Rzeczownik niejedno ma imię, czyli rzecz o przypadkach

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, jak rozpoznać rzeczownik,

• zna pytania, na jakie odpowiada rzeczownik,

• wie, co nazywa rzeczownik,

• zna nazwy i pytania przypadków.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi wymienić rzeczowniki wszystkich rodzajów,

• umie wskazać liczbę pojedynczą i mnogą rzeczowników,

• potrafi odmienić rzeczowniki przez przypadki.

2. Metoda i forma pracy

• Burza mózgów,

• praca indywidualna,

• językowe ćwiczenia praktyczne.

3. Środki dydaktyczne

• Karta pracy – schemat odmiany rzeczowników przez przypadki,

• kartoniki z nazwami przypadków,

• kartoniki z przykładami rzeczowników. 4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Nauczyciel prosi uczniów o wypisanie w zeszytach przykładów rzeczowników w rodzaju męskim, żeńskim i nijakim.

2. Następnie wspólnie na forum klasy ustala, co dany rzeczownik nazywa, czy jest to osoba, rzecz, zjawisko, zwierzę czy roślina.

3. W ten sposób przypomniane zostaną podstawowe wiadomości dotyczące rzeczowników.

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prezentuje schemat odmiany rzeczowników i omawia poszczególne przypadki (załącznik 1).

2. Po przeczytaniu nazw przypadków nauczyciel prosi o wspólne ćwiczenie odmiany rzeczownika. Na początek wybieramy proste przykłady, w których nie zachodzą oboczności, np. krasnal, rycerz, donica.

W czasie tego ćwiczenia warto zwrócić uwagę na trudności ortograficzne, odmieniając rzeczownik można bowiem znaleźć uzasadnienie jego pisowni.

3. Następnie nauczyciel rozdaje uczniom kartoniki (każde dziecko otrzymuje kilka karteczek) z nazwą przypadka (kartoniki zielone) i przykładem rzeczownika (kartoniki niebieskie).

4. W pierwszej części tego ćwiczenia nauczyciel podaje przykład rzeczownika. Dziecko, które posiada kartonik z tym rzeczownikiem, musi podnieść go do góry i odpowiedzieć na następujące pytania:

• który to przypadek?

• jaka to liczba?

• jaki to rodzaj?

Za udzielenie 3 poprawnych odpowiedzi uczeń otrzymuje nagrodę, np. „plusa za aktywność”. Zgromadzenie kilku takich plusów w ciągu jednej lekcji to ocena bardzo dobra za aktywność lub pracę na lekcji.

5. W drugiej części tego ćwiczenia nauczyciel będzie pokazywał kartkę z nazwą przypadka, a dzieci mające przykłady rzeczowników w tym właśnie przypadku powinny podnieść je do góry.

c) Faza podsumowująca

Na zakończenie lekcji uczniowie odmieniają samodzielnie w zeszycie jeden rzeczownik. Po wykonaniu zadania odmiana zostaje przeczytana głośno. Następnie nauczyciel dyktuje polecenie pracy domowej.

5. Bibliografia

E. i F. Przyłubscy, Język polski na co dzień, Wiedza Powszechna, Warszawa 1990.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1.

b) Praca domowa

Podaj po jednym przykładzie rzeczownika w rodzaju męskim, żeńskim i nijakim i odmień go przez przypadki w obu liczbach.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

Scenariusz przeznaczony jest do realizacji w klasie 4.