Rośliny
Scenariusz zajęć „rośliny”
biologia, III etap edukacyjny
Temat: Rośliny.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (3.8) [uczeń] obserwuje okazy i porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych), wymienia cechy umożliwiające zaklasyfikowanie organizmu do wymienionych wyżej grup oraz identyfikuje nieznany organizm jako przedstawiciela jednej z nich na podstawie obecności tych cech.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ: | Charakteryzuje grupy roślin lądowych (mszaki, paprotniki, rośliny nasienne) |
Dokonuje rozpoznania przedstawicieli mszaków, paprotników, roślin nagozalążkowych i okrytozalążkowych | |
Nazywa pospolite gatunki roślin | |
Wyróżnia plechowce i rośliny naczyniowe | |
Wyróżnia rośliny zarodnikowe i nasienne | |
Zna formy życiowe roślin nasiennych | |
Zna podstawy klasyfikacji roślin |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ: | Doskonali umiejętności pracy w grupie |
Obserwuje cechy morfologiczne roślin przydatne podczas posługiwania się kluczem | |
Podaje przykłady roślin klasyfikowanych do mszaków, paprotników, nagozalążkowych i okrytozalążkowych | |
Posługuje się kluczem/przewodnikiem do rozpoznawania roślin | |
Potrafi porównać cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych | |
Potrafi porównać rośliny nagonasienne i okrytonasienne | |
Potrafi wykonać dokumentację fotograficzną swojej obserwacji | |
Uzasadnia istotną rolę roślin w przyrodzie | |
Wskazuje i nazywa charakterystyczne cechy morfologiczne roślin klasyfikowanych do różnych grup | |
Zna budowę drzewa, wymienia funkcje jego tkanek i organów |
Kompetencje kluczowe
Kompetencje informatyczne
Myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne
Porozumiewanie się w języku ojczystym
Umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
Wstęp:
Powtórzenie wiadomości o klasyfikacji organizmów żywych, wyróżnienie królestwa roślin. Krótka pogadanka o roli roślin w przyrodzie.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel przedstawia zestaw zdjęć „Rośliny lądowe”. Nazywa prezentowane okazy roślin i klasyfikuje je do odpowiednich grup roślin.
Uczniowie dzielą się na zespoły: algologów – znawców glonów, briologów – znawców mszaków, pterydologów – znawców paprotników, znawców roślin nagozalążkowych i znawców roślin okrytozalążkowych. Korzystając z dostępnych źródeł informacji (podręcznik, encyklopedia, Internet) uczniowie tworzą plakaty na których dokonują charakterystyki poszczególnych grup roślin.
Liderzy grup prezentują efekty pracy zespołów.
Uczniowie klasyfikują poznane grupy roślin do plechowców i roślin naczyniowych.
Nauczyciel przedstawia ilustrację interaktywną „Jak zbudowane jest drzewo?”
Uczniowie odtwarzają ilustrację na swoich komputerach, wymieniają znane gatunki drzew z grupy nagozalążkowych i okrytozalążkowych.
Uczniowie dokonują obserwacji.
Instrukcja przeprowadzenia obserwacji (w terenie – przeprowadzona np. jako zadanie domowe)
Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Istnieje ogromna różnorodność gatunków roślin na Ziemi, które występują we wszystkich możliwych środowiskach ekologicznych. Zarówno rozmiary roślin jak i stopień ich organizacji wahają się w szerokich granicach. Rośliny w zależności od warunków lokalnego środowiska tworzą rozmaite układy czyli szatę roślinną w najbliższym otoczeniu człowieka.
Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem obserwacji jest poznanie pospolitych gatunków roślin zielnych, drzew i krzewów w pobliżu szkoły/domu lub na dowolnie wybranym terenie (łąka, las, brzeg jeziora, teren zielony w mieście) oraz zapoznanie z cechami morfologicznymi roślin które są przydatne podczas ich klasyfikacji i oznaczania.
Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.): Obserwacje są prowadzone podczas zajęć w terenie. Zajęcia mogą się odbywać na wycieczce szkolnej, w trakcie lekcji na terenie przyszkolnym lub po lekcjach na dowolnym terenie (potraktowane jako zadanie domowe). Po wybraniu terenu uczniowie z pomocą dostępnych materiałów (klucze i przewodniki do rozpoznawania roślin, atlasy, albumy, źródła w Internecie) rozpoznają i nazywają zaobserwowane rośliny.
Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie posługują się aparatem fotograficznym, notatnikiem, kluczami i przewodnikami do rozpoznawania roślin. Najpierw wytyczają teren, na którym będą prowadzone obserwacje i krótko opisują typ siedliska. Następnie przystępują do szczegółowego badania występujących na danym terenie gatunków roślin. Wykonują zdjęcia, nazywają zaobserwowane gatunki roślin.
Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie opracowują dokumentację fotograficzną zaobserwowanych gatunków roślin na wybranym przez siebie terenie. Przygotowują prezentację lub tworzą galerię zdjęć wraz z opisami, za pomocą narzędzia Picasa. Uczniowie klasyfikują rozpoznane gatunki do poszczególnych grup roślin (mchów, widłaków, skrzypów, paproci, nagozalążkowych i okrytozalążkowych).
Podsumowanie:
Nauczyciel prezentuje okazy zielnikowe różnych gatunków roślin, gabloty z okazami roślin lub tablice ze zdjęciami roślin. Uczniowie nazywają poznane rośliny i klasyfikują je do poszczególnych grup na podstawie cech morfologicznych.
Środki dydaktyczne
Aparat fotograficzny
Arkusze papieru, pisaki
Atlasy roślin, albumy, klucze i przewodniki do oznaczania roślin
Encyklopedia, podręcznik
Komputery połączone z Internetem
Materiały multimedialne: ilustracja interaktywna „Jak zbudowane jest drzewo?”
Materiały multimedialne: zestaw zdjęć „Rośliny lądowe”
Notatnik, długopis
Okazy zielnikowe roślin, gabloty z okazami roślin, tablice ze zdjęciami roślin
Źródła w internecie, np.: http://wl.sggw.pl/structure/botanika/dydaktyka/botanika‑lesna/studia‑niestacjonarne/botanika‑lesna‑ii/cwiczenia‑kameralne/2b‑klucze‑do‑oznaczania‑roslin‑nagozalazkowych/at_download/file, http://www.atlas‑roslin.pl/
Metody nauczania
Ćwiczenia praktyczne
Dyskusja
Dyskusja dydaktyczna - burza mózgów
Obserwacja
Pogadanka
Pokaz
Praca z tekstem
Formy pracy
Grupowa
Indywidualna
Zbiorowa
Zadanie dla chętnych
Wyszukaj informacje o roślinach występujących w lasach z okresu karbonu.
Dodatkowe propozycje wykorzystania
Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na II i IV etapie edukacyjnym w zakresie nauczania przyrody i biologii.
Lista załączników multimedialnych
Zestaw zdjęć „Rośliny lądowe”
Ilustracja interaktywna „Jak zbudowane jest drzewo?”