Sąd nad Papkinem!
Scenariusz zajęć
III etap edukacyjny, język polski
Temat: Sąd nad Papkinem!
Treści kształcenia:
I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.
1. Czytanie i słuchanie. Uczeń:
9) rozpoznaje wypowiedź argumentacyjną, wskazuje tezę, argumenty i wnioski.
Cele operacyjne:
Uczeń:
Redaguje różne typy wypowiedzi argumentacyjnych,
Przygotowuje scenki dramowe,
Tworzy argumenty do danej tezy.
Nabywane umiejętności:
Rozpoznawanie wypowiedzi argumentacyjnej,
Poprawne wskazywanie w wypowiedzi tezy, argumentów i wniosków,
Przekonywanie słuchaczy do swoich racji,
Zabierania głosu w dyskusji,
Słuchanie ze zrozumieniem.
Kompetencje kluczowe:
Porozumiewanie się w języku ojczystym,
Umiejętność uczenia się,
Kompetencje informatyczne,
Kompetencje społeczne i obywatelskie.
Środki dydaktyczne:
Kartki, flamastry, egzemplarze lektury („Zemsta” Aleksandra Fredry),
Sprzęt multimedialny: komputer, ewentualnie podłączony do telewizora projektor multimedialny/tablica interaktywna,
Zasób multimedialny: film „Kim był Dedal?”.
Metody nauczania:
Aktywizująca: drama (wejście w rolę, scenka improwizowana),
Problemowa: rozmowa kierowana,
Praktyczne: ćwiczenia redakcyjne, praca z tekstem,
Eksponujące: film, prezentacja połączona z przeżyciem.
Formy pracy:
Zbiorowa,
Grupowa zróżnicowana.
Przebieg zajęć:
Etap przygotowawczy
Na wcześniejszych zajęciach nauczyciel prosi uczniów, by napisali charakterystykę Papkina i zaznaczyli w treści dramatu fragmenty odnoszące się do niego. Sprawdzone wypracowania i „ofiszkowane” wyimki z lektury będą wykorzystywane na lekcji.
Etap wstępny
Po przywitaniu uczniów i zapoznaniu ich z tematem zajęć prowadzący proponuje obejrzenie filmu z zasobu multimedialnego. Prosi, by widzowie zapisali tytuł mitu, a także zwrócili uwagę na sposób, w jaki mówiący konstruuje swoją wypowiedź, jakie elementy się w niej pojawiają (teza, argumenty i wnioski).
Po emisji uczniowie wymieniają swoje spostrzeżenia, nauczyciel uzupełnia je i ewentualnie koryguje, może również ponownie odtworzyć fragmenty filmu ilustrujące poszczególne elementy wypowiedzi. Wspólnie tworzona jest treść krótkiej notatki, w której znajdzie się informacja wyjaśniająca termin „wypowiedź argumentacyjna”.
Następnie nauczyciel pyta, czy ktoś kiedykolwiek miał okazję obserwować proces sądowy, wysłuchać przemowy adwokatów i sędziego – przykłady takich wystąpień nie muszą mieć oczywiście źródeł w realnych wydarzeniach, mogą pochodzić np. z filmów, lektur itp. Jeśli tak, to czym się one charakteryzowały (styl urzędowy, argumentacja, przekonywanie innych do swoich racji). Prowadzący zajęcia kieruje rozmową tak, by uczniowie wskazali na specyfikę tego rodzaju wypowiedzi, które mają charakter argumentacyjny; uzasadnia w ten sposób rozwinięcie tematu zajęć: ma się na nich odbyć sąd nad Papkinem, a klasa wcieli się w role oskarżycieli, obrońców i oskarżonych. Każda grupa powinna wiedzieć, według jakich zasad skonstruować swoje mowy, by osiągnąć zamierzony cel.
Etap realizacji
Uczniowie przygotowują napisane przez siebie charakterystyki Papkina i elementy zaznaczone w treści „Zemsty”. Zostają podzieleni na 3‑osobowe grupy; czytają swoje prace i kolorowymi flamastrami podkreślają cechy pozytywne i negatywne bohatera (zielony: pozytywna, czerwony: negatywna, zielony i czerwony: trudno określić jednoznacznie). Podczas pracy próbują przekonywać członków swojego zespołu do słuszności wyboru i klasyfikacji cech za pomocą argumentów emocjonalnych, logicznych i rzeczowych.
Po kilkunastu minutach pracy przedstawiciele każdego zespołu odczytują podkreślone przymiotniki charakteryzujące Papkina. Podczas prezentacji nauczyciel rozrysowuje na tablicy zestawienie‑tabelę z negatywnymi, pozytywnymi i niedającymi się jednoznacznie zakwalifikować przymiotami postaci. Uczniowie odszukują fragmenty tekstu lektury potwierdzające daną cechę charakteru.
Następnie nauczyciel dzieli klasę na trzy grupy: obrońców sądowych, oskarżycieli i Papkinów. Rozpoczyna się „rozprawa” nad bohaterem komedii. Uczniowie analizują „przypadek” Fredrowskiego bohatera. I tak adwokaci przygotowują mowę obrończą; stawiają tezę, że Papkin nie jest takim błaznem i tchórzem, na jakiego wygląda, wręcz przeciwnie – stara się wyjść obronną ręką z wojny sąsiedzkiej, na której wynik nie ma wpływu. Dzięki niemu „Zemsta” Aleksandra Fredry zyskuje walory komiczne. Oskarżyciele z kolei szukają argumentów na poparcie tezy o bezwzględnej niedojrzałości postaci, skazując ją na jednoznaczne potępienie, jako panikarza, histeryka, człowieka dziecinnego i nieodpowiedzialnego. Grupa Papkinów, wykorzystując charakterystyki postaci i wypisane na tablicy jej cechy, koncentruje się na stworzeniu tekstu mowy obrończej pisanej z perspektywy bohatera komedii.
Każda z grup popiera swoją tezę odpowiednimi cytatami z „Zemsty”. Podczas prezentacji przedstawiciele zespołów, stosując poznane słownictwo i językowy savoir‑vivre, odczytują przygotowane wypowiedzi argumentacyjne.
Etap końcowy
Nauczyciel wyjaśnia, że uczniowie podjęli próbę stworzenia wypowiedzi zaopatrzonej w tezę, argumenty i wniosek. Krótko wyjaśnia i definiuje pojęcia, jeśli zachodzi taka konieczność. Zwraca uwagę na konkluzję „rozprawy” i fakt niemożności jednoznacznej oceny bohatera mimo stosowanych wypowiedzi argumentacyjnych. Dlatego prosi uczniów, by w ramach pracy domowej odegrali rolę najwyższego sądu, który ostatecznie rozstrzygnie o winie lub niewinności Papkina, i napisali tekst obrony lub potępienia bohatera. Chętne osoby mogą też spróbować dokonać podobnej analizy w przypadku innej postaci literackiej.
