Różnorodność budowy i trybu życia zwierząt
Świat organizmów żywych obejmuje pięć królestwkrólestw, w tym zwierzęta. Zamieszkują one niemal wszystkie typy środowisk wodnych oraz lądowych. Do tej pory opisano ponad milion gatunków zwierząt, które wykształciły bardzo różne przystosowania w budowie ciała i trybie życia, aby dostosować się do zamieszkiwanych przez siebie środowisk.

jakie organizmy zaliczane są do królestwa zwierząt;
jakie środowiska zamieszkiwane są przez zwierzęta.
Porównasz budowę zwierząt należących do różnych grup systematycznych.
Wskażesz cechy charakterystyczne parzydełkowców, płazińców, nicieni, pierścienic, stawonogów, mięczaków, ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków.
Zaklasyfikujesz nieznane organizmy do grup taksonomicznych na podstawie ich cech morfologicznych.
Rozróżnisz zwierzęta bezkręgowe i kręgowce.

Zasób interaktywny dostępny pod adresem https://zpe.gov.pl/b/PA1u5IjsN
Skonstruuj tabelę, w której porównasz cechy budowy muszli mięczaków. W tabeli uwzględnij ślimaki, małże i głowonogi.
Wypisz cechy budowli muszli mięczaków. Uwzględnij ślimaki, małże i głowonogi.
Przyjrzyj się ilustracji i postaraj się przyporządkować przedstawione na niej organizmy do poznanych typów bezkręgowców i gromad kręgowców. Następnie sprawdź swoje odpowiedzi klikając na odpowiednią nazwę grupy zwierząt.
Ilustracja interaktywna przedstawia typy bezkręgowców i gromady kręgowców. Grafika główna podzielona jest na dwie części. Lewa część przedstawia środowisko wodne. Widać meduzę, rybę, żółwia, ośmiornicę, wijącą się po dnie pierścienicę. Na prawej grafice widać ląd i fragment jeziora. Na lądzie widać: żabę, ślimaka, królika, jaszczurkę, lecącego ptaka, ważkę, pająka. W wodzie widać raka, płynącego płazińca. W glebie widać nicienie i dżdżownicę. Pod grafiką widać nazwy typów i gromad. Po kliknięciu na nazwę na grafice kolor zachowuje przedstawiciel typu lub gromady, reszta grafiki blednie. Parzydełkowce: Parzydełkowce są prymitywnym typem bezkręgowców, charakteryzującym się obecnością komórek parzydełkowych, służących do zdobywania pokarmu i obrony przed drapieżnikami. Występują w dwóch formach życiowych – osiadłego polipa i pływającej meduzy. Płazińce: Swoją nazwę płazińce zawdzięczają spłaszczonej budowie ciała. Większość z nich jest pasożytami wewnętrznymi, jednak niektóre gatunki są wolnożyjące, występujące w wodach słodkich. Nicienie: Nicienie określane są inaczej robakami obłymi, ze względu na wydłużone, cylindryczne ciało, niepodzielone na segmenty. Występują zarówno w środowiskach wodnych, lądowych, jak i wewnątrz innych organizmów, na których pasożytują. Pierścienice: Pierścienica charakteryzują się wydłużonym ciałem podzielonym na segmenty (pierścienie) o podobnej budowie. Występują głownie w wodach słodkich i słonych, ale niektóre gatunki żyją także na lądzie, w glebie. Stawonogi: Stawonogi są najbardziej licznym, a także najbardziej zróżnicowanym typem zwierząt na świecie. Ich ciało podzielone jest segmenty i pokryte szkieletem zewnętrznym zbudowanym z chityny, a odnóża tworzą człony przedzielone stawami. Zasiedlają większość środowisk. Zaliczają się do nich skorupiaki, pajęczaki i owady. Mięczaki: Mięczaki charakteryzują się miękkim ciałem, najczęściej chronionym muszlą. Zaliczają się do nich małże i głowonogi, będące organizmami wyłącznie wodnymi, jak i ślimaki, żyjące zarówno w środowisku wodnym, jak i lądowym. Ryby: Ryby są kręgowcami wyłącznie wodnymi, zasiedlają zarówno wody morskie, jak i słodkie. Charakteryzują się opływowym kształtem ciała, ułatwiającym pływanie, pokryciem ciała łuskami i śluzem oraz obecnością skrzeli umożliwiających oddychanie w wodzie. Płazy: Płazy żyją w środowisku wodno‑lądowym. Dorosłe osobniki żyją głównie