Zapewne wielokrotnie twój wzrok przykuwały przydrożne plakaty, pięknie wydane albumy fotograficzne, zdjęcia publikowane w internecie lub pokazy slajdów. Każdy z tych sposobów zaprezentowania grafik wymagał odpowiedniego ich przygotowania, aby wrażenie podczas ich oglądania było jak najlepsze.

Zaobserwuj zmianę jakości poniższego obrazu rastrowego, przesuwając obok umieszczonym suwakiem. Jakie widzisz różnice w jakości zdjęcia? Czy wiesz, co spowodowało zaobserwowane zmiany jakości fotografii?

R124rEzf0FjCq
Interaktywna zabawa z suwakiem znajdującym się na prawo od fotografii. Zdjęcie kwiatu promienistego traci na jakości wraz z przesuwaniem suwaka. Przy najniższej wartości 16, na fotografii widoczne pozostają już tylko duże jednokolorowe kwadraty wypełniające przestrzeń wokół siebie. Detale nie są w żaden sposób widoczne, ciężko określić czy jest to kwiat. Wraz ze zwiększaniem wartości na suwaku, jakość fotografii polepsza się. Jednokolorowe kwadraty w swoim obrębie dzielą się na mniejsze kwadraty o innych barwach tworząc bardziej złożony obraz uwidaczniając zarysy kwiatu i liści wokół niego. Przy najwyższej jakości 2560, kwiat jest w pełni widoczny, dokładnie zarysowane są jego jego płatki oraz środek. Nie pozostały żadne widoczne gołym okiem kwadraty, są one na tyle małe i różnokolorowe, że tworzą płynną różnobarwną fotografię.
Interaktywna zabawa z suwakiem zmieniającym jakość zdjęcia.
Źródło: Grzegorz Zwoliński, licencja: CC BY 3.0.

Zapoznaj się z poniższym opisem interaktywnej fotografii, która zmienia swoją jakość wraz ze zmienianiem ustawień suwaka.

Zdjęcie kwiatu promienistego traci na jakości wraz z przesuwaniem suwaka. Przy najniższej wartości 16, na fotografii widoczne pozostają już tylko duże jednokolorowe kwadraty wypełniające przestrzeń wokół siebie. Detale nie są w żaden sposób widoczne, ciężko określić czy jest to kwiat. Wraz ze zwiększaniem wartości na suwaku, jakość fotografii polepsza się. Jednokolorowe kwadraty w swoim obrębie dzielą się na mniejsze kwadraty o innych barwach tworząc bardziej złożony obraz uwidaczniając zarysy kwiatu i liści wokół niego. Przy najwyższej jakości 2560, kwiat jest w pełni widoczny, dokładnie zarysowane są jego jego płatki oraz środek. Nie pozostały żadne widoczne gołym okiem kwadraty, są one na tyle małe i różnokolorowe, że tworzą płynną różnobarwną fotografię.

O jakości obrazu decyduje rozdzielczość. Należy ją dobierać w zależności od przeznaczenia tworzonych plików graficznychD1AlGDB5Ttworzonych plików graficznych. Inna powinna być zatem rozdzielczość obrazu przeznaczonego do drukuRozdzielczość drukowanego obrazu (DPI)rozdzielczość obrazu przeznaczonego do druku na dużym formacie, na małym formacie oraz przeznaczonego do wyświetlania na ekranie monitoraRozdzielczość wyświetlanego obrazu (PPI)przeznaczonego do wyświetlania na ekranie monitora lub opublikowania w serwisie internetowym.

W przypadku grafiki rastrowej, czyli obrazów tworzonych np. w programie PaintD14CKoLFwobrazów tworzonych np. w programie Paint,  rozdzielczość określa, ile pikseli mieści się na danym obszarze. Im większa rozdzielczość, tym więcej pikseli i tym lepsza jakość i szczegółowość obrazu. Jeśli obraz rastrowy jest powiększany ponad jego oryginalną rozdzielczość, to piksele stają się widoczne i obraz traci na ostrość. Podobne zasady, co w wypadku wyświetlania  obrazów na ekranie, obowiązują też podczas skanowania i drukowania. Mimo, że rozdzielczości grafiki wektorowejDhoffWZQagrafiki wektorowej nie określa ilości pikseli, lecz rozmiar obiektów,  rozdzielczość grafiki wektorowej może mieć wpływ na sposób jej wyświetlania lub drukowania. Aby obraz wektorowy był widoczny na ekranie lub na papierze, musi być zamieniony na obraz rastrowy. Ten proces nazywa się rasteryzacją i polega na nadawaniu koloru każdej kropce (pikselowi) na podstawie kształtów i kolorów obiektów wektorowych. Do rasteryzacji potrzebna jest rozdzielczość obrazu rastrowego, która określa, ile pikseli znajduje się na danej długości. Rasteryzacja może być wykonana przez program graficzny, przez urządzenie wyświetlające lub drukujące.

