Metadane o scenariuszu

Ruchy tropiczne roślin

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

- wie, co to są tropizmy,

- klasyfikuje rodzaje tropizmów w zależności od rodzaju bodźca,

- zna różnicę między tropizmami dodatnimi a ujemnymi.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

- rozróżniać rodzaje tropizmów,

- wyjaśnić rolę auksyn w warunkowaniu tropizmów,

- sprawdzać doświadczalnie reakcje roślin na różne bodźce,

- prezentować efekty pracy,

- wyciągać wnioski.

2. Metoda i forma pracy

ćwiczenia, pogadanka, pokaz, praca zbiorowa i indywidualna

3. Środki dydaktyczne

siewki słonecznika w doniczce, nasiona lnu, nasiona fasoli, szyszki sosny, napęczniałe nasiona grochu, zlewki, płytka szklana, pudełko

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel przeprowadza pogadankę nawiązującą do tematu lekcji. Wyjaśnia uczniom, że ruch jako objaw życia jest właściwością zarówno organizmów zwierzęcych, jak i roślinnych. Jednak zdolność ruchu u zwierząt jest bardziej wyraźna i pozwala im na aktywną zmianę miejsca.

Rośliny również wykonują ruchy, które nazywane są tropizmami. Polegają one na wyginaniu organów roślinnych: korzeni, łodyg i liści. Ruchy te zachodzą na skutek działania kierunkowych bodźców zewnętrznych, przy czym kierunek wygięcia organu zależy od kierunku działania bodźca.

Nauczyciel wymienia bodźce, które wywołują ruchy tropiczne. Należą do nich: światło, ciążenie ziemskie, dotyk, woda.

Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że ruchy wykonywane przez rośliny są bardzo powolne, dlatego wszystkie wykorzystywane na dzisiejszej lekcji zestawy doświadczalne zostały przygotowane kilka, a nawet kilkanaście dni wcześniej. Trzy grupy uczniów prowadziły badania, a podczas tej lekcji przedstawią wyniki swoich obserwacji.

Wszyscy uczniowie otrzymują karty pracy, w oparciu o które będą wykonywać doświadczenia. Na podstawie uzyskanych wyników oraz informacji kolegów będą mogli odnotowywać swoje odpowiedzi (załącznik).

b) Faza realizacyjna

Pierwsza grupa uczniów prezentuje wyniki swojego doświadczenia, którego celem było określenie, w jakim kierunku rosną korzenie i pędy i czy coś może zakłócić kierunek tego wzrostu.

Uczniowie w karcie pracy mają opisany przebieg tego doświadczenia. Odnotowują wyniki obserwacji a następnie formułują wnioski.

Druga grupa uczniów opisuje doświadczenie obrazujące wpływ światła na kierunek wzrostu pędu fasoli. Uczniowie analizują przebieg doświadczenia opisany na karcie pracy, a koledzy, którzy je wykonywali, prezentują wyniki.

Uczniowie odnotowują te informacje na karcie pracy, a następnie formułują wnioski.

Nauczyciel wyjaśnia, co jest przyczyną wyginania się łodygi w kierunku światła, a co za tym idzie, wydłużania się komórek po jej nieoświetlonej stronie. Proces ten związany jest z przemieszczaniem auksyny, której zadaniem jest przyśpieszanie wzrostu.

Trzecia grupa uczniów prezentuje wyniki doświadczenia, które wykonali na szyszce sosny, by zobrazować jej przystosowanie do wiatrosiewności.

Uczniowie analizują przebieg doświadczenia opisany na karcie. Koledzy, którzy je wykonywali prezentują wyniki, wszyscy wspólnie formułują wnioski.

c) Faza podsumowująca

Uczniowie klasyfikują ruchy roślin w zależności od działającego bodźca.

Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Jakie znaczenie w życiu roślin mają ruchy troficzne?”. Uczniowie zapisują informacje w zeszytach.

5. Bibliografia

Biologia XXI. Podręcznik do gimnazjum, pod red. A. Jerzmanowskiego, WSiP, Warszawa 2000.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Załącznik

Ruchy tropiczne roślin

Doświadczenie 1. W jakim kierunku rosną korzeń i łodyga?

Pomoce: 3–4 siewki słonecznika w doniczce, płytka np. szklana, nasiona lnu, zlewka.

R1S2xQL7gx4yp

Wykonanie: Graficzna instrukcja doświadczenia:

siewki słonecznika

I zestaw

Odczekać 24 h , po

tym czasie wyjąć

siewkę z gleby i

odnotować położenie

pędu i korzenia.

II zestaw

RWyIeVwk7Zcso

płytka

bibuła nasiona lnu zwilżać woda po 4 dniach obrócić płytkę

o 180Indeks górny °^°

po 24 h

zaobserwować

kierunek wzrostu

Źródło ilustracji: wg własnego pomysłu

Wyniki obserwacji:

I Zestaw …………………………………………………………………………………………

II Zestaw ………………………………………………………………………………………..

Wniosek:

Pęd główny rośliny rośnie zawsze ……………………, a korzeń …………………….. . Jest to reakcja rośliny na ………………………………… i nosi nazwę ……………………….. .

Który organ wykazuje geotropizm dodatni?

…………………………………………………………………………………………………

Doświadczenie 2. Wpływ światła na kierunek wzrostu pędu fasoli

Pomoce: nasiona fasoli, pudełko z otworem.

Wykonanie:

Napełnij kubek ziemią i włóż do niej nasiona fasoli. Zwilż podłoże i odczekaj do momentu wykiełkowania nasion (ok. 5–7 dni). Weź pudełko i zrób w nim otwór. We wnętrzu pudełka umieść 2 ścianki wykrojone z kartonu, pasujące do niego rozmiarami i przytwierdź je taśmą w taki sposób, aby powstał labirynt.

Umieść kubek z rośliną w dolnej części pudełka, otwór ma być po stronie przeciwnej niż roślina.

Prowadź obserwacje:

Ilustracja graficzna przebiegu doświadczenia:

RZozqfq7yhTZP

otwór w pudełku

ściany labiryntu

Źródło ilustracji: wg własnego pomysłu

Wynik obserwacji:

…………………………………………………………………………………………………..

Wniosek:

………………………………………………………………………………………………

Jaką rolę spełniają auksyny:

…………………………………………………………………………………………………...

Doświadczenie 3. Przystosowanie szyszki sosny do wiatrosiewności

Pomoce: dwie dobrze wysuszone szyszki porównywalnej wielkości.

Wykonanie:

Jedną z szyszek umieść w naczyniu z wodą na około 1‑1,5 h, drugą pozostaw w suchym miejscu. Po upływie tego czasu zaobserwuj wygląd namoczonej szyszki, następnie ją wysusz i ponownie oceń jej wygląd.

Wynik obserwacji: ……………………………………………………………………………...

Wniosek:

W namoczonej szyszce łuski nasienne ……………………………………, natomiast po wysuszeniu ………………………………… .Ułatwia to roślinie …………………………... .

Co stanowi bodziec wywołujący ruch łusek nasiennych szyszki?

…………………………………………………………………………………………………..

7. Czas trwania zajęć

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak