Romantyczna podróż na Wschód w Sonetach krymskich Adama Mickiewicza

Nazwij poszczególne elementy przestrzeni opisywanej przez podmiot liryczny. Sprawdź, czy poeta zastosował następujące środki stylistyczne: epitet, porównanie, metafora, uosobienie.

Środki stylistyczne opisujące przestrzeń, której doświadcza podmiot liryczny to m.in.: epitet („łąki szumiące”, „koralowe ostrowy”), porównanie („wóz jak łódka brodzi”), metafora („kwiatów powódź”, „lampa Akermanu”), uosobienie („gwiazdy - przewodniczki łodzi”).

Opis dynamiczny, w przeciwieństwie do opisu statycznego, podkreśla przede wszystkim ruch, zmienność, następstwo wydarzeń. Zwróć uwagę na obecne w utworze czasowniki oraz wyrazy dźwiękonaśladowcze.

Dynamika opisu polega m.in. na: zrównaniu momentów doświadczania bodźców dźwiękowych, wzrokowych z momentem opowiadania, relacjonowania przez podmiot liryczny. Wóz jedzie do przodu, zmienia się pora dnia, zapada zmrok, nastaje cisza, podmiot liryczny czuje się zdezorientowany. Środki podkreślające efekt dynamiki to czasowniki (wpłynąłem, nurza się, omijam, stójmy!) i wyrazy dźwiękonaśladowcze (szumiących).

Przeczytaj uważnie 1. i 2. zwrotkę utworu.

O bezkresie stepu podmiot liryczny mówi w pierwszej zwrotce: 
„Wpłynąłem na suchego przestwór oceanu
Wóz nurza się w zieloność i jak łódka brodzi,
Śród fali łąk szumiących, śród kwiatów powodzi,
Omijam koralowe ostrowy burzanu”.

O sytuacji człowieka wobec bezkresnej natury podmiot liryczny mówi w drugiej zwrotce: 
 „Już mrok zapada, nigdzie drogi ni kurhanu;
Patrzę w niebo, gwiazd szukam, przewodniczek łodzi”.

Pamiętaj, że na przyrodę składają się elementy nieożywione (np. zjawiska, skały, woda, ukształtowanie terenu, cechy klimatu), jak i ożywione (roślinność, zwierzęta).

Przyroda przedstawiona w sonecie to bezkresny step. Mimo pozornej pustki i ciszy, zakłócanej niekiedy szumem wysokich traw, tętni życiem. Jednak jest to przestrzeń, w której człowiek może poczuć się zagubiony i zdezorientowany, zwłaszcza po zapadnięciu zmroku.

Przypomnij sobie, w jaki sposób poprzez odczytywanie „znaków przyrody” można poczuć się pewniej podczas wędrówki przez nieznane rejony.

Gdy wędrowiec zauważa, że zapada zmrok, zaczyna szukać punktów orientacyjnych w pobliżu (np. kurhanów), spogląda w niebo, wypatrując gwiazd lub jakiegokolwiek źródła światła.

W razie wątpliwości skorzystaj ze Słownika mitów i tradycji kultury lub dowolnego słownika symboli.

Wąż to tajemnicza istota z innego, podziemnego świata, także siła nieczysta, zagrożenie. W tradycji biblijnej jest powodem wypędzenia pierwszych ludzi z raju. Wspomniany przez podmiot liryczny wąż pojawia się wraz z zapadnięciem zmierzchu, gdy harmonijna otwarta przestrzeń zmienia się w ciemne nieprzyjazne miejsce. Może symbolizować niepokój, cierpienie, mroczniejszą stronę egzystencji oraz przywoływać tęsknotę za rajem utraconym (Litwą).

Nostalgia oznacza tęsknotę za tym, co już minęło, w tym przypadku dotyczy ojczyzny i możliwości powrotu do niej. Przypomnij sobie, w jakiej sytuacji politycznej znajdowała się Litwa w pierwszej połowie XIX wieku. Odwołaj się także do kontekstu biograficznego. Kto był wielką miłością życia Mickiewicza?

Wędrowiec czuje się zdezorientowany i zaniepokojony z powodu zapadającej wokół niego ciemności. Kontemplując ciszę, przypomina sobie Litwę - ojczyznę, od której jest daleko i nie ma możliwości powrotu. Można również żródło nostalgii podmiotu lirycznego interpretować poprzez kontekst biograficzny – tęsknotę za ukochaną poety – Marylą Wereszczakówną.

Postaraj się formułować zwięzłe i rzeczowe tytuły nazywające temat danej strofy.

1. Sztorm/Burza

2. Potęga żywiołu/Widmo śmierci

3. Reakcje ludzi/Strach pasażerów

4. Samotny podróżny

Nazwij emocje postaci i wypisz czynności wykonywane przez bohaterów.

Pasażerowie statku są przerażeni, płaczą, żegnają się z bliskimi, modlą o ocalenie.

Podróżny siedzi w odosobnieniu, milczy, nie czuje lęku, nie traci panowania nad sobą, jest zdolny do spokojnej refleksji.

Mężczyzna zazdrości innym pasażerom, że mają się z kim pożegnać; on sam nie ma nikogo bliskiego, nie jest również zdolny do ludzkich reakcji świadczących o przywiązaniu do życia. [...] szczęśliwy, kto siły postrada, / Albo modlić się umie, lub ma się z kim żegnać.

Nazwij cechy bohatera lirycznego i opisz jego reakcje emocjonalne na zastaną sytuację. Zastanów się, co może być przyczyną takiej postawy podróżnego. Zestaw swoje obserwacje z informacjami dotyczącymi tła powstania cyklu sonetów i poszukaj podobieństw między doświadczeniami wędrowca i poety.

Bohater liryczny znajduje się na morzu, z dala od domu i bliskich. Jest samotny, nieszczęśliwy. Jego położenie jest tragiczne – nie robi na nim wrażenia widmo śmierci. Podróżny nie widzi w swoim życiu sensu i nadziei, więc nie boi się umrzeć. Cechuje go rezygnacja i bierne poddanie się biegowi wydarzeń. Kontekst biograficzny pozwala przypuszczać, że tak wielkie duchowe cierpienie jest spowodowane koniecznością opuszczenia ukochanej ojczyzny przez poetę. W obcym świecie bohater czuje się samotny, jest wygnańcem bez swojego miejsca i bez żadnego celu.