Ilustracja jest tłem tematu. Przedstawia stojący na drewnianym blacie kubek wypełniony kolorowymi kredkami ołówkowymi. Obok kubka także leżą kredki. W prawy, górnym rogu leży kartka, nad którą znajduje się dłoń trzymająca niebieską kredkę. Na ilustracji umieszczony jest czarny pasek z tekstem: Rysunek – od szkicu do samodzielnego dzieła.
Ilustracja jest tłem tematu. Przedstawia stojący na drewnianym blacie kubek wypełniony kolorowymi kredkami ołówkowymi. Obok kubka także leżą kredki. W prawy, górnym rogu leży kartka, nad którą znajduje się dłoń trzymająca niebieską kredkę. Na ilustracji umieszczony jest czarny pasek z tekstem: Rysunek – od szkicu do samodzielnego dzieła.
Rysunek – od szkicu do samodzielnego dzieła
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela:
R1WFJoAWUHkWH1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
I. Opanowanie zagadnień z zakresu języka i funkcji plastyki; podejmowanie działań twórczych, w których wykorzystane są wiadomości dotyczące formy i struktury dzieła. Uczeń:
1) wykazuje się znajomością dziedzin sztuk plastycznych: malarstwa, rzeźby, grafiki, architektury (łącznie z architekturą wnętrz), rysunku, scenografii, sztuki użytkowej dawnej i współczesnej (w tym rzemiosła artystycznego); rozumie funkcje tych dziedzin i charakteryzuje ich język; rozróżnia sposoby i style wypowiedzi w obrębie dyscyplin; zna współczesne formy wypowiedzi artystycznej, wymykające się tradycyjnym klasyfikacjom, jak: happening, performance, asamblaż; sztuka nowych mediów;
5) charakteryzuje pozostałe środki wyrazu artystycznego, takie jak: linia, plama, faktura; wykorzystuje wskazane środki w działaniach plastycznych (kompozycjach z wyobraźni i transpozycji natury);
6) rozróżnia gatunki i tematykę dzieł w sztukach plastycznych (portret, autoportret, pejzaż, martwa natura, sceny: rodzajowa, religijna, mitologiczna, historyczna i batalistyczna); niektóre z tych gatunków odnajduje w grafice i w rzeźbie; w rysunku rozpoznaje studium z natury, karykaturę, komiks, rozumie, czym jest w sztuce abstrakcja i fantastyka; podejmuje działania z wyobraźni i z natury w zakresie utrwalania i świadomości gatunków i tematów w sztuce, stosuje w tym zakresie różnorodne formy wypowiedzi (szkice rysunkowe, fotografie zaaranżowanych scen i motywów, fotomontaż).
II. Doskonalenie umiejętności plastycznych – ekspresja twórcza przejawiająca się w działaniach indywidualnych i zespołowych. Uczeń:
1) w zadaniach plastycznych interpretuje obserwowane przedmioty, motywy i zjawiska, stosując środki wyrazu zgodnie z własnym odczuciem; w wyższych klasach podejmuje również próby rysunkowego studium z natury;
2) wyraża w pracach plastycznych uczucia i emocje wobec rzeczywistości, a także płynące z inspiracji muzycznych czy literackich (impresja i ekspresja); rysuje, maluje, ilustruje zjawiska i wydarzenia realne i wyobrażone (także w korelacji z innymi przedmiotami);
3) modeluje bryły i reliefy, konstruuje samodzielnie małe rzeźbiarskie formy przestrzenne i bryły architektoniczne, a większe projekty realizuje we współpracy z innymi; tworzy aranżacje przestrzenne z gotowych elementów stosując układy kompozycyjne właściwe dla uzyskania zamierzonego wyrazu;
4) projektuje graficzne formy użytkowe (zaproszenie, okładka, plakat); kształtuje przestrzenne formy dekoracyjne i scenograficzne – indywidualnie i w zespole; umiejętności te wykorzystuje w przygotowywaniu imprez i uroczystości szkolnych, np. powiązanych z kalendarzem różnego typu świąt;
6) stosuje różnorodne techniki plastyczne (proste techniki graficzne, rzeźbiarskie, malarskie, elementy obrazowania cyfrowego fotograficznego i z wykorzystaniem wybranych graficznych programów komputerowych).
tworzyć szkice do samodzielnie stworzonej martwej natury;
wymieniać narzędzia rysunkowe klasyczne i nietypowe;
wykonywać pracę plastyczną przy użyciu nietypowych narzędzi rysunkowych;
wskazywać prace wykonane za pomocą narzędzi komputerowych;
rozpoznawać przykłady sztuki interaktywnej.
Rysunek - podstawa innych sztuk plastycznych
Zapamiętaj!
Rysunek, należący do najbardziej podstawowych, pierwotnych rodzajów twórczej aktywności człowieka, zapoczątkował inne dyscypliny plastyczne.
Zobacz także
Więcej na ten temat dowiesz się z e‑materiałów: Linia i kreska jako środki wyrazu plastycznego oraz Kreślę, szkicuję, rysuję. Materiały rysunkowe i sposób ich wykorzystania.
Historyk i pisarz rzymski – Pliniusz Starszy – w Historii naturalnej (księdze, którą napisał w I w. n.e.), przytoczył mit o garncarzu Butadesie. Kliknij ilustrację, ukazującą okładkę zabytkowego egzemplarza księgi i zapoznaj się z fragmentem mitu.
R1LWJh3aQfE8D1
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę księgi. Na ilustracji umieszczono dodatkowe informacje: Córka Butadesa z Sykionu – Kalliroe – na wieść, że jej ukochany musi udać się w długą podróż, narysowała na ścianie kontur jego cienia. Butades wypełnił kontur gliną, tworząc reliefowy model, który następnie utwardził przez wypalenie go w garncarskim piecu. Innym znów razem kontur ten został wypełniony jednym kolorem, dając początek malarstwu. Na podstawie: Victor I. Stoichita, „Krótka historia cienia", Kraków 1997, Uniwersitas, s. 11.