Odpowiedni dobór rozdzielczości grafiki do jej przeznaczenia ma duże znaczenie. Poniżej przedstawione są niektóre zależność pomiędzy zastosowaną w niej rozdzielczością, a przeznaczeniem grafiki.

1
Przykłady zastosowań dla rozdzielczości 72 dpi

Druk wieloformatowy (np. billboardy typu 3 na 4 metry)

R1WryN79zD5IW
Fotografia ulicy w Nowym Yorku z bilbordami na budynkach. 
Źródło: Wikimedia Commons, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/, licencja: CC BY 3.0.

Obrazy na ekranie monitora i w internecie są wyświetlane w rozdzielczości 72 ppi.

Przykłady zastosowań dla rozdzielczości 150 dpi

Wydruki średnioformatowe (np. Roll‑up od 1 do nawet 2 metrów)

RVQX3qHsXMuAJ
Plakaty typu Roll‑up należące do Wikimedia.
Źródło: Nicolas Rück (WMDE), dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.
Przykłady zastosowań dla rozdzielczości 300 dpi

Wydruki małoformatowe (np. ulotki, plakaty, czy wizytówki o rozmiarach do około 50 cm)

RRwehjF8IYUIv
Ulotki leżące na stole, należące do Czeskiego oddziału Wikimedia.
Źródło: Jiří Sedláček, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/, licencja: CC BY-SA 4.0.

Rozdzielczość jest parametrem charakteryzującym urządzenia drukujące, np. drukarki. Dobierając rozdzielczość swojej grafiki do wydruku, musisz pamiętać o  uwzględnieniu parametrów drukarki. Nie zawsze jednak warto skanować i drukować obrazy w najwyższej dostępnej rozdzielczości. Im wyższa rozdzielczość, tym większy rozmiar pliku i więcej szczegółów na zdjęciu. To jednak spowalnia proces skanowania i drukowania. Dlatego lepiej wybrać rozdzielczość dostosowaną do potrzeb.

Jeżeli używasz skanera, również musisz ustawić odpowiednią rozdzielczość. Odpowiednie oprogramowanie dostarczane jest zazwyczaj razem z urządzeniem. Przed pierwszym użyciem należy zainstalowaćDF9twIegEzainstalować dostarczone sterowniki lub znaleźć je w internecieDdFoO3EWLznaleźć je w internecie. Umożliwi to między innymi zmianę rozdzielczości DPI. Przykładem może być interfejs programowy o nazwie ControlCenter oferowany przez firmę Brother.

RWyYe2FjJ4T1H
Ustawienia rozdzielczości skanowania w ControlCenter 4.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Rozdzielczość dpi nie jest jedynym czynnikiem wpływającym na jakość wydruku. Ważne są też jakość papieru fotograficznego i parametry drukarki. Jeśli użyjesz słabego papieru lub drukarki, to nawet zdjęcie o wysokiej rozdzielczości może wyglądać źle na wydruku. Z drugiej strony, jeśli użyjesz dobrej drukarki z dpi 600, to może poprawić jakość słabego zdjęcia. Nie warto jednak kupować zbyt drogiej drukarki, jeśli robisz zdjęcia kiepskiej jakości aparatem. Najlepiej, gdy wszystkie elementy: aparat, papier, drukarka są do siebie dopasowane i mają podobną klasę. Tylko wtedy uzyskasz najlepsze efekty.

Parametr dpi zależy od typu drukarki:

  • drukarki igłowe mają najniższą rozdzielczość, od 60 do 360 dpi;

  • drukarki atramentowe mają rozdzielczość, od 600 do 9600 dpi;

  • drukarki laserowe osiągają najwyższą rozdzielczość, od 600 do nawet 2400 dpi.

Maksymalną rozdzielczość, z jaką drukuje twoja drukarka, możesz sprawdzić we właściwościach drukarki, które znajdziesz w ustawieniach systemowych.

