Rzeki i reżimy rzeczne

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

1. zna pojęcia: cieki, strugi, potoki, strumienie, rzeki, nurt rzeki, system rzeczny, rzeka główna, ujście rzeczne, dorzecze, zlewisko, obszar bezodpływowy, dział wodny,

2. wie który z oceanów jest największym zlewiskiem,

3. wie co to jest reżim rzeczny i jakie są jego rodzaje,

4. wie jakie wyróżniamy rodzaje ujść rzek.

b) Umiejętności

Uczeń:

1. umie wymienić najdłuższe rzeki świata i wskazać je na mapie,

2. umie wymienić rzeki o największej powierzchni dorzeczy i wskazać je na mapie,

3. potrafi zcharakteryzować każdy z reżimów rzecznych, podać przykładowe rzeki posiadające dany reżim oraz wskazać je na mapie,

4. umie zcharakteryzować dwa rodzaje ujść rzek: estuaria i delty oraz wymienić i pokazać na mapie przykłady rzek o takich typach ujść.

2. Metoda i forma pracy

Praca z całą klasą, praca indywidualna, praca w grupach, praca w parach, dyskusja.

3. Środki dydaktyczne

Ścienna mapa fizyczna świata

Ścienna mapa fizyczna Europy

Ścienna mapa fizyczna Polski

Podręczniki geografii

Atlasy geograficzne dla szkół średnich

Tablice geograficzne lub książka „Świat w liczbach”

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i przedstawia im cele zajęć. W klasie zostają rozwieszone: ścienna mapa fizyczna świata, ścienna mapa fizyczna Europy oraz ścienna mapa fizyczna Polski. Nauczyciel prosi uczniów o wyjęcie podręczników geografii oraz atlasów geograficznych (co najmniej 1 atlas na dwie osoby).

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zapoznaje uczniów ze znaczeniem następujących pojęć: cieki, strugi, potoki, strumienie, rzeki, nurt rzeki, system rzeczny, rzeka główna, ujście rzeczne, dorzecze, zlewisko, obszar bezodpływowy, dział wodny.

2. Nauczyciel prosi uczniów aby w parach na podstawie tablic geograficznych lub książek „Świat w liczbach” wypisali po pięć najdłuższych rzek świata na każdym z kontynentów, pięć rzek posiadających największą powierzchnię dorzeczy oraz znaleźli dane mówiące jaki procent zlewisk oceanów i obszarów bezodpływowych na świecie stanowią oceany: Atlantycki, Indyjski i Spokojny.

3. Nauczyciel wybiera kilka osób, które proszone są o podanie znalezionych informacji oraz pokazanie wymienionych przez siebie rzek na mapie ściennej, nauczyciel ewentualnie poprawia uczniów lub dodaje coś od siebie.

4. Nauczyciel wyjaśnia uczniom pojęcie ustroju (reżimu) rzecznego oraz przedstawia och klasyfikację: deszczowy (oceaniczny, monsunowy, międzyzwrotnikowy), lodowcowy, śnieżny, złożony. Następnie dzieli uczniów na cztery grupy. Każda z grup ma zająć się jednym z ustrojów rzecznych. Nauczyciel prosi uczniów o uwzględnienie w swoich opisach następujących kwestii: jakiego typu zasilanie występuje w danym reżimie, jakie są wahania stanu wód w ciągu roku, czy zasilanie występuje w atkim samym nasileniu przez cały rok, w jakiej porze roku występują najwyższe stany wód. Uczniowie mają również podać przykładowe rzeki posiadające omawiane reżimy rzeczne.

5. Nauczyciel prosi aby każda z grup wybrała spośród siebie osobę, która na forum klasy zaprezentuje wyniki pracy grupy. Uczniowie kolejno omawiają cztery typy reżimów rzecznych, nauczyciel ewentualnie poprawia uczniów i dodaje jakieś informacje od siebie.

6. Nauczyciel przedstawia uczniom klasyfikację rzek ze względu na czas, w jakim płynie w nich woda: stałe, okresowe i epizodyczne. Nauczyciel mówi uczniom jak długo płynie woda w korytach poszczególnych typach rzek oraz podaje przykłady ze świata.

7. Nauczyciel przedstawia uczniom klasyfikację rzek ze względu na poziom wód w rzekach: wysoki, normalny, niski.

8. Nauczyciel omawia rodzaje ujść rzek: delty i estuaria. Tłumaczy czym się charakteryzują oraz podaje przykłady rzek o takich ujściach.

c) Faza podsumowująca

1. Nauczyciel przypomina uczniom jakie pojęcia z dzisiejszych zajęć powinni zapamiętać oraz po krótce przypomina klasyfikację ustrojów rzecznych.

2. Nauczcyciel prosi uczniów aby w domu uzupełnili następującą tabelkę (załącznik 1).

5. Bibliografia

1. Kozioł T., Geografia. Zagadnienia maturalne, Wydawnictwo Szkolne Omega, Kraków 1999.

2. Libner P., Stefaniak G., Geografia od A do Z, Kram, Warszawa 1998.

3. Modzelewska B., Piełowska E., Podstawy geografii fizycznej i geologii dla I i II klasy liceum ogólnokształcącego, Stowarzyszenie Oświatowców Polskich, Toruń 1997.

4. Wiecki W., Geografia środowiska przyrodniczego, Operon, Rumia 2002.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

brak

b) Zadanie domowe

załącznik 1

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak