Rolnva9B2iTVr
Zdjęcie ilustruje budynek mieszkalny wykonany w całości z drewna. Na ścianie frontowej widoczne są drewniane drzwi i podwieszone kwiaty. Widoczna jest również ściana boczna z częściowo brakującymi deskami na elewacji. Budynek otoczony jest trawą oraz lasem.

Regiony Polski

Źródło: pixaby, domena publiczna.
Nauczysz się
  • definiować pojęcie regionu,

  • wyjaśniać, w czym przejawia się tożsamość regionalna,

  • charakteryzować regionalizm i analizować jego znaczenie we współczesnym świecie,

  • oceniać wpływ procesu globalizacji i homogenizacji na współczesny regionalizm.

Wprowadzenie

Pochodzenie pojęcia „region”region„region” jest kojarzone z łacińskim słowem „rex” oznaczającym króla, a wyjaśnia się je jako „część powierzchni kraju o określonych granicach i pewnych cechach charakterystycznych (przyrodniczych bądź wynikających z działalności człowieka), które wyróżniają ten obszar spośród innych, otaczających go obszarów.

Różne ujęcia regionu

W geografii o specyfice regionu decydują określone warunki fizyczne i przyrodnicze (ukształtowanie powierzchni, klimat, specyficzna przyroda występująca na danym obszarze).

W ujęciu polityczno‑społecznym regiony są wydzielane ze względu na kryteria historyczno‑etnograficzne, a o ich zasięgu decyduje kilka czynników. Do najważniejszych należy:

  • wspólna historia obszaru,

  • wspólna kultura, tradycje kultywowane przez jego mieszkańców,

  • istnienie poczucia wspólnoty jego mieszkańców i przynależności do tego regionu.

R1CpitiUxFvAI
Mapa Polski z podziałem na regiony.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RZRiLxjU9aPaU
Ćwiczenie 1
Zaznacz czynniki decydujące o zasięgu regionu w ujęciu społeczno-politycznym. Możliwe odpowiedzi: 1. ukształtowanie powierzchni, 2. historia, 3. kultura i tradycje, 4. przyroda, 5. klimat, 6. wspólnota mieszkańców, 7. poczucie przynależności
ĆWICZENIE: Wielokrotny wybór
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Tożsamość terytorialna

Jednym z głównych elementów charakteryzujących region jest tożsamość terytorialnatożsamość terytorialnatożsamość terytorialna jego mieszkańców. Przejawia się ona w istnieniu więzi emocjonalnej z danym terytorium i jego krajobrazem, jak również z ludźmi zamieszkującymi to terytorium (społecznością lokalną), a także z wytworami kultury materialnej i duchowej oraz z symbolami danego terytorium, a więc z materialnym i duchowym dziedzictwem kulturowym danego obszaru.

Szczególnie istotna jest więź emocjonalna, która odnosi się nie tylko do elementów krajobrazu, ale także do zamieszkujących go ludzi i wytwarzanej przez nich kultury. Więź ta nie tylko pozwala mieszkańcom regionu identyfikować się, ale też widzieć swoją odmienność od mieszkańców innych regionów, a nawet akcentować ją, dbając o ich ochronę.

Przykładem takiego działania są regionalne produkty rejestrowane, które są wpisane przez Komisję Europejską do Rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia i Chronionych Oznaczeń Geograficznych lub do Rejestru Gwarantowanych Tradycyjnych Specjalności.

