Rośliny nasienne
Główne składniki chleba, makaronu, ciastek, kasz i klusek pochodzą z nasion zbóż. Niemal wszystkie oleje i produkowane z nich margaryny tłoczone są z nasion rzepaku, słonecznika, soi, palmy oleistej, lnu i wielu innych roślin. Poznaj dokładniej rośliny wytwarzające nasiona, skoro są dla nas tak ważne.
jak zbudowana jest roślina,
jaką rolę pełni kwiat,
z czego rozwijają się rośliny,
jakie znane Ci rośliny wytwarzają owoce.
Na podstawie ilustracji rozpoznasz rośliny okrytonasienne i nagonasienne.
Omówisz cechy charakterystyczne roślin nasiennych.
1. Czym wyróżniają się rośliny nasienne?
Rośliny nasienne to takie, które wytwarzają kwiaty i nasiona. Nasiona zawierają zarodek – miniaturę nowej rośliny. W nasionach jest zwykle zapas pokarmu dla zarodka. Obie te części są osłonięte łupiną nasienną.
Rośliny nasienne dzielą się na dwie wielkie grupy: nagonasiennenagonasienne i okrytonasienneokrytonasienne. Nasiona nagonasiennych leżą nieosłonięte na łuskach szyszek. Natomiast rośliny okrytonasienne wytwarzają owoce, w których ukryte są nasiona. Owoc ochrania nasiona oraz ułatwia ich rozsiewanie. Jeżeli owoc jest mięsisty, to zachęca zwierzęta, aby go zjadły. Wraz z wydalonymi, niestrawionymi resztkami pokarmowymi zwierzęta rozsiewają nasiona, które na ogół nie ulegają strawieniu. Te gatunki roślin, które produkują suche i lekkie owoce, rozsiewają się przez wiatr (np. owoc klonu). Gatunki wytwarzające kolce, włoski z haczykami lub zadziory (np. łopian, oset) mogą być rozsiewane przez zwierzęta.
Jeżeli w jednym kwiecie jest wiele słupków, to powstaje owoc zbiorowy, składający się z wielu maleńkich owoców. Owocem zbiorowym jest na przykład malina.
Wydaje nam się, że dobrze wiemy, jak wygląda owoc truskawki. W rzeczywistości jednak owoce truskawki to maleńkie, twarde, zielone orzeszki, które wyglądają jak pestki na powierzchni czerwonego, soczystego miąższu. Miąższ truskawki powstaje z dna kwiatowego i tak naprawdę wcale nie jest owocem!
Wymień znane ci owoce zawierające jedno oraz kilka nasion.
2. Przegląd roślin nasiennych
Przykładami roślin nagonasiennych są przede wszystkim drzewa i krzewy iglaste. Obecnie na Ziemi znanych jest kilkaset gatunków tych roślin. Wśród rosnących w Polsce drzew nagonasiennych wyróżnia się przede wszystkim: sosny, świerki, jodły i modrzewie. Wśród krzewów najlepiej znane są cisy i jałowce.
Znacznie większą grupą roślin nasiennych żyjących na Ziemi, w tym w Polsce, są rośliny okrytonasienne. Wyróżniono na razie około 250 tysięcy gatunków. Należy do nich większość drzew i krzewów oraz roślin zielnych.
Porównaj kształt i wielkość szpilki rośliny nagonasiennej i liścia rośliny okrytonasiennej.
Do najdziwniejszych roślin nagonasiennych występujących obecnie na Ziemi zaliczana jest żyjąca na pustyniach południowo‑zachodniej Afryki welwiczja przedziwna. Jej łodyga znajduje się pod ziemią, a na powierzchnię wyrastają tylko dwa wielkie, postrzępione i poskręcane liście, które rosną przez kilkaset do dwóch tysięcy lat.
Do najdziwniejszych roślin nagonasiennych występujących obecnie na Ziemi zaliczana jest żyjąca na pustyniach południowo‑zachodniej Afryki welwiczja przedziwna. Jej łodyga znajduje się pod ziemią, a na powierzchnię wyrastają tylko dwa wielkie, postrzępione i poskręcane liście, które rosną przez kilkaset do dwóch tysięcy lat
Podsumowanie
Rośliny nasienne wytwarzają nasiona.
Rośliny nagonasienne posiadają liście w postaci szpilek o podłużnym kształcie i niewielkich rozmiarach, a rośliny okrytonasienne posiadają płaskie liście o większej powierzchni i różnorodnych kształtach.
Rośliny nagonasienne wytwarzają nasiona, lecz nie wytwarzają owoców.
Okrytonasienne wytwarzają owoce, w których znajdują się nasiona.
Wśród roślin nagonasiennych najwięcej jest iglastych drzew i krzewów.
Roślinami okrytonasiennymi jest większość liściastych drzew, krzewów i roślin zielnych.
Praca domowa
W okolicy swojego domu lub szkoły wybierz po trzy przykłady roślin nagonasiennych i okrytonasiennych. Obejrzyj je dokładnie. Wskaż podobieństwa i różnice.
Słownik
zewnętrzny element budowy nasiona roślin nasiennych zabezpieczający zarodek i liścienie
struktura wytwarza przez rośliny okrytonasienne, która zawiera nasiona
część owocu otaczająca nasiono, powstająca z elementu słupka
rośliny z grupy nasiennych rozmnażające się za pomocą nasion pozbawionych dodatkowych warstw ochronnych
rośliny z grupy nasiennych rozmnażające się za pomocą nasion pokrytych owocnią
organ służący do rozmnażania bezpłciowego roślin
komórka powstała w wyniku połączenia męskiej i żeńskiej komórki rozrodczej
Zadania
Wybierz nazwę składnika nasiona, z którego rozwinie się nowa roślina.
- zarodek
- tkanka odżywcza
- owocnia
- owoc
- miąższ
Wskaż nazwy roślin okrytonasiennych.
- klon
- mech
- paproć
- śliwa
- malina
- skrzyp
- pomidor
- jodła
- jałowiec
Wybierz nazwy roślin, które wytwarzają nasiona i nie wytwarzają owoców.
- sosna
- dąb
- klon
- jałowiec
- brzoza