Grafika interaktywna przedstawia rodzaje murów i tynków. Są one wymienione na grafice głównej. Przy każdej nazwie znajduje się przycisk umożliwiający wyświetlenie opisu i zdjęć danego rodzaju muru lub tynku. W opisie zamieszczone są również odtwarzacze audio umożliwiające odsłuchanie opisów.

Mury kamienne

Mur dziki powstaje z układanych nieregularnie nieobrabianych lub łamanych kamieni polnych; przestrzenie między większymi elementami wypełniają mniejsze. Poprzecznie układane są kamienie dłuższe, stabilizujące konstrukcję.
Zdjęcie przedstawia mur składający się z kamieni o różnych wielkościach. Zdjęcie przedstawia mur składający się z kamieni o różnych wielkościach. Na środku muru widoczne są przytwierdzone do niego doniczki z kwiatami.

Mur cyklopowy wykonywany jest z dużych kamieni łamanych lub polnych, które mają przyciosaną powierzchnię. Kamienie układane są nieregularnie, mimo to wypełniają lico muru i przylegają do siebie największymi powierzchniami.
Zdjęcie przedstawia mur cyklopowy. Składa się on z licznych kamieni ściśle do siebie przylegających.

Mur rzędowy powstaje z kamieni łupanych lub ciosanych o kształcie regularnych prostopadłościanów. Ułożone w jednym rzędzie kamienie powinny mieć jednakową wysokość, jednak wysokość kolejnych warstw może być zróżnicowana.
Zdjęcie przedstawia mur rzędowy. Składa się on z kamieni o prostokątnym poziomym kształcie.

Mur mozaikowy powstaje dzięki ułożeniu w warstwach licowych kamieni w kształcie prostopadłościanów o różnych wymiarach, zaś jego wnętrze wypełnione jest sortowanym kamieniem łamanym. Mur nie jest podzielony na warstwy. Jego dekoracyjny wygląd podkreślają równoległe, nieciągłe spoiny.
Zdjęcie przedstawia mur mozaikowy. Składa się on z kamieni o kształcie prostopadłościanów w różnych rozmiarach.

Mury warstwowe wykonuje się z kamienia łupanego, układając je stopniowo w warstwy i dbając o odpowiednie spoiny. W miejscach, gdzie mur zmienia kierunek lub w narożnikach, stosuje się tzw. kamienie kierunkowe, które określają zarówno oblicze muru, jak i wysokość każdej warstwy. Warto zaznaczyć, że wysokość warstw powinna mieścić się w zakresie od 10 cm do 40 cm, aby osiągnąć odpowiednią stabilność. Mur warstwowy konstruuje się poprzez ułożenie kamieni łupanych o dużej, płaskiej powierzchni w sposób poziomy. W celu wzmocnienia struktury, duże kamienie umieszcza się w narożnikach oraz w określonych odstępach wzdłuż ściany, co służy do ustalenia wysokości każdej z warstw. Ważne jest, aby każdy z tych kamieni miał przynajmniej 10 cm, co zapewnia trwałość konstrukcji. Podczas układania kamieni w kolejnych warstwach, należy zadbać o ich odpowiednie przeplatanie, podobnie jak to się robi z cegłami w murze, aby zwiększyć stabilność i spójność całej struktury.
Zdjęcie przedstawia mur warstwowy. Składa się on z kamieni o kształcie nieregularnych prostopadłościanów w różnych rozmiarach.

Mur z bloczków betonowych (niepalnych, niezwykle wytrzymałych i odpornych zarówno na różnorodne czynniki atmosferyczne, jak i na wpływ wody zalegającej w gruncie) wznosi się z użyciem tradycyjnej zaprawy murarskiej, wykonując spoiny poziome i pionowe o grubości 1-1,5 cm. Bloczki układane są dłuższym bokiem wzdłuż lub w poprzek muru.
Zdjęcie przedstawia budowę muru z bloczków betonowych. Bloczki układa się jeden na drugim, pokrywając zaprawą murarską.

