SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Rozdzielanie mieszanin”

Chemia, III etap edukacyjny

Temat: Rozdzielanie mieszanin.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (1.8) [uczeń] opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu).

Cele zoperacjonalizowane

Nabywane umiejętności

Kompetencje kluczowe

• Kompetencje naukowe

• Porozumiewanie się w języku ojczystym

• Umiejętność uczenia się

• Umiejętność pracy w grupie

• Umiejętność pracy indywidualnej

Etapy lekcji

1. Wstęp:

Nauczyciel podaje temat lekcji. Sprawdza wiadomości uczniów z poprzedniej lekcji dotyczące mieszanin.

Nauczyciel w rozmowie kierowanej przypomina własności chemiczne i fizyczne substancji. Posługuje się prezentacją multimedialną „Substancje o różnych własnościach”. Każdy z uczniów opisuje w zeszycie własności chemiczne i fizyczne jednej dowolnej substancji np. żelaza.

Następnie uczniowie próbują podsumować różnice między właściwościami substancji, które mogą być wykorzystywane do rozdzielania różnych mieszanin.

2. Przebieg zajęć:

Nauczyciel krótko zapoznaje uczniów z metodami rozdziału substancji oraz ze sprzętem laboratoryjnym służącym do tego.

Nauczyciel dzieli klasę na zespoły kilkoosobowe. Przypomina zasady pracy w grupie. Każdy z zespołów otrzymuje kartkę z opisem doświadczenia oraz poleceniami.

Uczniowie przeprowadzają doświadczenia. Następnie nauczyciel ocenia każdą z grup.

Instrukcja przeprowadzenia obserwacji

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:

Różne sposoby rozdziału mieszanin jednorodnych i niejednorodnych.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:

Celem jest nauka sposobów rozdzielania mieszanin jednorodnych i niejednorodnych.

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):

Obserwacja jest prowadzona podczas lekcji chemii w klasie. Nauczyciel przygotowuje dla uczniów następujący sprzęt i substancje: woda, piasek, zlewki, probówki, bibuła filtracyjna, lejek, bagietka, magnes, siarka, opiłki żelaza, atrament, węgiel aktywny.

Przykładowe doświadczenia do wykonania przez grupy:

Grupa nr 1

Doświadczenie: Odparowanie rozpuszczalnika

Do wody dodaj sól kamienną. Tak przygotowany roztwór ogrzewaj na porcelanowej parownicy. Nie dopuszczaj do wrzenia. Zachowaj ostrożność. Podaj obserwacje, sformułuj wnioski oraz narysuj schemat doświadczenia. W razie problemów poproś o pomoc nauczyciela.

Grupa nr 2

Doświadczenie: Dekantacja i sedymentacja

Do wody dodaj piasek. Rozdziel mieszaninę przez zlanie wody znad osadu. Podaj obserwacje, sformułuj wnioski oraz narysuj schemat doświadczenia.

Grupa nr 3

Doświadczenie: Rozdzielanie za pomocą magnesu

Zmieszaj opiłki żelaza i sproszkowaną siarkę. Następnie rozdziel mieszaninę zbliżając magnes. Podaj obserwacje, sformułuj wnioski, narysuj schemat doświadczenia.

Grupa nr 4

Temat doświadczenia: Adsorpcja

Do zlewki z wodą wlej parę kropel atramentu. Dodaj węgiel aktywny i zamieszaj bagietką. Następnie przesącz roztwór przez sączek z bibuły filtracyjnej umieszczony na lejku. Obserwuj kolor przesączu. Podaj obserwacje, sformułuj wnioski, narysuj schemat doświadczenia.

Grupa nr 5

Temat doświadczenia: Filtracja

Do soli kuchennej dodaj sproszkowaną kredę. Następnie do mieszaniny dodaj wodę. Przesącz otrzymany roztwór przez sączek z bibuły filtracyjnej umieszczony na lejku. Roztwór ogrzewaj na porcelanowej parownicy. Nie dopuszczaj do wrzenia. Zachowaj ostrożność. Podaj obserwacje, sformułuj wnioski, narysuj schemat doświadczenia.

Grupa nr 6

Temat doświadczenia: Rozdzielanie za pomocą rozdzielacza

Do zlewki wlej olej jadalny oraz większą objętość wody. Wymieszaj całość bagietką. Następnie przelej ostrożnie po bagietce mieszaninę do rozdzielacza. Odkręć kranik rozdzielacza, tak by dolna warstwa cieczy powoli spływała do zlewki umieszczonej pod rozdzielaczem. Gdy granica warstw dotrze do dna rozdzielacza, szybko zakręć kranik. Podaj obserwacje, sformułuj wnioski, narysuj schemat doświadczenia.

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:

Uczniowie pracują w grupach. Po dokonaniu obserwacji przedstawiciele grup prezentują klasie wnioski. Wspólnie zapisują wyniki doświadczeń w tabeli:

3. Podsumowanie:

Nauczyciel wyświetla prezentację multimedialną „Praktyczne wykorzystanie rozdzielania mieszanin”. W krótkiej pogadance uczniowie podsumowują prezentację i wymieniają inne przykłady z życia codziennego. Zapisują je w zeszycie.

Nauczyciel zadaje i wyjaśnia pracę domową.

Środki dydaktyczne

• Podręcznik, encyklopedia

• Komputery połączone z Internetem

• Sprzęt laboratoryjny

• Prezentacja multimedialna „Substancje o różnych własnościach”

• Prezentacja multimedialna „Praktyczne wykorzystanie rozdzielania mieszanin”

Metody nauczania

• Pogadanka

• Rozmowa kierowana

• Praca z podręcznikiem, encyklopedią, Internetem

• Zajęcia praktyczne (ćwiczenia laboratoryjne)

• Obserwacja

Formy pracy

• Praca indywidualna

• Praca w grupie

Praca domowa

Zaproponuj doświadczenia rozdziału następujących mieszanin.

Roztwory:

1. kredy i wody

2. trociny drzewne i piasek

3. ryżu i grochu

4. piasku, soli i wody

Zadanie dla chętnych

Wyjaśnij, co to jest ekstrakcja? Podaj przykłady zastosowania ekstrakcji w życiu codziennym.

Lista załączników multimedialnych

Prezentacja multimedialna „Substancje o różnych własnościach”

Prezentacja multimedialna „Praktyczne wykorzystanie rozdzielania mieszanin”

R1Pf7KpDcRqn3