Plansza przedstawia podłoża offsetowe płyt drukowych. Do produkcji formy drukowej do druku offsetowego służy płyta offsetowa. Po wykonaniu obróbki płyty na jej podłożu znajdują się elementy drukujące i niedrukujące. Cechy płyty to: mechaniczna wytrzymałość na rozciąganie (rozciągliwość) i zginanie, stabilność wymiarowa przy zmianach temperatury i wilgotności, dokładność i równomierna grubość, odporność na korozję (obecność roztworu zwilżającego). Płyty offsetowe dzielimy na:- aluminiowe, - inne (np. papierowe lub z folii poliestrowej).

Najbardziej powszechnie wykorzystywaną jest forma offsetowa aluminiowa. Blacha ma grubość od 0,1 do 0,4 mm. Jej powierzchnia jest ziarnowana, anodowo utleniana i stabilizowana elektrochemicznie. Ziarnowanie powierzchni wykonuje się, aby zwiększyć poziom nawilżania miejsc niedrukujących oraz stabilność ochronnej warstwy wodnej. To zapewnia selektywność drukowania. Utlenianie wykonuje się w celu zwiększenia twardości i odporności formy na korozję. Stabilizowanie elektrochemiczne wykonuje się za pomocą nałożenia warstwy tlenku aluminium od 1 do 5 g/m², dzięki czemu zwiększa się wytrzymałość formy. Ziarnowanie oraz utlenianie wpływają na powstanie struktury o średniej chropowatości od około 0,2 do 1 μmum, maksymalnej głębokości zagłębień od 3 do 8 μmum i porowatości ze średnicą porów od 0,01 do 0,07 μmum oraz głębokością do 1,5 μmum.

Kiedyś podłoża form offsetowych wykonywało się także z folii poliestrowej. Formy takie były używane do druku na offsetowych maszynach arkuszowych w formatach A2‑B2. Były mniej trwałe i stabilne niż aluminiowe, natomiast bardziej giętkie, dlatego łatwiej było mocować je na cylindrach. Podobnie podłoża form offsetowych, które wykonywało się z papieru, który był laminowany folią polipropylenową.

Opis: Plansza przedstawia budowę formy drukowej offsetowej. Na planszy umieszczony jest przekrój formy drukowej offsetowej. Budowa formy drukowej aluminiowej. Najczęściej wykorzystywana forma offsetowa do druku z nawilżaniem to forma na podłoży aluminiowym, która jest zbudowana z: warstwy kopiowej, warstwy pośredniej, warstwy tlenku aluminium, ziarnowanej powierzchni, blachy aluminiowej.

Najczęściej wykorzystywana forma offsetowa do druku bez nawilżania (offset bezwodny) to forma na podłożu aluminiowym, która jest zbudowana z: warstwy silikonowej o grubości około 2 μmum, warstwy kopiowej fotopolimerowej, warstwy pośredniej, ziarnowanej powierzchni, blachy aluminiowej. Treść uzupełniona jest grafiką formy drukowej do drukowania offsetowego bezwodnego z zaznaczonym podłożem, warstwą fotopolimerową, farbą, warstwą silikonu.

Najważniejszą warstwą jest warstwa kopiowa, której grubość wynosi 0,8‑2,5 μmum. Jest ona światłoczuła. Dzielimy je na: pozytywowe – z fotorozpuszczalną warstwą kopiową, tzn. miejsca nienaświetlone tworzą elementy drukujące (zgodnie z formą kopiową). Warstwa kopiowa składa się głównie z drobnoziarnistego związku światłoczułego, który jest zdyspergowany w materiale tworzącym warstwę, niewrażliwym na światło. Związek światłoczuły jest wrażliwy na światło z niebieskiej części widma. Jego udział w warstwie wynosi 15‑30% masy. Materiałem tworzącym warstwę najczęściej są żywice rozpuszczalne w alkalicznych roztworach wodnych. Kontrastowość warstwy w stosunku do podłoża płyty zwiększa się po dodaniu pigmentu (barwnika), nieabsorbującego światła w niebieskiej części widma; negatywowe – z fotoutwardzalną warstwą kopiową mogą mieć bardziej zróżnicowany skład chemiczny warstwy. Składa się ona także ze związku światłoczułego oraz składnika polimerowego. Nienaświetlone miejsca warstwy są rozpuszczalne w wywoływaczu. Naświetlanie warstwy powoduje zmiany chemiczne związku światłoczułego (polimeryzacja, sieciowanie, zmiana struktury związku światłoczułego bądź kombinacja tych procesów). Rezultatem jest utrata rozpuszczalności. Ponieważ miejsca naświetlone, w których zaszły polimeryzacja i sieciowanie, tworzą elementy drukujące, formy przygotowane z płyt negatywowych charakteryzują się większą odpornością chemiczną oraz wyższą wytrzymałością niż formy z płyt pozytywowych.

