C __Fe + __COIndeks dolny 2₂

3. __HCl + __Zn __ZnClIndeks dolny 2₂ + HIndeks dolny 2₂

4. __Al + __OIndeks dolny 2₂ __AlIndeks dolny 2₂OIndeks dolny 3₃

5. __HIndeks dolny 2₂ + __NIndeks dolny 2₂ __NHIndeks dolny 3₃

6. __NIndeks dolny 2₂OIndeks dolny 3₃ + __HIndeks dolny 2₂O __HNOIndeks dolny 2₂

7. __FeIndeks dolny 2₂OIndeks dolny 3₃ + __HIndeks dolny 2₂ __Fe + __HIndeks dolny 2₂O

8. __NH3 + __O2 __N2 + __H2O

9. __CO + __OIndeks dolny 2₂ __COIndeks dolny 2₂

10. __NIndeks dolny 2₂O __NIndeks dolny 2₂ + __OIndeks dolny 2₂

Ćwiczenie nr 2

Przyporządkuj reakcje z ćwiczenia nr 1 do poniższej tabeli:

3. Podsumowanie:

Nauczyciel podsumowuje najważniejsze wiadomości. Ocenia pracę uczniów. Wyjaśnia pracę domową.

Środki dydaktyczne

• Podręcznik, encyklopedia

• Komputery połączone z Internetem

• Odczynniki oraz sprzęt i szkło laboratoryjne

• Prezentacja multimedialna „Reakcje syntezy”

• Prezentacja multimedialna „Reakcje analizy”

Metody nauczania

• Pogadanka

• „Burza mózgów”

• Rozmowa kierowana

• Praca z podręcznikiem, encyklopedią, Internetem

• Zajęcia praktyczne w laboratorium

Formy pracy

• Praca indywidualna

• Praca zbiorowa

Praca domowa

Rozwiąż ćwiczenia z karty ćwiczeń.

Zadanie dla chętnych

Co to jest reakcja egzoenergetyczna i endoenergetyczna?

Lista załączników multimedialnych

Prezentacja multimedialna „Reakcje syntezy”

Prezentacja multimedialna „Reakcje analizy”

R1Pf7KpDcRqn3