SCENARIUSZ ZAJĘĆ „Sacharoza”

Chemia, III etap edukacyjny

Temat: Sacharoza.

Treści kształcenia

Podstawa programowa: Punkt (9.16) [uczeń] podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania; zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych).

Cele zoperacjonalizowane

Nabywane umiejętności

Kompetencje kluczowe

• Porozumiewanie się w języku ojczystym

• Kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne

• Kompetencje informatyczne

• Umiejętność uczenia się

Etapy lekcji

1. Wstęp:

Przypomnienie klasyfikacji cukrów, przypomnienie informacji o cukrach prostych. Definicja cukrów złożonych, przedstawienie sacharozy jako dwucukru.

2. Przebieg zajęć:

Omówienie budowy sacharozy: reszta monosacharydowa D‑fruktozy i D‑glukozy połączone wiązaniem glikozydowym. Zapisanie wzoru sumarycznego CIndeks dolny 12₁₂HIndeks dolny 22₂₂OIndeks dolny 11₁₁. Zapoznanie z ilustracją interaktywną „Model cząsteczki sacharozy”.

Uczniowie podzieleni na kilkuosobowe grupy badają doświadczalnie i opisują właściwości fizyczne sacharozy.

Instrukcja przeprowadzenia ćwiczenia praktycznego

1. Opis teoretyczny omawianego zjawiska:

Sacharoza jest krystalicznym, bezbarwnym i bezwonnym ciałem stałym o słodkim smaku. Dobrze rozpuszcza się w wodzie. Trudno rozpuszcza się w rozpuszczalnikach niepolarnych.

2. Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań:

Celem ćwiczenia jest zbadanie właściwości fizycznych sacharozy.

3. Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.):

Ćwiczenie jest prowadzone podczas zajęć w klasie. Uczniowie pracują w zespołach kilkuosobowych, mają do dyspozycji: szalkę Petriego, na której znajduje się sacharoza, zlewki z wodą destylowaną ciepłą, wodą destylowaną zimną, roztworem węglowodoru, łyżeczki, bagietki szklane.

4. Sposób przeprowadzenia obserwacji:

Uczniowie obserwują stan skupienia, smak, barwę i zapach sacharozy na szalce Petriego. Kolejno do każdej ze zlewek dodają po 2 łyżeczki sacharozy, mieszając mieszaninę bagietką. Obserwują zjawisko rozpuszczania.

W probówkach z wodą nastąpiło rozpuszczenie sacharozy, przy czym w ciepłej wodzie substancja ta rozpuszcza się o wiele szybciej. Dwucukier nie rozpuścił się w węglowodorze.

5. Inne informacje:

Uczniowie zapisują wynik przeprowadzonej obserwacji w tabeli, redagują poprawne wnioski.

Sacharoza dobrze rozpuszcza się w wodzie, jej rozpuszczalność rośnie wraz z ogrzewaniem. Nie rozpuszcza się natomiast w rozpuszczalnikach niepolarnych.

Nauczyciel wprowadza pojęcie hydrolizy. Omawia przebieg reakcji sacharozy z wodą. Uczniowie wykonują ćwiczenie interaktywne „ Zapisanie reakcji sacharozy z wodą”.

Nauczyciel w dyskusji kierowanej omawia źródła uzyskiwania (buraki cukrowe, trzcina cukrowa) oraz zastosowanie sacharozy w życiu codziennym (przemysł spożywczy, przemysł farmaceutyczny).

3. Podsumowanie:

Uczniowie formułują notatkę na podstawie uzyskanych wiadomości.

Powszechnie wykorzystywany w gospodarstwie domowym cukier spożywczy to sacharoza o wzorze sumarycznym CIndeks dolny 12₁₂HIndeks dolny 22₂₂OIndeks dolny 11₁₁. Na skalę przemysłową pozyskuje się ją z buraków cukrowych i trzciny cukrowej. Sacharoza w temperaturze pokojowej jest bezbarwnym, bezwonnym ciałem stałym o strukturze krystalicznej, dobrze rozpuszczalnym w wodzie. Pod wpływem enzymów podlega hydrolizie do cząsteczki glukozy i fruktozy.

Środki dydaktyczne

• Ilustracja interaktywna „Model cząsteczki sacharozy”

• Ćwiczenie interaktywne „Zapisanie reakcji sacharozy z wodą”

• Stanowiska komputerowe połączone z Internetem

• Podręcznik, zeszyt przedmiotowy

• Sprzęt laboratoryjny: bagietki, zlewki, szalki Petriego, łyżeczki

• Odczynniki: woda destylowana ciepła, woda destylowana zimna, roztwór węglowodorów, sacharoza.

Metody nauczania

• Ćwiczenia laboratoryjne

• Obserwacja

• Pogadanka

• Dyskusja kierowana

Formy pracy

• Praca grupowa

• Praca zbiorowa

• Praca indywidualna

Praca domowa

1. Podaj przykłady innych dwucukrów.

2. Wymień kilka przykładów wykorzystania sacharozy w życiu codziennym.

Zadanie dla chętnych

Zapisz reakcję powstawiania cząsteczki sacharozy.

Lista załączników multimedialnych

Ilustracja interaktywna „Model cząsteczki sacharozy”

Ćwiczenie interaktywne „Zapisanie reakcji sacharozy z wodą”

R1Pf7KpDcRqn3