Budowa formy aluminiowej – wizualizacja: Wizualizacja przedstawia obracający się model formy aluminiowej. Widoczny jest prostopadłościan z górną powierzchnią odgięto w jednym narożniku do góry, co symbolizuje prezentację budowy kolejnych warstw formy aluminiowej.

Opis: Plansza prezentuje różne podziały płyt offsetowych i sposoby ich wykonane. Do planszy przypisana jest następująca treść: Druk offsetowy ma różnorakie zastosowanie, więc techniki wykonania formy drukowej są także rozmaite. Formy drukowe offsetowe dzielimy na: - pod względem rodzaju podłoża – na jednolite i wielometalowe (które stosowano kiedyś, jednak dzisiaj całkowicie wyszły z użytku), - pod względem technologii drukowania – na te do form zwilżanych i do offsetu bezwodnego, - pod względem sposobu produkcji – na płyty CtF i CtP (procesowe i bezprocesowe). Technologie wykonania form drukowych dzielimy na: analogowe, cyfrowe. Technologie analogowe wykorzystują technologie pośrednie (klasyczne – CtF). Obraz jest naświetlany na kliszy w naświetlarce CtF, a następnie kopiowany z kliszy na formę drukową. Formy drukowe offsetowe są wykonywane następującymi metodami: fotochemicznie, kopiowane na płytach jednolitych, fotodyfuzyjnie, elektrofotograficznie, laserowo (elektronicznie), ręcznie i mechanicznie. Najczęściej formy drukowe offsetowe są wykonywane z wykorzystaniem CtP.

Treść ilustrowana jest grafiką prezentującą podświetlenie i jego wpływ na zmiany rozmiarów punktów rastrowych.

Płyta pokryta warstwą światłoczułą jest zbudowana z podłoża o odpowiednio przygotowanej powierzchni, warstwy pośredniej i kopiowej. Warstwa pośrednia zapobiega nieodwracalnej adsorpcji niektórych (barwnych) składników warstwy kopiowej na powierzchni podłoża, pozytywnie oddziałuje na wywoływalność i właściwości elementów niedrukujących formy (odporność na tonowanie itp.). Treść ilustrowana jest grafiką prezentującą wykonanie offsetowej formy drukowej z presensybilizowanej płyty negatywowej z warstwą negatywową i pozytywową oraz z 1 – podłożem aluminiowym z przygotowaną powierzchnią, 2 – warstwą kopiową, 3 – warstwą kopiową, 4 – montażem, 5 – elementami drukującymi

Formę drukową offsetową wykonuje się poprzez kopiowanie stykowe lub z użyciem płyt o podwyższonej czułości, które umożliwiają kopiowanie projekcyjne. Formy drukowe offsetowe mogą być wykonane: konwencjonalnie, CtP (skrót od ang. Computer‑to‑Plate ), CtF (skrót od ang. Computer‑to‑Film ), PtP (skrót od ang. Plotter‑to‑Plate ). Do czynności wykończeniowych, którym poddawana jest forma drukowa, należą: hydrofilizacja – neutralizowanie wywoływacza, który pozostał na płycie oraz poprawa hydrofilowości (wodolubności) miejsc niedrukujących; retusz/korekta – usuwanie uszkodzeń, np. po kurzu, ciętych krawędziach za pomocą specjalnych korektorów (korekta ujemna przy płytach pozytywowych); konserwacja formy – nanoszenie na powierzchnię formy cienkiej warstwy polimerowej warstwy ochronnej; termiczne hartowanie (wypalanie) – poddanie płyty ogrzaniu przez max. 10 minut, w temperaturze do ok. 230°C (przy płytach pozytywowych).

Schemat naświetlania płyty promieniem lasera w naświetlarce bębnowej z bębnem zewnętrznym – wizualizacja: Wizualizacja przedstawia obracający się model formy drukowej naświetlanej w naświetlarce bębnowej z bębnem zewnętrznym. Widoczne są trzy duże i dwa małe cylindry, pomiędzy którymi biegnie cienka płyta blacha symbolizująca formę drukową. Pośrodku na dole widoczny jest mały cylinder symbolizujący laser oraz dwie czerwone cienkie linie symbolizujące wiązkę lasera naświetlającą płytę.

