RgeQy1QZlrIXz
Ilustracja przedstawia Pałac Branickich. Na pierwszym planie jest rzeźba wykonana z jasnego kamienia. Przedstawia sfinksa z głową kobiety o kręconych włosach. Na jej plecach siedzi małe, nagie dziecko o kręconych włosach. Za rzeźbą jest szeroka, szara alejka. Po jej obu stronach są pasy zieleni z niskimi drzewami i rzeźbami z jasnego kamienia. Niektóre z nich przedstawiają postacie, a niektóre wazy. W tle znajduje się budynek z zielonym dachem. Ma beżową elewację, i ozdobne okna. Nad drzwiami wejściowymi jest taras wsparty na filarach. Przy drzwiach i na tarasie znajdują się szare rzeźby.

Rzeźba

Szereg rzeźb na placu przed Pałacem Branickich, online‑skills, Białystok, Pałac wzniesiony w latach 40. XVIII wieku, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Szereg rzeźb na placu przed Pałacem Branickich, Białystok, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Wprowadzenie

Rzeźba, będąca jedną z najstarszych dyscyplin sztuki, pojawiła się już w prehistorii. Jej wszechstronne zastosowanie obejmowało różnorodne funkcje, w tym magiczne i kultowe. Z kolei posągi, pełniące również rolę elementów dekoracyjnych, zazwyczaj rozpatrywane są w kontekście tła. Reliefy, charakteryzujące się zmiennością wypukłości oraz zróżnicowanym kształtem, wpływają na ich odbiór.

Różnorodność rzeźb, pod względem kompozycji, tematyki oraz rodzaju, sprawia, że trudno jest dokładnie je sklasyfikować. Każda rzeźba posiada unikalne cechy, które nadają jej wyjątkowy charakter i wielowymiarową tożsamość. Dla przykładu, „David” [czytaj: dawid] Michała Anioła, rzeźba renesansowa, wyróżnia się doskonałym odtworzeniem anatomii ciała. Poza tym, „David” odzwierciedla typowe atrybuty renesansu, takie jak idealizacja ludzkiego ciała i odwołania do klasycznych wzorców estetycznych.

Nauczysz się
  • określać czym jest rzeźba;

  • wskazywać różne typy i rodzaje rzeźby;

  • rozpoznawać dzieła rzeźbiarskie i ich autorów;

  • przyporządkowywać rzeźby do miejsc, w których się znajdują.

Rzezba_jako_dziedzina_sztuk_plastycznych

Rzeźba jako dziedzina sztuk plastycznych

R1I3ZKlIPUPFM
Według „Słownika terminologicznego sztuk pięknych” rzeźba to: jedna ze sztuk plastycznych, której dzieła - również zwane rzeźbami - są kompozycjami trójwymiarowymi (...), nie mającymi na ogół funkcji użytkowych (w przeciwieństwie do architektury i rzemiosła artystycznego). Dzieło rzeźbiarskie może być wolno stojące (w wypadku rzeźby figuratywnej - rzeźba pełnoplastyczna, rzeźba pełna) lub skomponowane łącznie ze swym tłem (relief). Najczęściej używanymi materiałami rzeźbiarskimi są kamień, metale, m.in. brąz, drewno, materiały ceramiczne, gips, wosk, kość słoniowa itp.; w rzeźbie współczesnej stosowanych jest wiele innych materiałów. (...) W zależności of funkcji artystycznej rozróżnia się rzeźbę samodzielną i monumentalną (dekoracyjną), czyli związaną ściśle z architekturą i założeniami urbanistycznymi, które zdobi i których część stanowi (w architekturze np. portale, fryzy, posągi wieńczące itp.; w urbanistyce pomniki). Pod względem przeznaczenia rozróżnia się: rzeźbę kultową, wotywną, nagrobną, portretową, pomnikową, ogrodową, plenerową itp.; pod względem tematu - rzeźbę przedstawiającą (...) oraz rzeźbę abstrakcyjną.
Źródło: red. Krystyna Kubalska-Sulkiewicz, Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 1996, s. 362–366.
Polecenie 1

Cechą rzeźby jest faktura czyli sposób opracowania powierzchni. Jest on spójny z cechami otaczających nas przedmiotów czy elementów ciała.

Dotknij różne dostępne Ci powierzchnie, np. ławki, ubrania, skóry. Określ, jakie cechy posiadają. Możesz wybrać spośród wymienionych lub podać własne odczucia.

Przykłady określeń: gładka, chropowata, śliska, miękka, twarda, szorstka, delikatna, pomarszczona.

RIKpAq78L5XPr
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 1

Zapoznaj się z poniższymi dziełami i określ, czym różnią się od siebie.

RLK8m0MASPPF4
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Typ_rodzaj_czy_funkcja_jak_rozroznic_rzezbe

Typ, rodzaj czy funkcja? Jak rozróżnić rzeźbę?

R1YmxZiXeHXpc
Schemat‑rodzaje rzeźby, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Schemat-rodzaje rzeźby, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.

Rzeźby antropomorficzne

Rzeźba pełnofigurowa

Ryzcyqh5n2YoF
Poliklet, „Doryforos”, marmur, ok. 450 - 440 r. p.n.e., Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, Neapol, Włochy, blog.artsper.com, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: Poliklet, Doryforos, rzeźba, marmur, Narodowe Muzeum Archeologiczne w Neapolu, dostępny w internecie: https://blog.artsper.com/en/a-closer-look/ancient-greek-canon-of-proportions/ [dostęp 31.08.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Popiersie

ROZnv87WLRDwF
Gian Lorenzo Bernini [czytaj: dżian lorenzo bernini], „Popiersie kardynała Scypiona Borghese” [czytaj: borgeze], marmur, 1632 r., Galeria Borghese, Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
Źródło: Gian Lorenzo Bernini, „Popiersie kardynała Scypiona Borghese, rzeźba, marmur, Galeria Borghese, Rzym, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gian_lorenzo_bernini,_ritratto_del_cardinale_scipione_borghese,_1632_ca,_CCLXV_01.JPG [dostęp 31.08.2022], licencja: CC BY 3.0.

Głowa

RMw7h0cRG881B
Igor Mitoraj, „Eros Bendato” („Eros spętany”), brąz, 2005 r., Rynek w Krakowie, Polska, proszewycieczki.wordpress.com, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: Igor Mitoraj, „Eros Bendato” („Eros spętany”), rzeźba, brąz, Rynek w Krakowie, dostępny w internecie: https://proszewycieczki.wordpress.com/2018/02/05/krakow-mitoraj-i-jego-glowa-na-rynku/ [dostęp 31.08.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Rzeźba zoomorficzna

RmAQRXaNcj1pZ
Rzeźba psa wykonana w Mali (Afryka zachodnia), drewno, II poł. XX w., Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Polska, etnomuzeum.eu, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: Rzeźba psa wykonana w Mali (Afryka zachodnia), rzeźba, drewno, Muzeum Etnograficzne w Krakowie, dostępny w internecie: https://etnomuzeum.eu/images/upload/obiekty/rzezba_psa/1_4.jpg [dostęp 31.08.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Rzeźba floralna

RAnk0sGeZtgzZ
Kapitel pilastra dekorowany ornamentem roślinnym w pałacu biskupim w Nysie, cegła, XVII – XIX w., Muzeum Miejskie, Nysa, Polska, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, [fotograf: Jacek Halicki]
Źródło: Jacek Halicki, Kapitel pilastra dekorowany ornamentem roślinnym w pałacu biskupim w Nysie, fotografia, Muzeum Miejskie, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:2014_Nysa,_pa%C5%82ac_biskupi_03.JPG [dostęp 30.08.2022], licencja: CC BY-SA 3.0.

Rzeźba abstrakcyjna

R1VklPzFGsd6b
Constantin Brâncuși [czytaj: konstantin brankuś], „Ptak w przestrzeni”, brąz, 1927 r., Muzeum sztuk pięknych, Los Angeles [czytaj: los andżeles], Stany Zjednoczone, mihailneamtu.org, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: Constantin Brâncuși, „Ptak w przestrzeni”, rzeźba, brąz, Muzeum sztuk pięknych Los Angeles, dostępny w internecie: https://mihailneamtu.org/_brancusi-pasarea-in-vazduh/ [dostęp 31.08.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Instalacja

RFrN1LobZpuQD
Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”, instalacja, wypchane ciała zwierząt, 1993 r., Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Katarzyna Kozyra, „Piramida zwierząt”, instalacja, wypchane ciała zwierząt, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kozyra_K_piramida.jpg [dostęp 31.08.2022], licencja: CC BY-SA 3.0.

Dzieło rzeźbiarskie może mieć formę wolno stojącą, w pełni trójwymiarową, czyli pełnoplastyczną (pełną).
W przypadku, gdy obiekt jest zespolony z tłem, mamy do czynienia z reliefem. Trójwymiarowość jest wtedy pozorna, sugerowana tłem, umiejscowionym na dalszym planie, podobnie jak w malarstwie. Rzeźba przyścienna, częściowo zespolona z tłem, została osadzona w ścianie i zaprojektowana tak, aby mogła być podziwiana z trzech różnych stron.