R1PAGoBoecnbJ
Przykładem produktu, który został wpisany do Rejestru Chronionych Nazw Pochodzenia i Chronionych Oznaczeń Geograficznych jest góralski oscypek.
Źródło: pixaby, domena publiczna.
R66OeX8xhmkZR
Ćwiczenie 2
Przenieś ramki z nazwami regionów na właściwe miejsce na mapie.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RrDuy7cjQA2lB
Ćwiczenie 2
Dopasuj opisy do właściwych nazw regionów. Region znajdujący się w środkowej części północnej Polski. Obszar ten graniczy z Morzem Bałtyckim. Głównym miastem na tym terenie jest Gdańsk Możliwe odpowiedzi: 1. Dolny Śląsk, 2. Małopolska, 3. Pomorze Gdańskie, 4. Mazowsze, 5. Wielkopolska Region znajdujący się w środkowo-zachodniej części Polski. Jest kolebką państwa polskiego. Głównymi miastami na tym obszarze są Poznań i Gniezno Możliwe odpowiedzi: 1. Dolny Śląsk, 2. Małopolska, 3. Pomorze Gdańskie, 4. Mazowsze, 5. Wielkopolska Region w południowo-wschodniej części Polski. Na jego obszarze znajdują się wyżyny i najwyższy masyw górski z Rysami. Głównym miastem tego regionu jest Kraków Możliwe odpowiedzi: 1. Dolny Śląsk, 2. Małopolska, 3. Pomorze Gdańskie, 4. Mazowsze, 5. Wielkopolska Region położony w południowo-zachodniej części Polski. Historycznie, choć zamieszkany przez ludność polską, przez większość istnienia państwa polskiego nie był jego częścią. Główne miasto na tym obszarze to Wrocław Możliwe odpowiedzi: 1. Dolny Śląsk, 2. Małopolska, 3. Pomorze Gdańskie, 4. Mazowsze, 5. Wielkopolska Region położony częściowo w centralnej oraz północno-wschodniej Polsce. Głównym miastem na tym obszarze jest Warszawa Możliwe odpowiedzi: 1. Dolny Śląsk, 2. Małopolska, 3. Pomorze Gdańskie, 4. Mazowsze, 5. Wielkopolska
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
RJ55ygUZPsIF4
Ćwiczenie 3
Zaznacz elementy, których dotyczy więź emocjonalna z danym regionem, rozumiana jako tożsamość terytorialna. Możliwe odpowiedzi: 1. terytorium, 2. krajobraz, 3. wykształcenie, 4. społeczność, 5. zainteresowania, 6. wytwory kultury materialnej, 7. dziedzictwo kulturowe
ĆWICZENIE: Wielokrotny wybór
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Regionalizm

regionemregionregionem nierozerwalnie związany jest ruch społeczno‑gospodarczy, a także polityczny, określany mianem regionalizmuregionalizmregionalizmu. Chroni on interesy społeczności poprzez zwracanie uwagi na jej swoistość i odrębność. Regionalizm współcześnie nabiera niezwykle ważnego wymiaru, gdyż w obliczu powszechnej globalizacji pozwala dbać o to, co jest charakterystyczne dla danego regionu i decyduje o jego niezwykłości. Jest też gwarantem zachowania różnorodności kulturowej.

Regionalizm w ujęciu politycznym jest z kolei motorem do działania lokalnej społeczności, która we własnym interesie podejmuje inicjatywy służące zwiększeniu jakości życia.

Ćwiczenie 4
RLrMZuevEJVMw
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Regionalizm dawniej

Odrębność społeczno‑kulturowa, w postaci języka, folklorufolklorfolkloru czy kultury ludowej wyznaczających tożsamość regionalnątożsamość terytorialnatożsamość regionalną, stanowiła podstawowy czynnik wyodrębniania regionów w początkowym okresie rozwoju regionalizmu. U historycznych podstaw wykształcenia się regionów w Polsce leżą z jednej strony słowiańskie korzenie każdej z ziem wchodzących w skład Polski Piastów oraz kultura zachodnia wniesiona na ziemie polskie w wyniku chrztu Mieszka I. Integracja obu tych czynników doprowadziła do wykształcenia się specyficznej dla każdego regionu kultury, tradycji i obyczajów.