Schemat naświetlania płyty promieniem lasera w naświetlarce bębnowej z bębnem wewnętrznym – wizualizacja: Wizualizacja przedstawia obracający się model formy drukowej naświetlanej w naświetlarce bębnowej z bębnem wewnętrznym. Widoczne są cztery cylindry ułożone w parach, pomiędzy którymi biegnie cienka płyta blacha symbolizująca naświetlaną płytę drukową łukowato wygiętą. Pośrodku widoczny jest mały cylindryczny pręt, z widocznym wystającym elementem w dolnej części pośrodku, od którego odchodzi czerwona cienka linia symbolizująca wiązkę lasera naświetlającą płytę.

Schemat naświetlania płyty promieniem lasera w naświetlarce liniowej – wizualizacja: Wizualizacja przedstawia obracający się model formy drukowej naświetlanej w naświetlarce liniowej. Widoczne są cztery cylindry ułożone w parach, pomiędzy którymi biegnie cienka płaska płyta blacha symbolizująca naświetlaną płytę drukową. Pośrodku widoczny jest mały cylindryczny pręt, z widocznym wystającym elementem w dolnej części pośrodku, od którego odchodzi czerwona cienka linia symbolizująca wiązkę lasera naświetlającą płytę.

Plansza prezentuje różne podziały płyt offsetowych. Konwencjonalne płyty CtP to płyty, do naświetlenia których używa się promieniowania z nadfioletowej, a przede wszystkim widocznej części widma. Mogą to być np. negatywowe płyty fotopolimerowe AgX/DTR, płyty fotochemiczne z czarną maską AgX (halogenosrebrową). Schematy przygotowania formy offsetowej z konwencjonalnych płyt CtP. Płyty termoczułe to płyty, do naświetlania których wykorzystuje się promieniowanie z podczerwonej części widma, tj. 800‑1100 nm. Płyty termoczułe dzielimy na te, które: wymagają mokrego wywołania chemicznego. Są to płyty z warstwami: - termorozpuszczalnymi – w miejscach niedrukujących, na które padło promieniowanie IR zwiększa się rozpuszczalność. Po naświetleniu są wywoływane w alkalicznym roztworze wodnym; - termoutwardzalnymi – wykonywane z wykorzystaniem polimeryzacji termicznej, a następnie wygrzewane w temperaturze ok. 140°C. - hybrydowymi – naświetlane laserem IR w miejscach drukujących, co skutkuje utratą rozpuszczalności warstwy fotochemicznej na powierzchni. Schematy przygotowania formy offsetowej z termorozpuszczalnej płyty CtP I generacji po naświetleniu nie wymagają dalszej obróbki. Schematy przygotowania formy offsetowej z płyt termicznych CtP II. Płyty z warstwą termorozkładalną (termoablacyjną) to płyty, których warstwa naświetlana traci adhezję do podłoża i rozkłada się (ablacja). Aby usunąć pozostałości ablacji, należy przetrzeć płytę. Płyty z warstwą termorozkładalną mają wierzchnią warstwę wykonaną z żywicy silikonowej (do drukowania offsetowego bez nawilżania) lub z polimeru hydrofilowego (do drukowania offsetowego z nawilżaniem). Płyty termotransferowe LAT (skrót od ang. Laser Ablation Transfer) to płyty zbudowane z poliestrowej folii donorowej i płyty aluminiowej. Płyty z polimerami termokonwersyjnymi to płyty, w których na aluminiowe podłoże jest naniesiona warstwa polimeru, który – pod wpływem naświetlania laserem IR – zmienia właściwości z hydrofilowych na oleofilowe, co powoduje powstanie miejsca drukującego.

Opis: Plansza prezentuje formy drukowe do offsetu bezwodnego. Offset bezwodny, czyli taki, w którym nie stosuje się nawilżania, wymaga dedykowanych farb drukarskich i płyt drukowych. Miejsca niedrukujące formy drukowej są zbudowane z warstwy żywicy silikonowej (2 μmum), którą cechuje bardzo wysokie napięcie powierzchniowe. Treść zilustrowana jest schematem przygotowania formy offsetowej do drukowania bez nawilżania z płyt pozytywowych i negatywowych: 1 – folia ochronna, 2 – warstwa żywicy silikonowej, 3 – warstwa kopiowa, 4 – warstwa pośrednia, 5 – podłoże aluminiowe.

Przekrój formy drukowej do drukowania bezwodnego – wizualizacja: Wizualizacja przedstawia obracający się model przekroju formy drukowej do drukowania offsetowego bezwodnego. Widoczny jest prostopadłościan, z trzema warstwami w przekroju. Od dołu szarą, następnie cienką warstwą w kolorze żółtym, na górze ciemnoszarą warstwą z prostokątnymi i L‑kształtnymi, lekko wypukłymi, polami w kolorze fioletowym.