Przykład rzeźby pełnoplastycznej

R1e9FD7c75jsH
Antonio Canova [czytaj: antonio kanowa], „Trzy Gracje”, marmur, 1816 r., Państwowe Muzeum Ermitaż, Sankt Petersburg, Rosja, niezlasztuka.net, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: Antonio Canova, „Trzy Gracje”, rzeźba, marmur, Państwowe Muzeum Ermitaż, Sankt Petersburg, dostępny w internecie: https://niezlasztuka.net/o-sztuce/trzy-gracje-piekno-od-antyku-do-klasycyzmu/ [dostęp 31.08.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).

Przykład płaskorzeźby

RhccOJwzIOLVu
Lorenzo Ghiberti [czytaj: lorenco giberti], „Wrota Raju” („Porta del Paradiso”), brąz, złoto, 1425 - 1452 r., Baptysterium San Giovanni [czytaj: san dżiowani] (Św. Jana) przy kościele Santa Maria del Fiore (Panny Marii Kwietnej), Florencja, Włochy, wikimedia.org, CC BY 3.0
Źródło: Lorenzo Ghiberti, „Wrota Raju” („Porta del Paradiso”), brąz, złoto, płaskorzeźba, Piazza San Giovanni, Florencja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Floren%C3%A7a_-_Port%C3%B5es_do_Para%C3%ADso_(146).jpg [dostęp 31.08.2022], licencja: CC BY 3.0.

Przykład rzeźby przyściennej

RlUAqGvBhkAbU
Michał Anioł Buonarroti, „Mojżesz” jako część nagrobka Juliusza II, 1513 - 1516 r., Bazylika św. Piotra w Okowach, Rzym, Włochy, wikimedia.org CC BY 3.0, [fotograf: Jörg Bittner Unna]
Źródło: Michał Anioł Buonarroti, Jörg Bittner Unna, „Mojżesz” jako część nagrobka Juliusza II, fotografia, rzeźba, Bazylika św. Piotra w Okowach, Rzym, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:%27Moses%27_by_Michelangelo_JBU160.jpg [dostęp 28.04.2023], licencja: CC BY 3.0.

Funkcje rzeźby

Niezależnie od tego, czy rzeźba jest integralną częścią konstrukcji architektonicznej, czy wolnostojąca w przestrzeni architektonicznej lub wśród form natury, tworzy wzajemne relacje między z otoczeniem. Pełni zatem określone funkcje, które wynikają z jej przeznaczenia. Ze względu na funkcję dekoracyjną jest powiązana z architekturą i jej elementami, np. kolumnami, zwłaszcza głowicami. Dekoracje rzeźbiarskie posiadają głowice kolumn, które pełnią istotną rolę w rozpoznaniu stylu budowli.

RQErHtQzxfN23
Głowica koryncka ze starożytnej Świątyni Zeusa Olimpijskiego z VI wiek p.n.e. w Atenach, Grecja, worldhistory.org, CC BY‑NC‑SA 4.0 [fotograf: Mark Cartwright]
Źródło: fotograf: Mark Cartwright, Głowica koryncka ze starożytnej Świątyni Zeusa Olimpijskiego z VI wiek p.n.e., Ateny, Grecja, dostępny w internecie: https://www.worldhistory.org/image/4004/corinthian-capital-temple-of-zeus-athens/ [dostęp 19.07.2015], licencja: CC BY-NC-SA 4.0.
R1a7aHVV7qUtX
Głowica jońska dekorowana wolutami, wschodnia ściana starożytnej świątyni Erechtejon na Akropolu w Atenach z V w. p.n.e., Grecja, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Benjamín Núñez González]
Źródło: Benjamín Núñez González (fotograf), Głowica jońska dekorowana wolutami, wschodnia ściana starożytnej świątyni Erechtejon na Akropolu z V w. p.n.e., Ateny, Grecja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Capiteles_de_la_fachada_este_del_Erecte%C3%B3n,_Atenas,_Grecia,_2019_06.jpg [dostęp 27.07.2019], licencja: CC BY-SA 4.0.
RfBmfJfA93phe
Bizantyjska głowica przedstawiająca popiersia pegazów, pochodząca z hipodromu (toru wyścigowego dla koni i rydwanów) w Konstantynopolu z VI w. n.e., Muzeum Archeologiczne, Stambuł, worldhistory.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu) [fotograf: Osama Shukir Muhammed Amin]
Źródło: fotograf: Osama Shukir Muhammed Amin, Bizantyjska głowica przedstawiająca popiersia pegazów, pochodząca z hipodromu (toru wyścigowego dla koni i rydwanów), Konstantynopol, Stanbul, Muzeum Archeologiczne, Stambuł, dostępny w internecie: https://www.worldhistory.org/image/8710/capital-with-protom-of-pegasus/ [dostęp 10.03.2018], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R9ueQJPt37Zyz
Głowica romańska z atlantami, opactwo Saint‑Pierre [czytaj: sa‑pier] w Moissac [czytaj: młasak], XI w., Francja, wikimedia.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), [fotograf: Matth97]
Źródło: fotograf: Matth97, Głowica romańska z atlantami, opactwo Saint-Pierre w Moissac, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chapiteau_mozac_atlantes_2.JPG [dostęp 11.11.2008], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RUh9qhLKHeEZc
Gotycka głowica z Pałacu Dożów w Wenecji we Włoszech z XIV/XV w., wikimedia.org, CC BY‑SA 2.5 [fotograf: Nino Barbieri]
Źródło: fotograf: Nino Barbieri, Gotycka głowica z Pałacu Dożów, Wenecja, Włochy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Venice_-_Doge%27s_Palace_%E2%80%93_Gothic_capital_12.jpg [dostęp 2.02.2008], licencja: CC BY-SA 2.5.

Rzeźby reliefowe często dekorowały kolumny, a nawet zastępowały je, pełniąc funkcje podpór. Taki charakter miały także kariatydyKariatydakariatydy czy atlantyAtlantatlanty.