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę księgi. Na ilustracji umieszczono dodatkowe informacje: Córka Butadesa z Sykionu – Kalliroe – na wieść, że jej ukochany musi udać się w długą podróż, narysowała na ścianie kontur jego cienia. Butades wypełnił kontur gliną, tworząc reliefowy model, który następnie utwardził przez wypalenie go w garncarskim piecu. Innym znów razem kontur ten został wypełniony jednym kolorem, dając początek malarstwu. Na podstawie: Victor I. Stoichita, „Krótka historia cienia", Kraków 1997, Uniwersitas, s. 11.
Pliniusz Starszy dwukrotnie wraca do tego mitu – po to, by opisać początki malarstwa, oraz aby opowiedzieć o początkach rzeźby. Mit uczy nas, że malarstwo oraz rzeźba wywodzą się z prostego rysunku będącego obrysem.
RRYMsAD1C8PCU
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie. Skąd pochodzi fragment dzieła Michała Anioła przedstawiający Sybillę Libijską? Możliwe odpowiedzi: 1. Jest to fragment Nagrobka Medyceuszy, 2. Jest to fragment sklepienia Kaplicy Sykstyńskiej, 3. Jest to fragment Sądu Ostatecznego w Kaplicy Sykstyńskiej, 4. Jest to fragment Nagrobka Juliusza II.
Odpowiedz na pytanie. Skąd pochodzi fragment dzieła Michała Anioła przedstawiający Sybillę Libijską? Możliwe odpowiedzi: 1. Jest to fragment Nagrobka Medyceuszy, 2. Jest to fragment sklepienia Kaplicy Sykstyńskiej, 3. Jest to fragment Sądu Ostatecznego w Kaplicy Sykstyńskiej, 4. Jest to fragment Nagrobka Juliusza II.
Zaznacz reprodukcje, które ilustrują mit o córce Butadesa.
Ilustracja 1
Ilustracja 2
Ilustracja 3
Ilustracja 4
R13PTLnGRFJ16
Ćwiczenie 1
Wersja alternatywna ćwiczenia: Zaznacz określenia pasujące do mitu o córce Butadesa: Możliwe odpowiedzi: 1. rysunek konturowy, 2. relief, 3. rzeźba
R7JB7XuSQo1GC
Ćwiczenie 2
Odpowiedz, które zdania są prawdziwe. Zdania do wyboru: 1. Początkiem malarstwa jest rzeźba, 2. Kontur będący obrysem postaci jest rysunkiem, 3. Rysunek jest podstawową aktywnością plastyczną człowieka, 4. Każda myśl plastyczna powinna być przedstawiona w glinie, 5. Rysunek daje początek wszystkim dyscyplinom plastycznym.
Wybierz zdania prawdziwe.
Początkiem malarstwa jest rzeźba.
Kontur będący obrysem postaci jest RYSUNKIEM.
RYSUNEK jest podstawową aktywnością plastyczną człowieka.
Każda myśl plastyczna powinna być przedstawiona w glinie.
RYSUNEK daje początek wszystkim dyscyplinom plastycznym.
Portret sylwetkowy
Bezpośrednio z obrysu cienia wywodzi się wycinanie papierowych portretów na bazie cieni – zwane silhouette (sylwetki), a w Polsce określane jako portrety sylwetkowe. Francuskie określenie zaczerpnięte zostało od nazwiska ministra – Étienne’a de Silhouette, który tworzenie portretów cieniowych proponował swym gościom jako rodzaj rozrywki. Od drugiej połowy XVI w. sposób takiego portretowania stał się popularnym i tańszym zamiennikiem drogich portretów olejnych.
W celu wykonania rysunku sylwetowego należało umieścić modela między lampą z mocną żarówką a ścianą, do której przymocowany był papier. W ten sposób na kartkę rzucany był cień osoby pozującej, który obrysowywano ołówkiem, następnie wycinano i przyklejano na wybrany podkład. W Galerii 1. umieszczono ilustracje obrazujące powstawanie silhouette i przykładowe prace.
R1Rx7hFeQ5OTL1
Ilustracja przedstawiająca grafikę autorstwa Johanna Rudolpha Schellenberga pt.: „Mężczyzna odrysowujący silhouette siedzącej kobiety”. Ilustracja przedstawia siedzącą na krześle kobietę, obok niej stoi świeca oraz mężczyzna, rysujący jej sylwetkę.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RjzjPCf9VWbvl1
Ilustracja przedstawiająca grafikę autorstwa Jeana Ouvriera pt.: „Początki malarstwa”. Ilustracja przedstawia wspólnie rysującą rodzinę.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Rhe8nh6iC9QNg1
Ilustracja przedstawiająca dzieło nieznanego autora pt. „Sylwetka Ferdynanda Ernsta von Waldsteina”. Ilustracja przedstawia portret mężczyzny w stroju z XVIII wieku.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
R1ZkXHVldbl7w1
Ilustracja przedstawiająca dzieło nieznanego autor pt. „Mister Bethany i Patience Wright”. Ilustracja przedstawia siedzącą przy stoliku parę.
Autor nieznany, „Mister Bethany i Patience Wright”, XVIII w., silhouette, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
Ćwiczenie 3
Zaznacz zdjęcie ptaka, którego sylwetkę widzisz poniżej.
R179BX5uwJ10G
Cień ptaka stojącego w wodzie na długich, chudych nogach. Ptak ma również długą szyję i długi, spiczasty dziób.
