INFOGRAFIKA

Spis treści

• Procentowy udział transportu drogowego w Europejskim Transporcie Rzeczy1Procentowy udział transportu drogowego w Europejskim Transporcie Rzeczy

• Założenia Komisji Europejskiej dotyczące udziału transportu drogowego w Europejskim Transporcie Rzeczy2Założenia Komisji Europejskiej dotyczące udziału transportu drogowego w Europejskim Transporcie Rzeczy

• Udział polskich przewoźników drogowych w rynku europejskim3Udział polskich przewoźników drogowych w rynku europejskim

• Wielkość i struktura polskiego transportu drogowego4Wielkość i struktura polskiego transportu drogowego

Procentowy udział transportu drogowego w Europejskim Transporcie Rzeczy

Struktura przewozów towarów w Unii Europejskiej na przestrzeni ostatniej dekady znacząco się nie zmieniła. Towarowy transport drogowy jest głównym sposobem transportu lądowego w UE i stanowi ok. $76\%$ śródlądowej działalności transportowej. Ze względu na jego główne zalety, a przede wszystkim wysoką elastyczność, rozwiniętą infrastrukturę i możliwość dostawy bezpośredniej door to door, udział transportu drogowego pozostawał na stabilnym poziomie w ciągu ostatniej dekady (Wykres. 1.1).

Wykres. 1.1 Odsetek tonokilometrów towarów przewiezionych z wykorzystaniem transportu drogowego, żeglugi śródlądowej i transportu kolejowego w UE‑28 [w $\%$]

Od początku $2010$ r. do końca $2011$ r. zauważalny był spadek wielkości pracy przewozowej wykonanej w Unii Europejskiej transportem drogowym. W kolejnych latach, począwszy od roku $2012$ daje się zauważyć jej coroczny wzrost i tak dla roku $2017$ wynosiła ona $1765\mathrm{mld}$ tonokilometrów aby w roku $2021$ osiągnąć wartość $1921\mathrm{mld}$ tonokilometrów (Wykres 1.2).

Wykres. 1.2 Wielkość pracy przewozowej w Unii Europejskiej w latach $2010-2021$ w miliardach tonokilometrów [mld tkm]

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Założenia Komisji Europejskiej dotyczące udziału transportu drogowego w Europejskim Transporcie Rzeczy

Komisja Europejska zakłada, że do $2030$ r. $30\%$ drogowego transportu towarów odbywającego się na odległościach powyżej $300\mathrm{km}$ zostanie przeniesione na inne środki transportu, np. kolej lub transport wodny, natomiast do $2050$ r. powinno to być już ponad $50\%$ tego typu transportu, co z pewnością ułatwi rozwój efektywnych ekologicznych korytarzy transportowych. Dużego znaczenia nabiera zatem - oprócz zachęcania do wyboru alternatywnych rozwiązań transportowych - poprawa wydajności samochodów ciężarowych, np. poprzez rozwój i zastosowanie nowych silników, bardziej ekologicznych paliw czy inteligentnych systemów transportowych, a także dalsze wzmacnianie odpowiednich mechanizmów rynkowych (Wykres. 2.1).

Wykres. 2.1 Perspektywy struktury gałęzi transportu w Unii Europejskiej w $2030$ r. oraz $2050$ r. w odniesieniu do roku 2020

RUTLl1213Pghy

Ilustracja wykres perspektyw struktury gałęzi transportu w Unii Europejskiej w 2030 r. oraz w 2050 r. w odniesieniu do roku 2020. Widoczne są trzy wykresy słupkowe, pokazujące przybliżony udział procentowy transportu drogowego oraz innych gałęzi transportu. W roku dwa tysiące dwudziestym, transport drogowy stanowił siedemdziesiąt pięć procent, podczas gdy inne gałęzie transportu stanowiły dwadzieścia pięć procent. W dwa tysiące trzydziestym roku przewidywany udział transportu drogowego wynosi czterdzieści pięć procent, zostawiając pięćdziesiąt pięć procent dla innych gałęzi transportu. W roku dwa tysiące pięćdziesiątym przewidywany udział transportu drogowego to dwadzieścia pięć procent, a innych gałęzi transportu to siedemdziesiąt pięć procent.

Badania Primes, TREMOVE, iTREN, TRANS‑vision, TOSCA pozwoliły oszacować wzrost zapotrzebowania w przewozach ładunków transportem samochodowym, kolejowym oraz wodnym śródlądowym na poziomie $1,5–1,7\%$ na rok bądź też $50–60\%$ od $2010$ do $2050$ r. Na podstawie badań obliczono, że wyrażona w tonach wielkość przewozów w ramach EU‑27 zwiększy się o $50\%$, a udział transportu samochodowego wzrośnie z $1940\mathrm{mln}$ do $2910\mathrm{mln}$ tonokilometrów. Udział kolei wzrośnie w przewozach ładunków z $19\%$ do $46\%$, a udział transportu samochodowego spadnie do $54\%$ (Wykres. 2.2 i Wykres. 2.3).

