Rozwój transportu powietrznego i wodnego w Polsce

RL75ZMLrbi5rX

Fotografia ukazuje duży pasażerski samolot startujący do lotu. W tle budynki portu lotniczego.

Aby zrozumieć poruszane w tym materiale zagadnienia, przypomnij sobie:

• czym jest transport;

• jakie są rodzaje transportu.

Twoje cele:

• wyjaśnisz przyczyny rozwoju transportu powietrznego i wodnego w określonych miejscach Polski;

• omówisz aktualną sytuację w polskim transporcie powietrznym i wodnym;

• wskażesz powiązania transportu powietrznego i wodnego z innymi rodzajami działalności człowieka.

1. Transport powietrzny (lotniczy)

Transport powietrzny odbywa się poprzez loty statków powietrznych, takich jak: samoloty, śmigłowce, balony, sterowce, szybowce, wahadłowce. W praktyce zdecydowanie największe znaczenie ma transport samolotowy, który szybko przewozi na duże odległości pasażerów oraz towary. Lokalnie do specjalnych zadań dość często wykorzystywane są śmigłowce, np. w trakcie: akcji ratowniczych, pilnego przewozu pacjentów lub organów, patrolowania rozległych terenów, poszukiwań zaginionych lub uciekinierów, oprysków w rolnictwie czy podczas gaszenia pożarów lasów.

Pierwsze samoloty konstruowano na przełomie XIX i XX wieku, a za pierwszych pilotów uznawani są amerykańscy bracia Wright, którzy w 1903 roku dokonali pierwszego udanego przelotu samolotem. Komercyjne loty komunikacyjne zaczęły się rozwijać w latach 20. XX wieku w Ameryce i Europie, skąd latano także na inne kontynenty. Również w Polsce lotnictwo rozwijało się wówczas – produkowaliśmy m.in. samoloty RWD oraz Łoś i Karaś, a nasi piloci (Stanisław Skarżyński, Franciszek Żwirko, Stanisław Wigura) osiągali międzynarodowe sukcesy w długości lotów.
Po II wojnie światowej lotnictwo pasażerskie rozwinęło się na wielką skalę w wielu krajach świata, jednak nie w Polsce. Przez kilkadziesiąt lat działał w naszym kraju tylko jeden międzynarodowy port lotniczy – Warszawa Okęcie. W innych większych miastach (Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Gdańsku i innych) co prawda istniały lotniska, ale funkcjonował na nich raczej znikomy ruch i to wyłącznie krajowy, który w wielu przypadkach był ograniczony tylko do jednego połączenia ze stolicą. Taki stan rzeczy wynikał stąd, że Polacy w tamtych czasach nie mogli swobodnie podróżować za granicę, więc nie było potrzeby istnienia wielu lotnisk międzynarodowych. Loty krajowe nie cieszyły się zaś popularnością ze względu na wysokie ceny biletów lotniczych przy względnie tanich biletach kolejowych.

RQaFVGMK8gwZ3

Ilustracja przedstawia mapę Polski. Na mapie zielonymi liniami przedstawiono stałe połączenia lotnicze w latach siedemdziesiątych. Miasta oznaczono sygnaturą samolotu. Zielone linie łączą Warszawę ze Szczecinem, Gdańskiem, Koszalinem, Poznaniem, Bydgoszczą, Wrocławiem, Katowicami, Krakowem i Rzeszowem oraz Gdańsk z Wrocławiem, Katowicami i Krakowem. Obok Warszawy zapisano nazwy czterdziestu miast na świecie, do których realizowane były połączenia lotnicze. Są to wpisane w żółty prostokąt: Amsterdam, Ateny, Bagdad, Bejrut, Belgrad, Berlin, Bruksela, Budapeszt, Bukareszt, Damaszek, Frankfurt, Genewa, Hamburg, Helsinki, Kair, Kijów, Kopenhaga, Leningrad, (Petersburg), Londyn, Madryt, Mediolan, Monachium, Moskwa, Nikozja, Nowy Jork, Paryż, Praga, Rzym, Sofia, Stambuł, Sztokholm, Wiedeń, Wilno, Zurych. Na mapie zapisano nazwy państw sąsiadujących z Polską w latach siedemdziesiątych – NRD, Czechosłowacja, ZSRS. Mapa pokryta jest równoleżnikami i południkami. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. Na dole mapy po lewej stronie w białym prostokącie legenda: tytuł mapy Polska stałe połączenia lotnicze w latach 70‑tych. Poniżej podziałka liniowa od 0 do 100 km co 50 km.

