Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Wiedza na temat rozpuszczalności pozwala przewidzieć, ile maksymalnie gramów związku chemicznego może rozpuścić się w podanej ilości rozpuszczalnika (najczęściej wody), w danej temperaturze i pod stałym ciśnieniem. Umiejętność sporządzania roztworów nasyconych, nienasyconych i przesyconych jest wykorzystywana nie tylko w laboratorium chemicznym, ale także w życiu codziennym, choćby i przez cukierników, w czasie procesu wytwarzania znanych Ci zapewne cukierków – krówek.

RRe1GFC2timaa
Umiejętność określenia, ile rozpuszczanej substancji „przyjmie” rozpuszczalnik, przydaje się zarówno
w laboratorium chemicznym, jak i w codziennym życiu
Źródło: Polina Tankilevitch, dostępny w internecie: www.pexels.com, domena publiczna.
Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:
  • definicję rozpuszczalnościrozpuszczalnośćrozpuszczalności;

  • pojęcie krzywej rozpuszczalności i sposób jej interpretacji;

  • sposób zmiany rozpuszczalności substancji w wyniku wzrostu temperatury.

Nauczysz się
  • interpretować krzywe rozpuszczalności w celu określenia rozpuszczalności substancji lub rodzaju roztworu (nasycony, nienasycony);

  • wykorzystywać dane zawarte na wykresach rozpuszczalności substancji do określania rodzaju roztworu (nasycony, nienasycony);

  • obliczać masę substancji, potrzebną do sporządzenia jej roztworu nasyconego w określonej temperaturze;

  • obliczać masę składników (substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika) roztworu nasyconego w ustalonej temperaturze.

idt8lUqY99_d5e152

1. Odczytywanie i interpretacja danych z wykresu rozpuszczalności

Na podstawie wykresu rozpuszczalności danej substancji (tzw. krzywej rozpuszczalności) możemy określić, ile gramów tej substancji rozpuści się w 100 gwody i utworzy roztwór nasycony w zadanych warunkach temperatury i ciśnienia. Możemy też przewidzieć, czy podana masa substancji może rozpuścić się w określonej masie wody.

R1JtXcLgD8Nv4
Wykres liniowy. Lista elementów: 1. zestaw danych:temperatura (°C): Warszawa10°C: 1765000; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)20°C: 700000; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)30°C: x; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)40°C: x; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)50°C: x; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)60°C: x; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)70°C: x; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)80°C: x; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)90°C: x; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)100°C: x; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)
Krzywe rozpuszczalności wybranych związków nieorganicznych
Źródło: epodręczniki.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

Na liniowym wykresie interaktywnym przedstawiono rozpuszczalność podanych soli (w g na 100 g wody). Krzywe rozpuszczalności dla każdej z soli zostały oznaczone innym kolorem.

azotan(V) potasu (linia pomarańczowa):

  • 0   C13,3

  • 10   C20,9

  • 20   C31,6

  • 30   C45,8

  • 40   C63,9

  • 50   C85,5

  • 60   C110

  • 70   C138

  • 80   C169

  • 90   C202

  • 100   C246

jodek potasu (linia żółta):

  • 0   C127,5

  • 10   C136

  • 20   C144

  • 30   C152

  • 40   C160

  • 50   C170

  • 60   C176

  • 70   C184

  • 80   C192

  • 90   C200

  • 100   C208

chlorek sodu (sól kuchenna) (linia żółtozielona):

  • 0   C35,7

  • 10   C35,8

  • 20   C36

  • 30   C36,3

  • 40   C36,6

  • 50   C37

  • 60   C37,3

  • 70   C37,8

  • 80   C38,4

  • 90   C39

  • 100   C39,8

chlorek potasu (linia jasnozielona):

  • 0   C27,6

  • 10   C31

  • 20   C34

  • 30   C37

  • 40   C40

  • 50   C42,6

  • 60   C45,5

  • 70   C48,3

  • 80   C51,1

  • 90   C54

  • 100   C65,7

azotan(V) sodu (linia zielona):