(Technology Opportunities and Strategies Toward Climate‑friendly Transport, 2015)

Wykres. 2.2 Dynamika wzrostu popytu na przewozy ładunków w transporcie drogowym rzeczy w krajach Unii Europejskiej

Wykres. 2.3 Dynamika wzrostu popytu na przewozy ładunków w transporcie kolejowym rzeczy w krajach Unii Europejskiej

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Udział polskich przewoźników drogowych w rynku europejskim

Wielkość przewozów drogowych towarów rośnie od momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Dane Eurostatu pokazują, że w $2021$ r. polskie firmy przewiozły ponad $20\%$ ładunków unijnego transportu drogowego. Od początku $2004$ r. masa ładunków przewożonych przez polskie firmy transportowe wzrosła aż sześciokrotnie (Wykres. 3.1).

Wykres. 3.1 Wielkość przewiezionych ładunków transportem drogowym w Unii Europejskiej w 2021 r. z podziałem na kraje członkowskie w miliardach tonokilometrów [mld tkm]

Międzynarodowy transport towarów w Unii Europejskiej w ostatnich latach jest zróżnicowany. Kraje Europy Środkowo‑Wschodniej, takie jak Polska, Rumunia i Litwa, notowały wzrost przewozów, natomiast w Europie Zachodniej nastąpiła stagnacja. Po spadkach zanotowanych w latach $2008-2009$ wielkość przewożonych ładunków nie powróciła do poziomu sprzed kryzysu, co w części było efektem wysokiej aktywności przewoźników z nowych państw członkowskich UE w przewozach cross‑trade oraz przewozach kabotażowych (Wykres. 3.2).

Wykres. 3.2 Najwięksi przewoźnicy w transporcie międzynarodowym w $2018$ roku, wielkości przewiezionych towarów w milionach ton [mln t.]

Drugim najważniejszym kierunkiem drogowych przewozów towarowych w Unii Europejskiej jest trasa Polska - Niemcy, gdzie przewieziono w $2018$ roku $60,4\mathrm{mln}$ ton. Wśród przewoźników zdecydowanie dominują polskie firmy transportowe, które w $2018$ r. dostarczyły $95\%$ ładunków przewożonych między Polską a Niemcami. W tym samy roku niemieccy przewoźnicy dostarczyli $4,2\%$ ładunków, a pozostali przewoźnicy - jedynie $0,8\%$ ładunków. Jeszcze większy udział - na poziomie $97\%$ - mają polscy przewoźnicy w przewozach odbywających się do i z Holandii, Włoch i Francji. W przewozach między Polską a pozostałymi krajami Europy Środkowej i Wschodniej polskie firmy transportowe odgrywają mniejszą rolę (Wykres. 3.3).

Wykres. 3.3 Najważniejsze relacje dwustronne Polski w drogowym transporcie towarów w 2018 r., wielkości przewiezionych towarów w milionach ton [mln t.]

Ważnym kierunkiem dla polskich przewoźników jest transport ładunków pomiędzy Francją a Niemcami. Przewoźnicy z Polski dostarczyli łącznie $10,5\mathrm{mln}$ ton, czyli $22\%$ przewożonych ładunków między tymi krajami, co oznacza, że przewieźli więcej ładunków niż firmy francuskie. Także na trasie między Holandią a Niemcami, którą przebiega największy transport w Unii Europejskiej, dominują polscy przewoźnicy (Wykres. 3.4).

Wykres. 3.4 Najważniejsze relacje między krajami obcymi realizowane przez polskich przewoźników w 2018 r., wielkości przewiezionych towarów w milionach ton [mln t.]

W Unii Europejskiej Polska jest największym przewoźnikiem świadczącym przewozy kabotażowe. W ramach kabotażu Polskie firmy przewiozły w $2018$ r. $46,6\mathrm{mln}$ ton ładunków, tj. $17\%$ wszystkich towarów przewożonych przez polskich przewoźników w transporcie międzynarodowym. Ze względu na wielkość krajowych przewozów drogowych największymi rynkami, na których świadczony jest kabotaż, są Niemcy i Francja. W $2018$ r. aż $40\%$ przewozów kabotażowych w obrębie Unii Europejskiej zrealizowano w Niemczech, we Francji – $17\%$. Polskie firmy obsługują $55\%$ przewozów kabotażowych na rynku niemieckim (Wykres. 3.5).