Po roku 1989, po upadku komunizmu, Polacy uzyskali większą swobodę podróżowania i w związku z tym ruch pasażerski w naszych portach lotniczych mógł zacząć się rozwijać. Dodatkowo w latach 90. XX wieku pojawiły się tzw. tanie linie lotnicze, które oferowały bilety w znacznie niższych cenach, co jeszcze bardziej zachęcało do skorzystania z transportu lotniczego. Trzeba jednak pamiętać, że wielu tanich przewoźników nie wytrzymało konkurencji i zbankrutowało. Końcowy wynik był taki, że w ostatnim dziesięcioleciu XX wieku liczba pasażerów przewiezionych transportem lotniczym podwoiła się w stosunku do poprzedniej dekady. Dalsze zmiany pokazuje tabela 1.

Indeks górny Źródło: Transport- wyniki działalności w 2013/2014/2015/2016/2018/2019 r. Dostęp w internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/transport-i-lacznosc/transport/transport-wyniki-dzialalnosci-w-2019-roku,9,19.html Indeks górny koniec^{Źródło: Transport- wyniki działalności w 2013/2014/2015/2016/2018/2019 r. Dostęp w internecie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/transport-i-lacznosc/transport/transport-wyniki-dzialalnosci-w-2019-roku,9,19.html}

Po roku 2000 liczba pasażerów nadal rosła, a przystąpienie Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku jeszcze przyspieszyło ten wzrost. W roku 2009 nastąpił spadek liczby pasażerów, co było związane z ogólnoświatowym kryzysem. Był to bardzo trudny czas dla branży lotniczej, która poniosła wówczas znaczne straty. Nasz narodowy przewoźnik – Polskie Linie Lotnicze LOT – stanął na granicy bankructwa. Musiano wówczas podjąć działania mające na celu utrzymanie opłacalności transportu lotniczego. W związku z tym zlikwidowano wiele niedochodowych połączeń, przez co spadła ogólna długość tras lotniczych. Rozwijano zaś połączenia najbardziej oblegane przez pasażerów, co poskutkowało znaczącym wzrostem liczby podróżnych w każdym kolejnym roku. Dla Polski dodatkowym impulsem dla rozwoju transportu lotniczego były organizowane w naszym kraju w 2012 roku piłkarskie Mistrzostwa Europy.

Rosnąca długość tras lotniczych i liczba pasażerów to efekt m.in. coraz to nowych połączeń, jakie corocznie pojawiają się w ofercie polskich portów lotniczych. Przewoźnicy starają się wychodzić naprzeciw oczekiwaniom pasażerów i uruchamiają nowe trasy. Jednak dosyć często w praktyce okazuje się, że zapotrzebowanie na loty w danym kierunku nie jest aż tak duże, jak się spodziewano, połączenie przynosi straty i trzeba je zlikwidować.
W ramach rozwoju transportu powietrznego przybywa nam też portów lotniczych. Poza głównym lotniskiem w Warszawie mamy już 13 portów regionalnych. Obsługują one trzy grupy połączeń:

• rozkładowe loty krajowe – przede wszystkim łączące Warszawę z niektórymi miastami Polski;

• rozkładowe loty zagraniczne – głównie do Europy Zachodniej, a ponadto Północnej, Południowej i Środkowej oraz w mniejszym stopniu do Europy Wschodniej, Azji i Ameryki Północnej;

• czarterowe (wynajęte) loty zagraniczne – głównie latem w rejon Basenu Morza Śródziemnego.

W sumie samoloty z Polski latają na ponad 100 trasach do około 60 miast leżących w ponad 40 krajach świata.