Mur z bloczków silikatowych można wznosić na dwa sposoby – wypełniając zaprawą wszystkie, albo jedynie poziome spoiny. Oznaczone symbolem A lub B (wszystkie powierzchnie gładkie i nieszlifowane) łączy się na pełne spoiny poziome i pionowe. Oznaczone symbolami C, E lub F (bloczki szlifowane albo z wpustem i wypustem) muruje się tylko na spoiny poziome, zaś w pionie dostawia się je do siebie wyprofilowanymi powierzchniami. Wszystkie rodzaje bloczków można łączyć na spoiny grube (8-15 mm) lub cienkie (0,5-3 mm).
Zdjęcie przedstawia układanie muru z bloczków silikatowych. Bloczki układa się jeden na drugim. Mają biały kolor.

Mur z pustaków ceramicznych zapewnia dobrą izolacyjność cieplną (często nie wymaga dodatkowego docieplania styropianem lub wełną), dobrą izolacyjność akustyczną (przy murze wznoszonym na tradycyjnej zaprawie), dobre parametry dotyczące wytrzymałości na ściskanie, ognioodporność.
Zdjęcie przedstawia budowę domu. Ściany zbudowane są z pustaków ceramicznych. Mają one pomarańczowy kolor.
Zdjęcie przedstawia układanie muru z pustaków ceramicznych. Układa się je jeden na drugi.

Mury z cegły ceramicznej i silikatowej

Mur wykonany z cegły ceramicznej to konstrukcja, której podstawowym materiałem budowlanym są cegły wypalane z gliny. Cegły ceramiczne charakteryzują się wyjątkową trwałością, odpornością na warunki atmosferyczne i estetycznym wyglądem. Ich różnorodność kształtów, rozmiarów i kolorów pozwala na tworzenie różnych wzorów i tekstur na fasadach budynków. Mury z cegieł ceramicznych są popularne zarówno w budownictwie mieszkalnym, jak i komercyjnym.
Zdjęcie przedstawia mur wykonany z cegły ceramicznej czerwonego koloru.

Mur wykonany z cegły silikatowej to konstrukcja, w której podstawowym materiałem budowlanym są cegły wytwarzane z silikatów, takich jak piasek i wapno. Cegły silikatowe charakteryzują się doskonałą izolacją termiczną, co sprawia, że są efektywne w utrzymaniu odpowiedniej temperatury w budynku. Są również odporne na warunki atmosferyczne, co przyczynia się do ich długotrwałości. Mury z cegieł silikatowych są popularne w budownictwie mieszkalnym i komercyjnym ze względu na swoją trwałość, izolacyjność cieplną oraz estetyczny wygląd, który można dostosować do różnych stylów architektonicznych.
Zdjęcie przedstawia mur wykonany z cegły silikatowej w białym kolorze.

W przypadku murów o grubości 1/2 cegły, wszystkie cegły są układane w tzw. układzie wozówkowym, co oznacza, że ich długość jest zwrócona w kierunku długości muru. Co istotne, spoiny poziome między cegłami są zazwyczaj przesunięte o 1/2 cegły, co daje 120 mm. To jest bardziej preferowane rozwiązanie, jednak dopuszcza się również przesunięcie spoin o 1/4 cegły, co wynosi 50 mm, choć jest to mniej korzystny wariant.

W przypadku murów o większej grubości, stosuje się naprzemiennie warstwy nazywane wozówkowymi i główkowymi. Spoiny poziome i pionowe między nimi są przesunięte względem siebie o 1/4 cegły.

Jeśli chodzi o zakończenie murów o grubości 1/2 cegły, najczęściej używa się cegieł połówkowych. W przypadku zakończenia w warstwie wozówkowej, liczba dziewiątek (czyli pełnych cegieł) zależy od grubości muru:

– mur o grubości 1 cegły – stosuje się 2 dziewiątki w układzie wozówkowym,
– mur o grubości 1,5 cegły – 3 dziewiątek,
– mur o grubości 2 cegieł – 4 dziewiątki,
– mur o grubości 2,5 cegły – 5 dziewiątek,
– mur o grubości 3 cegieł – 6 dziewiątek.