RlMuiE9OQYDJo
Chrzest Polski był wydarzeniem o największym znaczeniu dla kształtowania się regionalizmów w kraju. Zaczęła się wówczas tworzyć mieszanka kulturowa będąca połączeniem starej słowiańskiej kultury z kulturą zachodniej i chrześcijańskiej Europy.
Źródło: Jan Matejko, Zaprowadzenie chrześcijaństwa, 1889, olej na desce, Muzeum Narodowe w Warszawie, domena publiczna.

Upadek Rzeczpospolitej i podział jej terytoriów między trzech zaborców sprawił, że poszczególne regiony zostały podporządkowane różnym systemom polityczno- społecznym i gospodarczym. Utrudniło to dalszy rozwój więzi kulturowych, społecznych i gospodarczych między ziemiami dawnej Rzeczpospolitej. W tych warunkach regionalizm koncentrował się na ukazywaniu folkloru regionalnego, na który składało się wiele elementów, takich jak stroje ludowe, sztuka ludowa, tańce i muzyka oraz miejscowe święta i obrzędy. Celem tych działań było przedstawianie kultury polskich regionów jako elementu kultury narodowej, a przez to rozwijanie poczucia świadomości narodowej.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości regionalizm stanął w obliczu nowych wyzwań i zadań. Najważniejszym stała się koniecznością wsparcia procesów integracji regionów w ramach odradzającego się państwa. Głównym wymiarem działalności ruchu regionalnego w II Rzeczpospolitej stała się płaszczyzna naukowa. Jego reprezentatywnymi instytucjami były towarzystwa naukowe czy Powszechne Uniwersytety Regionalne. W działalność tą najbardziej zaangażowali się nauczyciele szkolni i akademiccy.

R16VnI4qVeLYz
1
R3DI1oFuLOthc
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Folklor regionalny w Polsce
Jednym z elementów, które identyfikują różne regiony, jest folklor. Przez folklor regionalny rozumiemy najstarsze elementy kultury, takie jak stroje ludowe, sztuka ludowa, tańce i muzyka oraz święta i obrzędy.

R6w89O3JCRdCv
1
REF4f6BqUmSUz
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Topienie marzanny
Zwyczaj topienia marzanny to stara polska tradycja. Marzanna, symbolizująca czas zimy i śmierci, jest topiona wraz z nadejściem wiosny. Tradycja ta, charakterystyczna dla wielu regionów, jest też powiązana z troską o urodzaj w nadchodzącym sezonie letnim. Odpowiednikiem tego święta jest wieszanie Judasza, które przetrwało na Podkarpaciu. Sporządzoną ze słomy kukłę ubierało się w stare ubrania i wieszało na wieży kościoła. Następnie strącano i okładano ją kijami. Obrzęd kończyło podpalenie kukły i wrzucenie jej do rzeki.

RKBfuyMfQ3Kz0
1,1
RFhl7s0e4Y4Gc
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1U2WVajDCLFg
Film przedstawia wiklinowy koszyk na tle jasnych paneli. Koszyk jest jasnobrązowy, z którego wystaje biała serwetka zrobiona na szydełku. W koszyku widoczne są kolorowe jajka kurze: czerwone, zielone, fioletowe, żółte, niebieskie, granatowe. Uchwyt koszyka jest obwiązany zieloną wstążką. Wokół koszyka zostały rozłożone kolorowe jajka kurze: granatowe, żółte, zielone, fioletowe.
1

Święcenie pokarmów w Wielką Sobotę
Na Kujawach zwyczaj ten przeplatał się z innym zwyczajem – pogrzebem żuru i wieszaniem śledzia. Gdy kończył się okres postny, te dwie potrawy, najczęściej spożywane w czasie postu, żegnano wylewając żur do wykopanego dołu, a śledzia (najczęściej wyciętego z drzewa lub tektury) wieszano na drzewie.
[FILM] Święcenie pokarmów w Wielką Sobotę. Zwyczaj święcenia pokarmów ma korzenie pogańskie, ale został uznany przez Kościół. Dzisiaj święci się tylko symboliczne pokarmy. Zawartość święconki może być różna, w zależności od danego regionu.