R1aq9bYj1ZYSR
Reliefowy fryz dekorujący kolumnę Trajana w Rzymie, przedstawiający wojnę Rzymian z Dakami, 133 r. n.e., wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: MatthiasKabel]
Źródło: fotograf: MatthiasKabel, Reliefowy fryz dekorujący kolumnę Trajana, przedstawiający wojnę Rzymian z Dakami, Rzym, Włochy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:15_colonna_traiana_da_nord_03.jpg [dostęp 29.08.2008], licencja: CC BY-SA 3.0.
50
R1bA2SmnAWSNE
Dekoracje reliefowe romańskich kolumn z Kościoła Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny, Strzelno, 2. poł. XII i pocz. XIII w., kolumna cnót, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.5 [fotograf: Jersz]
Źródło: fotograf: Jersz, Dekoracje reliefowe romańskich kolumn z Kościoła Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny; kolumna cnót, Strzelno, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Strzelno_kolumna_1.jpg [dostęp 23.06.2006], licencja: CC BY-SA 2.5.
50
R11qUknAs5kr7
Dekoracje reliefowe romańskich kolumn z Kościoła Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny, Strzelno, 2. poł. XII i pocz. XIII w., kolumna przywar, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Pko]
Źródło: fotograf: Pko, Dekoracje reliefowe romańskich kolumn z Kościoła Świętej Trójcy i Najświętszej Maryi Panny; kolumna przywar, Strzelno, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Strzelno_kolumna_przywar_2017_03_27_085.jpg [dostęp 28.03.2018], licencja: CC BY-SA 4.0.
R3ZPotESZ9VSz
Sumeryjska fasada świątyni bogini Inanny, wzniesionej przez władcę Kara‑indasz, zdobiona rzeźbą figuratywną, Uruk , ok. 1413 p.n.e., Vorderasiatisches Museum Berlin [czytaj: woderazjatiszes muzeum berlin], Berlin, Niemcy, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Dosseman]
Źródło: fotograf: Dosseman, Sumeryjska fasada świątyni bogini Inanny, wzniesionej przez władcę Kara-indasz, zdobiona rzeźbą figuratywną, Berlin, Niemcy, Vorderasiatisches Museum Berlin, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pergamon_Museum_Parts_of_Inanna_temple_facade_in_Uruk_1597.jpg [dostęp 20.07.2022], licencja: CC BY-SA 4.0.
RTq1nbMlX9wwF
Pierwsza sala kolumnowa z ośmioma starożytnymi egipskimi posągami Ozyryda przedstawiającymi Ramzesa II , Świątynia Ramzesa II, Abu Simbel, Egipt, XIII wiek p.n.e., wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Diego Delso]
Źródło: fotograf: Diego Delso, Pierwsza sala kolumnowa z ośmioma starożytnymi egipskimi posągami Ozyryda przedstawiającymi Ramzesa II, Abu Simbel, Egipt, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Templo_de_Rams%C3%A9s_II,_Abu_Simbel,_Egipto,_2022-04-02,_DD_62-64_HDR.jpg [dostęp 4.09.2022], licencja: CC BY-SA 4.0.
RhRzalPV36xmH
Atlanty romańskie w łańcuchach, katedra Oloron z XII w., Paryż, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: Myrabella]
Źródło: fotograf: Myrabella, Atlanty romańskie w łańcuchach, Paryż, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Atlantes_cathedrale_Sainte-Marie_Oloron.jpg [dostęp 31.08.2010], licencja: CC BY-SA 3.0.
REDODtiFAopXN
Rokokowe Atlanty autorstwa Georga Wenzeslausa von Knobelsdorffa [czytaj: gijorga wenceslausa won knobelsdorfa] w Sanssouci [czytaj: sąsusji], Poczdam, Niemcy, 1748 r., wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Terryrolf]
Źródło: fotograf: Terryrolf, Rokokowe Atlanty autorstwa Georga Wenzeslausa von Knobelsdorffa w Sanssouci, Poczdam, Niemcy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Sans_Souci_2.jpg [dostęp 17.09.2015], licencja: CC BY-SA 4.0.
RNzkksUK8V9KG
Barokowe atlanty portalu wejściowego Pałacu Davii Bargellini [czytaj: dawi bardżelini] w Bolonii we Włoszech, wyrzeźbione w 1658 roku przez Gabriele Brunelli [czytaj: gabriel brunelli] i Francesco Agnesini [czytaj: franczesko agnesini], wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Velvet]
Źródło: fotograf: Velvet, Barokowe atlanty portalu wejściowego Pałacu Davii Bargellini, Bolonia, Włochy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bologne_palazzo_bargellini_atlantes.jpg [dostęp 4.10.2020], licencja: CC BY-SA 4.0.
R1QWnNK78gGmk
Atlanty w portalu ratusza w Uherskim Hradiště [czytaj: uherskim hradziszte], Republika Czeska, 1891 r., wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Scotch Mist]
Źródło: fotograf: Scotch Mist, Atlanty w portalu ratusza, Uherské Hradiště, Czechy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Uhersk%C3%A9_Hradi%C5%A1t%C4%9B,_nov%C3%A1_radnice,_atlanti.jpg [dostęp 10.01.2016], licencja: CC BY-SA 4.0.
Re6dsphpBvZ8r
Tzw. krużganek kor z kolumnami w kształcie kariatyd z Erechtejonu w Atenach, Grecja, obecnie oryginały znajdują się w Muzeum Akropolu (jedna w Muzeum Brytyjskim), wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: Harrieta171]
Źródło: fotografia: Harrieta171, Tzw. krużganek kor z kolumnami w kształcie kariatyd z Erechtejonu, Ateny, Grecja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ath%C3%A8nes_Acropole_Caryatides.JPG [dostęp 5.01.2011], licencja: CC BY-SA 3.0.
R1S7JpwC8sAXH
Renesansowe kariatydy w Luwrze w Paryżu autorstwa Jeana Goujon [czytaj: żąna gużą], 1550, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0 [fotograf: Roi Roiability]
Źródło: fotograf: Roi Roiability, Renesansowe kariatydy w Luwrze, Paryż, Francja, Luwr, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Paris_Palais_du_Louvre_Salle_des_Caryatides_tribune_20161031.jpg [dostęp 16.11.2016], licencja: CC BY-SA 2.0.
R14MzxTCBTu2b
Barokowe kariatydy w górnej części Pavillon de l'Horloge [czytaj: pawiją de lorloż] na Cour Carrée [czytaj: kur kari] w Luwrze, autorstwa Gillesa Guérina [czytaj: żilsa gurina] i Philippe'a De Buystera [czytaj: filipa de bujstera] według Jacques'a Sarazina [czytaj: żaka sarazina], połowa XVII wieku, wikimedia.org, CC BY 3.0 [fotograf: Jastrow]
Źródło: fotograf: Jastrow, Barokowe kariatydy w górnej części Pavillon de l'Horloge na Cour Carrée, Paryż, Francja, Luwr, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Facade_Pavillon_Horloge_Louvre.jpg [dostęp 17.02.2008], licencja: CC BY 3.0.
Ri4wnjAzzvAwL
Barokowe kariatydy w górnej części Pavillon de l'Horloge [czytaj: pawiją de lorloż] na Cour Carrée [czytaj: kur kari], wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Frédéric Neupont]
Źródło: fotograf: Frédéric Neupont, Barokowe kariatydy w górnej części Pavillon de l'Horloge na Cour Carrée, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Immeuble-cariatides_(2).jpg [dostęp 20.11.2019], licencja: CC BY-SA 4.0.

Reliefy pełniły także funkcję dekoracji architektonicznej.

RVErjSvl4ua8s
Reliefy na pylonie świątyni, między 237 a 57 r. p.n.e., Edfu, Egipt, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, [fotograf: Patrick.reb]
Źródło: Patrick.reb, Reliefy na pylonie świątyni, fotografia, Edfu, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Temple_Edfou_Egypte.jpg [dostęp 28.04.2023], licencja: CC BY-SA 3.0.

Rzeźby dekorowały całe portalePortalportale, jak również detale architektoniczne: gzymsyGzymsgzymsy, fryzyFryzfryzy.

R1aaXvKShSAwY
Romańska dekoracja rzeźbiarska portalu głównego w kościele Św. Marii Magdaleny w Vézelay [czytaj: wezle] we Francji, 1. połowa XII w., wikimedia.org, domena publiczna [fotograf: Vassil]
Źródło: fotograf: Vassil, Romańska dekoracja rzeźbiarska portalu głównego w kościele Św. Marii Magdaleny, Vézelay, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Basilique_de_V%C3%A9zelay_Narthex_Tympan_central_220608.jpg [dostęp 15.07.2008], domena publiczna.
R1We6YOImRRud
Portal gotycki katedry pw. św. Andrzeja Apostoła w Bordeaux [czytaj: bordo] we Francji z przełomu XIV i XV wieku, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: Piotrus]
Źródło: fotograf: Piotrus, Portal gotycki katedry pw. św. Andrzeja Apostoła, Bordeaux, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Portal_of_the_North_Transept_of_the_Cathedral_of_Saint-Andre_at_Bourdaux_at_CMArt.JPG [dostęp 11.11.2020], licencja: CC BY-SA 3.0.
RBfwkDZdyczsY
Renesansowy portal w Pałacu Górków w Poznaniu, 1548, nowa.muzarp.poznan.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Renesansowy portal w Pałacu Górków, Poznań, dostępny w internecie: https://nowa.muzarp.poznan.pl/pl/palac-gorkow [dostęp 6.09.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RpUv8IydNH8zo
Barokowy portal Palazzo Bruni Conter [czytaj: palacco bruni konter], Brescia [czytaj: bresia], Włochy, autor: Antonio Turbino, 1725, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: Wolfgang Moroder]
Źródło: fotograf: Wolfgang Moroder, Antonio Turbino, Barokowy portal Palazzo Bruni Conter, Brescia, Włochy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Baroque_portal_in_Brescia.jpg [dostęp 28.04.2012], licencja: CC BY-SA 3.0.
R1Hy6DQvnYsEd
Rokokowy portal pałacu Marqués de Dos Aguas [czytaj: marke de dos aguas], Ignacio Vergara [czytaj: ignasio wergara], 1745 r., Walencja, Hiszpania, wikimedia.org, CC BY 2.0 [fotograf: Ángel M. Felicísimo]
Źródło: fotograf: Ángel M. Felicísimo, Ignacio Vergara, Rokokowy portal pałacu Marqués de Dos Aguas, Walencja, Hiszpania, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Palacio_del_Marqu%C3%A9s_de_Dos_Aguas_(39310498225).jpg [dostęp 21.08.2018], licencja: CC BY 2.0.
R4gGFHVxKazBo
Neoklasycystyczny portal paryskiego Panteonu (kościół pod wezwaniem świętej Genowefy), 1758 -1789, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0 [fotograf: Dennis Jarvis]
Źródło: fotograf: Dennis Jarvis, Neoklasycystyczny portal paryskiego Panteonu (kościół pod wezwaniem świętej Genowefy), dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Panth%C3%A9on_door,_Paris_2014.jpg [dostęp 18.08.2014], licencja: CC BY-SA 2.0.
R1CSmDB7H0eth
Portal neogotycki kościoła Zmartwychwstania Pańskiego w Stroniu Śląskim, początek XX wieku, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: Jacek Halicki]
Źródło: fotograf: Jacek Halicki, Portal neogotycki kościoła Zmartwychwstania Pańskiego, Stroń Śląski, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:2015_Ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_Zmartwychwstania_Pa%C5%84skiego_w_Stroniu_%C5%9Al%C4%85skim_02.JPG [dostęp 23.06.2015], licencja: CC BY-SA 3.0.
R1UcZxDyQeOOt
Portal secesyjny – kamienica Pod Żabami w Bielsku‑Białej, 1903, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.5 [fotograf: JarekPT]
Źródło: fotograf: JarekPT, Portal secesyjny – kamienica Pod Żabami, Bielsko-Biała, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Zaby39.JPG [dostęp 20.01.2013], licencja: CC BY-SA 2.5.
RYNn1aedUD6Zc
Modernistyczny portal kamienicy dekorowany rzeźbami zoomorficznymi, projekt architektoniczny Zygmunta Gawlika, 1928‑29, Kraków, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Zetpe0202]
Źródło: fotograf: Zetpe0202, Zygmunt Gawlik, Modernistyczny portal kamienicy dekorowany rzeźbami zoomorficznymi, Kraków, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Portal,_Modern_architecture,_designed_by_architect_Zygmunt_Gawlik_1928-29,_17_Lea_street,_Krakow,_Poland.jpg [dostęp 7.08.2012], licencja: CC BY-SA 4.0.

