Ilustracja przedstawia zapis nut na pięciolinii. Tytuł lekcji: Rozpoznaj utwór!
Ważne daty
27.01.1756‑5.12.1791 lata życia Wolfganga Amadeusza Mozarta
16.12.1770‑26.03.1827 lata życia Ludwiga van Beethovena
31.01.1797‑19.11.1828 lata życia Franza Schuberta
3.02.1809‑4.11.1847 lata życia Felixa Mendelssohna
1.03.1810‑17.10.1849 lata życia Fryderyka Chopina
8.10.184‑1.05.1904 lata życia Antonína Dvořáka
15.06.1843‑4.09.1907 lata życia Edvarda Griega
7.07.1860‑18.05.1911 lata życia Gustava Mahlera
3.10.1882‑29.03.1937 lata życia Karola Szymanowskiego
1
Scenariusz dla nauczyciela
Rwf1mXWY0EuL21
I Muzyka w ujęciu historycznym – periodyzacja, język, właściwości i charakterystyka:
a) Poznanie muzyki w ujęciu historycznym od zarania dziejów, przez starożytność, średniowiecze, renesans, barok, klasycyzm, romantyzm do muzyki XX wieku i współczesności.
II. Analiza i interpretacja dzieł muzycznych. Uczeń:
1. zna podstawowe terminy i pojęcia właściwe dla opisu i zrozumienia wybranych dzieł muzycznych;
5. rozpoznaje cechy stylistyczne utworu reprezentującego określoną epokę muzyczną.
Nauczysz się
rozwijać znajomość podstawowego kanonu literatury muzycznej;
charakteryzować cechy stylów muzycznych/języka muzycznego;
rozróżniać instrumentarium oraz obsady wykonawcze wybranych przykładów;
Witajcie w świecie zagadek! Za chwilę będziecie musieli rozpoznać utwory na podstawie zapisu nutowego i drobnej podpowiedzi (zagadki nutowe) oraz po brzmieniu materiału tematycznego (zagadki dźwiękowe). Skupcie się i postarajcie dobrze odpowiedzieć. Śpiewajcie, dyskutujcie, ale jednocześnie – okazujcie sobie szacunek. Rozwiązanie zagadek nutowych przedstawi Wam nauczyciel.
Powodzenia!
Zagadka I
R1crhxQ9P84Oy1
Powyżej widzicie partię wiolonczeli pewnego utworu. Co to za utwór? Podpowiemy Wam, że dzieło to początkowo miało dedykację, którą ostatecznie zastąpiono słowami: …dla uczczenia pamięci wielkiego człowieka.
R1SyoAqAyBZz4
Zagadka II
RuV9ZBQ9EiNoD1
Są to pierwsze takty utworu fortepianowego. Podpowiedzią mogą być słowa przyjaciółki kompozytora na temat tej kompozycji:
Wyszłam tego dnia z Maurycym, aby załatwić sprawunki [… ]. Nagle spadł deszcz, woda płynęła potokami, trzeba było 6 godzin, aby przebyć trzy maleńkie mile, brodząc w wodzie. Przybyliśmy w nocy boso, opuszczeni przez naszego przewodnika. Kiedy weszliśmy, wydał okrzyk zdziwienia, a potem rzekł do nas tonem dziwnym i obłąkanym: Ach! Wiedziałem dobrze, żeście umarli. Gdy przyszedł do siebie i zobaczył, w jakim byliśmy stanie, wyznał mi, że widział to wszystko jakby we śnie. Zdawało mu się, że zatonął w jeziorze, ciężkie i zimne krople spadały mu wolno na piersi, a gdy zwróciłam mu uwagę, że istotnie takie krople spadały na dach, zapewnił mnie, że ich nie słyszał i gniewał się, że śmiałam użyć wyrażenia harmonia naśladowcza, którą upatrywałam w jego utworze. Utwór napisany tego wieczoru pełen był kropel deszczu, które odbijały się od metalowych dachówek klasztoru.