R1aTqcAVmoraD
1
ROQ5wQ5MrgJO8
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Wielkanocne pisanki
Zwyczaj malowania jajek wywodzi się ze starosłowiańskich wierzeń, w których jajko miało bardzo duże znaczenie. Symbolizowało siły witalne i początek nowego życia. Wśród kolorowych jajek rozróżniamy:
- kraszanki – występujące w północnej części Polski. Nazwa pochodzi od słówka „krasić”, czyli „barwić”, bo kraszanki to jajka gotowane w barwnym wywarze, dawniej uzyskiwanym tylko z naturalnych składników;
- oklejanki – spotykane w części Mazowsza, to wydmuszki oklejone sitowiem i kolorową włóczką;
- nalepianki – popularne w Małopolsce i w Łowiczu, to jaja zdobione kolorowymi wycinankami z papieru.
W zachodniej części Polski powszechny jest zwyczaj określany jako „szukanie zajączka”, czyli drobnych upominków lub słodyczy. Zajączek zostawia podarunki na Śląsku, Pomorzu Zachodnim i w Wielkopolsce.

Rii26nsU2StX0
1
RTyp3YOoEIK0Z
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Śmigus‑dyngus
Popularny śmigus‑dyngus towarzyszy obchodom Poniedziałku Wielkanocnego. Zwyczaj wiąże się z praktykami pogańskimi symbolizującymi oczyszczenie z zimowego brudu i budzenie się przyrody na wiosnę. Wierzono, że im mocniej tego dnia została oblana panna, tym większe ma szanse na zamążpójście. Na terenie Śląska zwyczaj ten miał swoją formę – śmiergust. Podczas niego chłopcy przebierali się w kolorowe stroje, kapelusze ozdobione bibułą i zakładali maski. Następnie chodzili od domu do domu i oblewali dziewczęta, po czym wspólnie z nimi tańczyli i śpiewali.

RrZNS5gq2Svl1
1
R1KZ4s5sm5twf
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Andrzejki
Według tradycji noc z 29 na 30 listopada była nocą magiczną, ponieważ w jej trakcie można było poznać swoją przyszłość. Najbardziej znaną z tradycji andrzejkowych jest lanie wosku. Po roztopieniu przelewano go przez otwór klucza do zimnej wody. Oznaczało to otwarcie bramy czasu. Powstałe w ten sposób na wodzie kształty miały konkretne znaczenie. Wróżby organizowane podczas wigilii św. Andrzeja były popularne na terenie całego kraju.W Kurpiach znany był zwyczaj polegający na kładzeniu pod poduszkę męskich spodni przez dziewczęta, czy spódnic przez chłopców w celu ujrzenia we śnie przyszłego męża lub żony.

R153XwSJOcE8f
1
R15Bh10IKpo4v
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Strój ludowy
W różnych częściach ziem polskich strój ludowy przybierał różnorodne formy. Wynikało to z położenia geograficznego, warunków klimatycznych, tradycji stosowania pewnych surowców, z których wyrabiano tkaniny oraz sytuacji gospodarczej regionu. Pomimo swojego bogactwa i wyjątkowości, tradycyjny strój ludowy musiał być użyteczny – był bowiem ubiorem, nie kostiumem.