Połączenia lotnicze - polskie miasta

R1SUixRZ6lZMe

Mapa przedstawia Polskę – stałe krajowe połączenia lotnicze w 2020 roku. W lewym dolnym rogu legenda z tytułem mapy praz podziałką liniową od 0 do 100 km co 50 km. Dookoła mapy w białej ramce opisano współrzędne geograficzne co jeden stopień. Polska jest w kolorze białym. Miasta oznaczone są żółtymi kwadratami. Poza miastami polskimi oznaczono także słowacki Poprad. Niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze pomiędzy miastami. Linie łączą Gdańsk ze: Szczecinem, Poznaniem, Wrocławiem, Łodzią, Krakowem, Warszawą, Katowicami, Popradem. Szczecin z: Warszawą, Krakowem, Poznaniem, Katowicami, Gdańskiem. Poznań z: Gdańskiem, Warszawą, Krakowem, Katowicami, Wrocławiem, Szczecinem. Bydgoszcz z: Warszawą. Wrocław z: Poznaniem, Gdańskiem, Warszawą, Łodzią, Rzeszowem, Krakowem. Katowice ze: Szczecinem, Poznaniem, Gdańskiem, Warszawą, Rzeszowem. Kraków z: Wrocławiem, Poznaniem, Szczecinem, Gdańskiem, Warszawą. Rzeszów z: Katowicami, Wrocławiem, Łodzią, Warszawą. Łódź z: Rzeszowem, Warszawą, Wrocławiem, Gdańskiem. Warszawa z: Gdańskiem, Bydgoszczą, Szczecinem, Poznaniem, Wrocławiem, Łodzią, Katowicami, Krakowem, Rzeszowem, Popradem. Oznaczone na mapie Zielona Góra, Lublin i Radom nie mają żadnych połączeń. Kraje sąsiadujące z Polską są w kolorze beżowym i są to: Federacja Rosyjska, Litwa, Białoruś, Ukraina, Słowacja, Republika Czeska, Niemcy. Morze Bałtyckie z Zatokami Pomorską i Gdańską są w kolorze niebieskim.

Rh9WlrnjwuJ0f

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Bydgoszczy w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Bydgoszcz, z której niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Glasgow, Dublin, Birmingham, Londyn, Dusseldorf, Frankfurt n. Menem, Kijów Boryspol, Antalya. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 800 km co 200 km. Podpis – nad mapą: Bydgoszcz stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

RIC076Hphmy1J

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Bydgoszczy w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Gdańsk, z którego niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Tromso, Narwik, Bodo, Molde, Alesund‑Vigra, Trondheim, Bergen, Oslo, Turku, Helsinki, Oslo Torp, Stockholm Skavsta, Goteborg, Haugesund, Aberdeen, Stavanger, Kristiansand, Vaxjo, Skelleftea, Kopenhaga, Malmo, Edynburg, Belfast, Newcastle, Leeds, Manchester, Liverpool, Doncaster Sheffield, Amsterdam, Hamburg, Dusseldorf, , Eindhoven, Dortmund, Dublin, Cork, Birmingham, Bristol, Londyn Gatwick, Londyn Stansted, Londyn Luton, Kolonia, Bonn, Paryż, Frankfurt, Zurych, Monachium, Mediolan, Bergamo, Barcelona el Prat de Lobregat, Barcelona Reus, Walencja, Alicante, Malaga, Piza, Wrocław, Kraków Balice, Wiedeń, Zadar, Split, Malta, Rzeszów Jasionka, Tirana, Korfu, Mykonos, Santorini, Heraklion‑Kreta, Chania, Pafos, Larnaca, Burgas, Warszawa, Lublin, Lwów, Odessa, Kutaisi, Kijów Żuliany, Kijów Boryspol, Charków. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 2400 km co 800 km. Podpis – nad mapą: Gdańsk stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