R1CJGmBLJyFow
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Ilustracja 1
Ilustracja 2
Ilustracja 3
RQlrDPm25pF3Q
Ćwiczenie 3
Wersja alternatywna ćwiczenia: W jaki sposób powstaje portret sylwetkowy? Zaznacz właściwą odpowiedź: Możliwe odpowiedzi: 1. model umieszczano między kartką a ścianą i obrysowywano ołówkiem, 2. model umieszczano między kartką na ścianie a lampą i obrysowywano jego cień ołówkiem, 3. model umieszczano przed lampą i kartką i obrysowywano cień ołówkiem
Profil
Współcześnie portrety sylwetkowe traktowane są jako ciekawostki, a możliwość przeniesienia na kartkę papieru wiernego profiluProfilprofilu, oddającego rysy wyglądu portretowanego, stanowi podstawę dobrej zabawy plastycznej. Zapoznaj się z pracami umieszczonymi w galerii 2. i zobacz, jak współcześnie można tworzyć silhouette.
RcaiQ16vOqw3w1
Ilustracja składa się z dwóch zdjęć. Pierwsze zdjęcie przedstawia dzieci siedzące i stojące przy dużym stole. Dzieci zajęte są wycinaniem kształtów z czarnych arkuszy papieru. Na drugim zdjęciu dzieci na korytarzu stoją w rzędzie przy ścianie. Nad ich głowami, na ścianie, umieszczone są wycięte z czarnego papieru portrety sylwetkowe kobiet i mężczyzn.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RaZ5jOjfjd0Zl1
Ilustracja przedstawia przykłady czterech portretów sylwetkowych. Trzy z nich należą najprawdopodobniej do dziewczynek, co sugerują fryzury - dłuższe włosy rozpuszczone lub upięte w kucyk. Czwarty portret należy prawdopodobnie do chłopca o krótkich włosach.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RoXdbasMDZR5p1
Ilustracja przedstawia trzy przykłady portretów sylwetkowych. Pierwszy należy do dziewczynki, na co wskazują długie, spięte w kucyk włosy. Dwa pozostałe to portrety chłopców o krótkich włosach.
Portrety sylwetkowe, online-skills, CC BY 3.0
Polecenie 1
Potrzebne będą: arkusz czarnego papieru, biała kredka lub kreda, lampa z mocną żarówką, dwustronna taśma przylepna.
Wykonaj rysunek sylwetkowy. Za pomocą taśmy dwustronnej przylep do ściany czarny papier, przy ścianie postaw mocno świecącą lampę. Modela umieść między ścianą a lampą, na kartce pojawi się wyrazisty cień. Obrysuj cień kredą, a następnie wytnij go zgodnie z obrysem. Powstały portret sylwetkowy możesz przykleić do wybranego podłoża. Pracę przygotuj na wystawę klasowych portretów sylwetkowych.
R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.
mf79b9da34a5506f5_0000000000134
Rola linii w rysunku
Zapamiętaj!
Podstawowym narzędziem rysunku jest linia, za pomocą której określone kształty przenoszone są na płaszczyznę papieru. Przyjrzyj się niżej umieszczonej reprodukcji. Klikając ją, dowiesz się więcej o rysunku tworzonym przy pomocy ołówka.
R1AmjiLrJPcQB1
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Marka Szarego „Marzyciel”. Ukazuje dwie postacie na wolnym powietrzu. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1: W centrum kompozycji ukazana jest klatka dla ptaków i delikatnie zarysowana drabina, które symetrycznie dzielą całość na dwie części. Z prawej strony rysunku został umieszczony wyraziście narysowany mały chłopiec w dużym kapeluszu, trzymający w ręku papierową torebkę i śmiało spoglądający przed siebie. Z lewej strony widać nogi dorosłego człowieka, siedzącego na ławce. Nogi są przeźroczyste, a w miejscu, w którym należałoby się spodziewać tułowia, widać nachodzące na siebie kartki, na których zarysowuje się sylwetka starszego mężczyzny. Rysunek ukazuje, jak wielkie możliwości interpretowania rzeczywistości daje ołówek. Silne kontrasty połączone z delikatnymi zarysowaniami i przezroczystościami oddają wirtuozerię rysownika.
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Marka Szarego „Marzyciel”. Ukazuje dwie postacie na wolnym powietrzu. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt z informacją:
Punkt 1: W centrum kompozycji ukazana jest klatka dla ptaków i delikatnie zarysowana drabina, które symetrycznie dzielą całość na dwie części. Z prawej strony rysunku został umieszczony wyraziście narysowany mały chłopiec w dużym kapeluszu, trzymający w ręku papierową torebkę i śmiało spoglądający przed siebie. Z lewej strony widać nogi dorosłego człowieka, siedzącego na ławce. Nogi są przeźroczyste, a w miejscu, w którym należałoby się spodziewać tułowia, widać nachodzące na siebie kartki, na których zarysowuje się sylwetka starszego mężczyzny. Rysunek ukazuje, jak wielkie możliwości interpretowania rzeczywistości daje ołówek. Silne kontrasty połączone z delikatnymi zarysowaniami i przezroczystościami oddają wirtuozerię rysownika.
Rysunek to zarówno pierwszy artystyczny zapis, myśl artysty zanotowana na kartce papieru, wstępne określenie koncepcji dzieła, jak również szkicSzkicszkic pomocny przy tworzeniu w innej technice.
Poniżej zamieszczono studiumStudiumstudium rysunkowe. Klikając w punkt nr 1 na ilustracji interaktywnej, zobaczysz, jak wygląda szkic do studium.
R1aIlSZ6GVbda1
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Jędrzeja Gołasia „Portret z bagażem". Ukazuje mężczyznę trzymającego duży, czarny bagaż. Postać siedzi bez koszuli i odwrócona jest w stronę widza. Tło jest niewyraźne. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt, zawierający szkic do rysunku. Na pracy tej mężczyzna narysowany jest ekspresyjną kreską, niezawierającą efektów światłocieniowych, a cienie zaznaczone są większym zagęszczeniem kreski. Pod ilustracją znajduje się informacja: Jędrzej Gołaś, Portret z bagażem, ołówek, 1996, kolekcja prywatna, online-skills, CC BY 3.0.