RPT874tJEsfJx
1
Rz7xHHKIFxkkG
Autor ilustracji: Barbara Kowal, źródło: polalech.pl, https://polalech.pl/stroj‑kaszubski‑nauka‑opis.htm
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Strój kaszubski
Nakryciem głowy Kaszuba był kapelusz [1] ozdobiony tasiemką. Na białą koszulę [2] zakładano kamizelkę [3] nazywaną liwkiem lub kaftan [4] nazywany wępsem i ozdobiony wyszyciami oraz rzędami metalowych guzików. Odświętne spodnie, czyli buksy [5] uszyte z zamszu, wpuszczane były w wysokie buty [6] – skorznie – wykonane z surowej skóry, o sztywnej, szerokiej cholewie.Kaszubka nosiła na głowie aksamitny czepek [1] wyszywany złotą nicią i ozdobiony wstążkami. Na szyję zakładała korale [2]. Na białej płóciennej koszuli [3] nosiła aksamitny gorset [4] w kolorze spódnicy [5] wyszywany złotą lub srebrną nicią. W pasie przewiązywała się białą lnianą zapaską [6] zwaną szertuchem, ozdobioną u dołu haftem. Odświętne czarne, zapinane na pasek półbuciki, zwane wiksówkami [7], zakładała do białych pończoch.

R1BYtwdOUejwJ
1
RcMsohJj7jfvz
Autor ilustracji: Barbara Kowal, źródło: polalech.pl, https://polalech.pl/stroj‑kurpiowski‑nauka‑opis.htm
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Strój kurpiowski
Strój męski był skromny i pozbawiony ozdób. W jego skład wchodził niski twardy kapelusz [1], zwany grzybkiem. Innymi elementami ubioru były biała koszula [2], wiązana pod szyją wstążką, krótka kurtka [3] z czerwonego sukna nazywana lejbikiem oraz jasne spodnie w pionowe paski [4]. Na nogi mężczyźni zakładali skórzane buty [5] z cholewami.Na ubiór kobiecy składało się czółko [1] z tektury oklejonej aksamitem, korale [2], koszula [3] zdobiona haftem oraz koronką okalającą kołnierzyk i mankiety. Na koszulę kobieta zakładała gorset [4] nazywany wystkiem, a na niego wełnianą spódnicę [5]. Na spódnicy związywała fartuszek [6] zwany zapaską. Dopełnieniem stroju były trzewiki [7] na niewielkim obcasie, sznurowane tasiemką.

ReXv8N8lojj5D
1
R1XV7LwFMkcP5
Autor ilustracji: Barbara Kowal, źródło: polalech.pl, https://polalech.pl/stroj‑lowicki‑nauka‑opis.htm
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Strój łowicki
Strój łowicki to jeden z najbogatszych i najbardziej efektownych strojów ludowych. Nakryciem głowy mężczyzny był filcowy kapelusz [1]. Koszula [2], zwana bielunką miała zdobiony haftem kołnierzyk. Na nią nakładano długą do bioder kamizelkę [3], czyli lejbik obwiązaną wełnianym ozdobnym pasem [4]. Strój dopełniały pasiaste spodnie [5]. Na nogi zakładano buty [6] z cholewami lub oficerki o usztywnionej cholewie.Strój kobiecy był bardziej kolorowy i zdobny. Kobiety używały chustek [1] jedwabnych ozdobionych haftem. Na szyi nosiły korale [2] Koszule [3] łowiczanek, czyli bielunki, szyto z lnianych tkanin i bawełnianych płócien, a ozdabiano haftami. Zakładano na nie kiecki [4] składające się z ozdobionego haftem stanika i spódnicy. Kieckę przewiązywano w talii zapaską [5]. Na nogi zakładano pończochy z wyrabianymi wzorami i trzewiki [6].