  • 0   C73

  • 10   C80

  • 20   C88

  • 30   C96

  • 40   C104

  • 50   C – 114

  • 60   C124

  • 70   C134

  • 80   C148

  • 90   C161

  • 100   C180

R15KccGYsr3jW
Wykres liniowy. Lista elementów: 1. zestaw danych:temperatura (°C): 0°Coctan sodu: 79; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)sacharoza (cukier): 179; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)szczawian amonu: 2.7; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)2. zestaw danych:temperatura (°C): 20°Coctan sodu: 111; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)sacharoza (cukier): 204; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)szczawian amonu: 5.2; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)3. zestaw danych:temperatura (°C): 40°Coctan sodu: 192; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)sacharoza (cukier): 238; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)szczawian amonu: 9.5; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)4. zestaw danych:temperatura (°C): 60°Coctan sodu: 139; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)sacharoza (cukier): 153; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)szczawian amonu: 16.2; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)5. zestaw danych:temperatura (°C): 80°Coctan sodu: 153; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)sacharoza (cukier): 363; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)szczawian amonu: 26.5; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)6. zestaw danych:temperatura (°C): 100°Coctan sodu: 170; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)sacharoza (cukier): 488; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)szczawian amonu: 41.7; Podpis osi wartości: rozpuszczalność (w g na 100 g wody)
Krzywe rozpuszczalności wybranych związków organicznych
Źródło: epodręczniki.pl, licencja: CC BY-SA 3.0.

Na liniowym wykresie interaktywnym przedstawiono rozpuszczalność podanych soli (w g na 100 g wody). Krzywe rozpuszczalności dla każdej z soli zostały oznaczone innym kolorem.

octan sodu (linia pomarańczowa):

  • 0   C – 36,2

  • 20   C46,4

  • 40   C65

  • 60   C139

  • 80   C – 153

  • 100   C – 170

sacharoza (cukier) (linia żółta):

  • 0   C179

  • 20   C204

  • 40   C238

  • 60   C288

  • 80   C363

  • 100   C488

szczawian amonu (linia zielona):

  • 0   C2,7

  • 20   C5,2

  • 40   C9,5

  • 60   C16,2

  • 80   C26,5

  • 100   C41,7

1
Polecenie 1

Ile gramów azotanu(V) sodu należy rozpuścić w 100 g wody, aby w temperaturze 40   C otrzymać roztwór nasycony?

RxxyijL1VbRgX
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 1

Ile gramów azotanu(V) sodu należy rozpuścić w 100 g wody, aby w temperaturze 40   C otrzymać roztwór nasycony (taki, w którym w podanej ilości rozpuszczalnika, rozpuszczono maksymalną liczbę gramów substancji, jaka wynika z jej rozpuszczalności w danej temperaturze)?

Skorzystaj z poniższych wartości rozpuszczalności substancji w danej temperaturze.

Rozpuszczalność (w g na 100 g wody)

azotan(V) potasu:

  • 0   C13,3

  • 10   C20,9

  • 20   C31,6

  • 30   C45,8

  • 40   C63,9

  • 50   C85,5

  • 60   C110

  • 70   C138

  • 80   C169

  • 90   C202

  • 100   C246

jodek potasu:

  • 0   C127,5

  • 10   C136

  • 20   C144

  • 30   C152

  • 40   C160

  • 50   C170

  • 60   C176

  • 70   C184

  • 80   C192

  • 90   C200

  • 100   C208

chlorek sodu (sól kuchenna):

  • 0   C35,7

  • 10   C35,8

  • 20   C36

  • 30   C36,3

  • 40   C36,6

  • 50   C37

  • 60   C37,3

  • 70   C37,8

  • 80   C38,4

  • 90   C39

  • 100   C39,8

chlorek potasu:

  • 0   C27,6

  • 10   C31

  • 20   C34

  • 30   C37

  • 40   C40

  • 50   C42,6

  • 60   C45,5

  • 70   C48,3

  • 80   C51,1

  • 90   C54

  • 100   C65,7

azotan(V) sodu:

  • 0   C73

  • 10   C80

  • 20   C88

  • 30   C96

  • 40   C104

  • 50   C – 114

  • 60   C124

  • 70   C134

  • 80   C148

  • 90   C161

  • 100   C180

Rblu2JJDWvb6c
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 2

Oblicz, w jakim stosunku masowym występują octan sodu i woda, w nasyconym roztworze, w temperaturze 20 °C.