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Jędrzeja Gołasia „Portret z bagażem". Ukazuje mężczyznę trzymającego duży, czarny bagaż. Postać siedzi bez koszuli i odwrócona jest w stronę widza. Tło jest niewyraźne. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt, zawierający szkic do rysunku. Na pracy tej mężczyzna narysowany jest ekspresyjną kreską, niezawierającą efektów światłocieniowych, a cienie zaznaczone są większym zagęszczeniem kreski. Pod ilustracją znajduje się informacja: Jędrzej Gołaś, Portret z bagażem, ołówek, 1996, kolekcja prywatna, online-skills, CC BY 3.0.
Szkic rysunkowy jest bardzo ważny przy projektowaniu witraży. Artysta tworzący witraż wykonuje go zazwyczaj dwukrotnie – raz na kartce papieru jako notatkę, rysunek przedstawiający główny zarys pomysłu, drugi raz na kartonie w skali 1:1 – wówczas szkic jest podstawą przygotowania szablonów poszczególnych elementów witrażu.
Zobacz także
Więcej na ten temat możesz dowiedzieć się z e‑materiału: Witraż – obraz światłem malowany.
Ćwiczenie 4
Zaznacz witraże, które zostały wykonane na podstawie niżej zamieszczonego szkicu.
R1WiqoKsJ0RvQ
Wyjaśnij, jaka jest różnica między kreską a linią.
RB5WJUJOjZx2i
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Wybierz jedno nowe słowo poznane podczas dzisiejszej lekcji i ułóż z nim zdanie.
Ilustracja 1
Ilustracja 2
Ilustracja 3
Ilustracja 4
R1KDGcltAJta9
Ćwiczenie 4
Wersja alternatywna ćwiczenia: Uzupełnij zdanie: Szkic do witrażu powinien być wykonany w skali Tu uzupełnij.
Wersja alternatywna ćwiczenia: Uzupełnij zdanie: Szkic do witrażu powinien być wykonany w skali Tu uzupełnij.
Studium rysunku
Artyści od zawsze przywiązywali wagę do studiowaniaStudiowaćstudiowania rysunku, wpisując technikę tę do podstaw nauczania sztuk pięknych. Istotą rysunku w ujęciu klasycznym było analizowanie postaci ludzkiej w celu umiejętnego wyrysowania jej proporcji, przedstawienia skrótów perspektywicznychSkrót perspektywicznyskrótów perspektywicznych i poprawnego komponowania na płaszczyźnie. W tym celu również przyglądano się martwej naturzeMartwa naturamartwej naturze.
RZdEnxp9lO75F1
Ilustracja przedstawia dwie fotografie studentów w pracowniach podczas wykonywania studium rysunkowego. Pracują stojąc przy stalugach, na których rozpięte są arkusze papieru. Na lewym zdjęciu, po prawej stronie siedzi pozujący model. Na prawym na tylnej ścianie ustawiona jest martwa natura.
Studenci podczas studiowania rysunku, online-skills, CC BY 3.0
Polecenie 2
Potrzebne będą: kartka papieru o minimalnym formacie: A3 oraz ołówek lub węgiel do rysowania.
W dobrze oświetlonym miejscu ustaw elementy martwej natury. Sporządź kilka szkiców, wybierz najlepszą kompozycję i na podstawie wybranego szkicu oraz wnikliwej analizy martwej natury przedstaw jej studiumStudiumstudium. Przygotuj pracę na wystawę, dołączając do studium rysunkowego wykonane szkice.
R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.
mf79b9da34a5506f5_0000000000151
Interdyscyplinarność sztuki
Aktualnie coraz trudniej zdefiniować nie tylko sztukę, ale również poszczególne jej dyscypliny. Sztuka staje się interdyscyplinarnaInterdyscyplinarnyinterdyscyplinarna. W obszarze zainteresowań artystycznych znajduje się zarówno rysunek klasyczny, jak i rozedrgany szkic, bruzda na polu, wygięty pręt, nici rozciągnięte w pracowni, wydarta kartka papieru czy zwykły gest. Artysta to „komentator” rzeczywistości, którego twórczość wynika z obserwacji świata. Jego kontakt z naturą, przefiltrowany przez własną wrażliwość, mądrość i intuicję, buduje dzieła pełne symboli i odniesień.
Poniżej zamieszczono szkic do instalacji artystycznej. Klikając aktywny punkt na ilustracji zobaczysz, jak wygląda realizacja dzieła „Wrześniowa - siewna”.
RhiHBktE8nXcg1
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Bogdana Chmielewskiego "Wrześniowa-siewna". Ukazuje rysunek przygotowawczy do sporządzenia instalacji artystycznej. Jest graficznym przedstawieniem zamysłu autora. Ukazuje płótno przewieszone na kosie umieszczonej na dwóch krzyżakach. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt ze zdjęciem gotowej instalacji. Białe płótno wisi na kosie ustawionej na dwóch niebieskich krzyżakach. Wygląda jak hamak. Pod zdjęciem znajduje się informacja: Bogdan Chmielewski, Wrześniowa-siewna, 2013, instalacja artystyczna, Lucim, online-skills, CC BY 3.0.
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Bogdana Chmielewskiego "Wrześniowa-siewna". Ukazuje rysunek przygotowawczy do sporządzenia instalacji artystycznej. Jest graficznym przedstawieniem zamysłu autora. Ukazuje płótno przewieszone na kosie umieszczonej na dwóch krzyżakach. Na ilustracji znajduje się interaktywny punkt ze zdjęciem gotowej instalacji. Białe płótno wisi na kosie ustawionej na dwóch niebieskich krzyżakach. Wygląda jak hamak. Pod zdjęciem znajduje się informacja: Bogdan Chmielewski, Wrześniowa-siewna, 2013, instalacja artystyczna, Lucim, online-skills, CC BY 3.0.
Narzędzia rysunkowe
Zapamiętaj!
