Rozumiemy się i bez słów
Scenariusz zajęć
I etap edukacyjny, uczeń kończący klasę I, edukacja polonistyczna
Temat: Rozumiemy się i bez słów!
Treści kształcenia:
3) w zakresie umiejętności wypowiadania się w małych formach teatralnych:
a) uczestniczy w zabawie teatralnej, ilustruje mimiką, gestem, ruchem zachowania bohatera literackiego lub wymyślonego.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Poznaje wiersz Juliana Tuwima „Wszyscy dla wszystkich”,
Rozumie i wnioskuje z czytanego tekstu,
Rozmawia na tematy związane z życiem społecznym,
Rozumie ważność pracy, zależności między zawodami i wskazuje na ich role w społeczeństwie,
Ilustruje mimiką i gestem zachowania bohaterów wierszy i wymyślonych postaci,
Poznaje środek wypowiedzi artystycznej, jaką jest pantomima,
Uczestniczy w inscenizacji,
Zapisuje liczby cyframi i je odczytuje.
Nabywane umiejętności:
Rozpoznawania i klasyfikowania zawodów i zajęć,
Naśladowania ruchów profesjonalistów w danej dziedzinie,
Rozumienia i czynnego uczestniczenia w zabawie teatralnej – pantomimie,
Zapisywania i odczytywania cyfr,
Dodawania liczby w zakresie 10,
Poprawnego używania słów: iluzja, pantomima, mim.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne,
Umiejętność uczenia się,
Świadomość i ekspresja kulturalna.
Środki dydaktyczne:
Fragmenty wiersza Juliana Tuwima „Wszyscy dla wszystkich”Indeks górny 11,
Czyste kartki papieru, flamastry,
Sprzęt multimedialny (komputer podłączony do telewizora/projektor multimedialny/tablica interaktywna),
Zasób multimedialny: film „Muzycy, krawiec, paparazzi”,
Ewentualne rekwizyty do ilustracji wykonywanych zawodów.
Metody nauczania:
Podająca: pogadanka,
Problemowe: rozmowa kierowana, dyskusja,
Aktywizujące: inscenizacja, gra dydaktyczna,
Eksponujące: film, pokaz połączony z przeżyciem.
Formy pracy:
Zbiorowa jednolita,
Grupowa jednolita i zróżnicowana,
Indywidualna.
Przebieg zajęć:
Etap wstępny
Nauczyciel wita dzieci. Wszyscy siadają w kręgu i rozmawiają o tym, jakie można wykonywać zawody, np. czym zajmują się rodzice, dziadkowie, rodzeństwo i sąsiedzi uczniów. Prowadzący zajęcia pyta, które profesje są zdaniem dzieci najciekawsze, które wymagają wielu lat nauki, a które są łatwe/trudne.
Etap realizacji
Nauczyciel rozdaje wybranej czwórce dzieci (uczniowie dobrze czytający) kartki z fragmentami utworu Tuwima. Są na nich zapisane numerki i uczniowie, którzy otrzymali odpowiednie z nich, odczytują partie wiersza w takiej kolejności, jaką wskazują liczby. Prowadzący zajęcia pilnuje porządku i w razie potrzeby prosi o czytanie kolejnych uczniów. Może też podpowiadać dzieciom przy czytaniu trudniejszych wyrazów.
Proponowany podział wiersza „Wszyscy dla wszystkich”:
1.
Murarz domy buduje,
Krawiec szyje ubrania,
Ale gdzieżby co uszył,
Gdyby nie miał mieszkania?
2.
A i murarz by przecie
Na robotę nie ruszył,
Gdyby krawiec mu spodni
I fartucha nie uszył.
3.
Piekarz musi mieć buty,
Więc do szewca iść trzeba,
No, a gdyby nie piekarz,
Toby szewc nie miał chleba.
4.
Tak dla wspólnej korzyści
I dla dobra wspólnego
Wszyscy muszą pracować,
Mój maleńki kolego.