RNPu2oxdKwvaN
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 2

Oblicz, w jakim stosunku masowym występują octan sodu i woda, w nasyconym roztworze, w temperaturze 20   C.

Skorzystaj z poniższych wartości rozpuszczalności w danej temperaturze, a następnie zaznacz poprawną odpowiedź.

Rozpuszczalność (w g na 100 g wody)

octan sodu:

  • 0   C – 36,2

  • 20   C46,4

  • 40   C65

  • 60   C139

  • 80   C – 153

  • 100   C – 170

sacharoza (cukier):

  • 0   C179

  • 20   C204

  • 40   C238

  • 60   C288

  • 80   C363

  • 100   C488

szczawian amonu:

  • 0   C2,7

  • 20   C5,2

  • 40   C9,5

  • 60   C16,2

  • 80   C26,5

  • 100   C41,7

RyiUyQ0etx5i3
Stosunek masowy octanu sodu do wody, w jego nasyconym w temperaturze 20 °C roztworze, wynosi Możliwe odpowiedzi: 1. 23 : 50.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 3

Korzystając z krzywej rozpuszczalności azotanu(V) potasu, określ, w jakiej temperaturze nasycony roztwór azotanu(V) potasu zawiera 169 g tej substancji i 100 g wody. Następnie obejrzyj film zamieszczony poniżej i zweryfikuj swoją odpowiedź.

RlRrW3Qlmywxf
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Korzystając z wartości rozpuszczalności substancji w danej temperaturze, określ, w jakiej temperaturze nasycony roztwór azotanu(V) potasu zawiera 169 g tej substancji i 100 g wody. Następnie zapoznaj się z filmem zamieszczonym poniżej i zweryfikuj swoją odpowiedź.

Rozpuszczalność (w g na 100 g wody)

azotan(V) potasu:

  • 0   C13,3

  • 10   C20,9

  • 20   C31,6

  • 30   C45,8

  • 40   C63,9

  • 50   C85,5

  • 60   C110

  • 70   C138

  • 80   C169

  • 90   C202

  • 100   C246

jodek potasu:

  • 0   C127,5

  • 10   C136

  • 20   C144

  • 30   C152

  • 40   C160

  • 50   C170

  • 60   C176

  • 70   C184

  • 80   C192

  • 90   C200

  • 100   C208

chlorek sodu (sól kuchenna):

  • 0°C35,7

  • 10°C35,8

  • 20°C36

  • 30°C36,3

  • 40°C36,6

  • 50°C37

  • 60°C37,3

  • 70°C37,8

  • 80°C38,4

  • 90°C39

  • 100°C39,8

chlorek potasu:

  • 0   C27,6

  • 10   C31

  • 20   C34

  • 30   C37

  • 40   C40

  • 50   C42,6

  • 60   C45,5

  • 70   C48,3

  • 80   C51,1

  • 90   C54

  • 100   C65,7

azotan(V) sodu:

  • 0   C73

  • 10   C80

  • 20   C88

  • 30   C96

  • 40   C104

  • 50   C – 114

  • 60   C124

  • 70   C134

  • 80   C148

  • 90   C161

  • 100   C180

R1DpnZezGoOes
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RtuU3IX7he4AC
Zadanie <math aria‑label="trzecie">3 – rozwiązanie. Film prezentuje poprawne rozwiązanie zadania numer <math aria‑label="trzy">3. W filmie zaprezentowano prawidłowy sposób odczytywania danych z krzywej rozpuszczalności i niezbędne do rozwiązania zadania obliczenia.
1
Polecenie 4

Korzystając z krzywej rozpuszczalności azotanu(V) potasu, określ, czy
w 100 g wody, w temperaturze 20 °C, można rozpuścić 40 g azotanu(V) potasu. Następnie obejrzyj film zamieszczony poniżej i zweryfikuj swoją odpowiedź.