Wykres. 3.5 Przewozy kabotażowe polskich przewoźników w 2018 r., wielkości przewiezionych towarów w milionach ton [mln t.]

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Wielkość i struktura polskiego transportu drogowego

W Polsce transport samochodowy jest najbardziej rozpowszechniony i zapewnia przemieszczenie towarów po drogach lądowych przy wykorzystaniu środków transportu drogowego. Jego efektywność jest ściśle związana ze stanem dróg i infrastrukturą. Analizując strukturę przewozów towarów w tonach, można zauważyć, że w $2020$ r. prawie $90\%$ ładunków przewieziono transportem samochodowym. Podobnie wygląda sytuacja, gdy weźmie się pod uwagę pracę przewozową wyrażoną w tonokilometrach (Wykres. 4.1).

Wykres. 4.1 Struktura gałęziowa przewozów w tonach w poszczególnych gałęziach transportu w Polsce w 2020 r.

RS7hZL6deFOs8

Struktura gałęziowa przewozów w tonach w poszczególnych gałęziach transportu w Polsce w 2020 roku

RUAQtK2Fzgubk

Wykres kołowy. Struktura gałęziowa przewozów w tonach w poszczególnych gałęziach transportu w Polsce w 2020 roku. Lista elementów:

• Transport samochodowy; Udział procentowy: 88,8%
• Transport kolejowy; Udział procentowy: 10,8%
• Transport morski; Udział procentowy: 0,4%
• Transport lotniczy; Udział procentowy: 0%

Wykres kołowy. Struktura gałęziowa przewozów w tonach w poszczególnych gałęziach transportu w Polsce w 2020 roku. Lista elementów:

• Transport samochodowy; Udział procentowy: 88,8%
• Transport kolejowy; Udział procentowy: 10,8%
• Transport morski; Udział procentowy: 0,4%
• Transport lotniczy; Udział procentowy: 0%

Analizując strukturę pracy przewozowej wyrażoną w tonokilometrach, można stwierdzić, że ponad $80\%$ należy do transportu samochodowego. Około $11,44\%$ stanowi transport kolejowy, a rurociągowy $4,06\%$. Reszta gałęzi transportu stanowi niewielki odsetek wypracowanej pracy przewozowej w $2020$ r. (Wykres. 4.2).

Wykres. 4.2 Struktura gałęziowa przewozów w tonokilometrach w poszczególnych gałęziach transportu w 2020 r.

R16ruVMQO4XMu

Struktura gałęziowa przewozów w tonokilometrach w poszczególnych gałęziach transportu w 2020 roku

RT3oNNK78CREr

Wykres kołowy. Struktura gałęziowa przewozów w tonokilometrach w poszczególnych gałęziach transportu w 2020 roku. Lista elementów:

• Transport samochodowy; Udział procentowy: 82,9%
• Transport kolejowy; Udział procentowy: 11,4%
• Transport rurociągowy; Udział procentowy: 4,1%
• Transport morski; Udział procentowy: 1,4%
• Śródlądowy transport wodny; Udział procentowy: 0,1%
• Transport lotniczy; Udział procentowy: 0,1%

Wykres kołowy. Struktura gałęziowa przewozów w tonokilometrach w poszczególnych gałęziach transportu w 2020 roku. Lista elementów:

• Transport samochodowy; Udział procentowy: 82,9%
• Transport kolejowy; Udział procentowy: 11,4%
• Transport rurociągowy; Udział procentowy: 4,1%
• Transport morski; Udział procentowy: 1,4%
• Śródlądowy transport wodny; Udział procentowy: 0,1%
• Transport lotniczy; Udział procentowy: 0,1%

Zasadniczą większość przewozów towarów realizowanych przez polskich przewoźników stanowił transport krajowy ($81,60\%$). Pozostałą część ($18,40\%$) zajmował  transport międzynarodowy, m.in. eksport, import oraz transport pomiędzy obcymi krajami. Najmniej, bo $0,3\%$ wszystkich przewozów, liczy tranzyt, czyli przejazd przez kraj bez możliwości załadunku oraz rozładunku (Wykres. 4.3).

Wykres. 4.3 Struktura przewozów ładunków według kierunku transportu w Polsce w $2020$ r.