RVwJzunWwVrFZ
Okienko właściwości drukarki Brother w systemie Windows.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Rozdzielczość zdjęcia możemy sprawdzić we właściwościach pliku. W systemie Windows kliknij na zdjęcie prawym przyciskiem myszy i z menu kontekstowego wybierz Właściwości, a następnie przejdź do zakładki Szczegóły. W systemach macOS podobne opcje znajdziesz w dostosowaniu rozmiaru w menu Narzędzia.

RQswDtbbUJ1VQ
Okienko właściwości fotografii wyświetlone w systemie Windows. 
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Właściwości plików graficznych wyświetlane w szczegółach mogą się różnić między konkretnymi formatami. Niektóre formaty przechowują więcej właściwości niż inne, w zależności od ich celu i sposobu zapisu danych.

2
Ćwiczenie 1

Wiedząc, że chcesz wydrukować obraz o wielkości 30 cm x 20 cm przy rozdzielczości 300 dpi, oblicz jego rozmiar (długość na szerokość) w pikselach.

Wykorzystaj poniższy dzienniczek do zapisania swoich obliczeń.

R1elQYL2IBTBZ
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 2

Załóżmy, że zdjęcie o rozmiarach pocztówki (15 cm x 10 cm) chcemy wydrukować w dwukrotnym powiększeniu (30 cm x 20 cm). Wykorzystamy do tego drukarkę o rozdzielczości 1200 dpi. Oblicz, w jakiej rozdzielczości należy zeskanować pocztówkę.

Wykorzystaj poniższy dzienniczek do zapisania swoich obliczeń.

R26ae1ovq0CgD
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.

Znając już pojęcie rozdzielczości, spróbuj samodzielnie rozwiązać to zadanie.

Ciekawostka

Czy wiesz, że zdjęcia, które mają być wydrukowane w punktach fotograficznych, powinny być przygotowane w rozdzielczości 300 ppi. Fotografia o wymiarach          15cm x 10cm (ok. 6 cali x 4 cale) zawiera ok. 1800 x 1200 = 2 160 000 kolorowych nadrukowanych punktów, zaś współczesne aparaty cyfrowe tworzą fotografie o dużo większym wymiarze. Dzięki temu możesz przygotować zdjęcia do wydruku o wymiarze większym niż wymiar pocztówki.

Zmiany rozdzielczości możesz dokonać w niemalże każdym programie przeznaczonym do edycji grafiki rastrowejDbkDOWGnKprogramie przeznaczonym do edycji grafiki rastrowej. Przekonaj się, czy potrafisz to zrobić w wybranym programie na twoim komputerze. Odpowiedzi do ćwiczeń zostały przygotowane w programie GIMP 2.10.28 oraz IfranView 4.60.

1
Ćwiczenie 3

Wybierz jedno zdjęcie z własnych zasobów lub, jeśli go nie posiadasz, pobierz poniższy załącznik. Ustaw rozdzielczość zdjęcia na poziomie 150 ppi. Jednocześnie ustaw szerokość zdjęcia na 1000 pikseli.

R1bOBhesL6dyy

Plik do pobrania zawierający fotografię przedstawiającą zaciemnione drzewa iglaste na tle nocnego burzowego nieba z mocno widocznymi rozgałęzionymi błyskawicami.

Plik do pobrania zawierający fotografię. 
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Plik PNG o rozmiarze 4.95 MB w języku polskim
2
Ćwiczenie 4
RrPYyFBu5f8Kw
Dopasuj rozdzielczości skanowania zdjęć biorąc pod uwagę proponowane ich przeznaczenie. 150 dpi
Możliwe odpowiedzi: 1.

Przeznaczenie:
Publikacja zdjęcia na stronie internetowej o rozmiarze 200 px x 300 px

, 2.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie w wymiarach 2,5 cm x 3,5 cm

, 3.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie o wymiarach pocztówki 10 cm x 15 cm

, 4.

Przeznaczenie:
Tło do prezentacji multimedialnej wyświetlanej na ekranie monitora komputera

, 5.

Przeznaczenie:
Wydruk o wymiarach 20 cm x 28 cm

, 6.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie kolorowe o wymiarach 10 cm x 15 cm

2400 dpi
Możliwe odpowiedzi: 1.

Przeznaczenie:
Publikacja zdjęcia na stronie internetowej o rozmiarze 200 px x 300 px

, 2.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie w wymiarach 2,5 cm x 3,5 cm

, 3.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie o wymiarach pocztówki 10 cm x 15 cm

, 4.

Przeznaczenie:
Tło do prezentacji multimedialnej wyświetlanej na ekranie monitora komputera

, 5.