R1PhT0kUvPNnx
1
RwdqwbnYFL06V
Autor ilustracji: Barbara Kowal, źródło: polalech.pl, https://polalech.pl/stroj‑krakowski‑nauka‑opis.htm
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Strój krakowski
Krakowiak na głowę zakładał czerwoną rogatywkę [1], zwaną też krakuską. Na białej koszuli [2], ozdobionej czerwoną tasiemką, nosił kaftan [3] bez rękawów. Kaftan opasał białym skórzanym pasem [4] nabijanym ćwiekami. Dolną część stroju stanowiły spodnie – portki [5] w czerwone prążki, wpuszczone w skórzane buty [6] z cholewami. Charakterystycznym kobiecym nakryciem głowy były wianki [1] lub białe chusty z haftem bądź kolorowe chusty z nadrukiem. Na szyi Krakowianki wisiały korale [2]. Kobiety zakładały lniane lub bawełniane koszule [3], a na nie gorsety [4]. W pasie zawiązywały biały, tiulowy fartuszek zwany zapaską [5]. Pod nim znajdowała się spódnica [6]. Jako okrycia używały żupaników, sukienek i chust na ramiona. Na nogi zakładały sznurowane trzewiki [7] na wysokim obcasie lub buty z cholewami.

RUjwutdVoSOiK
1
RqMvRbGJOADib
Autor ilustracji: Barbara Kowal, źródło: https://polalech.pl/stroj‑kujawski‑nauka‑opis.htm
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Strój kujawski
Strój męski składał się z czapki rogatywki [1], białej lnianej koszuli [2], związanej ozdobną wstążeczką i kaftanu [3] zwanego jaką z długimi rękawami z czerwonego sukna. Na kaftanie Kujawiak nosił katankę [4] bez rękawów, długą do bioder, z granatowej tkaniny, ozdobioną naszyciami. Katanę zdobił czerwony wełniany pas [5]. Sukienne niebieskie spodnie [6] były wpuszczane w skórzane buty [7] podbite podkówkami i z cholewą, zwane iskrzokami.Nakryciem głowy w stroju damskim był czepek [1] zwany kopką. Na szyi wisiały czerwone korale [2]. Górna część stroju składała się z białej koszuli [3] i kaftanika [4] zwanego kabatem. Kujawianka nosiła trzy spódnice. Spódnice‑spodnie, szyte z barchanu i płótna, pełniły funkcję halki. Fartuszek [5], czyli zapaska opadał na suto marszczona spódnicę [6] wierzchnią. Strój dopełniały białe pończochy i  sznurowane trzewiki [7].

Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 1
R115DuVEeWFN6
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 2
R1AomUOWhz4V4
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Polecenie 3
R1RWQGqLtDKGX
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Po zakończeniu II wojny światowej i nastaniu komunizmu funkcjonowanie regionalizmu zostało mocno ograniczone na rzecz dążenia do utworzenia jednolitego społeczeństwa, w którym odrzucone zostały takie wartości, jak pluralizm czy różnorodność. W tej sytuacji wszelkie przejawy odrębności kulturowej zostały zepchnięte do sfery prywatnej. Pewne zmiany nastąpiły po odwilży w 1956 r. Organizacje regionalne mogły wznowić działalność, ale miała ona bardzo ograniczony charakter. Ponadto była ściśle kontrolowana przez ówczesne władze.

RacqqLC3dPJ9r
Ćwiczenie 5
Przyporządkuj informacje dotyczące regionalizmów do właściwych okresów historycznych. OKRES PO 1795 r. Możliwe odpowiedzi: 1. dążenie do integracji regionów w ramach jednego państwa, 2. nacisk na ukazywanie folkloru regionalnego, 3. rozwijanie poczucia świadomości narodowej, 4. prowadzenie działalności naukowej, 5. kultura regionów elementem kultury narodowej OKRES PO 1918 r. Możliwe odpowiedzi: 1. dążenie do integracji regionów w ramach jednego państwa, 2. nacisk na ukazywanie folkloru regionalnego, 3. rozwijanie poczucia świadomości narodowej, 4. prowadzenie działalności naukowej, 5. kultura regionów elementem kultury narodowej
ĆWICZENIE: Grupowanie elementów
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Regionalizm dzisiaj

Upadek komunizmu i transformacja systemowa na początku lat 90., doprowadziły do istotnej zmiany w rzeczywistości polskiego regionalizmu. Powrót do demokratycznego zarządzania państwem, reforma samorządu terytorialnego, której przyświecała idea decentralizacji, a wreszcie unijne aspiracje Polski sprawiły, że regionalizm zyskał olbrzymi impuls do działania.