W przypadku zakończenia w warstwie główkowej, liczba dziewiątek jest dostosowywana do grubości muru:

– mur o grubości 1 cegły – 1 cegła ułożona w układzie główkowym,
– mur o grubości 1,5 cegły – 2 dziewiątki,
– mur o grubości 2 cegieł – 4 dziewiątki,
– mur o grubości 2,5 cegły – 2 dziewiątki ułożone główkowo i podzielone 1 cegłą pełną,
– mur o grubości 3 cegieł – 4 dziewiątki, układane je główkowo i podzielone 3 cegłami pełnymi.

W murach krzyżujących się i narożnikach warstwy wozówkowe jednego muru muszą przechodzić przez warstwy główkowe drugiego muru, co zapewnia solidne połączenie. Spoiny poziome w warstwie wozówkowej powinny być przesunięte o 1/4 lub 1/2 cegły względem krawędzi złącza, w zależności od projektu.
Zdjęcie przedstawia kościół, na którego ścianach widać wiązanie pospolite. Elementy ułożone są skośnie.
Zdjęcie przedstawia fragment ściany, na której widać wiązanie pospolite. Elementy ją budujące ułożone są naprzemiennie, raz szerszym bokiem, raz węższym.

W wiązaniu blokowym niemal cała powierzchnia murowana jest wykonana stroną wozówkową, główka natomiast pojawia się co czwartą cegłę.
Obrazek przedstawia schemat wykonania wiązania blokowego. Co czwarta cegła w rzędzie układana jest węższym bokiem.
Zdjęcie przedstawia kościół, na którego ścianach widać wiązanie blokowe.

Wiązanie krzyżykowe , znane również jako weneckie, to sposób układania muru, w którym warstwy wozówkowe i warstwy główkowe występują na przemian. Jednak w przeciwieństwie do standardowego wiązania, w przypadku wiązania weneckiego warstwy wozówkowe są przesunięte względem siebie o połowę cegły. To oznacza, że cegły w warstwach wozówkowych są ułożone w taki sposób, że każda jest przesunięta o połowę długości cegły w stosunku do poprzedniej i następnej.

Wiązanie weneckie charakteryzuje się tym, że wszystkie spoiny, zarówno poprzeczne, jak i podłużne, są przewiązane. Charakterystyczny rysunek weneckiego krzyża na powierzchni muru ułatwia jego rozpoznanie.

Wiązanie krzyżykowe ma pewne zalety, takie jak łatwość tworzenia połączeń na narożnikach muru oraz możliwość pracy z uciekającymi strzępiami. Jednak wiązanie to jest bardziej czasochłonne niż tradycyjne wiązanie pospolite.
Dwa obrazki przedstawiają schemat wykonania wiązania krzyżykowego. Co druga cegła w co drugim rzędzie układana jest węższym bokiem.
Zdjęcie przedstawia fragment ściany, na której widać wiązanie krzyżykowe.

Wiązanie polskie zwane gotyckim składa się z dwóch warstw układanych na przemian, lecz przesuniętych wzdłuż muru o 3/4 cegły. W każdej warstwie w licu muru występują kolejno główki i wozówki.
Obrazek przedstawia schemat wiązania polskiego. Cegły układane są w rzędach naprzemiennie, to znaczy, że raz cegła ułożona jest węższym bokiem, wyżej szerszym, wyżej ponownie węższym lub odwrotnie.

W murach w wiązaniu wielorzędowym (nazywanym także amerykańskim) stosuje się powtarzalne pasy, z których każdy składa się z 4 lub 5 równoległych warstw wozówkowych, które nie są ze sobą przewiązane, oraz dwóch warstw główkowych. Charakterystyczną cechą tego wiązania są spoiny podłużne, które nie są przewiązane na wysokości 4 lub nawet 5 warstw. Często spoiny podłużne o szerokości od 10 do 40 mm pozostawia się bez wypełnienia zaprawą, co poprawia izolację termiczną ściany. Natomiast spoiny poprzeczne muszą być starannie wypełnione zaprawą. Brak wypełnienia tych spoin może prowadzić do utraty izolacyjności, zwłaszcza w trudnych warunkach atmosferycznych.