Do klasycznych narzędzi rysunkowych należą: ołówek, węgiel, kreda, sangwinaSangwinasangwina, tusz nakładany piórem, pędzelkiem lub patykiem.
RGwdCLSEHPNz3
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytanie. Które z wymienionych narzędzi są rysunkowymi? Możliwe odpowiedzi: 1. ołówek, 2. węgiel, 3. pistolet natryskowy, 4. wałek, 5. kreda.
Odpowiedz na pytanie. Które z wymienionych narzędzi są rysunkowymi? Możliwe odpowiedzi: 1. ołówek, 2. węgiel, 3. pistolet natryskowy, 4. wałek, 5. kreda.
R1JkggddtBXgr
Ćwiczenie 5
Wersja alternatywna ćwiczenia: Spośród narzędzi rysunkowych zaznacz te, które są tradycyjnymi narzędziami rysunkowymi: Możliwe odpowiedzi: 1. ołówek, 2. węgiel, 3. sangwina, 4. marker, 5. rapidograf
W celu stworzenia nowych, oryginalnych jakości plastycznych, artyści często eksperymentują, tworząc narzędzia pozwalające na uzyskanie interesujących efektów wizualnych. Ten sposób tworzenia jest szczególnie charakterystyczny dla sztuki współczesnej.
Przyjrzyj się zdjęciom przedstawiającym to, w jaki sposób można wzbogacić tradycyjne akcesoria rysunkowe, jak uczynić pospolite, codzienne obiekty narzędziami rysunkowymi, jakie ślady mogą te narzędzia pozostawiać.
R11me6CGkwWF81
Ilustracja przedstawia różne narzędzia rysunkowe. Są tam między innymi różnego rodzaju pędzle, ołówki na kiju i piórka zamontowane na gałęziach.
Narzędzia rysunkowe, Źródło: Peter Jenny, „Das, Wort das Spiel, das Bild”, Stuttgart 1996, Teubner, s. 81., online-skills, CC BY 3.0
RU3Xilt0y4E731
Ilustracja przedstawia nietypowe narzędzie rysunkowe. Zdjęcie po lewej stronie przedstawia kuchenny widelec do mięsa, na który założone zostały wkłady. Ilustracja po prawej to kreski wykonane tym narzędziem. Kreska jest cienka, prowadzona w różnych kierunkach.
Nietypowe narzędzia rysunkowe, Źródło: Peter Jenny, „Das Wort, das Spiel, das Bild”, Stuttgart 1996, Teubner, s. 106-107., online-skills, CC BY 3.1
RHfY8dA2CnYAC1
Ilustracja przedstawia nietypowe narzędzie rysunkowe. Po lewej stronie znajduje się podstawa z nabitymi gwoździami. Po prawej stronie na kartce umieszczone są ślady pozostawione przez to narzędzie, którego gwoździe zostały zanurzone w tuszu lub farbie. Śladami są krótkie i urywane linie.
Nietypowe narzędzia rysunkowe, Źródło: Peter Jenny, „Das Wort, das Spiel, das Bild”, Stuttgart 1996, Teubner, s. 109., online-skills, CC BY 3.1
RnuRmK2WcQT7n1
Ilustracja przedstawia nietypowe narzędzie rysunkowe. Po lewej stronie znajduje się szpachla, do której przymocowane zostały wkłady. Po prawej stronie ukazana jest kartka papieru, na której znajdują się linie wykonane tym narzędziem. Linie nachodzą jedna na drugą, zostały poprowadzone w różnych kierunkach - ruchami kolistymi, pionowo, poziomo i po skosie. Ślady są cienkie.
Nietypowe narzędzia rysunkowe, Źródło: Peter Jenny, „Das Wort, das Spiel, das Bild”, Stuttgart 1996, Teubner, s. 111., online-skills, CC BY 3.1
R2SWgM3fgZLpC1
Ilustracja przedstawia nietypowe narzędzie rysunkowe. Sporządzone zostało poprzez przyklejenie kawałków węgli do płaskiego uchwytu od spodu mającego kształt koła. Po prawej stronie znajduje się kartka ze śladami pozostawionymi przez to narzędzie. Są to krótkie, urywane i nieregularne kreski, prowadzone w różnych kierunkach.
Nietypowe narzędzia rysunkowe, Źródło: Peter Jenny, „Das Wort, das Spiel, das Bild”, Stuttgart 1996, Teubner, s. 111., online-skills, CC BY 3.1
Na zdjęciach poniżej możesz zobaczyć, jak studenci Sztuki mediów i edukacji wizualnej na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu wykorzystują zwykłą miotłę do tworzenia prac plastycznych.
RK69leg9Gk2u01
Ilustracja przedstawia cztery zdjęcia ukazujące studentów wykonujących rysunki miotłami na białych arkuszach papieru. Ćwiczenia odbywają się na długim korytarzu, a papier rozciągnięty jest na podłodze. Miotły maczane są w czarnej farbie, a następnie sporządzane są nimi prace. Ostatnia fotografia jest zbliżeniem na ślady pozostawione przez miotłę.
Źródło: online-skills.
Polecenie 3
Potrzebne będą: kartki papieru, czarny tusz lub czarna farba, nietypowe narzędzie rysunkowe, np. widelec, szczotka do zębów, druciak do mycia naczyń itp.
Wybierz z przedmiotów codziennego użytku te, które zostawiają interesujące ślady linearne. Następnie zamocz wybrany obiekt w farbie lub tuszu i przeciągnij nim po kartce. Czynność możesz powtarzać kilkakrotnie, zmieniając kierunki oraz wykonując mniej lub bardziej zamaszyste ruchy. Z powstałych prac wybierz te, w których linia jest najbardziej różnorodna. Przygotuj je na wystawę, dołączając do każdej wykorzystane narzędzie plastyczne.