Szczególną dekorację rzeźbiarską posiadają fasady gotyckie.

RDY6QqqM1Rxyx
„Zwiastowanie i nawiedzenie” jako przykład dekoracji fasady, I poł. XIII w., Katedra w Reims [czytaj: rąs], Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, [fotograf: Szeder László]
Źródło: Szeder László, „Zwiastowanie i nawiedzenie”, rzeźba, Katedra w Reims, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:FR-51-Reims6.JPG [dostęp 1.08.2022], licencja: CC BY-NC-SA 3.0.
50
RYiNmjCfqxPnU
Gargulce dekorujące katedrę Notre Dame [czytaj: notr dam] w Paryżu we Francji, XII w., online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Gargulce dekorujące katedrę Notre Dame, Paryż, Francja, licencja: CC BY 3.0.
50
RcXqX2zWV7D6N
Gargulce dekorujące katedrę Notre Dame [czytaj: notr dam] w Paryżu we Francji, XII w., online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Gargulce dekorujące katedrę Notre Dame, Paryż, Francja, licencja: CC BY 3.0.
R1RdA7Utjw1SP
Przeklęci i Wybrani w centralnym przęśle południowego portalu katedry w Chartres [czytaj: szartr] we Francji, XII w., wikimedia.org, domena publiczna [fotograf: Seudo]
Źródło: fotograf: Seudo, Przeklęci i Wybrani w centralnym przęśle południowego portalu katedry, Chartres, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chartres_-_south_portal_-_central_bay_-.jpg [dostęp 14.11.2016], domena publiczna.
R7kMbX4TR9Cd6
Rzeźba na frontonie budynku Sądu Najwyższego w Sacramento [czytaj: sakramento] w Kalifornii, nawiązująca stylem do starożytnych greckich świątyń ok. 1928 r., wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: Carptrash]
Źródło: fotograf: Carptrash, Rzeźba na frontonie budynku Sądu Najwyższego w Sacramento, Kalifornia, Stany Zjednoczone, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arch_Sculpt_-_CA_09.jpg [dostęp 31.01.2012], licencja: CC BY-SA 3.0.
RW1zmgyRrLVoM
Detal architektoniczny w stylu Art Deco [czytaj: art deko] dawnego sądu w São Paulo [czytaj: sao paulo], Brazylia, pinterest.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), [fotograf: Armando Lopez]
Źródło: fotograf: Armando Lopez, Detal architektoniczny w stylu Art Deco dawnego sądu, São Paulo, Brazylia, dostępny w internecie: https://ar.pinterest.com/pin/842947255236855608/ [dostęp 7.09.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
ROuLwPp8pi2Ox
Romański fryz z Katedry Świętych Piotra i Jerzego w Bambergu, 1. poł. XII w., Niemcy, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: Reinhard Kirchner]
Źródło: fotograf: Reinhard Kirchner, Romański fryz z Katedry Świętych Piotra i Jerzego, Bamberg, Niemcy, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bamberg-Dom-Friese.JPG [dostęp 21.08.2007], licencja: CC BY-SA 3.0.
R16KORKKp6grL
Gzyms w świątyni rzymskiej Maison Carré [czytaj: mezą kare], porządek koryncki, ok. IV‑II w. n.e., Nîmes [czytaj: nime], Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0 [fotograf: Ad Meskens]
Źródło: fotograf: Ad Meskens, Gzyms w świątyni rzymskiej Maison Carré, Nîmes, Francja, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nimes_maison_carr%C3%A9e.jpg [dostęp 12.03.2010], licencja: CC BY-SA 3.0.
R8td3zCBylgyL
Późnobarokowy gzyms gierowany z kościoła św. Anny w Krakowie, XVII w., wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0 [fotograf: Januszk57]
Źródło: fotograf: Januszk57, Późnobarokowy gzyms gierowany z kościoła św. Anny, Kraków, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Gierowanie_1_ko%C5%9Bci%C3%B3%C5%82_%C5%9Bw_Anny_Krak%C3%B3w.jpg [dostęp 4.01.2015], licencja: CC BY-SA 4.0.
RCIEUx6RkvE1l
Dekoracja rzeźbiarska gzymsu, Brama Riddervolds [czytaj: riderwols], Oslo, Norwegia, 1891, scandinaviastandard.com, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), [fotograf: Jeff Reuben]
Źródło: fotograf: Jeff Reuben, Dekoracja rzeźbiarska gzymsu, Brama Riddervolds, Oslo, Norwegia, dostępny w internecie: https://www.scandinaviastandard.com/find-these-hidden-architectural-gems-of-oslo/ [dostęp 28.11.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Rpw7dzAnGGzIG
Dekoracja rzeźbiarska fasady na budynku Corn Street Lloyds Bank [czytaj: korn strit lojds bank] w Bristolu w Wielkiej Brytanii z 1857 r., proj. William Bruce Gingell [czytaj: łiliam brus dżindżel], Thomas Royse Lysaght [czytaj: tomas rojs lajsot], a John Evan Thomas [czytaj: dżon iwan tomas] wyrzeźbił fryzy, artuk.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), [fotograf: Paul Francis]
Źródło: fotograf: Paul Francis, William Bruce Gingel, Thomas Royse Lysaght, John Evan Thomas, Dekoracja rzeźbiarska fasady na budynku Corn Street Lloyds Bank, Bristol, Wielka Brytania, dostępny w internecie: https://artuk.org/discover/artworks/figures-representing-aspects-of-banking-trade-and-industry-284131 [dostęp 7.09.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Rx70eE9cT32ZO
Dekoracja fryzu na budynku Wainwrighta [czytaj: łejnrajta], proj. Louis Sullivan [czytaj: luis suliwan], szkoła chicagowska, 1891, St. Louis [czytaj: sejnt luis], Stany Zjednoczone, wikimedia.org, domena publiczna [fotograf: Daderot]
Źródło: fotograf: Daderot, Louis Sullivan, Dekoracja fryzu na budynku Wainwrighta, St. Louis, Stany Zjednoczone, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Louis_Sullivan_-_cornice_detail_-_Wainwright_Building,_Seventh_%2B_Chestnut_Streets,_Saint_Louis,_St._Louis_City_County,_MO.jpg [dostęp 14.03.2006], domena publiczna.

Ze względu na przeznaczenie wyróżnia się rzeźbę wotywną, kultową, portretową, pomnikową, ogrodową, plenerową. Mogą one przybierać różne formy - oprócz posągu, rzeźby indywidualnej lub grupowej postaci czy popiersia są to także fontanny lub kolumny.

R1IpWStOlSEgd
Gian Lorenzo Bernini [czytaj: dżian lorenco bernini], „Fontanna Trytona” - przykład rzeźby samodzielnej, trawertyn, 1643 r., Rzymski plac – Piazza Barberini [czytaj: piacca barberini], Rzym, Włochy, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Gian Lorenzo Bernini, „Fontanna Trytona”, rzeźba, trawertyn, Piazza Barberini, Rzym, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Fontana_del_Tritone,Rome.jpg?uselang=it [dostęp 31.08.2022], licencja: CC BY-SA 4.0.
Rsyu1cYLar0yK
„Atena Partenos" („Atena Warwakion") jako przykład antycznej rzeźby kultowej, marmur, ok, 200 – 250 p.n.e., rzymska kopia z 438 r., Narodowe Muzeum Archeologiczne, Ateny, Grecja, wikimedia.org, CC BY 2.5, [fotograf: Marsyas]
Źródło: Marsyas, „Atena Partenos" („Atena Warwakion"), rzeźba, marmur, Narodowe Muzeum Archeologiczne, Ateny, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:NAMA_Ath%C3%A9na_Varvakeion.jpg [dostęp 1.08.2022], licencja: CC BY 2.5.
R1S95Q9OSDC8m
Rzeźba związana ze średniowiecznym kultem maryjnym, „Pieta z Lubiąża”, drewno lipowe, polichromowane, ok, 1370 r., Muzeum Narodowe, Warszawa, wikimedia.org, CC BY 3.0
Źródło: „Pieta z Lubiąża”, rzeźba, drewno lipowe, polichromowane, Muzeum Narodowe, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pieta_z_Lubiaza.jpg [dostęp 1.08.2022], licencja: CC BY 3.0.