Następnie nauczyciel pyta uczniów, dlaczego wszyscy muszą pracować. Prosi, aby wskazali, czyja praca jest najbardziej potrzebna (np. piekarzy, rolników ze względu na żywność, inżynierów budowlanych ze względu na mieszkania itp.) i czy w ogóle da się to określić? Poleca też dzieciom zastanowić się, jaki zawód chciałyby wykonywać w przyszłości. Czy uważają, że któryś z przedmiotów szkolnych przyda im się szczególnie w pracy i dlatego powinny się go teraz pilnie uczyć? Uczniowie uzasadniają swoje odpowiedzi.
Kolejny etap zajęć rozpoczyna się zadaniem: czwórka uczniów (tym razem inna) otrzymuje fragmenty wiersza do odczytania, a kolejne cztery osoby mają wcielić się w pojawiających się w wierszu profesjonalistów: murarza, krawca, piekarza, szewca. Dzieci ustawiają się pod tablicą: w odpowiednich momentach wychodzą na środek klasy i odgrywają rolę bohaterów wiersza (mogą udawać odgłosy pracy, używać ewentualnych rekwizytów, np. bułki czy chleba z kanapki).
Po tej inscenizacji uczniowie wracają do ławek, a nauczyciel odtwarza film z zasobu multimedialnego. Ponawia emisję i po każdym ujęciu (film ma trójdzielną strukturę) zatrzymuje go i pyta, jaki zawód wykonują bohaterowie (poleca wymienienie nazwy tego zajęcia), i co na to wskazuje. Potem prosi dzieci o naśladowanie ruchów aktorów.
Następnie nauczyciel proponuje, aby uczniowie ustawili się w kółku. Rozdaje im czyste kartki i flamastry. Prosi o odliczenie do pięciu: każde dziecko otrzymuje w ten sposób numerek od 1 do 5, który zapisuje na kartce. Teraz prowadzący zajęcia poleca, by uczniowie dobrali się w pary. Dzieci na swoich kartkach dopisują cyfrę partnera, wykonują dodawanie tych dwóch liczb i zapisują wynik.
Prowadzący zajęcia proponuje następne zadanie, którym będzie ćwiczenie pantomimy: prosi, aby uczniowie ustawili się parami od największego wyniku dodawania do najmniejszego (powstanie kilka takich par, które stworzą grupy). Każda z grup zostaje w tajemnicy mianowana „fachowcami” danej profesji (nauczyciel przekazuje im informację szeptem, aby nie została usłyszana przez resztę klasy). Uczniowie odgrywają przed pozostałymi osobami kalambury, scenki, które pozwolą innym zgadnąć, jaki zawód wykonuje grupa. Uczniowie mogą wykorzystywać rekwizyty, ale nie wolno im mówić. Proponowane zawody to: lekarze, nauczyciele, kucharze, krawcy, muzycy, rybacy, sprzątacze, malarze (artysta i malarz pokojowy), fryzjerzy, modelka/model i fotograf, dziennikarze, hydraulicy, ogrodnicy. Grę można powtarzać kilkakrotnie.
Po zabawie uczniowie zajmują swoje miejsca w ławkach, a nauczyciel pyta, czy wiedzą, co to jest iluzja i pantomima, i kto to jest mim (iluzja – złudzenie, że istnieje coś, czego nie ma; pantomima – przedstawienie teatralne, którego treść jest przekazana bez użycia słów; mim – aktor w teatrze pantomimy, wyrażający myśli i emocje tylko za pomocą ciała, bez słów). Nauczyciel mówi, że to, co dzieci przed chwilą zrobiły – naśladowały ruchy osób wykonujących jakieś zajęcia – to była forma pantomimy. Rozmawia z uczniami o tym ćwiczeniu, pyta, co w nim było dla nich trudne/łatwe, jak je oceniają.
Etap końcowy
Nauczyciel podsumowuje zajęcia i prosi, by uczniowie pamiętali, że każda praca jest ważna i wszystkie zawody mają istotne znaczenie dla społeczeństwa. Na koniec dzieci próbują kilkoma gestami odegrać pantomimę na temat: „Dziękujemy za lekcję, żegnamy się i idziemy do domu”.
Przykładowe źródło: Julian Tuwim, Wszyscy dla wszystkich, Wydawnictwo Liwona, Warszawa 2008.↩
