Scenariusz lekcji - Reportaż – dziennikarstwo czy literatura?

Cele lekcji

Uczeń powinien:

1. wskazać cechy reportażu;

2. rozumieć funkcje reportażu;

3. rozróżniać pojęcia reportaż, reportaż literacki, powieść reportażowa, a także dostrzegać cechy wspólne między tymi gatunkami;

4. wskazywać i stosować wyznaczniki gatunkowe reportażu.

Metoda i forma pracy

Praca w grupach, analiza tekstu, definiowanie, dyskusja.

Pierwsza lekcja:

1. Podział klasy na grupy. Każda otrzymuje fragment reportażu wyciętego z gazety (reportaż społeczny, polityczny, kulturalny). Grupy zapoznają się ze swoimi fragmentami.

2. Uczniowie najpierw w grupach, potem na forum całej klasy wskazują na cechy charakterystyczne dla reportażu. Wyszukują wyznaczniki, które odróżniają reportaż od innych form prasowych.

3. Następnie próbują na forum klasy zdefiniować pojęcie reportażu. Zapisują na tablicy definicję, z którą zgodzi się cała klasa. Nauczyciel przedstawia klasie słownikową definicję reportażu (przygotowuje ją na folii lub kopiach). Porównanie obu definicji.

Reportaż jest gatunkiem o rodowodzie publicystycznym. Sprawozdanie z wydarzeń, których świadkiem lub uczestnikiem był autor reportażu. Cechy: faktografizm, dokumentaryzm, autentyzm i często aktualność treści sprawozdawczych

na podstawie:

Słownika terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976;

Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. A Hutnikiewicza i A. Lama, Warszawa 2000.

4. Praca domowa: zapoznaj się z zadanymi reportażami literackimi. Po lekturze zaznacz i wypisz różnice w stosunku do omówionego na lekcji reportażu prasowego.

Druga lekcja:

1. Krótki wykład nauczyciela o reportażu literackim.

Reportaż literacki – jego rodowód jest związany z innymi formami literatury, których celem była też relacja z wydarzeń, jak opis czy dziennik podróży, list, diariusz, pamiętnik. O charakterze reportażu decydują relacje między informacją a autorską interpretacją i oceną świata przedstawionego. Reportaż literacki jest gatunkiem pogranicza literatury: zawiera materiał autentyczny i elementy fikcji literackiej. Dzieje się tak pod wpływem prozy nowoczesnej (przenikanie gatunków). Przykład: Hanna Krall Zdążyć przed Panem Bogiem.

Obok reportażu literackiego, który bywa niekiedy sfabularyzowany i skupia uwagę czytelnika na wyrazistych kreacjach bohaterów literackich, powstaje powieść reportażowa, która te elementy (fabuły i kreacji bohatera) rozwija. Przykład: Józef Mackiewicz Kontra.

Celem wszystkich form reportażowych jest wiarygodna relacja z ważnych wydarzeń (co wywodzi się z naturalizmu).

na podstawie: Słownika terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976.

2. Skrótowe wspólne przypomnienie treści utworów: Melchiora Wańkowicza „Szkice spod Monte Cassino”; Ryszarda Kapuścińkiego „Heban”; Wojciecha Jagielskiego „Modlitwa o deszcz”.

3. Wskazanie na cechy odróżniające reportaż literacki od artykułu prasowego.

4. Porównanie 3 przeczytanych reportaży: pod względem tematyki, języka, realiów codzienności.

5. Podsumowanie i próba odpowiedzi na pytanie zawarte w temacie lekcji.

6. Praca domowa: napisanie własnego reportażu „Jeden dzień ż życia ucznia”.

Bibliografia

1. Fragmenty: reportaże prasowe o tematyce społecznej, politycznej, kulturowej;

2. Melchior Wańkowicz „Szkice spod Monte Cassino”;

3. Ryszard Kapuścińki „Heban”;

4. Wojciech Jagielski „Modlitwa o deszcz”;

5. Słownik terminów literackich, pod red. J. Sławińskiego, Wrocław 1976;

6. Literatura polska XX wieku. Przewodnik encyklopedyczny, pod red. A Hutnikiewicza i A. Lama, Warszawa 2000.