R1USQaoh29ZGZ

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Katowic w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Katowice, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Reykjavik, Stockholm Skavsta, Bergen, Stavanger, Oslo, Malmo Sturup, Warszawa, Edynburg, Manchaster, Liverpool, Doncaster, Shefield, Dublin, Bristol, Eindhoven, Dortmund, Londyn Luton, Londyn Stansted, Kolonia, Bonn, Frankfurt, Katowice, Monachium, Mediolan, Bergamo, Neapol, Bolonia, Barcelona, Santander, Castellon, Palma de Maliorca, Malaga, Teneryfa, Fuertaventura, Alghero, Trapani, Malta, Katania, Lamezia, Terme, Korfu, Podgorica, Split, Saloniki, Preweza, Katalonia, Ateny, Kalamata, Samos, Mykos, Heraklion, Pafos, Larnaka, Tel Awiw, Abu Zabi, Dubaj, Durgas, Warna, Kutaisi, Lwów, Odessa, Zaporoże, Kijów Baryspol, Kijów Żuliany. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 2400 km co 800 km. Podpis – nad mapą: Katowice stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

R19zoO5DVOJK6

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Krakowa w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Kraków, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Reykjavik, Stockholm, Bergen, Stavanger, Oslo, Goteborg, Bilund, Kopenhaga, Gdańsk, Bydgoszcz, Warszawa, Olsztyn, Glasgow, Edynburg, Newcastle, Leeds, Belfast, Manchaster, Liverpool, Doncaster, East Midlands, Dublin, Shannon, Bristol, Eindhoven, Birmingham, Dortmund, Dusseldorf, Londyn, Eindhoven, Bruksela, Luksemburg, Monachium, Frankfurt, Bourbemouth, Paryż, Bazylea, Zurych, Mediolan, Bordeaux, Lourdes, Barcelona el Prat de Lobregat, Porto, Lizbona, Sewilla, Malaga, Madryt, Barcelona Reus, Walencja, Alicante, Palma de Maliorca, Marsylia, Nicea, Bolonia, Wenecja, Zadar, Rimini, Split, Piza, Pescara, Rzym, Neapol, Bari, Lamezia, Palermo, Katania, Malta, Cagliari, Dubrovnik, Tirana, Korfu, Saloniki, Ateny, Chania, Heraklion, Mykonos, Santorini, Rodos, Pafos, Larnaca, Amman, Tel Awiw, Burgas, Odessa, Kutaisi, Charków, Kijów, Lwów. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 2400 km co 800 km. Podpis – nad mapą: Kraków stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

R1WzS9cxSdQM6

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Łodzi w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Łódź, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Dublin, East Midlands, Londyn Stansted, Forli, Trapani, Palermo, Kijów Boryspol, Antalya. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 800 km, co 200 km. Podpis – nad mapą: Łódź stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

R1LVKTiafQJV9

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Lublina w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Lublin, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Dublin, Doncaster, Londyn, Eindhoven, Oslo, Gdańsk, Warszawa, Split, Burgas. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 800 km, co 200 km. Podpis – nad mapą: Lublin stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

R1MVc6MbsEgOR

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Poznania w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Poznań, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami (część z nich znajduje się poza mapą): Oslo, Helsinki, Billund, Kopenhaga, Warszawa, Lwów, Kijów, Charków, Odessa, Kutaisi, Bangkok, Warna, Burgas, Dubaj, Antalaya, Ercan, Ammam, Tel Awiw, Sharm El Sheikh, Hurghanda, Marsa Alam, Bodrum, Kos, Rodos, Chania, Heraklion, Saloniki, Podgorica, Tirana, Korfu, Kefalonia, Zakintos, Dubrownik, Split, Zadar, Pula, Wenedcja, Praga, Rzym, Luqa, Djerba, Monastyr, Monachium, Mediolan, Barcelona Girona, Minorka, Palma de Mallorca, Alicante, Frankfurt, Paryż, Bruksela, Cancun, Varadero, Puerto Plata, Amsterdam, Eindhoven, Londyn, Edynburg, Dublin, Manchaster, Liverpool, Doncaster, Birmingham, Bristol. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 2400 km, co 800 km. Podpis – nad mapą: Poznań stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