RMUP4iYbZaJTq
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 4

Korzystając z wartości rozpuszczalności substancji w danej temperaturze, określ, czy w 100 g wody, w temperaturze 20   C, można rozpuścić 40 g azotanu(V) potasu. Następnie zapoznaj się z filmem zamieszczonym poniżej i zweryfikuj swoją odpowiedź.

Rozpuszczalność (w g na 100 g wody)

azotan(V) potasu:

  • 0   C13,3

  • 10   C20,9

  • 20   C31,6

  • 30   C45,8

  • 40   C63,9

  • 50   C85,5

  • 60   C110

  • 70   C138

  • 80   C169

  • 90   C202

  • 100   C246

jodek potasu:

  • 0   C127,5

  • 10   C136

  • 20   C144

  • 30   C152

  • 40   C160

  • 50   C170

  • 60   C176

  • 70   C184

  • 80   C192

  • 90   C200

  • 100   C208

chlorek sodu (sól kuchenna):

  • 0   C35,7

  • 10   C35,8

  • 20   C36

  • 30   C36,3

  • 40   C36,6

  • 50   C37

  • 60   C37,3

  • 70   C37,8

  • 80   C38,4

  • 90   C39

  • 100   C39,8

chlorek potasu:

  • 0   C27,6

  • 10   C31

  • 20   C34

  • 30   C37

  • 40   C40

  • 50   C42,6

  • 60   C45,5

  • 70   C48,3

  • 80   C51,1

  • 90   C54

  • 100   C65,7

azotan(V) sodu:

  • 0   C73

  • 10   C80

  • 20   C88

  • 30   C96

  • 40   C104

  • 50   C – 114

  • 60   C124

  • 70   C134

  • 80   C148

  • 90   C161

  • 100   C180

R1SRH5wnQvKmD
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RZYuvctxIW0nA
Zadanie <math aria‑label="czwarte">4 – rozwiązanie. Film prezentuje poprawne rozwiązanie zadania numer <math aria‑label="cztery">4. W filmie zaprezentowano prawidłowy sposób odczytywania danych z krzywej rozpuszczalności i niezbędne do rozwiązania zadania obliczenia.
idt8lUqY99_d5e296

2. Obliczanie ilości substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody

Z wykresu krzywej rozpuszczalności możemy odczytać, ile gramów substancji należy rozpuścić w 100 g wody, aby otrzymać roztwór nasycony w określonej temperaturze. Dokonując dalszych obliczeń, uzyskamy informację na temat masy substancji, którą można rozpuścić w dowolnej masie wody w podanej temperaturze.

1
Polecenie 5

Oblicz, ile gramów chlorku sodu należy odważyć, aby po rozpuszczeniu go w 250 g wody o temperaturze 90 °C, otrzymać nasycony roztwór tej substancji. Następnie obejrzyj poniższy film i zweryfikuj swoją odpowiedź.

R1LwvxZ5dASub
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 5

Oblicz, ile gramów chlorku sodu należy odważyć, aby po rozpuszczeniu go w 250 g wody o temperaturze 90   C otrzymać nasycony roztwór tej substancji. Następnie zapoznaj się z poniższym filmem i zweryfikuj swoją odpowiedź.