R1ckiMaaXjYm9

Struktura przewozów ładunków według kierunku transportu w Polsce w 2020 roku. Opracowanie własne na podstawie danych GUS

R9QpOvaTdCmuO

Wykres kołowy. Struktura przewozów ładunków według kierunku transportu w Polsce w 2020 roku. Lista elementów:

• Transport krajowy; Udział procentowy: 81,6%
• Pomiędzy obcymi krajami; Udział procentowy: 6,8%
• Eksport; Udział procentowy: 6,1%
• Import; Udział procentowy: 5,2%
• Tranzyt; Udział procentowy: 0,3%

Wykres kołowy. Struktura przewozów ładunków według kierunku transportu w Polsce w 2020 roku. Lista elementów:

• Transport krajowy; Udział procentowy: 81,6%
• Pomiędzy obcymi krajami; Udział procentowy: 6,8%
• Eksport; Udział procentowy: 6,1%
• Import; Udział procentowy: 5,2%
• Tranzyt; Udział procentowy: 0,3%

Analizując strukturę kursów w podziale na dopuszczalną ładowność pojazdu oraz transport własny i transport zlecony w Polsce w $2020$ r., można zauważyć, że większość przewozów (ponad $68\%$) stanowią kursy realizowane na własne potrzeby. Najwięcej kursów w $2020$ r. odbyło się transportem o dopuszczalnej ładowności od $20,6$ do $25,5$ ton. Ponad $80\%$ z tej grupy stanowiły przewozy zlecone. Drugim pod względem tonażu jest transport do $9,5$ ton, w którym $58\%$ stanowił transport własny. Najmniej ładunków przewieziono transportem o dopuszczalnej ładowności od $15,6$ do $20,5$ tony (Wykres. 4.4).

Wykres. 4.4 Liczba zrealizowanych kursów w podziale na dopuszczalną ładowność pojazdu oraz transport własny i transport zlecony w Polsce w $2020$ r.

Analiza przewozów w transporcie krajowym według stref odległości pozwala na stwierdzenie, że w $2020$ r. najwięcej ładunków przewiezionych zostało na dystansie do $50$ km,  natomiast najmniej - na odległość powyżej $500\mathrm{km}$ (Wykres. 4.5).

Wykres. 4.5 Struktura przewozów według odległości w Polsce w $2020$ r.

RD8qUQ7jk08JU

Struktura przewozów według odległości w Polsce w 2020 roku. Opracowanie własne na podstawie danych GUS

R1JWUJlHWYKL1

Wykres kołowy. Struktura przewozów według odległości w Polsce w 2020 roku. Lista elementów:

• Do 49 km; Udział procentowy: 47,1%
• Od 50 do 149 km; Udział procentowy: 27,7%
• Od 150 do 499 km; Udział procentowy: 23,1%
• Powyżej 500 km; Udział procentowy: 2,1%

Wykres kołowy. Struktura przewozów według odległości w Polsce w 2020 roku. Lista elementów:

• Do 49 km; Udział procentowy: 47,1%
• Od 50 do 149 km; Udział procentowy: 27,7%
• Od 150 do 499 km; Udział procentowy: 23,1%
• Powyżej 500 km; Udział procentowy: 2,1%

Struktura towarowa przewozów drogowych zależy od odległości przewozu. Na krótkich dystansach, czyli do $149\mathrm{km}$, widać przewagę surowców kopalnych i niemetalicznych, takich jak żwir, piach, gips i cement. Na dłuższych dystansach zdecydowanie przeważają przetworzone wyroby przemysłowe - na dystansie $150 –499\mathrm{km}$ najczęściej przewozi się żywność, a na dłuższych trasach wzrasta przewóz wyrobów metalowych, chemicznych, z tworzyw sztucznych, mebli, maszyn oraz towarów drobnicowych, czyli różnych towarów transportowanych razem. Na wszystkich dystansach najszybciej rosnącą kategorią są towary drobnicowe, listy, paczki, meble oraz sprzęt motoryzacyjny. Struktura tych przewozów odzwierciedla istotne tendencje widoczne zarówno w polskiej, jak i europejskiej gospodarce - wzrost znaczenia e‑commerce powoduje zwiększenie popytu na usługi przewozu drobnicowego oraz usługi kurierskie związane z przewozem paczek (Wykres. 4.6).

Wykres. 4.6 Struktura przewozów według odległości oraz rodzajów przewożonych towarów w Polsce w $2020$ r.

Z badań przeprowadzonych przez Polski Instytut Transportu Drogowego w latach $2009-2019$ wynika, że w Polsce rośnie tempo przewozów intermodalnych. Na przełomie lat $2009-2019$ zauważono coroczny wzrost tego typu przewozów. W roku 2009 wynosiły one $3,3\mathrm{mln}$ ton przewiezionych ładunków, aby w 2019 roku osiągnąć wartość $19,5\mathrm{mln}$ ton przewiezionych ładunków (Wykres. 4.7).

Wykres. 4.7. Rozwój transportu intermodalnego w Polsce w latach $2009-2019$

Powrót do spisu treści5Powrót do spisu treści

Powiązane ćwiczenia