Rzeźba nagrobkowa

R1LoONLo4M9SY
Nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego, czerwony wapień, biały piaskowiec, ok. 1370 r., Katedra na Wawelu, Kraków, wikimedia.org, CC BY 2.5
Źródło: Nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego, rzeźba, czerwony wapień, biały piaskowiec,, Katedra na Wawelu, Kraków, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Krakow_nagrobek_Kazimierza_W.jpg [dostęp 1.08.2022], licencja: CC BY 2.5.
RtqOzGdqCcdRS
Bartolomeo Berrecci, „Nagrobek Zygmunta I Starego”, marmur węgierski, 1529 - 1531 r., Kaplica Zygmuntowska, Wawel, Kraków, karnet.krakowculture.pl, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: Bartolomeo Berrecci, „Nagrobek Zygmunta I Starego”, rzeźba, marmur węgierski, Kaplica Zygmuntowska, Wawel, Kraków, dostępny w internecie: http://karnet.krakowculture.pl/4-krakow-katedra-na-wawelu [dostęp 1.08.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1CmypOruBqTx
Gian Lorenzo Bernini [czytaj: dżian lorenco bernini], „Nagrobek Urbana VIII Barberini”, marmur, brąz, złoto, 1628 – 1647 r., Bazylika św. Piotra, Watykan, Rzym, Włochy, pinimg.com, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Źródło: Gian Lorenzo Bernini, „Nagrobek Urbana VIII Barberini, rzeźba, marmur, brąz, złoto, Bazylika św. Piotra, Watykan, dostępny w internecie: https://i.pinimg.com/originals/1f/4f/2b/1f4f2b066bdaed0cae5ae82ae261d1aa.png [dostęp 1.08.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RWVu3zhag5p79
Dekoracja fasady Muzeum Sztuki Ateneum w Helsinkach w Finlandii z popiersiami Fidiasza, Rafaela i Bramantego, wikimedia.org, domena publiczna [fotograf: Jouni Vaahtera]
Źródło: fotograf: Jouni Vaahtera, Dekoracja fasady Muzeum Sztuki Ateneum, Helsinki, Finlandia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Ateneum_Busts.jpg [dostęp 23.12.2009], domena publiczna.
R1PSybsgbSl1j
Parkowa rzeźba – popiersie Fryderyka Chopina [czytaj: szopena] w Żelazowej Woli, 1968 autor: Stanisław Sikora, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0 [fotograf: Michael Labowicz]
Źródło: fotograf: Michael Labowicz, Stanisław Sikora, Parkowa rzeźba – popiersie Fryderyka Chopina, Żelazowa Wola, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Chopin_-_sculpture_in_Zelazowa_Wola,_Poland.jpg [dostęp 5.11.2010], licencja: CC BY-SA 2.0.

Pomniki

Pomnik to w sztuce dzieło mające upamiętniać (funkcja komemoratywna) osobę, wydarzenie lub ideę. Może przybierać różne formy i być wykonany z różnych materiałów.

Rodzaje pomników:

Figuratywne – przedstawiają postaci ludzkie, zwierzęce lub mitologiczne.
R182T8erFIoN8
Bazyli Wojtowicz, Czesław Woźniak, „Pomnik Adama Mickiewicza”, 1957 - 1960 r., Poznań, wikimedia.org, CC BY 3.0, [fotograf: Radomił Binek]
Źródło: Bazyli Wojtowicz, Czesław Woźniak, „Pomnik Adama Mickiewicza”, fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pomnik_Adama_Mickiewicza_Pozna%C5%84.jpg [dostęp 28.04.2023], licencja: CC BY-SA 3.0.
Alegoryczne – przedstawiają idee lub wartości, które mają być upamiętnione, często za pomocą symboli.
ROTwcTAjW9CL0
Louis‑Simon Boizot [czytaj: luji simon bojzo], Statua bogini Wiktorii upamiętniająca zwycięstwa Napoleona, 1808 r., Muzeum Carnavalet [czytaj: karnawale], Paryż, Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, [fotograf: Octave H.]
Źródło: Louis-Simon Boizot, Statua bogini Wiktorii upamiętniająca zwycięstwa Napoleona, rzeźba, Muzeum Carnavalet, Paryż, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Limmortalite_louis_boizot_1.jpg [dostęp 28.04.2023], licencja: CC BY-SA 3.0.
Abstrakcyjne – pomniki, które nie przedstawiają konkretnych postaci, ale skupiają się na formie i kształcie
RRMH8Qtquvo1l
Gustaw Zemła, Wojciech Zabłocki, „Pomnik Powstańców Śląskich”, 1967 r., Katowice, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, [fotograf: Jan Mehlich]
Źródło: Jan Mehlich, Wojciech Zabłocki, Gustaw Zemła, „Pomnik Powstańców Śląskich”, fotografia, rzeźba, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Katowice_-_Pomnik_Powsta%C5%84c%C3%B3w_%C5%9Al%C4%85skich.jpg [dostęp 28.04.2023], licencja: CC BY-SA 3.0.
Kolumny i obeliski – pomniki, które składają się z pionowej, wzniesionej części, często zakończonej jakimś symbolem
RNl2VGo6ZjXgz
Augustyn Locci [czytaj: loczi], Constantino Tencalla [czytaj: konstantino tenkala], „Kolumna Zygmunta III Wazy”, 1643 - 1644 r., odbudowany po wojnie w 1949 r., Warszawa, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0, [fotograf: Adrian Grycuk]
Źródło: Augustyn Locci, Constantino Tencalla, „Kolumna Zygmunta III Wazy”, fotografia, kolumna, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kolumna_Zygmunta_III_Wazy_2020.jpg [dostęp 28.04.2023], licencja: CC BY-SA 3.0.
RVs42GcywyeuC
Obelisk ze świątyni w Luksorze (Egipt), ok. 1290 r. p.n.e., ustawiony na Placu Zgody w Paryżu w 1836 r., Francja, wikimedia.org, CC BY‑SA 2.0, [fotograf: Dennis Jarvis]
Źródło: Dennis Jarvis, Obelisk ze świątyni w Luksorze (Egipt), fotografia, obelisk, Plac Zgody, Paryż, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Luxor_Obelisk,_Place_de_la_Concorde,_Paris_2014.jpg [dostęp 28.04.2023], licencja: CC BY-SA 2.0.
Fontanny – pomniki, które składają się z rzeźb i strumieni wody, często związane z historią lub kulturą miejsca
RPWVWpccTpFyP
Reinhold Begas [czytaj: rajnhold bigas], Fontanna Neptuna, 1891 - 1893 r., Berlin, Niemcy, wikimedia.org, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu), [fotograf: Alexander Savin]
Źródło: Reinhold Begas, Alexander Savin, Fontanna Neptuna, fotografia, rzeźba, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Neptunbrunnen_B-Mitte_06-2017.jpg [dostęp 28.04.2023], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
Pomniki konne – przedstawiają postacie ludzkie, zwykle wojowników lub bohaterów na koniu

Zapoznaj się z tekstem Adama Spodaryka pod tytułem „Kto zasługiwał na portret konny?”, który przybliży ci tematykę pomników konnych.

R1HViG7QHseYJ
Adam Spodaryk, „Kto zasługiwał na portrety konne?” Portret konny od początku swojego pojawienia się miał przede wszystkim podkreślać walory militarne przedstawionego i był zarezerwowany dla zwycięskich wodzów. Już Aleksander Wielki ukazywany był jako jeździec, a na jego wzór posągi konne stawiali sobie władcy hellenistyczni. Taką formę upamiętnienia od Greków przejęli Rzymianie, a stworzony przez nich pomnik cesarza Marka Aureliusza stał się wzorem dla wszystkich średniowiecznych i renesansowych wizerunków konnego zwycięzcy. Warto dodać, że posąg ten – mimo wykonania z cennego brązu – uchował się dzięki temu, że długo uchodził nie za wizerunek pogańskiego imperatora‑filozofa, lecz za portret Konstantyna Wielkiego, uważanego za chrześcijanina.

Odrodzenie monumentalnego posągu konnego przyniósł renesans (powstały wtedy słynne pomniki takie jak np. Gattamelaty w Padwie i Bartolomeo Colleoniego w Wenecji), ale jego rozkwit nastąpił od XVI do XVIII wieku. Oprócz bardzo kosztownych monumentalnych pomników z brązu, pojawiły się niewielkie posążki, malowane obrazy i ryciny, których znaczenie propagandowe jako pierwszego środka masowego przekazu jest nie do przecenienia. W tym też czasie zaczęły się pojawiać konne wizerunki członków monarszych rodzin. Również królowie polscy fundowali sobie portrety konne. Na władcach wzorowali się magnaci, a najczęściej – co zrozumiałe – zwycięscy hetmanowie. Nie zawsze jednak konny wizerunek tworzono na cześć wojennego triumfatora. Bywało i tak, że konny wizerunek był efektem megalomanii fundatora. Hieronim Florian Radziwiłł – okrutnik i głupiec, którego jedynym militarnym sukcesem było krwawe stłumienie rewolty chłopskiej – zamierzał wystawić sobie konny pomnik na specjalnie do tego celu przebudowanym rynku w Białej Podlaskiej. Projekt zakładał imponującą realizację, ale i ambicje Radziwiłła nie były byle jakie – żywił on przekonanie, że zostanie królem, a pewność zawdzięczał wróżbie cyganki…