Ważnym podmiotem regionalizmu w Polsce stał się samorząd terytorialny, który – wyposażony w lokalny budżet oraz możliwość podejmowania decyzji – sprawił, że rozpoczęły się na szeroką skalę realizacje różnorodnych projektów o znaczeniu regionalnym, w które w nie notowanym dotąd stopniu zaangażowała się lokalna społeczność.

R2EjhlZPls9Ks
Ćwiczenie 6
Dokończ zdanie. Wybierz właściwą odpowiedź spośród podanych.
"Jednym z najważniejszych nośników idei regionalizmu w Polsce po 1989 roku..." Możliwe odpowiedzi: 1. stała się Unia Europejska., 2. stał się samorząd terytorialny., 3. stał się rząd centralny., 4. stała się administracja państwowa.
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Anna Muś, Regionalizm w Europie XXI wieku. Rozwój megatrendu i jego wpływ na obywateli UE, Katowice 2014.

HomogenizacjahomogenizacjaHomogenizacja kultury i stylu życia, w tym także norm i zachowań społecznie pożądanych ma na proces regionalizacji wpływ zarówno negatywny, jak i pozytywny. Znacznie prostsze jest zauważenie negatywnego wpływu: „Nie ma wątpliwości co do istnienia następującego mechanizmu: trendy globalne wpływają na zachowania konsumenckie obywateli regionów”. Podążając tym tropem, mamy do czynienia ze zjawiskiem zanikania różnorodności kulturowej, wytwarzaniem specyficznej kultury masowej i kultu kiczu, przede wszystkim zaś ze standaryzacją potrzeb. Mieszkaniec staje się permanentnym konsumentem towarów pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej, produkowanych na zlecenie amerykańskich koncernów. Ponieważ na tego typu masowe produkty jest popyt, lokalni przedsiębiorcy zostają zmuszeni do powielania ich wzorców w celu sprzedaży swoich towarów. Także obraz kultury i mediów staje się zunifikowany, wszystko staje się jedną wielka globalna wioską. Pozytywny wpływ zauważamy w dwóch trendach mieszczących się w nurcie globalizacji. „Kontekst kulturowy stanowi filtr, formę sita, które nie tyle cedzi wiadomości docierające z globalnej wioski, ile nadaje im określony kształt, zmieniając dotychczasowy, uniwersalny wzór”. Dzięki temu procesowi kultura lokalna, mimo że podlega trendowi dążącemu do homogenizacji, nie poddaje się mu, zachowując swoje pierwotne rysy, przetwarzając jedynie wzory globalne na swoje potrzeby (…). Proces globalizacji prowadzi także do przenoszenia wzorów narodowych i regionalnych na poziom międzynarodowy. Jest to marketing i promocja regionu, który od czasu pojawienia się owego wzoru staje się rozpoznawalny jako taki, choć jego obraz jest wykreowany lub stereotypowy. Dobrym przykładem takich produktów “zglobalizowanych” są potrawy lub produkty regionalne np. oscypek, parmezan, gouda czy roquefort, ich produkcja związana jest z istniejącym regionem i jego kulturą, jednakże dziś znane są one na całym świecie, często z odniesieniem do odpowiednich obszarów pochodzenia: Podhale, Emilia‑Romagna, Zuid‑Holland czy Midi‑Pyrénées.

