Rozkazuj, proś, życz sobie
W podanym przepisie „Jak być Indianinem?” zamień czasowniki w bezokoliczniku na 2. os. lp. trybu rozkazującego.
Napad na dyliżans
Napadając na dyliżans, zawsze (ścigać) .............. go, zachowując odpowiednią odległość, a w najgorszym razie (galopować) .............. po obu jego stronach, tak żeby stanowić jak najlepszy cel. W żadnym razie (nie wyprzedzać) ............................ dyliżansu. (ściągać) .................. w tym celu wodze mustangom, które są, jak wiadomo, znacznie szybsze od koni pociągowych. Nigdy (nie blokować) .................... dyliżansowi drogi dużą grupą, musiałby bowiem natychmiast się zatrzymać.
Napad na samotną farmę lub obwarowany wozami obóz
Nigdy (nie napadać) ...................... nocą, kiedy koloniści niczego się nie spodziewają. (trzymać się) ........................ zasady, że Indianin dokonuje napadu wyłącznie w świetle dnia. (nie szczędzić) .......................... gardła i (ujawniać) ................ głosem kojota swoją pozycję. Kiedy jakiś biały wyda okrzyk kojota, natychmiast (podnieść) ................ głowę, żeby stanowiła dogodny cel. [...]
Inne przypadki
W razie ataku na wioskę indiańską (opuszczać) .................. w popłochu namioty, a następnie (biegać) ............ we wszystkie strony, próbując dotrzeć do broni, którą poprzednio umieściło się w trudno dostępnych miejscach. Kiedy przejeżdża pociąg, (upewnić się) ........................, czy jest w nim łowca indiańskich skalpów, a następnie (pędzić) ............ konno obok wagonów, wymachując strzelbami i wydając powitalne okrzyki.
/Na podstawie: Umberto Eco, Zapiski na pudełku od zapałek/
3. os. lp. - 1. niech nie spuszcza, 2. nie zasypujmy, 3. nie miejcie, 4. niech nie wiercą, 5. nie trać nosa na kwintę
1. os. lm. - 1. niech nie spuszcza, 2. nie zasypujmy, 3. nie miejcie, 4. niech nie wiercą, 5. nie trać gruszek w popiele
2. os. lm. - 1. niech nie spuszcza, 2. nie zasypujmy, 3. nie miejcie, 4. niech nie wiercą, 5. nie trać węża w kieszeni
3. os. lm. - 1. niech nie spuszcza, 2. nie zasypujmy, 3. nie miejcie, 4. niech nie wiercą, 5. nie trać dziury w brzuchu
Podane czasowniki wpisz w odpowiednie miejsca. Objaśnij znaczenia powstałych związków wyrazowych.
nie trać, nie miejcie, niech nie wiercą, niech nie spuszcza, nie zasypujmy
2. os. lp. - .................................... głowy
3. os. lp. - .................................... nosa na kwintę
1. os. lm. - .................................... gruszek w popiele
2. os. lm. - .................................... węża w kieszeni
3. os. lm. - .................................... dziury w brzuchu
Z poniższego fragmentu wypisanego ze słownika ortograficznego języka polskiego wynotuj tutaj lub w zeszycie formę 2. os. lp. trybu rozkazującego.
chodzić ndk Via, chodzę, chodzisz, chodź, chodził
oświetlić dk Via, ~lę, ~lisz, oświetl, ~lił, ~lony
wziąć dk Xc, wezmę, weźmiesz, weź, wziął, wzięła, wzięli, wzięty, wziąwszy
jeździć ndk Via, jeżdżę, jeździsz, jeźdź, jeździł
ssać ndk IX, ssę, ssiesz, ssij, ssał, ssany
zdjąć dk Xc, zdejmę, zdejmiesz, zdejmij, zdjął, zdjęła, zdjęli, zdjęty, zdjąwszy
Zaproponuj prośby i rozkazy, w których użyjesz czasowników w trybie rozkazującym z poprzedniego ćwiczenia. Zapisz je tutaj lub w zeszycie. Zastanów się i powiedz, co świadczy o tym, że dane wypowiedzenie jest prośbą, a nie rozkazem
Utwórz poprawne formy trybu rozkazującego od podanych czasowników i wpisz je do diagramu, a dowiesz się, jak inaczej można nazwać tryb rozkazujący.
- zwrócić 2. os. lp.
- pożyczyć 2. os. lm.
- włączyć 1. os. lm.
- kupić 1. os. lm.
- wstać 2. os. lp.
- jechać 1. os. lm.
- ciągnąć 2. os. lp.
- ponieść 2. os. lp.
- czekać 2. os. lm.
| 1 | |||||||||||||||
| 2 | |||||||||||||||
| 3 | |||||||||||||||
| 4 | |||||||||||||||
| 5 | |||||||||||||||
| 6 | |||||||||||||||
| 7 | |||||||||||||||
| 8 | |||||||||||||||
| 9 |
Znajdźcie w gazecie trzy reklamy, w których użyto czasowników w trybie rozkazującym. Zastanówcie się, dlaczego zastosowano właśnie taką formę. Porozmawiajcie w klasie na temat funkcji trybu rozkazującego w reklamie. Sformułujcie wspólny wniosek.
Zaproponujcie hasło reklamowe, w którym wykorzystacie czasowniki w trybie rozkazującym.