Przeznaczenie:
Wydruk o wymiarach 20 cm x 28 cm

, 6.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie kolorowe o wymiarach 10 cm x 15 cm

50 dpi
Możliwe odpowiedzi: 1.

Przeznaczenie:
Publikacja zdjęcia na stronie internetowej o rozmiarze 200 px x 300 px

, 2.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie w wymiarach 2,5 cm x 3,5 cm

, 3.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie o wymiarach pocztówki 10 cm x 15 cm

, 4.

Przeznaczenie:
Tło do prezentacji multimedialnej wyświetlanej na ekranie monitora komputera

, 5.

Przeznaczenie:
Wydruk o wymiarach 20 cm x 28 cm

, 6.

Materiał źródłowy:
Zdjęcie kolorowe o wymiarach 10 cm x 15 cm

Źródło: Anna Koludo, Katarzyna Koludo-Durkiewicz, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 5

Pobierz plik przedstawiający krajobraz górski. Przygotuj go do wydrukowania w punkcie fotograficznym w formacie pocztówki (15 cm x 10 cm). Ustaw odpowiednie wymiary i rozdzielczość.

R2dKk4RuziGyk

Plik do pobrania zawierający fotografię przedstawiającą ośnieżone skaliste spiczaste szczyty górskie na tle jasnego nieba. Chmury znajdują się na wysokości gór, u stóp skał leżą ogromne ilości zamarzniętego śniegu.

Plik do pobrania zawierający fotografię.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Plik PNG o rozmiarze 7.76 MB w języku polskim
1
Ćwiczenie 6

Przygotuj pliki do wykonania galerii przeznaczonej do umieszczenia w internecie. Każde zdjęcie powinno mieć rozmiar 150 px na 120 px oraz rozdzielczość 72 ppi. Do wykonania tego zadania wybierz swoje zdjęcia z galerii lub pobierz je z poniższego załącznika. Zdjęcia w dostępnej do pobrania poniższej paczce przedstawiają kwiaty na łące.

Rlj20ZrIuWvph

Plik do pobrania zawierający archiwum .zip z ośmioma zdjęciami różnych kwiatów i roślin: Tojad, Goryczka, Wiesiołek, Złocień krzewiasty, Jaskier rozłogowy, Pierwiosnek, Dmuchawiec, Lepnica.

Plik do pobrania zawierający osiem zdjęć.
Źródło: GroMar Sp. z o.o., licencja: CC BY 3.0.
Plik ZIP o rozmiarze 13.23 MB w języku polskim
Zapamiętaj!

Bardzo istotnym parametrem decydującym o jakości obrazu jest rozdzielczość. Związana jest ona z liczbą pikseli, w przypadku obrazu wyświetlanego na ekranie monitora, lub liczbą punktów, w przypadku obrazu drukowanego, przypadającą na jednostkę długości. Należy ją dobierać w zależności od przeznaczenia obrazu. Programy graficzne umożliwiają zmianę rozdzielczości obrazu.

Rozdzielczość na urządzeniach wyświetlających obraz (np. monitorach) będziemy wyrażać w PPI, na urządzeniach drukujących i wydrukach w DPI.

Rozdzielczość drukowanego obrazu (DPI)1
Rozdzielczość drukowanego obrazu (DPI)

Rozdzielczość drukowanego obrazu oznacza liczbę drukowanych punktów przypadających na jednostkę długości obrazu. Długość jest liczona w calach. Jednostką rozdzielczości obrazu wydrukowanego jest dpi. Skrót dpi oznacza liczbę punktów przypadającą na 1 cal długości obrazu: d: dots (punkty, wym. dots), p: per (na, wym. per), i: inch (cal, wym. incz). Rozdzielczość 1200 dpi oznacza, że na długości 1 cala (ok. 2,5 cm) obrazu znajduje się 1200 wydrukowanych punktów.

Rozdzielczość wyświetlanego obrazu (PPI)1
Rozdzielczość wyświetlanego obrazu (PPI)

Rozdzielczość obrazu wyświetlanego na ekranie oznacza liczbę pikseli przypadających na jednostkę długości obrazu. Długość obrazu również jest liczona w calach. Jednostką rozdzielczości obrazu wyświetlanego na ekranie jest ppi. Skrót ppi oznacza liczbę pikseli przypadającą na 1 cal długości obrazu: p: pixels (piksele wym. piksels), p: per (na, wym. per), i: inch (cal, wym. incz)).