Opis: Plansza prezentuje zastosowanie formy drukowej. Przed użyciem formy drukowej, drukarz powinien sprawdzić wizualnie, czy forma została prawidłowo wykonana, czyli czy brak jest zarysowań, zadrapań lub innych uszkodzeń. Montaż formy drukowej na cylinder formowy to jedna z podstawowych czynności w ramach przygotowania stanowiska drukarskiego. Forma drukowa jest montowana na cylindrze formowym za pomocą listwy montażowej lub, w przypadku form z perforacją, w odpowiednich zaczepach. Do przeniesienia obrazu z formy drukowej na podłoże drukowe służy cylinder pośredni z obciągiem gumowym, który współdziała jednocześnie z cylindrem formowym i dociskowym. Podczas drukowania offsetowego z nawilżaniem na hydrofilowe miejsca niedrukujące formy drukowej jest nanoszona warstwa roztworu nawilżającego, zapobiegająca przyjmowaniu farby w trakcie jej nadawania na formę drukową. Przy drukowaniu offsetowym bez nawilżania (offset bezwodny) przenoszenie farby przez miejsca niedrukujące na formie drukowej ogranicza się dzięki warstwie z kauczuku silikonowego, który pokrywa miejsca niedrukujące, a tym samym wytwarza warstwę, która nie przyjmuje farby. Formy drukowe mają określoną wytrzymałość.

Treść ilustrowana jest schematem zespołu drukującego (z cylindrem drukowym, pośrednim i formowym złożonym z zespołu nawilżającego i farbowego) maszyny offsetowej z założoną formą drukową.

Schemat zespołu drukującego maszyny offsetowej z założoną formą drukową – wizualizacja: Wizualizacja przedstawia obracający się model zespołu drukującego z cylindrem drukowym, cylindrem pośrednim i cylindrem formowym, który złożony jest z zespołu nawilżającego i farbowego, maszyny offsetowej z założoną formą drukową. Pomiędzy cylindrem dociskowym a pośrednim widoczne jest podłoże drukowe, a na cylinder formowy założona jest forma drukowa.

Opis: Plansza prezentuje urządzenia do wykonania formy drukowej. Naświetlarka – To urządzenie do naświetlania form kopiowych i drukowych w zależności od technologii CtF (skrót od ang. Computer‑to‑Film) lub CtP (skrót od ang. Computer‑to‑Plate). Obecnie naświetlarki są już zainstalowane w maszynach drukujących i tam bezpośrednio jest przenoszony obraz z pliku cyfrowego na formę – technologia ta nosi nazwę CtPress (skrót od ang. Computer‑to‑Press). Zależnie od budowy możemy wyróżnić: naświetlarki bębnowe – klisza lub płyta rozciągnięta jest na wycinku obwodu specjalnego bębna, a przesuwający się laser, z wirującym zwierciadłem, oświetla po obwodzie kolejne fragmenty bębna; naświetlarki liniowe – klisza/płyta jest przesuwana ze stałą prędkością pod nieruchomym laserem, którego światło naświetla fragmenty formy.

Treść ilustrowana jest grafiką przedstawiającą przykładową naświetlarkę oraz zasadę działania naświetlarek.

Zasada działania naświetlarki liniowej – wizualizacja: Wizualizacja przedstawia obracający się model naświetlarki liniowej. Widoczny jest czarny niski sześcian, na który, od góry, nałożona jest cienka blacha symbolizująca płytę do naświetlania, naświetloną w połowie, na której widać naświetlony wzór. Płyta znajduje się pomiędzy dwoma cienkimi cylindrami. Powyżej dwa elementy: jeden prostopadłościenny a drugi cylindryczny, pomiędzy którymi przechodzą dwie cienkie czerwone linie ułożone w literę L, które symbolizują wiązkę lasera naświetlającego.

Zasada działania naświetlarki bębnowej z bębnem wewnętrznym – wizualizacja: Wizualizacja przedstawia obracający się model formy drukowej naświetlanej w naświetlarce bębnowej z bębnem wewnętrznym. Widoczne są cztery cylindry ułożone w parach, pomiędzy którymi biegnie cienka płyta blacha symbolizująca naświetlaną płytę drukową łukowato wygiętą. Pośrodku widoczny jest mały cylindryczny pręt, z widocznym wystającym elementem w dolnej części pośrodku, od którego odchodzi czerwona cienka linia symbolizująca wiązkę lasera naświetlającą płytę.