Rozpuszczalność (w g na 100 g wody)

azotan(V) potasu:

  • 0   C13,3

  • 10   C20,9

  • 20   C31,6

  • 30   C45,8

  • 40   C63,9

  • 50   C85,5

  • 60   C110

  • 70   C138

  • 80   C169

  • 90   C202

  • 100   C246

jodek potasu:

  • 0   C127,5

  • 10   C136

  • 20   C144

  • 30   C152

  • 40   C160

  • 50   C170

  • 60   C176

  • 70   C184

  • 80   C192

  • 90   C200

  • 100   C208

chlorek sodu (sól kuchenna):

  • 0   C35,7

  • 10   C35,8

  • 20   C36

  • 30   C36,3

  • 40   C36,6

  • 50   C37

  • 60   C37,3

  • 70   C37,8

  • 80   C38,4

  • 90   C39

  • 100   C39,8

chlorek potasu:

  • 0   C27,6

  • 10   C31

  • 20   C34

  • 30   C37

  • 40   C40

  • 50   C42,6

  • 60   C45,5

  • 70   C48,3

  • 80   C51,1

  • 90   C54

  • 100   C65,7

azotan(V) sodu:

  • 0   C73

  • 10   C80

  • 20   C88

  • 30   C96

  • 40   C104

  • 50   C – 114

  • 60   C124

  • 70   C134

  • 80   C148

  • 90   C161

  • 100   C180

R4SVczRFdYeXW
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1XByAzkuNbKn
Zadanie <math aria‑label="piąte">5 – rozwiązanie. Film prezentuje poprawne rozwiązanie zadania numer <math aria‑label="pięć">5. W filmie zaprezentowano prawidłowy sposób odczytywania danych z krzywej rozpuszczalności i niezbędne do rozwiązania zadania obliczenia.
1
Polecenie 6

W oparciu o odpowiednie obliczenia, określ, czy roztwór chlorku sodu, który zawiera 74 g tej substancji w 200 g wody, w temperaturze 50 °C, jest roztworem nasyconym. Następnie obejrzyj film zamieszczony poniżej i zweryfikuj swoją odpowiedź.

RotmreZOEOfRY
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 6

W oparciu o odpowiednie obliczenia, określ, czy roztwór chlorku sodu, który zawiera 74 g tej substancji w 200 g wody, w temperaturze 50   C, jest roztworem nasyconym. Następnie zapoznaj się z filmem zamieszczonym poniżej i zweryfikuj swoją odpowiedź.

Rozpuszczalność (w g na 100 g wody)

azotan(V) potasu:

  • 0   C13,3

  • 10   C20,9

  • 20   C31,6

  • 30   C45,8

  • 40   C63,9

  • 50   C85,5

  • 60   C110

  • 70   C138

  • 80   C169

  • 90   C202

  • 100   C246

jodek potasu:

  • 0   C127,5

  • 10   C136

  • 20   C144

  • 30   C152

  • 40   C160

  • 50   C170

  • 60   C176

  • 70   C184

  • 80   C192

  • 90   C200

  • 100   C208

chlorek sodu (sól kuchenna):

  • 0   C35,7

  • 10   C35,8

  • 20   C36

  • 30   C36,3

  • 40   C36,6

  • 50   C37

  • 60   C37,3

  • 70   C37,8

  • 80   C38,4

  • 90   C39

  • 100   C39,8

chlorek potasu:

  • 0   C27,6

  • 10   C31

  • 20   C34

  • 30   C37

  • 40   C40

  • 50   C42,6

  • 60   C45,5

  • 70   C48,3

  • 80   C51,1

  • 90   C54

  • 100   C65,7

azotan(V) sodu:

  • 0   C73

  • 10   C80

  • 20   C88

  • 30   C96

  • 40   C104

  • 50   C – 114

  • 60   C124

  • 70   C134

  • 80   C148

  • 90   C161

  • 100   C180

RB6lWfIQVHZ9i
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
R1UPjamJR0Lfp
Zadanie <math aria‑label="szóste">6 – rozwiązanie. Film prezentuje poprawne rozwiązanie zadania numer <math aria‑label="sześć">6. W filmie zaprezentowano prawidłowy sposób odczytywania danych z krzywej rozpuszczalności i niezbędne do rozwiązania zadania obliczenia.
idt8lUqY99_d5e372

3. Obliczanie ilości substancji znajdującej się w określonej masie roztworu nasyconego

Znając rozpuszczalność substancji w wodzie, możemy łatwo określić stosunki masowe między substancją rozpuszczoną a rozpuszczalnikiem w roztworze nasyconym, a także stosunki masowe pomiędzy substancją rozpuszczoną a samym roztworem. To z kolei pozwala nam obliczyć ilość substancji obecnej w dowolnej masie roztworu nasyconego, w określonej temperaturze.