Wiązanie wielorzędowe ma swoje zalety, takie jak łatwość i szybkość budowy ścian dzięki dużej liczbie cegieł w pasach, możliwość wypełnienia wnętrza muru cegłami ułamkowymi, oraz mniejsza konieczność przycinania cegieł w narożnikach. Jednak wada tego typu wiązania polega na występowaniu nieprzewiązanych spoin podłużnych, co utrudnia równomierne rozkładanie obciążeń. Nośność ścian w wiązaniu wielorzędowym jest zazwyczaj o około 10% niższa niż w ścianach z przewiązanymi spoinami podłużnymi. W przypadku słupów i krótkich filarów międzyokiennych, które są obciążone mimośrodkowo, nośność konstrukcji wielorzędowych może być nawet o 30% niższa niż konstrukcji w tradycyjnym wiązaniu.
Obrazek przedstawia schemat wiązania wielowarstwowego. Cegły układane węższym bokiem znajdują się jedna pod drugą.

Nadproże Kleina charakteryzuje się tym, że cegły ustawione są krawędzią do góry, w dwóch-trzech sąsiadujących ze sobą rzędach, między którymi umieszcza się pręty zbrojeniowe lub stalowe płaskowniki. Spoiny między cegłami powinny być starannie wypełnione zaprawą. Nadproże Kleina stosuje się głównie w ścianach elewacyjnych – stanowią one element dekoracyjny.
Zdjęcie przedstawia nadproże Kleina. Widoczne są okna, nad którymi wystają cegły tworząc nadproże.

Nadproże sklepione ma kształt łuków: półkolistych, odcinkowych, ostrołukowych, koszowych itp., które, dzięki swemu kształtowi, podlegają działaniu sił ściskających i nie wymagają zbrojenia.
Zdjęcie przedstawia nadproże nad oknem. Ma ono kształt łuku.
Zdjęcie przedstawia nadproże sklepione nad drzwiami i oknami. Ma ono kształt łuku.

Tynk zwykły, jedno- lub wielowarstwowy, wykonywany jest tradycyjnymi sposobami z zapraw budowlanych zwykłych, bez dodatków dekoracyjnych, środków wodoszczelnych, kwasoodpornych itp. Do odmian tynków zwykłych zalicza się tynki: surowe (jednowarstwowe), pospolite (dwu- lub trójwarstwowe), doborowe (trójwarstwowe) i wypalane.
Zdjęcie przedstawia tynk zwykły. Ma on jasny kolor.

Tynk ozdobny, dwu- lub trójwarstwowy, wykonuje się ze zwykłych zapraw tynkarskich i nakłada, uzyskując ozdobną fakturę. Do ozdobnych zaliczamy tynki nakrapiane, wypalane, boniowane, odciskane. Warstwa wierzchnia barwiona jest pigmentami. Odmianą tynku ozdobnego jest tynk zdobiony, wykonywany na ostatniej zewnętrznej warstwie tynku. Rodzaje zdobień: boniowanie, żłobkowanie, wypalanie, spoinowanie.
Zdjęcie przedstawia budynek z tynkiem ozdobnym. Ma on biały kolor.
Tynk nakrapiany to technika, która polega na rzucaniu farby na powierzchnię za pomocą szczotki, wałka lub spryskiwacza, tworząc efekt nakrapianej lub plamistej tekstury.
Tynk wypalany to gładki tynk, który jest ręcznie lub maszynowo polerowany po wyschnięciu, aby uzyskać połyskującą, lustrzaną powierzchnię. Ten proces może być powtarzany kilkukrotnie, aby osiągnąć pożądany efekt.
Tynk boniowany, znany również jako włoski tynk wenecki, to technika, w której cienkie warstwy tynku są nakładane na siebie, a następnie gładzone za pomocą specjalnych narzędzi, takich jak stalowa kielnia lub lustrzanka. Tworzy to efekt wielowarstwowej, marmurowej struktury.
Tynk odciskany to technika, w której mokry tynk jest tłoczony lub wyciskany za pomocą specjalnych form bądź narzędzi do wykonywania wzorów, tworząc trójwymiarową fakturę na powierzchni.

Tynk specjalny
Tynk wodoszczelny otrzymuje się przez odpowiedni dobór składników, zastosowanie domieszek uszczelniających i zagęszczenie tynku w trakcie jego wykonywania.