R1WeXxTCzczJ71
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Uruchom wyobraźnię i zaplanuj ilustrację do mitologicznej przygody Odyseusza, Syzyfa lub Achillesa. Opowiedz, który epizod z życia bohatera został przez Ciebie wybrany i jaką masz wizję plastyczną. Poproś kogoś z klasy o jej zrealizowanie.
Źródło: ViliusL.
R7M2GD2r20YM41
Ćwiczenie 6
Dopasuj narzędzia plastyczne do poszczególnych grup. Pierwsza grupa - klasyczne narzędzie plastyczne. Możliwe odpowiedzi: 1. farba, 2. gałązka, 3. kable, 3. kredka, 4. widelec, 5. węgiel, 6. ołówek, 7. miotła. Nietypowe narzędzia plastyczne: Możliwe odpowiedzi: 1. farba, 2. gałązka, 3. kable, 3. kredka, 4. widelec, 5. węgiel, 6. ołówek, 7. miotła.
Dopasuj narzędzia plastyczne do poszczególnych grup. Pierwsza grupa - klasyczne narzędzie plastyczne. Możliwe odpowiedzi: 1. farba, 2. gałązka, 3. kable, 3. kredka, 4. widelec, 5. węgiel, 6. ołówek, 7. miotła. Nietypowe narzędzia plastyczne: Możliwe odpowiedzi: 1. farba, 2. gałązka, 3. kable, 3. kredka, 4. widelec, 5. węgiel, 6. ołówek, 7. miotła.
Pogrupuj akcesoria na dwie kategorie: klasyczne i nietypowe narzędzia plastyczne.
ołówek, widelec, kable, węgiel, kredka, gałązka, miotła, farba
Klasyczne narzędzia plastyczne
Nietypowe narzędzia plastyczne
Źródło: online-skills.
mf79b9da34a5506f5_0000000000230
Narzędzia rysunkowe - ciąg dalszy
Zapamiętaj!
Narzędziem może być nie tylko wybrany przedmiot; rysować można całym ciałem. Zamaszyste gesty dłonią umoczoną w farbie czy też ślady stóp, to tylko przykłady sposobów tworzenia intrygujących znaków plastycznych na płaszczyźnie. Gest postaci, w tym dynamiczne ruchy wykonywane w celu uzyskania odbicia, stają się również sposobem na wyrażenie myśli, uczuć i emocji. Zobacz zdjęcia, które dokumentują proces powstawania takich prac.
RF6Jun8sNXAuB1
Ilustracja przedstawia fotografię ludzi tworzących rysunki własnym ciałem. Na zdjęciach znajdują się postacie na dużych arkuszach papieru, wykonujące rysunki rękoma lub węglem, wokół własnego ciała. W powstałych rysunkach dominują kształty koliste, powstałe poprzez nachodzące na siebie cienkie linie.
Tworzący za pomocą własnego ciała, online-skills, CC BY 3.0
Rozwój technologiczny sprawił, że artyści mogą zmieniać swój warsztat twórczy. Na ich możliwości wpływają już nie tylko fotografia czy programy komputerowe, ale także odkrycia naukowe związane z możliwością oglądania różnych obrazów zarówno w skali makro, jak i mikro.
mf79b9da34a5506f5_0000000000240
Zobacz, jak współczesna artystka Aleksandra Sojak‑Borodo odnosi się do zagadnienia punktu. Poniżej umieszczono rysunki przedstawiające punkty sporządzone przez artystkę ręcznie oraz grafiki wektorowe z analogicznymi punktami wykonanymi komputerowo.
Punkty wykonane ręcznie
RKVPKBLSjXME91
Ilustracja przedstawia rysunek Aleksandry Sojak‑Borodo „Punkty”. Ukazuje szeregi punktów o różnej wielkości. Ustawione w rzędach punkty, tworzą ciąg o niejednolitej intensywności.
Źródło: online-skills.
mf79b9da34a5506f5_0000000000273
Punkty wykonane komputerowo
RF3YgWLyEvHxr1
Ilustracja przedstawiająca punkty wykonane komputerowo.
Punkty wykonane komputerowo, online-skills, CC BY 3.0
Rj3s4WbecqSFb1
Ilustracja przedstawiająca punkty wykonane komputerowo.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Powiększenie tych małych śladów pozwala nie tylko na porównanie pracy człowieka i pracy maszyny, ale również skłania do głębszej refleksji nad znaczeniem współczesnych technologii w życiu człowieka. Poniższe zdjęcie przedstawia zestawienie komputerowych punktów (po lewej) z wykonanymi ręcznie przez artystkę, powiększonymi w skali 1:1000 (po prawej).
Mały, wykonany ludzką ręką punkt oglądany w powiększeniu staje się co prawda mniej wyrazisty, ale za to można zobaczyć jego kształt i indywidualne cechy, wynikające z siły nacisku czy drżenia ręki, a także woli, koncentracji, a nawet zmęczenia artysty. Zupełnie inaczej wygląda punkt zaprojektowany w komputerze za pomocą grafiki wektorowejGrafika wektorowagrafiki wektorowej. Jest on idealny, perfekcyjnie okrągły i jednolity, bez względu na skalę powiększenia i ilość powtórzeń.
Zapoznaj się z dokumentacją wystawy. Oglądające punkty dzieci pozwalają na ukazanie ich wielkości. Widać również emocje towarzyszące oglądaniu pozornie zwykłych obiektów.
R1Bqj5ESyTyPt1
Ilustracja przedstawiająca dzieci, oglądające wystawę sztuki.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
R1E8ncpvd4teo1
Ilustracja przedstawiająca wystawę sztuki.
Wystawa sztuki, online-skills, CC BY 3.0
R1HpgM3eKDE9f
Ćwiczenie 7
Wybierz ze zdań te, które odnoszą się do rysunku. Masz do wyboru następujące: 1. Służy oddaniu perspektywy barwnej. 2. Rysunek to kompozycja linii. 3. Techniki rysunkowe biorą często nazwy od narzędzi, którymi są wykonywane, np. ołówek, węgiel. 4. Rysunek służy przede wszystkim oddaniu płaskiej plamy barwnej.