1
Polecenie 7

Oblicz masę nasyconego roztworu chlorku potasu w temperaturze 60 °C, jeśli do jego sporządzenia użyto 100 g wody.

R18BaBX7cMlNi
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 7

Oblicz masę nasyconego roztworu chlorku potasu w temperaturze 60   C, jeśli do jego sporządzenia użyto 100 g wody. Zaznacz poprawną odpowiedź.

RZP0hEvbAUcxQ
Możliwe odpowiedzi: 1. 145,5
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 8

Oblicz masę nasyconego roztworu cukru (sacharozy) w temperaturze 20 °C, jeśli do jego sporządzenia użyto 150 g wody.

RCjRQXV4GX7nu
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 8

Oblicz masę nasyconego roztworu cukru (sacharozy) w temperaturze 20   C, jeśli do jego sporządzenia użyto 150 g wody, a rozpuszczalnosć sacharozy w wodzie w temperaturze 20   C wynosi 204   g na 100 g wody.

R1JcgTowRPaY1
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Polecenie 9

Oblicz, ile gramów siarczanu(VI) miedzi(II) oraz wody znajduje się
w 241,4 g nasyconego roztworu tej substancji w temperaturze 20 °C, jeśli jej rozpuszczalność w tej temperaturze wynosi 20,7 g w 100 g wody. Następnie obejrzyj film zamieszczony poniżej i zweryfikuj swoją odpowiedź.

RIv7dK0NonouQ
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Polecenie 9

Oblicz, ile gramów siarczanu(VI) miedzi(II) oraz wody znajduje się w 241,g nasyconego roztworu tej substancji w temperaturze 20   C, jeśli jej rozpuszczalność w tej temperaturze wynosi 20,g w 100 g wody. Następnie obejrzyj film zamieszczony poniżej i zweryfikuj swoją odpowiedź.

R1YrjvFdoTw6x
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
RklTC64DsZsmv
Zadanie <math aria‑label="dziewiąte">9 – rozwiązanie. Film prezentuje poprawne rozwiązanie zadania numer <math aria‑label="dziewięć">9. W filmie zaprezentowano prawidłowy sposób odczytywania danych z krzywej rozpuszczalności i niezbędne do rozwiązania zadania obliczenia.
idt8lUqY99_d5e499

Podsumowanie

  • Na podstawie znajomości rozpuszczalności substancji można:

    • określić ilość substancji, która rozpuści się w 100 g wody i dowolnej masie wody, tworząc w danej temperaturze roztwór nasycony;

    • ocenić, czy podana ilość substancji może rozpuścić się w określonej masie wody;

    • określić rodzaj otrzymanego roztworu (nasycony, nienasycony).

Praca domowa
Polecenie 10.1

Znajdź w internecie informacje na temat zawartości cukru w 1   l popularnego napoju typu cola. Załóż, że dysponujesz wodnym roztworem cukru o objętości 1 l i masie 1 kg, w którym znajduje się taka sama ilość cukru, jak w 1 l napoju typu cola. Oblicz, ile gramów cukru należałoby dodatkowo użyć na etapie przygotowywania roztworu, aby uzyskać 1 kg nasyconego roztworu cukru w temperaturze 20   C.

Po odszukaniu w internecie odpowiedniej informacji, zadanie możesz rozwiązać analogicznie do poniższego przykładu.

RTgydExz8pzeP
Odpowiedź: (Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.