Odbiorcami przynależnego elicie portretu konnego były szerokie masy szlacheckie. Nawet średnio zamożny szlachcic, choć w świetle prawa równy magnatom, nie mógł pozwolić sobie na choćby najtańszy i najskromniejszy wizerunek konny swojej osoby. Fundacja takiego portretu uznana by była za śmieszną próbę porównania się z senatorami i hetmanami. (…).
Adam Spodaryk, Kto zasługiwał na portret konny?, dostępny w Internecie: muzea.malopolska.pl, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Adam Spodaryk, Kto zasługiwał na portret konny?, dostępny w internecie: http://muzea.malopolska.pl/czy-wiesz-ze/-/a/kto-zaslugiwal-na-portret-konny-?view=full [dostęp 6.10.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R1BWPiocDVbcj
„Posąg konny Marka Aureliusza”, brąz, złoto, 161‑180 r. n.e., Muzeum Kapitolińskie, Rzym, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna, [fotograf: Ludwig Schneider]
Źródło: Ludwig Schneider, „Posąg konny Marka Aureliusza”, 161, rzeźba, brąz, złoto, Muzeum Kapitolińskie, Rzym, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Marcus_Aurelius_statue.01.JPG [dostęp 1.09.2022], domena publiczna.
R11STbIu80Sav
Jeździec bamberski, piaskowiec, ok. 1230 r., Katedra Świętych Piotra i Jerzego, Bamberg, Niemcy, wikimedia.org, domena publiczna, [fotograf: Berthold Werner]
Źródło: Berthold Werner, Jeździec bamberski, rzeźba, piaskowiec, Katedra Świętych Piotra i Jerzego, Bamberg, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Bamberger_Reiter_BW_2.JPG [dostęp 2.09.2022], domena publiczna.
RfAWVphuC0GIp
Donatello, „Pomnik konny Gattamelaty”, brąz, 1447 – 1453 r., Piazza del Santo [czytaj: biacca del santo], Padwa, Włochy, thinglink.com, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Donatello, „Pomnik konny Gattamelaty, rzeźba, brąz, Piazza del Santo, Padwa, dostępny w internecie: https://www.thinglink.com/scene/855793112251891712 [dostęp 2.09.2022], Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
R16n5JxHc0Ya2
Andrea del Verrocchio [czytaj: andrea del weroczczio], „Pomnik konny Bartolommea Colleoniego” [czytaj: bartolomea koloniego], brąz, 1488 r. (odlew całości 1496 r.), Padwa, Włochy, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Andrea del Verrocchio, „Pomnik konny Bartolommea Colleoniego, 1488, rzeźba, brąz, Padwa, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Szczecin_pomnik_Colleoniego.jpg [dostęp 2.09.2022], domena publiczna.
RWYyxVnXPUPGa
Gian Lorenzo Bernini [czytaj: dżian lorenco bernini], „Pomnik konny Ludwika XIV”, rzeźba, marmur, 1667‑1684 r., Wersal, Francja, wikimedia.org, CC BY 3.0
Źródło: Gian Lorenzo Bernini, „Pomnik konny Ludwika XIV”, 1667, rzeźba, marmur, Wersal, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Louis_XIV_sous_les_traits_de_Marcus_Curtius,_Le_Bernin,_modifi%C3%A9e_par_Girardon_-_DSC_0856.JPG?uselang=it [dostęp 2.09.2022], licencja: CC BY 3.0.
RWbE9xw7BRYgw
Bertel Thorvaldsen [czytaj: bertel torwaldsen], „Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego”, brąz, 1832 r, Warszawa, Polska, wikimedia.org, domena publiczna
Źródło: Bertel Thorvaldsen, „Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego”, 1832, rzeźba, brąz, Warszawa, Polska, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Thorwaldsen_J%C3%B3zef_Poniatowski_Warsaw_01.jpg [dostęp 1.09.2022], domena publiczna.
Inne przykłady pomników upamiętniających osoby lub wydarzenia
R3SQtEYYtLSS7
Bertel Thorvaldsen [czytaj: bertel torwaldsen], „Pomnik Mikołaja Kopernika”, brąz, 1827 - 1830 r., Warszawa, Polska, wikimedia.org, CC BY‑SA 3.0
Źródło: Bertel Thorvaldsen, „Pomnik Mikołaja Kopernika”, rzeźba, brąz, Warszawa, Polska, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pomnik_Miko%C5%82aja_Kopernika_w_Warszawie_2017.jpg [dostęp 1.09.2022], licencja: CC BY-SA 3.0.
RFrseoAvax5Ks
Wacław Szymanowski, „Pomnik Fryderyka Chopina [czytaj: szopena] w Łazienkach”, brąz, 1908 r., Łazienki Królewskie, Warszawa, Polska, wikimedia.org, CC BY‑SA 4.0
Źródło: Wacław Szymanowski, „Pomnik Fryderyka Chopina w Łazienkach”, 1908, rzeźba, brąz, Łazienki Królewskie, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pomnik_Chopina_w_Warszawie.jpg [dostęp 2.09.2022], licencja: CC BY-SA 4.0.
RKjjI4sd0TwGK
Xawery [czytaj: ksawery] Dunikowski, „Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko‑Mazurskiej”, pomnik, kamień, 1949‑1953 r., Plac Xawerego Dunikowskiego, Olsztyn, Polska, wikimedia.org, CC BY 3.0
Źródło: Xawery Dunikowski, „Pomnik Wyzwolenia Ziemi Warmińsko-Mazurskiej”, 1949, rzeźba, Plac Xawerego Dunikowskiego, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Szubienice_Olsztyn_001.JPG [dostęp 2.09.2022], licencja: CC BY 3.0.

Rzezba_polska_prezentacja

Rzeźba polska – prezentacja

Prezentacja zawiera animacje, ukazujące wymienione dzieła w postaci cyfrowych modeli 3D oraz składające się z ilustracji oryginalnych rzeźb.

Animacje z modelami 3D

  • Bertel Thorvaldsen [czytaj: bertel torwaldsen]- „Pomnik Mikołaja Kopernika”

  • Xawery [czytaj: ksawery] Dunikowski - „Tchnienie”

  • Wacław Szymanowski - „Pomnik Fryderyka Chopina w Łazienkach”

  • Tadeusz Kantor - Ławka z „Umarłej klasy”

  • Tadeusz Kantor - „Portret matki”

  • Władysław Hasior - „Żelazne organy”

  • Władysław Hasior - „Golgota III”

  • Władysław Hasior - „Czarny krajobraz I - Dzieciom Zamojszczyzny”

  • Władysław Hasior - „Wyszywanie charakteru”

  • Władysław Hasior - „Ofelia”

  • Alina Szapocznikow - „Trudny wiek”

  • Magdalena Abakanowicz - „Plecy”

  • Magdalena Abakanowicz - „Postacie siedzące”

Animacje z ilustracjami oryginalnych rzeźb

  • Kolumna cnót w Strzelnie

  • Kolumna przywar w Strzelnie

  • Madonna z Wrocławia

  • Pieta z Lubiąża

  • Madonna z Krużlowej

  • Bertel Thorvaldsen [czytaj: bertel torwaldsen]- „Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego”

  • Xawery [czytaj: ksawery] Dunikowski - „Kobiety brzemienne”

  • Wacław Szymanowski - „Pochód na Wawel”

  • Konstanty Laszczka - „Zrozpaczona”

  • Bolesław Biegas - „Przeczucie”

  • Katarzyna Kozyra - „Piramida zwierząt”

  • Tadeusz Kantor - „Trzymam obraz, na którym jestem namalowany jak trzymam obraz”

  • Alina Szapocznikow - „Portret wielokrotny”

  • Magdalena Abakanowicz - „Tłum”

P1768EiNk
Rz50fb09uJTRK
Rzeźba Polska- prezentacja multimedialna, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Rzeźba Polska- prezentacja multimedialna, ilustracja, licencja: CC BY 3.0.
Transkrypcjablackwhite
PRiA4AAS3

Kolumna cnót w Strzelnie

R1H1fZ3Jy5m5e
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Kolumna cnót w Strzelnie.
Transkrypcjablackwhite
PRdUynjVp

Kolumna przywar w Strzelnie

R107COvsMg4Wv
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Kolumna przywar w Strzelnie.
Transkrypcjablackwhite
P12MUPxMl

Madonna z Wrocławia

R1FTXiokSg17j
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Madonna z Wrocławia.
Transkrypcjablackwhite
P42MsUUsN

Pieta z Lubiąża

RM0qZ0XulwRSm
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Pieta z Lubiąża.
Transkrypcjablackwhite
PRvy2ZLOw

Madonna z Krużlowej

R1XvoS0Bx6OjB
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Madonna z Krużlowej.
Transkrypcjablackwhite
PqgXCQxli

Pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego

R13YQ03cDwR3b
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Bertel Thorvaldsen, Pomnik Księcia Józefa Poniatowskiego.
Transkrypcjablackwhite
PrxpG7Y62

Pomnik Mikołaja Kopernika

R1G2V5fe7F1vw
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Bertel Thorvaldsen, Pomnik Mikołaja Kopernika.
Transkrypcjablackwhite
PLNbPmpU4

Kobiety Brzemienne

RP5jmHSPnzHeB
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Xawery Dunikowski, Kobiety brzemienne.
Transkrypcjablackwhite
PCZ6pcKil