Rlbo4d4184pXp

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Radomia w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Radom, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Ryga, Gdańsk, Warszawa, Berlin, Wrocław, Praga, Lwów. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 800 km, co 200 km. Podpis – nad mapą: Radom stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

RZnSm30cMZlwH

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Rzeszowa w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Rzeszów, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Oslo, Gdańsk, Warszawa, Dublin, Manchaster, East Midlands, Eindhoven, Londyn Stansted, Londyn Luton, Nowy Jork, Frankfurt. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 800 km, co 200 km. Podpis – nad mapą: Rzeszów stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

R1ZV1TYiy7KSL

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze ze Szczecina w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Szczecin, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Bergen, Oslo Gardermoen, Oslo Torp, Stavanger, Kopenhaga, Gdańsk, Warszawa, Lwów, Kraków, Dublin, Liverpool, Eindhoven, Londyn Stansted, Frakfurt. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 800 km, co 200 km. Podpis – nad mapą: Szczecin stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

RsSAthaalL3AH

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Warszawy w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Warszawę, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami (część z nich poza mapą): Chicago, Toronto, Nowy Jork, Miami, Cancun, Puerto Plata, Punta Cana, Bergen, Stavanger, Oslo, Stockholm, Goteborg, Billund, Kopenhaga, Gdańsk, Glasgow, Edynburg, Belfast, Dublin, Shannon, Newcastle, Leeds, Manchester, Liverpool, East Midlands, Amsterdam, Birmingham, Bristol, Eindhoven, Londyn, Bournemouth, Paryż, Bruksela, Luksemburg, Frankfurt, Bazylea, Wrocław, Praga, Monachium, Zurych, Mediolan, Nicea, Porto, Lizbona, Barcelona el Prat de Lobregat, Madryt, Sewilla, Malaga, Alicante, Palma de Mallorca, Wenecja, Rzym, Neapol, Palermo, Teneryfa, Fuertaventura, Wyspy Zielonego Przylądka, Zazibar, Mombasa, Male, Kraków, Zadar, Split, Dubrownik, Tirana, Bari, Korfu, Lamezia, Katania, Saloniki, Ateny, Mykonos, Santorini, Chania, Heraklion, Pafos, Hurghada, Marsa Alam, Szarm el‑Szejk, Tel Awiw, Bejrut, Larnaca, Antalya, Burgas, Bukareszt, Lwów, Odessa, Kutaisi, Kijów, Charków, Nursultan, Pekin, Tianjin, Seul, Tokio‑Narita. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 2400 km, co 800 km. Podpis – nad mapą: Warszawa stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

RNm1H9XB6SxTF

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Warszawy‑Modlina w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Warszawę‑Modlin, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Reykjavik, Oslo, Goteborg, Stockholm, Glasgow, Edynburg, Leeds, Belfast, Dublin, Shannon, Manchester, Liverpool, Birmingham, Bristol, Londyn, Eindhoven, Bruksela, Kolonia, Paryż, Praga, Wiedeń, Koszyce, Mediolan, Trevisto, Bolonia, Zadar, Rimini, Rzym, Neapol, Bari, Caligari, Barcelona, Walencja, Majorka, Alicante, Mardyt, Malaga, Porto, Lizbona, Faro, Teneryfa, Lamezia, Katania, Korfu, Zakyntos, Ateny, Saloniki, Kreta, Rodos, Pafos, Amman, Marsa Alam, Burgas, Lwów, Kijów, Charków. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 2400 km, co 800 km. Podpis – nad mapą: Warszawa‑Modlin stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

