Scenariusz lekcji – Ruchy ze zmienną prędkością

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

1. Uczeń wie, że wartość prędkości chwilowej w ruchu prostoliniowym, może się zmieniać z upływem czasu.

2. Uczeń wie, że w ruchu przyspieszonym prędkość wzrasta, a w opóźnionym maleje.

b) Umiejętności

1. Uczeń umie przeprowadzić doświadczenie dotyczące badania ruchu jednostajnie przyspieszonego.

2. Uczeń umie na podstawie wyników doświadczenia sformułować wniosek, że w ruchu jednostajnie przyspieszonym w jednakowych odstępach czasu szybkość wzrasta jednakowo.

3. Uczeń umie wykonać wykres v(t), s(t) w ruchu jednostajnie przyspieszonym.

2. Metoda i forma pracy

Podział metod nauczania według koncepcji nauczania wielostronnego W. Okonia:

1. Metody asymilacji wiedzy: dyskusja.

2. Metody samodzielnego dochodzenia do wiedzy: doświadczenie uczniowskie, analiza wyników.

Forma pracy: grupowa.

3. Środki dydaktyczne

1. Tablica i kreda.

2. Podręcznik uczniowski.

3. Zestawy do prezentacji/obserwacji ruchu jednostajnie przyspieszonego.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Przypomnienie podstawowych pojęć. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie pojęcia prędkości i drogi oraz ich jednostek, a także używanych jednostek czasu. Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie co oznacza słowo jednostajny w odniesieniu do ruchu.

Podział na zespoły. Nauczyciel dzieli klasę na zespoły badawcze. Każdy zespół samodzielnie dzieli się na dwie grupy: doświadczalną i teoretyczną. Nauczyciel wyjaśnia jakie doświadczenie będą wykonywać (w zależności od posiadanych przyrządów). Grupa badawcza przygotowuje zestaw doświadczalny, a grupa teoretyczna przygotowuje sobie formularz do zapisywania wyników oraz kartkę do sporządzenia wykresów (można poprosić uczniów, aby przynieśli papier milimetrowy). Uczniowie, którzy podczas lekcji o ruchu jednostajnym przeprowadzali doświadczenie, teraz powinni być w grupie teoretycznej a ci, którzy analizowali poprzednie pomiary powinni przeprowadzać doświadczenie.

b) Faza realizacyjna

Obserwacja ruchu jednostajnie przyspieszonego. Uczniowie w zespołach badawczych wykonują doświadczenie polegające na obserwacji ruchu jednostajnego. Część zespołów obserwuje ruch przyspieszony, a inna cześć opóźniony. Grupy doświadczalne wykonują eksperyment, a grupy teoretyczne zapisują starannie wyniki oraz wykonują wykresy v(t) i s(t). Nauczyciel pomaga uczniom w wykonywaniu doświadczeń, w celu podniesienia dyscypliny nauczyciel może oceniać wykonane doświadczenia, grupy badawcze ocenić według obserwacji ich pracy, a grupy teoretyczne według wykonanych wykresów i zapisanych danych. Każda osoba w zespole otrzymuje tę samą ocenę.

Dyskusja nad wynikami. Nauczyciel poleca uczniom, aby korzystając z wyników doświadczeń, które wykonali wypisali jakieś wnioski i związki zachodzące pomiędzy nimi, uczniowie podczas dyskusji nad wnioskami muszą skorzystać z tych, które zostały sformułowane w analizie obserwacji ruchu jednostajnego, wnioski muszą być sformułowane poprawnie językowo przy użyciu pojęć poznanych na poprzednich lekcjach. Jeżeli uczniowie będą mieli trudności nauczyciel wywiesza na tablicy pytania naprowadzające np.: Jak się mają do siebie drogi przebyte przez ciało w kolejnych odstępach czasu? Co to znaczy jednostajny? Czy iloraz s/t wraz z upływem czasu pozostaje stały?

Prezentacja wyników. Nauczyciel prosi uczniów, aby zaprezentowali wyniki swoich dyskusji. Koryguje ewentualnie nieścisłości w wypowiedziach uczniów. W trakcie wypowiedzi formułuje nazwy ruchów, które obserwowali uczniowie, a uczniowie sporządzają notatki w zeszytach przedmiotowych.

Prędkość średnia i chwilowa. Nauczyciel stawia przed uczniami następujące zadanie: W czasie podróży z Warszawy do Krakowa, prędkościomierz samochodu wskazywał w różnych chwilach czasu następujące prędkości: 100 km/h, 80 km/h, 40 km/h. Odległość z Warszawy do Krakowa, która wykosi 380 km samochód przebył w czasie 5 h. Jaka była prędkość tego samochodu? W dyskusji z nauczycielem uczniowie formułują wniosek, że istnieją różne „rodzaje” prędkości. Nauczyciel podaje nazwy i wyjaśnia pojęcia prędkość chwilowa i prędkość średnia oraz wyjaśnia własności prędkości w poznanych ruchach.

c) Faza podsumowująca

Ćwiczenia. Uczniowie wykonują pod kierunkiem nauczyciela ćwiczenia z podręcznika/zeszytu ćwiczeń. Oceniają czy jakieś dane opisują ruch jednostajnie zmienny, rysują wykresy, uzupełniają tabele z danymi wiedząc, że ruch jest jednostajnie zmienny.

5. Bibliografia

1. Maria Rozenbajger, Ryszard Rozenbajger, Jerzy M. Kreiner, Fizyka dla gimnazjum część 1, Wydawnictwo „Zamiast Korepetycji”, Kraków 2000.

6. Załączniki

Brak.

7. Czas trwania lekcji

45 minut.

8. Uwagi do scenariusza

Brak.