Tchnienie

R1Z70glSBbVOh
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Xawery Dunikowski, Tchnienie.
Transkrypcjablackwhite
P6ngAFlNM

Pochód na Wawel

R15hQUxyD8K0s
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Wacław Szymanowski, Pochód na Wawel.
Transkrypcjablackwhite
PRJYepg8P

Pomnik Fryderyka Chopina w Łazienkach

R1Icy3EMgTnl7
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Wacław Szymanowski, Pomnik Fryderyka Chopina w Łazienkach.
Transkrypcjablackwhite
PA0V7EZci

Zrozpaczona

RwuXCUmBEpTl7
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Konstanty Laszczka, Zrozpaczona.
Transkrypcjablackwhite
P1CvoAGAh

Przeczucie

RX5cbPowAB1T5
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Bolesław Biegas, Przeczucie.
Transkrypcjablackwhite
PrAJNf092

Piramida Zwierząt

RUK59bdJo7b60
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Katarzyna Kozyra, Piramida zwierząt.
Transkrypcjablackwhite
PuCdzqp3c

Trzymam obraz, na którym jestem namalowany jak trzymam obraz

R1ZYCSeRRqIiR
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Tadeusz Kantor, Trzymam obraz, na którym jestem namalowany jak trzymam obraz.
Transkrypcjablackwhite
PL2IVvyxI

Ławka z umarłej klasy

RD0JI4Zsio9vv
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Tadeusz Kantor, Ławka z umarłej klasy.
Transkrypcjablackwhite
P1D4mmQph

Portret matki

RlGUki6VoCS8R
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Tadeusz Kantor, Portret Matki.
Transkrypcjablackwhite
P1CCUbMZT

Żelazne organy

R1Qv4QBctrrPd
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Władysław Hasior, Żelazne organy.
Transkrypcjablackwhite
PlevDpzsR

Golgota III

R1L83kZhl5LoY
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Władysław Hasior, Golgota III.
Transkrypcjablackwhite
P6V6bLLrq

Czarny krajobraz I - Dzieciom Zamojszczyzny

RornIYhDVmlYZ
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Władysław Hasior, Czarny krajobraz I- Dzieciom Zamojszczyzny.
Transkrypcjablackwhite
PlA1iGSBn

Wyszywanie charakteru

RkbyuRR6Yh3Km
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Władysław Hasior, Wyszywanie charakteru.
Transkrypcjablackwhite
Pa9qC1wg5

Ofelia

R1a8RK184sQ2h
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Władysław Hasior, Ofelia.
Transkrypcjablackwhite
PehUBLFuF

Portret wielkorotny

RRuwjvcQu3QZL
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Alina Szapocznikow, Portret Wielokrotny.
Transkrypcjablackwhite
Pl0sC3vOW

Trudny wiek

R7Af1MCIqSEUB
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Alina Szapocznikow, Trudny wiek.
Transkrypcjablackwhite
PAFjtIvAh

Tłum

RyGhj4rJhGRfF
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Magdalena Abakanowicz, Tłum.
Transkrypcjablackwhite
P19zM8DM1

Plecy

Rm4moZCnd7ctX
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Magdalena Abakanowicz, Plecy.
Transkrypcjablackwhite
PKTaiaHdC

Postacie Siedzące

R1B13dyc6l823
Materiał filmowy do lekcji zatytułowany: Magdalena Abakanowicz, Postacie siedzące.
Transkrypcjablackwhite
Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 2

Odpowiedz, czym różnią się dekoracje romańskiej kolumny od rzeźby gotyckiej? Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R6NexI2wMXVfx
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 3

Na podstawie współczesnej rzeźby Katarzyny Kozyry wskaż różnicę pomiędzy tradycyjną rzeźbą a instalacją artystki. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RSjxyOIwcfs81
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 4

Wskaż, jakie formalne cechy wyróżniają dzieła Xawerego Dunikowskiego [czytaj: ksawerego dunikowskiego]? Swoją odpowiedź zapisz poniżej. 

RHHYyxr65yMNt
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Rzezba_polska_gra_edukacyjna

Alternatywa gry edukacyjnej „Rzeźba na świecie”.

Rzeźba na świecie364580Brawo! Udało Ci się zaliczyć test!Niestety, nie udało się. Spróbuj jeszcze raz!
Test

Rzeźba na świecie

Liczba pytań:
36
Limit czasu:
45 min
Twój ostatni wynik:
-

Rzeźba na świecie - gra edukacyjna

RJt3zGL93QOhI
Rzeźby na świecie - gra edukacyjna, online‑skills, CC BY 3.0
Rzeźby na świecie - gra edukacyjna, online‑skills, CC BY 3.0
Źródło: online-skills, Rzeźby na świecie - gra edukacyjna, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 5

W Muzeum Narodowym w Warszawie znajdują się rzeźby: Madonna z Wrocławia nieznanego autora oraz Kobiety brzemienne Xawerego Dunikowskiego [czytaj: ksawerego dunikowskiego]. Wymień formalne różnice pomiędzy tymi rzeźbami. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

Ros8dhApnAZOL
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 6

Wymień trzy przykłady rzeźb usytuowanych w przestrzeni miejskiej. Podaj tytuły rzeźb, autorów, miasta w których się znajdują. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

R1bkOj695WM27
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Polecenie 7

Podaj nazwy czterech wybranych polskich muzeów. Swoją odpowiedź zapisz poniżej.

RqEsYZehwMv9E
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Cwiczenia

Ćwiczenia

R1AnejNVsjNx1
Ćwiczenie 1
Odpowiedz na pytanie. W której epoce doszło do odrodzenia „monumentalnego” pomnika konnego? Możliwe odpowiedzi: 1. W renesansie, 2. W baroku, 3. W klasycyzmie
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RefYG8Jtf2cgP1
Ćwiczenie 2
Wskaż, do jakiego stylu zalicza się „Madonna” z Wrocławia. Możliwe odpowiedzi: 1. Styl międzynarodowy, 2. Styl polski, 3. Styl włoski
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 2
RekmmBpBmHixt
Z poniższych rzeźb wskaż te, które są pomnikami.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
RKOBGt67OGKTm1
Ćwiczenie 3
Uzupełnij informacje na temat dzieła „Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego”. „Pomnik księcia Józefa Poniatowskiego” powstawał w latach 1829 - Tu uzupełnij. Autorem pomnika jest duński rzeźbiarz Tu uzupełnij. Pomnik stoi przy ulicy Krakowskie Przedmieście przy Pałacu Prezydenckim w Tu uzupełnij.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1TkGcIrTvnH2
Ćwiczenie 3
Określ, komu poświęcone są poniższe nagrobki. Połącz ilustrację z osobą.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Re1xGqTgVJCj32
Ćwiczenie 4
Wskaż, które z wymienionych nagrobków można odnaleźć na Wawelu w Krakowie. Możliwe odpowiedzi: 1. Nagrobek króla Kazimierza III Wielkiego, 2. Nagrobek Zygmunta I Starego, 3. Nagrobek Urbana VIII
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 4
R1A82pyIa7UdF
Rozpoznaj rodzaje pomników
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
Rh2saGm3brean1
Ćwiczenie 5
Wskaż autora instalacji „Piramida zwierząt”. Możliwe odpowiedzi: 1. Katarzyna Kozyra, 2. Magdalena Abakanowicz, 3. Alina Szapocznikow, 4. Władysław Hasior, 5. Tadeusz Kantor
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 5
RZuB9ndQtyWKU
Ilustracja do ćwiczenia numer 5 Ilustracja przedstawia „Piramidę zwierząt”, której autorem jest Katarzyna Kozyra. Podzielona jest na 20 fragmentów, które są ułożone w losowej kolejności. Po ułożeniu przedstawia jasnobrązowego konia z jasną grzywą i wąską, białą plamą na głowie. Na jego grzbiecie stoi biało-beżowy pies bez ogona. Na nim stoi biało-beżowy kot z uniesionym do góry ogonem. Natomiast na grzbiecie kota stoi biało-brązowy kogut. Ma łukowato wygięte pióra w ogonie i czerwony grzebień. Za zwierzętami znajduje się biały prostopadłościan, na którym stoi mały, czarny telewizor. Koń stoi na jasnobrązowym parkiecie, na tle białej ściany z białymi drzwiami.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1R49FFGhYaPk
imię i nazwisko twórcy dzieła: Tu uzupełnij rodzaj rzeźby: Tu uzupełnij
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1Jms9Knb7GPc1
Ćwiczenie 6
Odpowiedz na pytanie. Na jakiej rzeźbie wzorowany jest „Pomnik konny Józefa Poniatowskiego”? Możliwe odpowiedzi: 1. „Pomnik konny Marka Aureliusza”, 2. „Pomnik konny Gattamelaty”, 3. „Pomnik konny Bartolommea Colleoniego”, 4. „Pomnik konny Ludwika XIV”
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
3
Ćwiczenie 6

Opisz poniższą rzeźbę, uwzględnij także jej rodzaj i styl, który reprezentuje.