Tynk ciepłochronny, najczęściej dwuwarstwowy, wykonywany jest na ścianach stanowiących niedostateczną przegrodę izolacyjną. Do jego produkcji używa się lekkich kruszyw (żużli paleniskowych lub wielkopiecowych, tłuczeni z gazobetonów, specjalnych lekkich kruszyw ceramicznych, granulek styropianu).

Tynk zabezpieczający przed promieniowaniem stosuje się w pracowniach fizycznych, gabinetach rentgenologicznych. Różni się on od tynków zwykłych zastosowaniem ciężkiego kruszywa, które dodaje się w stosunku 2 części na 2 części piasku i l część cementu.
Zdjęcie przedstawia tynk specjalny. Robotnik nakłada do pacą na ścianę.

Tynk szlachetny wykonywany jest z zapraw szlachetnych (białego cementu, pigmentów, kruszyw mineralnych szlachetnych oraz dodatków dekoracyjnych); niekiedy zawiera impregnaty lub dodatki regulujące wiązanie czy twardnienie. Nadawane są mu różne faktury: cyklinowane, nakrapiane, zacierane, zmywane, kamieniarskie, gładzone.
Zdjęcie przedstawia tynk szlachetny w kolorze niebieskim, który jest częścią elewacji kościoła.
Rodzaje tynków szlachetnych:
Sgraffito to technika zdobienia ścian, która polega na nakładaniu na warstwę tynku dwóch różnych kolorów. Zazwyczaj używa się tynków mineralnych, które różnią się kolorem. Na pierwszą warstwę tynku nanoszona jest druga warstwa, zwykle o jaśniejszym kolorze. Następnie artysta rzeźbi lub rysuje wzory lub obrazy na powierzchni drugiej warstwy, odsłaniając tym samym warstwę niższą. Wynikiem tej techniki jest efekt kontrastu kolorów oraz bogate wzory i ilustracje na powierzchni ściany. Sgraffito jest często stosowane w architekturze renesansowej i barokowej.
Zdjęcie przedstawia sgraffito we wzory roślinne.
Sztablatury, znane również jako stucco lustro lub wapienne lustra, to rodzaj tynku szlachetnego, który nadaje ścianom i sufitom gładką, lustrzaną powierzchnię. Proces tworzenia sztablatury polega na wielokrotnym nakładaniu cienkich warstw specjalnego tynku mineralnego, takiego jak wapno wapienne, gips czy marmur. Każda warstwa jest starannie wypolerowana, aby uzyskać połyskujący efekt. Sztablatury są często wykorzystywane do ozdabiania wnętrz o wysokim standardzie, takich jak pałace, kościoły i rezydencje. Efekt lustra daje pomieszczeniom elegancję i luksusowy wygląd.
Zdjęcie przedstawia sztablaturę, która jest białą, gładką ścianą.
Stiuki to rodzaj tynku dekoracyjnego, który jest często wykorzystywany do tworzenia delikatnych wzorów i zdobień na ścianach i sufitach. Tynk stiukowy jest zazwyczaj wykonany z gipsu, a jego główną cechą jest to, że jest miękki i łatwo poddaje się rzeźbieniu i formowaniu. Może być aplikowany na wiele różnych sposobów, tworząc reliefowe wzory lub tekstury. Stiuki są popularne w różnych stylach architektonicznych, w tym w renesansie, baroku i neoklasycyzmie. Mogą być używane zarówno w tradycyjnych, jak i nowoczesnych wnętrzach, aby dodać im elegancji i bogactwa.
Zdjęcie przestawia stiuk, który jest ścianą o regularnym biało-szarym odcieniu.

Tynk konserwatorski przeznaczony do wykonywania nowych wypraw tynkarskich w obiektach zabytkowych, produkowany głównie na bazie wapna powietrznego, może zawierać tras lub inne dodatki i domieszki, np. cukier, sodę, mączkę ceglaną, węgiel drzewny, kwasy owocowe, dekstrynę, żywicę naturalną, proteiny, talk.
Zdjęcie przedstawia tynk konserwatorski na zabytku.