RnqPoUPEhbYXs
Zagadka III
R1Wk3iHyiTR2g1
Powyżej widzicie fragment partytury sakralnej kompozycji wokalno‑instrumentalnej. Niestety, jej twórca – w czasie, gdy ją komponował – był bardzo chory. Mówił, że dzieło to pisze na własną śmierć. Zlecenie jego stworzenia dostał jednak od hrabiego Franciszka Walsegga, który stracił żonę i chciał uczcić w ten sposób jej pamięć. Kompozytor zmarł przed ukończeniem dzieła. Ostatnie części zostały dopisane przez Josepha Eyblera i Franza Xavera Süssmayra.
Jeśli wciąż macie problem z odgadnięciem skąd pochodzi powyższy fragment, wysłuchajcie nagrania.
RH10SBEGVAMMw1
Rbyud99HFuXb8
Zagadka IV
R1Ap91MDfny6d1
Jak myślicie, z jakiego dzieła pochodzi ta partia? Powstawało ono w posiadłości kompozytora nad jeziorem Wörthersee. Jego twórca był dyrektorem Wiedeńskiej Opery Państwowej oraz naczelnym dyrygentem Wiener Philharmoniker. Ponadto – kompozycja zawiera część o nazwie Adagietto, będącą najpopularniejszym utworem tego kompozytora.
R1RmsTCFysuBY
Zagadka V
R1MT0Y7V5ZJwl1
Powyżej widzicie temat rozpoczynający dzieło, którego kompozytor żył w epoce romantyzmu i mieszkał zaledwie kilka ulic dalej od Ludwiga van Beethovena. Przyjaciele określali go Schwammerl, co oznacza Baryłeczka. Wynikało to z jego tuszy i niskiego wzrostu.
Aby ułatwić sobie rozpoznanie tego utworu, możecie wysłuchać drugiego tematu realizowanego przez obój i klarnet.
R1PZdsp2OxzrL1
R1T5NyOQTBbjH
Jaka to melodia?
R1Kcr3xNAf8Te1
Teraz czeka Was nieco inne zadanie – wysłuchajcie fragmentów pięciu utworów, rozpoznajcie je oraz wskażcie kompozytora.
Aby dowiedzieć się, czy mieliście rację – kliknijcie w aktywne punkty na poniższych ilustracjach. Są w nich zawarte informacje o utworach, których przed chwilą wysłuchaliście.
RJmPi1EN4pzNx1
RT7TqYvgBIALf1
R1ExvI0TtEtG71
R3EBtnMXSzQDE1
RrBjJKnM2KGU71
Zadania
RPf0nAPeTysRa
Ćwiczenie 1
RzkRrr3rnVmvx
Ćwiczenie 2
R1H3AWcz0p1Hj
Ćwiczenie 3
RqVDuzfOz5QPv
Ćwiczenie 4
R1YonzknLPzR9
Ćwiczenie 5
R1bXMMokyURox
Ćwiczenie 6
RNPGqfEWdpJ8s
Ćwiczenie 7
Polecenie 1
Przygotuj pytanie na kartkówkę dotyczące lekcji.
Przygotuj pytanie na kartkówkę dotyczące lekcji.
Przygotuj pytanie na kartkówkę dotyczące lekcji.
Poniżej znajduje się fragment bardzo popularnego utworu. Najpierw rozpoznaj, z jakiej kompozycji pochodzi, a następnie dopisz – wykorzystując swoją pamięć muzyczną – kolejne takty melodii.
R1a2PlufLB3vV1
RnkUJjqqiHXna
Słownik pojęć
Rożek angielski
Rożek angielski
instrument dęty drewniany podwójnostroikowy; odmiana oboju. Rożek angielski jest instrumentem transponującym o kwintę czystą w dół w stosunku do zapisu. Skala instrumentu to h – f3 (w notacji muzycznej). Brzmienie instrumentu jest ciepłe, melancholijne, ciemne.
Forma ABA
Forma ABA
jest to schemat budowy utworu muzycznego. Składa się z trzech części, przy czym część druga jest wyraźnie kontrastująca względem części pierwszej (np. zmiana materiału tematycznego, tonacji, metrum, tempa), a trzecia – odpowiada części pierwszej.
Pieśń bez słów
Pieśń bez słów
typ liryki instrumentalnej, powiązany z pieśnią wokalną na skutek wyraźnego rozróżnienia linii tematycznej i warstwy akompaniamentu. Jej twórcą był Felix Mendelssohn.
Źródło
Wojciech Marchwica, Słownik muzyki, Zielona Sowa, Kraków 2006.