RuVbe3PKKH4vl
Ilustracja do ćwiczenia nr 6, pinterest.com, materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu)
Źródło: Ilustracja do ćwiczenia nr 6, fotografia, Materiał wykorzystany na podstawie art. 29 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych (prawo cytatu).
RiHGHIji2mTYa
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R19kqFmJDq5f41
Ćwiczenie 7
Połącz elementy architektoniczne z opisami, które ich dotyczą. Cokół Możliwe odpowiedzi: 1. poziomy pas dekoracyjny stosowany w architekturze (fryzy płaskorzeźbione, ceramiczne, malowane) i sztukach plastycznych (w malarstwie, grafice, rzemiośle artystycznym)., 2. elewacja budynku, w której przeważnie znajduje się główne wejście, odróżniająca się od pozostałych bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracją., 3. najniższa, naziemna część struktury architektonicznej, zarówno w większej (budynek), jak i mniejszej skali (ołtarz, nagrobek), także fragment poszczególnych nośnych elementów architektonicznych. Fasada Możliwe odpowiedzi: 1. poziomy pas dekoracyjny stosowany w architekturze (fryzy płaskorzeźbione, ceramiczne, malowane) i sztukach plastycznych (w malarstwie, grafice, rzemiośle artystycznym)., 2. elewacja budynku, w której przeważnie znajduje się główne wejście, odróżniająca się od pozostałych bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracją., 3. najniższa, naziemna część struktury architektonicznej, zarówno w większej (budynek), jak i mniejszej skali (ołtarz, nagrobek), także fragment poszczególnych nośnych elementów architektonicznych. Fryz Możliwe odpowiedzi: 1. poziomy pas dekoracyjny stosowany w architekturze (fryzy płaskorzeźbione, ceramiczne, malowane) i sztukach plastycznych (w malarstwie, grafice, rzemiośle artystycznym)., 2. elewacja budynku, w której przeważnie znajduje się główne wejście, odróżniająca się od pozostałych bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracją., 3. najniższa, naziemna część struktury architektonicznej, zarówno w większej (budynek), jak i mniejszej skali (ołtarz, nagrobek), także fragment poszczególnych nośnych elementów architektonicznych.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
2
Ćwiczenie 7

Uzupełnij informacje o dziele.

RV3D1cWn1lxVy
Ilustracja do ćwiczenia nr 7, wikimedia.org, CC BY 3.0; [fotograf: Ricardo André Frantz]
Źródło: Ricardo André Frantz, Ilustracja do ćwiczenia nr 7, fotografia, dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Floren%C3%A7a_-_Port%C3%B5es_do_Para%C3%ADso_(146).jpg [dostęp 31.08.2022], licencja: CC BY 3.0.
R152024jOr4EN
Nazwa w języku polskim: Tu uzupełnij Nazwa w języku włoskim: Tu uzupełnij Nazwa kościoła, w którym znajduje się zabytek: Tu uzupełnij
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1bADlBVFS8uD2
Ćwiczenie 8
Uzupełnij tekst wskazanymi wyrazami. Portret konny od początku swojego pojawienia się miał przede wszystkim podkreślać walory militarne przedstawionego i był zarezerwowany dla zwycięskich wodzów. Już 1. Konstantyna Wielkiego, 2. Teodozjusza Wielkiego, 3. Filip II Macedoński, 4. Aleksander Wielki, 5. Greków, 6. Marka Aureliusza, 7. Dariusz I Wielki, 8. Egipcjan, 9. Trajana, 10. Persów, 11. hellenistyczni ukazywany był jako jeździec, a na jego wzór posągi konne stawiali sobie władcy 1. Konstantyna Wielkiego, 2. Teodozjusza Wielkiego, 3. Filip II Macedoński, 4. Aleksander Wielki, 5. Greków, 6. Marka Aureliusza, 7. Dariusz I Wielki, 8. Egipcjan, 9. Trajana, 10. Persów, 11. hellenistyczni. Taką formę upamiętnienia od 1. Konstantyna Wielkiego, 2. Teodozjusza Wielkiego, 3. Filip II Macedoński, 4. Aleksander Wielki, 5. Greków, 6. Marka Aureliusza, 7. Dariusz I Wielki, 8. Egipcjan, 9. Trajana, 10. Persów, 11. hellenistyczni przejęli Rzymianie, a stworzony przez nich pomnik cesarza 1. Konstantyna Wielkiego, 2. Teodozjusza Wielkiego, 3. Filip II Macedoński, 4. Aleksander Wielki, 5. Greków, 6. Marka Aureliusza, 7. Dariusz I Wielki, 8. Egipcjan, 9. Trajana, 10. Persów, 11. hellenistyczni stał się wzorem dla wszystkich średniowiecznych i renesansowych wizerunków konnego zwycięzcy. Warto dodać, że posąg ten – mimo wykonania z cennego brązu – uchował się dzięki temu, że długo uchodził nie za wizerunek pogańskiego imperatora‑filozofa, lecz za portret 1. Konstantyna Wielkiego, 2. Teodozjusza Wielkiego, 3. Filip II Macedoński, 4. Aleksander Wielki, 5. Greków, 6. Marka Aureliusza, 7. Dariusz I Wielki, 8. Egipcjan, 9. Trajana, 10. Persów, 11. hellenistyczni, uważanego za chrześcijanina.
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
1
Ćwiczenie 8

Porównaj rzeźby pod względem ich kompozycji. Zamieść także wnioski z porównania.

RQdjq6zTosb4N
(Uzupełnij). (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.
R1HY5PhCleGZI
Wnioski: (Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Slownik_pojec

Słownik pojęć

Atlant
Atlant

(gigant, telamon), posąg mężczyzny w postawie stojącej (rzadziej siedzącej lub klęczącej), służący za podporę zamiast kolumny, filara lub pilastra, wspierający głową, barkami albo rękami belkowanie, sufit, balkon czy inny element architektury (gr. Atlas Atlantos - w mit. gr.: tytan dźwigający z rozkazu Zeusa na barkach sklepienie niebios).

Cokół
Cokół

najniższa, naziemna część struktury architektonicznej, zarówno w większej (budynek), jak i mniejszej skali (ołtarz, nagrobek), także fragment poszczególnych nośnych elementów architektonicznych (kolumna, filar).

Fasada
Fasada

elewacja budynku, w której przeważnie znajduje się główne wejście, odróżniająca się od pozostałych bogatszą kompozycją architektoniczną i dekoracją.

Fryz
Fryz

poziomy pas dekoracyjny stosowany w architekturze (fryzy płaskorzeźbione, ceramiczne, malowane) i sztukach plastycznych (w malarstwie, grafice, rzemiośle artystycznym).

Gargulec
Gargulec

(rzygacz, pluwacz) - ozdobne zakończenie rynny dachowej, z którego woda deszczowa swobodnie spada daleko od lica muru. Szczególnie ozdobne formy gargulca (fantastyczne zwierzęta, ptaki, demony, potwory, postacie ludzkie) wytworzyła gotycka architektura francuska, za której przykładem rozpowszechniły się w całej Europie, stosowane zarówno w budowlach sakralnych, jak i świeckich.

Gzyms
Gzyms

architektoniczny element w formie poziomego (zwykle profilowanego) występującego przed lico muru pasa pojedynczego lub złożonego, o krawędziach przebiegających w płaszczyźnie równoległej do ściany; wykonywany z kamienia, cegły, terakoty, drewna, metalu, tynku na podłożu ceglanym, drewnianym lub żelaznym, wreszcie z betonu lub żelbetu. Gzyms może pełnić funkcje praktyczne (ochrona ściany przed ściekającą wodą opadową), jak i dekoracyjne.

Kariatyda
Kariatyda

posąg kobiecy stanowiący podporę architektoniczną, dźwigający na głowie element architektury (belkowanie, balkon itp.). W starożytności stosowane głównie w porządku jońskim. (gr. karyatis -atidos karyjska dziewczyna).

Portal
Portal

ozdobne obramienie otworu wejściowego, składające się z elementów architektonicznych oraz rzeźbiarskich.

Relief
Relief

kompozycja rzeźbiarska wykonana na płycie kamiennej, drewnianej lub metalowej z pozostawieniem w niej tła; przeznaczona do oglądania wyłącznie od frontu; uzyskana techniką rzeźbienia, kucia, odlewania itp. W zależności od stopnia wypukłości relief dzieli się na płaski — gdy kompozycja występuje niezbyt mocno przed płaszczyznę tła (relief, płaskorzeźba), wypukły — gdy kompozycja występuje bardzo wydatnie przed płaszczyznę tła (relief, wypukłorzeźba), oraz wklęsły — gdy płaszczyzna tła występuje przed wykonaną w głąb kompozycją (wklęsłorzeźba).

Słownik pojęć został opracowany na podstawie:

  • Encyklopedia PWN – wydanie internetowe.

Notatki ucznia

R1UPzvGQs5J0L
(Uzupełnij).
Źródło: online-skills, licencja: CC BY 3.0.

Galeria

Galeria

Bibliografia

Bibliografia

  • Morka, M., Polski nowożytny portret konny i jego europejska geneza, Warszawa 1986.

  • Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. Krystyna Kubalska‑Sulkiewicz, Warszawa, 1996.