Słownik

rozpuszczalność
rozpuszczalność

zdolność substancji do tworzenia z inną substancją (rozpuszczalnikiem) roztworu (mieszaniny jednorodnej); w tym materiale rozpuszczalność należy rozumieć jako maksymalną liczbę gramów substancji rozpuszczonej, jaką można rozpuścić w 100 g wody w zadanych warunkach temperatury (i ciśnienia)

krzywa rozpuszczalności
krzywa rozpuszczalności

wykres obrazujący zależność rozpuszczalności substancji od temperatury

roztwór nasycony
roztwór nasycony

roztwór (mieszanina jednorodna), w którym znajduje się maksymalna ilość (liczba gramów) substancji rozpuszczonej, jaka wynika z jej rozpuszczalności w podanych warunkach temperatury (i ciśnienia)

roztwór nienasycony
roztwór nienasycony

roztwór, w którym w danej temperaturze można rozpuścić jeszcze pewną ilość (liczbę gramów) substancji

roztwór przesycony
roztwór przesycony

roztwór, w którym znajduje się więcej substancji rozpuszczonej, niż wynika to z jej rozpuszczalności w danej temperaturze; roztwór przesycony jest niestabilny (nietrwały) – nadmiar substancji rozpuszczonej łatwo krystalizuje (wytrąca się z roztworu w postaci osadu), np. podczas wstrząsu, dlatego też otrzymanie roztworu przesyconego jest bardzo trudne; przykładem roztworu przesyconego jest miód

idt8lUqY99_d5e555

Ćwiczenia

1
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1
RH88dirOpOuXB
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 2
RhgGD25XOKTZP
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 3
R19SgdUCS48dj
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 4
R9BgUB56mwdJN
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 5
R1ZT80sMxnAQ4
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 6
R2iXPCdbrcQI7
zadanie interaktywne
Zadanie 6
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
2
Ćwiczenie 7
RKVH4nBC8shXP
zadanie interaktywne
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
31
Ćwiczenie 8

Calculate, in which solution is more water: in 200 g of sodium chloride solution at 20   C or in 150 g potassium chloride solution at 50   C.

RpllSbmCnsTMr
Odpowiedź zapisz w zeszycie do lekcji chemii, zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu.
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Glossary
31
Ćwiczenie 9

Przeczytaj poniższy tekst i odpowiedz na pytanie, w jaki sposób można wykorzystać roztwory przesycone w farmacji. W razie potrzeby skorzystaj ze słownika znajdującego się w podpowiedzi.

„(...) The characteristics of supersaturation have practical applications in terms of pharmaceuticals. By creating a supersaturated solution of a certain drug, it can be ingested in liquid form. The drug can be made driven into a supersaturated state through any normal mechanism and then prevented from precipitating out by adding precipitation inhibitors. Drugs in this state are referred to as „supersaturating drug delivery services”, or „SDDS”. Oral consumption of a drug in this form is simple and allows for the measurement of very precise dosages. Primarily, it provides a means for drugs with very low solubility to be made into aqueous solutions (...)”.

Źródła:  

Bevernage, Jan; Brouwers, Joachim; Brewster, Marcus E.; Augustijns, Patrick (2013). „Evaluation of gastrointestinal drug supersaturation and precipitation: Strategies and issues”. International Journal of Pharmaceutics  (1): 25–35, 453.
Brouwers, Joachim; Brewster, Marcus E.; Augustijns, Patrick (Aug 2009). „Supersaturating drug delivery systems: the answer to solubility‑limited oral bioavailability?”.  Journal of Pharmaceutical Sciences  (8): 2549–2572, 98.
 Augustijns (2011). „Supersaturating drug delivery systems: Fast is not necessarily good enough”.  Journal of Pharmaceutical Sciences  (1): 7–9, 101.

RW8G4tes16Cjv
Odpowiedź: (Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Glossary

Bibliografia

Encyklopedia PWN.

Kaznowski K., Pazdro K. M., Chemia. Podręcznik do liceów i techników, cz. 1, Warszawa 2019.

Litwin M., Styka‑Wlazło Sz., Szymońska J., To jest chemia 1. Chemia ogólna i nieorganiczna. Zakres rozszerzony, Warszawa 2012.

bg‑gray3

Notatnik

Rw52cZHKja86o
(Uzupełnij).
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.