Wybierz ze zdań te, które odnoszą się do rysunku. Masz do wyboru następujące: 1. Służy oddaniu perspektywy barwnej. 2. Rysunek to kompozycja linii. 3. Techniki rysunkowe biorą często nazwy od narzędzi, którymi są wykonywane, np. ołówek, węgiel. 4. Rysunek służy przede wszystkim oddaniu płaskiej plamy barwnej.
Źródło: licencja: CC BY 3.0. online-skills.
mf79b9da34a5506f5_0000000000289
Sztuka interaktywna
Rozwój sztuki jest procesem ciągłym, jednak zdarzają się w nim sytuacje przełomowe, rewolucyjne. Powstanie nowych technologii wpłynęło nie tylko na zmianę postrzegania roli i znaczenia sztuki oraz poszerzenie obszaru narzędzi artystycznych, ale również na relacje artysty z odbiorcami. Pojawiła się sztuka interaktywna. Artyści poprzez swoje dzieła zaczęli zachęcać odbiorcę do współtworzenia i bezpośredniego wpływania na efekty końcowe pracy.
Zobacz także
Przykładem sztuki interaktywnej, sztuki angażującej widzów, może być praca Elżbiety Jabłońskiej Zamaż mnie. Artystka wykonała kilka autoportretów fotograficznych i ulokowała je na ścianie, a następnie umieściła w obrębie pracy mazaki, zachęcając widzów do zamazywania jej twarzy. Pozwoliła na działanie, które zazwyczaj kojarzone jest z wandalizmem. Praca prezentowana na różnych wystawach zmieniała swój wygląd, pierwotna fotografia stawała się coraz mniej czytelna. Widz i jego działanie miały wpływ na formę dzieła.
Wspominany na początku lekcji historyk i pisarz rzymski Pliniusz Starszy, w Historii naturalnej przytoczył słowa wielkiego greckiego malarza Apellesa, które dla wielu mogą stać się ważną sentencją. Kliknij zabytkowy egzemplarz księgi i zapamiętaj zdanie.
RHufbOCqII9wL1
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę księgi. Na ilustracji umieszczone jest niebieski, pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt, wyświetlą się dodatkowe informacje.
Ilustracja interaktywna przedstawia okładkę księgi. Na ilustracji umieszczone jest niebieski, pulsujący punkt. Po kliknięciu kursorem myszki w punkt, wyświetlą się dodatkowe informacje.
mf79b9da34a5506f5_0000000000322
Słownik pojęć
Grafika wektorowa
Grafika wektorowa
inaczej obiektowa – obok grafiki rastrowej podstawowy rodzaj grafiki komputerowej. W grafice wektorowej obraz opisany jest za pomocą figur geometrycznych, dzięki czemu można go powiększać bez zmiany czytelności i kształtu obrazu wyjściowego.
Instalacja artystyczna
Instalacja artystyczna
kompozycja artystyczna umiejscowiona w konkretnej przestrzeni (w naturze, w przestrzeni galerii, w przestrzeni publicznej itp.). Zazwyczaj składa się z wielu elementów, które są ze sobą ściśle powiązane. Instalacje często bywają interaktywne, czyli podatne na działanie widza.
Interdyscyplinarny
Interdyscyplinarny
korzystający z dorobku kilku nauk.
Martwa natura
Martwa natura
kompozycja, głównie malarska lub rysunkowa, w której najczęściej ukazywane są nieożywione przedmioty dobrane ze względów kompozycyjno‑estetycznych lub symbolicznych.
Profil
Profil
twarz widziana z boku, a także jej wizerunek.
Sangwina
Sangwina
miękka, czerwono‑brązowa kredka używana do szkicowania lub rysowania, a także rysunek wykonany sangwiną i technika plastyczna ją wykorzystująca.
Skrót perspektywiczny
Skrót perspektywiczny
zmniejszanie rozmiarów obiektów w miarę ich oddalania, w celu oddania trójwymiarowości na dwuwymiarowej płaszczyźnie.
Studiować
Studiować
gruntowanie poznawać, badać coś.
Studium
Studium
wnikliwe przedstawienie studiowanego obiektu, zjawiska w oparciu o pogłębioną obserwację, często poprzedzone szkicami.
Szkic
Szkic
szybki rysunek, zwykle z natury, będący notatką z postrzeganych zjawisk lub zapis poszczególnych etapów koncepcji artystycznych; służy doskonaleniu techniki i umiejętności obserwacji artysty.
Źródło:
sjp.pwn.pl
mf79b9da34a5506f5_0000000000375
Galeria dzieł sztuki
R1Rx7hFeQ5OTL1
Ilustracja przedstawiająca grafikę autorstwa Johanna Rudolpha Schellenberga pt.: „Mężczyzna odrysowujący silhouette siedzącej kobiety”. Ilustracja przedstawia siedzącą na krześle kobietę, obok niej stoi świeca oraz mężczyzna, rysujący jej sylwetkę.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RjzjPCf9VWbvl1
Ilustracja przedstawiająca grafikę autorstwa Jeana Ouvriera pt.: „Początki malarstwa”. Ilustracja przedstawia wspólnie rysującą rodzinę.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
Rhe8nh6iC9QNg1
Ilustracja przedstawiająca dzieło nieznanego autora pt. „Sylwetka Ferdynanda Ernsta von Waldsteina”. Ilustracja przedstawia portret mężczyzny w stroju z XVIII wieku.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
R1ZkXHVldbl7w1
Ilustracja przedstawiająca dzieło nieznanego autor pt. „Mister Bethany i Patience Wright”. Ilustracja przedstawia siedzącą przy stoliku parę.