R1UM3VYWMymWP

Ilustracja przedstawia fragment mapy Europy i obrazuje stałe połączenia lotnicze z Wrocławia w roku 2021. Polska oznaczona jest kolorem pomarańczowym. Pozostałe kraje na żółto z szarymi granicami. W Polsce niebieską kropką oznaczono Wrocław, z których niebieskimi liniami oznaczono połączenia lotnicze z następującymi miastami na mapie oznaczonymi białym kółkami: Reykjavik, Oslo, Goteborg, Stockholm, Gdańsk, Olsztyn, Warszawa, Glasgow, Edynburg, Leeds, Belfast, Dublin, Shannon, Manchester, Liverpool, Birmingham, Bristol, Londyn, Eindhoven, Bruksela, Frankfurt, Dusseldorf, Kolonia, Paryż, Praga, Wiedeń, Koszyce, Mediolan, Zurych, Trevisto, Bolonia, Zadar, Piza, Rzym, Neapol, Olbia, Bari, Palermo, Malta, Enfidha, Djerba, Barcelona, Majorka, Alicante, Malaga, Lizbona, Teneryfa, Podgorica, Korfu, Tirana, Zakyntos, Ateny, Kreta, Rodos, Antalya, Pafos, Larnaka, Amman, Marsa Alam, Burgas, Lwów, Kijów, Charków. Nad mapą po prawej stronie podziałka liniowa od 0 do 2400 km, co 800 km. Podpis – nad mapą: Wrocław stałe połączenia lotnicze w 2021 r.

Port Lotniczy im. Fryderyka Chopina w Warszawie jest zdecydowanie największy w kraju – przypada na niego około 40% wszystkich naszych przewozów lotniczych. Jednak systematyczne zwiększanie przewozów sprawiło, że stał się on po prostu za ciasny i konieczne było uruchomienie drugiego portu lotniczego w podwarszawskim Modlinie.
Spośród lotnisk regionalnych największe znaczenie ma Port Lotniczy im. Jana Pawła II w Krakowie (a właściwie w Balicach) z blisko 15‑procentowym udziałem w przewozach. Z kolei Port Lotniczy im. Lecha Wałęsy w Gdańsku to drugie lotnisko po Warszawie, jeśli chodzi o przewozy krajowe i trzecie w ogóle. Kolejne miejsca zajmują lotniska w Katowicach (Pyrzowicach), Wrocławiu i Poznaniu. Wszystkie one obsługują duże aglomeracje miejskie, gdyż tylko na takich gęsto zaludnionych obszarach mają one możliwość obsłużenia odpowiednio dużej liczby osób.
W 2004 roku zaczął działać port lotniczy w Łodzi, gdzie wcześniej rozwój lotniska był ograniczony ze względu na bliskość Warszawy. Dziś paradoksalnie bliskość stolicy okazuje się korzystna, ponieważ Łódź ma szansę zostać kolejnym lotniskiem uzupełniającym (zapasowym) dla Warszawy i jednocześnie rozwijać się samodzielnie.

2. Transport wodny – morski

Polski transport morski zaczął się rozwijać w 20‑leciu międzywojennym, kiedy to Gdynia (będąca wówczas osadą rybacką) uzyskała prawa miejskie i rozpoczęła budowę dużego portu handlowego. Gdynia szybko stała się największym polskim portem, a w latach 30. XX wieku – jednym z większych portów Morza Bałtyckiego. Trzeba pamiętać, że morska linia brzegowa Polski była wtedy znacznie krótsza niż obecnie. Posiadaliśmy dostęp do Zatoki Gdańskiej oraz do zaledwie kilkudziesięciu kilometrów wybrzeża na zachód od niej. Dodatkowo Gdańsk był Wolnym Miastem, formalnie nienależącym do Polski.

Po II wojnie światowej linia brzegowa Polski „wydłużyła się” do 770 km i zyskaliśmy liczne miasta portowe, m.in. Szczecin, Świnoujście, Kołobrzeg, a także Gdańsk. Rozwijały się porty, mieliśmy coraz liczniejszą flotę statków handlowych, która rozrastała się dzięki dobrze prosperującemu przemysłowi stoczniowemu. Tak było do lat 80. XX wieku, kiedy ten intensywny rozwój transportu morskiego i przemysłu stoczniowego został wyhamowany przez coraz bardziej kulejącą gospodarkę socjalistyczną.