na lądzie, prowadząc wymianę gazową przez płuca i skórę pokrytą śluzem, ale potrzebują także dostępu do wody, żeby zapobiec wysychaniu skóry. Rozmnażają się także w wodzie słodkiej. Larwy natomiast żyją w wodzie, oddychając skrzelami. Gady: Gady są pierwszą w ewolucji gromadą kręgowców, która jest w pełni przystosowana do życia na lądzie. Ich skóra pokryta jest łuskami i tarczkami, które chronią przed utratą wody, jak i uszkodzeniami mechanicznymi, a do oddychania służą im w pełni funkcjonalne płuca. Ptaki: Ptaki są pierwszymi w ewolucji kręgowcami stałocieplnymi. Duża część ptaków jest zdalna do lotu, dzięki specyficznym cechom budowy: opływowy kształt ciała, lekki szkielet, przekształcenie przednich kończyn w skrzydła, a także obecność worków powietrznych, które ułatwiają oddychanie podczas lotu. Ssaki: Ssaki są stałocieplnymi kręgowcami, w większości lądowymi, jednak występują wśród nich także gatunki wodne. Charakteryzują się obecnością gruczołów mlekowych, których wydzielina służy do karmienia potomstwa. Inne gruczoły obecne wyłącznie u ssaków, produkują pot i łój. Większość ssaków ma skórę pokrytą sierścią.
Słownik
przekształcone odnóża gębowe owadów przystosowane do pobierania pokarmu
błony otaczające zarodek takich kręgowców, jak gady, ptaki i ssaki
okres od zapłodnienia do urodzenia potomstwa
fragment ciała tasiemca
specjalista w dziedzinie nauki o zależnościach pomiędzy różnymi organizmami oraz pomiędzy organizmami, a środowiskiem (ekologii), zajmuje się badaniem organizmów w ich środowiskach
komórki jajowe ryb
forma rozrodu zwierząt polegająca na rozwoju zarodkowym w jaju wydalonym z organizmu matki przed zapłodnieniem lub tuż po zapłodnieniu
larwa płaza (np. żaby, ropuchy, rzekotki, salamandry)
najwyższa jednostka w systematyce (klasyfikacji) organizmów
zwierzęta mające szkielet wewnętrzny
narząd zmysłu ryb i larw płazów położony wzdłuż boków ciała, pozwalający na odbieranie ruchów oraz zmian ciśnienia wody
narząd ssaków powstający w okresie ciąży z dwóch błon płodowych: omoczni i kosmówki; pośredniczy w wymianie substancji między matką a zarodkiem przez sznur pępowinowy
działania w ramach ochrony przyrody, mające na celu zabezpieczenie dziko występujących roślin, grzybów i zwierząt wraz z ich siedliskami
część organizmu wielokomórkowego, zbudowana według określonego planu z jednej lub kilku tkanek i spełniająca charakterystyczne funkcje (np. wątroba, nerka)
organizm odżywiający się kosztem innego organizmu
rozmnażanie odbywające się z udziałem gamet; jest podstawą zmienności organizmów; typowe dla zwierząt wielokomórkowych, roślin wyższych, wielu glonów i grzybów
przestrzeń, w której występuje dany gatunek
komórki jajowe płazów składane do wody w dużych skupiskach, otoczone galaretowatą otoczką
narząd wymiany gazowej organizmów wodnych, takich jak ryby, larwy płazów, a także mięczaki i skorupiaki, umożliwiający oddychanie tlenem rozpuszczonym w wodzie
ruchome połączenie członów odnóży u stawonogów oraz ruchome połączenie kości u kręgowców
zdolność do utrzymania względnie stałej temperatury ciała w znacznym stopniu niezależnej od temperatury środowiska
zespół komórek o określonej budowie i pochodzeniu, zajmujący dane miejsce w organizmie i pełniący odpowiednie funkcje
część ciała mięczaków, w której znajdują się narządy wewnętrzne; okrywa go fałd zwany płaszczem
zmienność temperatury wnętrza ciała w zależności od temperatury otoczenia
organizm, którego kosztem żyje dojrzały pasożyt lub jego postaci larwalne
Zadania
Galeria przedstawia różne gatunki zwierząt.
Notatnik
Bibliografia
Campbell N.A. i in., Biologia Campbella, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.
Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, www.encyklopedia.pwn.pl.