Autor nieznany, „Mister Bethany i Patience Wright”, XVIII w., silhouette, kolekcja prywatna, wikimedia.org, domena publiczna
RVq7dFFLgejji1
Ilustracja przedstawia rysunek Marka Szarego „Marzyciel”. Ukazuje dwie postacie na wolnym powietrzu. W centrum kompozycji znajduje się klatka dla ptaków, stojąca obok drabiny. Po prawej stronie stoi chłopiec w dużym kapeluszu. W prawej dłoni trzyma papierową torebkę. Ubrany jest w spodnie za kolana i luźną koszulkę. Po lewej stronie siedzi mężczyzna. Widać tylko jego nogi. W miejscu tułowia znajdują się dwie przezroczyste kartki z rysunkiem popiersia dojrzałego mężczyzny.
Źródło: online-skills.
RuW8rusguDhc61
Ilustracja przedstawia rysunek Jędrzeja Gołasia „Portret z bagażem". Ukazuje mężczyznę trzymającego duży, czarny bagaż. Postać siedzi bez koszuli i odwrócona jest w stronę widza. Tło jest niewyraźne.
Jędrzej Gołaś, „Portret z bagażem”, ołówek, 1996, kolekcja prywatna, online-skills, CC BY 3.0
RZcExl1UWVxtF1
Ilustracja przedstawia szkic do rysunku Jędrzeja Gołasia „Portret z bagażem". Ukazuje mężczyznę trzymającego duży, czarny bagaż. Postać siedzi bez koszuli i odwrócona jest w stronę widza. Mężczyzna narysowany jest ekspresyjną kreską, niezawierającą efektów światłocieniowych, a cienie zaznaczone są większym zagęszczeniem kreski.
Jędrzej Gołaś, szkic do rysunku „Portret z bagażem”, ołówek, 1996, kolekcja prywatna, online-skills, CC BY 3.0
R16mx00m1Wx3t1
Ilustracja interaktywna przedstawia rysunek Bogdana Chmielewskiego „Wrześniowa‑siewna”. Ukazuje rysunek przygotowawczy do sporządzenia instalacji artystycznej. Jest graficznym przedstawieniem zamysłu autora. Ukazuje płótno przewieszone na kosie umieszczonej na dwóch krzyżakach.
Źródło: online-skills.
Ri1vODfKEga0n1
Ilustracja interaktywna przedstawia instalację Bogdana Chmielewskiego „Wrześniowa‑siewna”. ukazuje białe płótno rozwieszone na kosie ustawionej na dwóch niebieskich krzyżakach. Wygląda jak hamak. Praca zaprezentowana jest na zaoranym i zabronowanym polu.
Źródło: online-skills.
RniIPPIOygzPS1
Ilustracja przedstawiająca rysunek projektu Bogdana Chmielewskiego pt. „Ziarno”. Ilustracja przedstawia rysunek kosy.
Bogdan Chmielewski, projekt realizacji, „Ziarno”, 2014, rysunek, kolekcja prywatna, online-skills, CC BY 3.0
RvRzakS4IjA7T1
Ilustracja przedstawiająca instalacje artystycznę Bogdana Chmielewskiego pt. „Ziaro”. Ilustracja przedstawia kosę leżącą na polu.
Bogdan Chmielewski, „Ziarno”, 2014, instalacja artystyczna, Lucim, online-skills, CC BY 3.0
RKVPKBLSjXME91
Ilustracja przedstawia rysunek Aleksandry Sojak‑Borodo „Punkty”. Ukazuje szeregi punktów o różnej wielkości. Ustawione w rzędach punkty, tworzą ciąg o niejednolitej intensywności.
Ilustracja przedstawiająca obraz Jeana Baptiste Regnaulta pt. „Początki malarstwa”. Obraz przedstawia młodych kobietę i mężczyznę. Kobieta rysuje po kamiennej ścianie.
Ilustracja przedstawiająca obraz Charlesa Meyniera pt. „Apollo i Urania, muzy astronomii”. Obraz przedstawia boga Apolla, który w jednej dłoni trzyma lirę, a w drugiej wieniec. Obok niego klęczy kobieta.
Charles Meynier, „Apollo i Urania, muzy astronomii”, 1800, olej na płótnie, Muzeum Sztuki, Cleveland, Stany Zjednoczone Ameryki, flickr.com, CC BY 3.0
R46EBnmj6s3Vx1
Ilustracja przedstawiająca obraz Richarda Samuela pt. „Portrety dziewięciu muz w świątyni Apolla”. Obraz przedstawia kobiety, znajdujące się w świątyni, każda z nich zajmuje się inną dziedziną sztuki.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RGV6aFFZNQ6AH1
Ilustracja przedstawiająca obraz Eduarda Daege pt. „Kalliroe szkicująca podobiznę”. Obraz przedstawia młodego mężczyznę i kobietę. Mężczyzna siedzi, a kobieta odrysowuje na ścianie jego cień.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
RxggZMesTTpH41
Ilustracja przedstawiająca witraż autorstwa Witolda Pochylskiego pt. „Dyptyk zielony”.
Witold Pochylski, „Dyptyk zielony”, witraż, 2017, online-skills, CC BY 3.0
R1aGwSA4BtQiG1
Ilustracja przedstawiająca witraż autorstwa Witolda Pochylskiego pt. „Dyptyk zielony”.
Witold Pochylski, „Dyptyk zielony”, witraż, 2017, online-skills, CC BY 3.0
RDAl95EHCXM5P1
Ilustracja przedstawiająca witraż autorstwa Witolda Pochylskiego pt. „Dyptyk czerwony”.
Witold Pochylski, „Dyptyk czerwony”, witraż, 2017, online-skills, CC BY 3.0
RYQjG70eyvheg1
Ilustracja przedstawiająca witraż autorstwa Witolda Pochylskiego pt. „Dyptyk czerwony”.
Witold Pochylski, „Dyptyk czerwony”, witraż, 2017, online-skills, CC BY 3.0