W latach 90. XX wieku rozpoczęła się transformacja ustrojowa, która objęła całą polską gospodarkę, w tym także gospodarkę morską. Radykalnie zmniejszyła się liczebność polskiej floty, co wynikało nie tylko z osłabienia gospodarczego i słabego stanu technicznego statków. Przewozy morskie funkcjonują na zasadach wolnorynkowych, czyli korzysta się z tego, co najtańsze i najlepsze. Na świecie już od dawna istnieją tzw. „tanie bandery„tania bandera”tanie bandery”, tj. państwa, w których rejestracja statków i ich utrzymywanie jest najtańsze. Są to np.: Liberia. Panama, Bahamy, Malta, Cypr. Mając wreszcie taką możliwość wiele polskich statków przeszło pod „tanie bandery”. Współczesny transport morski to branża ze wszech miar międzynarodowa i kosmopolityczna. Statki budowane są na całym świecie (choć ostatnio głównie w Chinach) dla rozmaitych armatorów, pływają po wszystkich oceanach, a ich załogi często składają się z marynarzy bardzo różnych nacji. Nie ma więc większego znaczenia, pod jaką banderą dany statek pływa – ważne jest, do których portów zawija oraz ile i jakiego towaru wyładowuje i załadowuje.

Źródło: GUS, Transport - wyniki działalności w 2013/2014/2015/2016/2018/2019 r

Przewóz pasażerów w transporcie morskim ma drugorzędne znaczenie. Statki pływają wolno i ludzie korzystają z nich na ogół tylko wtedy, kiedy nie mają innej możliwości podróżowania. Tą inną możliwością są samoloty, którymi podróż do niedawna była znacznie droższa niż na statkami. Jednak pojawienie się tanich linii lotniczych wprowadziło konkurencję i liczba pasażerów transportu morskiego od lat powoli spada, co jest zauważalne nie tylko w Polsce.

W polskim transporcie morskim zdecydowanie wyróżniają się dwa obszary kraju:

• rejon Zatoki Gdańskiej z wielkim zespołem portowym Gdańsk–Gdynia;

• rejon Zalewu Szczecińskiego z zespołem Szczecin‑Świnoujście.

Warto nadmienić, że w ostatnim czasie na znaczeniu zyska port w Elblągu (po przekopie Mierzei Wiślanej). Pozostałe porty są znacznie mniejsze i odgrywają niewielką rolę handlową (Władysławowo, Darłowo, Ustka to przede wszystkim duże porty rybackie).

Oprócz ilości przeładowywanych towarów ważny jest też ich rodzaj. Polskie porty do niedawna cechowała pewna specjalizacja przewozów, ale ostatnio w każdym z nich zaobserwować można coraz większe zróżnicowanie ładunków. Na przykład Szczecin i Świnoujście były kiedyś portami typowo surowcowymi, nastawionymi na wywóz węgla kamiennego i przywóz rud żelaza. Dzisiaj wymienione towary są jednymi z wielu, które się tam przeładowuje. Co ciekawe, w Świnoujściu odnotowuje się więcej węgla przypływającego do Polski niż wywożonego za granicę. Wcześniej był on na dużą skalę przywożony z Górnego Śląska żeglugą śródlądową przez Kanał Gliwicki i Odrę.
Gdynia kiedyś była portem kontenerowym, dziś tej specjalizacji już nie widać. Więcej kontenerów przeładowuje się w Gdańsku, który pozostał głównym polskim portem naftowym ze względu na dużą rafinerię.

Główne szlaki przewozów pasażerskich z polskich portów morskich wiodą do Szwecji, co jest zrozumiałe ze względu na najbliższe „sąsiedztwo” tego kraju. Pierwsze stałe połączenia promowe ze Świnoujścia do Ystad uruchomiono w 1964 roku. Przewozy te niegdyś cieszyły się dużą popularnością wśród Szwedów i obywateli innych państw skandynawskich. Polska była dla nich krajem bardzo atrakcyjnym pod względem cenowym. Ponadto na promach oraz w portach istniały i do dziś istnieją tzw. strefy wolnocłowestrefa wolnocłowastrefy wolnocłowe, gdzie również można dokonać tanich zakupów.