regionalizm Źródło: Anna Muś, Regionalizm w Europie XXI wieku. Rozwój megatrendu i jego wpływ na obywateli UE, Katowice 2014., s. 27–29, dostępny w internecie: https://sbc.org.pl/Content/151312/Mu%C5%9B,%20Anna%20-%20Regionalizm%20w%20Europie%20XXI%20wieku.pdf.
RZSjOKl8LrS0D
Ćwiczenie 7
Łączenie par. Rozstrzygnij, czy podane zdania dotyczące tekstu "Regionalizm w Europie w XXI wieku…" są prawdziwe, czy fałszywe. Zaznacz “P” jeśli zdanie jest prawdziwe lub “F” jeśli jest fałszywe.. Globalizacja jest procesem, który wpływa na regionalizację wyłącznie w sposób pozytywny.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Zjawisko globalizacji umożliwia regionom reklamę swojej odmienności na poziomie międzynarodowym.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Jednym z elementów procesu regionalizacji zachodzącego w XXI wieku jest upodabnianie się do siebie produktów z różnych stron świata.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
ĆWICZENIE: Wskaż prawidłową odpowiedź
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.
Ćwiczenie 8
RvJUUB8Dx9MPJ
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.

Słowniczek

region
region

określony geograficznie obszar o specyficznych, najczęściej jednorodnych cechach środowiska przyrodniczego oraz posiadający unikalną historię i tradycje kulturowe, zamieszkały przez zwartą społeczność, silnie powiązaną tradycjami i obyczajami

regionalizm
regionalizm

działania o charakterze politycznym, gospodarczym, kulturowym lub ideologicznym podejmowane przez społeczność zamieszkującą na danym obszarze (regionie), których celem jest zaakcentowanie i ochrona własnej odrębności kulturowej, etnicznej, językowej itp. od mieszkańców innych regionów, a jednocześnie wzmocnienie spójności wewnętrznej danej społeczności poprzez podejmowanie różnorodnych form aktywności

tożsamość terytorialna
tożsamość terytorialna

identyfikacja jednostki lub społeczności z danym obszarem, rozumianym jako ojczyzna, miejsce zamieszkania

folklor
folklor

elementy kultury społeczności regionalnej rozumiane jako jej najstarsza część, w skład której wchodzą elementy kultury materialnej (narzędzia, stroje, architektura), jaki i niematerialnej (obyczaje, obrzędy, zabobony, ballady, przysłowia)

homogenizacja
homogenizacja

proces polegający na ujednolicaniu, upodabnianiu się do siebie kultur z różnych obszarów geograficznych, najczęściej pod wpływem jednej, dominującej kultury

Bibliografia

Atlas polskich strojów ludowych. Stroje ludowe jako fenomen kulturowy, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, (2013) [w:] http://cyfrowearchiwum.amu.edu.pl/media/uploads/000023t.pdf

Muś A., Regionalizm w Europie XXI wieku. Rozwój megatrendu i jego wpływ na obywateli UE (2014), Uniwersytet Śląski, [w:] https://sbc.org.pl/Content/151312/Mu%C %9B,%20Anna%20-%20Regionalizm%20w%20Europie%20XXI%20wieku.pdf

Tożsamość regionalna mieszkańców województwa zachodniopomorskiego. Raport z badań eksploracyjno‑diagnostycznych, Szczecin 2012, [w:] http://www.ois.wzp.pl/attachments/article/103/tozsamosc_z_aneks.pdf

Markocka M., Regionalizm w Polsce – tradycja i współczesność (wybrane zagadnienia), Instytut Socjologii, Wydział Nauk Historycznych i Społecznych UKSW, Warszawa (brw), [w:] https://docplayer.pl/32554507-Regionalizm-w-polsce-tradycja-i-wspolczesnosc-wybrane-zagadnienia.html

https://www.polskatradycja.pl/folklor/regiony.html

https://polalech.pl/index.html

http://www.regionalizm.kielce.pl/wp-content/uploads/2013/03/Regionalizm-polski-wczoraj-dzi%C5%9B-i-jutro.pdf

RKhBC5uUsFTVS
(Uzupełnij).
Źródło: Learnetic S.A., licencja: CC BY 4.0.