Scenariusz lekcji

Autor: Ewa Orlewicz

Przedmiot: Filozofia

Temat: Życie i działalność Arystotelesa w kontekście epoki

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
VIII. Filozofia Arystotelesa jako próba pogodzenia dotychczasowych opozycji filozoficznych. Uczeń:
2) przedstawia teorię materii i formy jako próbę pogodzenia materializmu (naturalizmu) i platonizmu (antynaturalizmu);
3) próbuje odpowiedzieć na pytanie „kim jest człowiek?” oraz w jego kontekście wyjaśnia koncepcję człowieka jako jedności ciała i duszy;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Elementy historii filozofii.
1. Filozofia starożytna. Uczeń opanowuje następujące treści nauczania zawarte w podstawie programowej do filozofii zakresu podstawowego:
4) filozofia Arystotelesa jako próba pogodzenia dotychczasowych opozycji filozoficznych (punkt VIII);

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • porządkuje najważniejsze fakty z biografii Arystotelesa;

  • analizuje wpływ biografii Arystotelesa na jego poglądy filozoficzne;

  • rozumie, dlaczego Arystotelesa można uznać za jednego z najważniejszych filozofów i ojca nauki.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • film;

  • dyskusja za i przeciw;

  • raport z przygotowań.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Życie i działalność Arystotelesa w kontekście epoki”. Uczniowie mają zapoznać się treściami w sekcji „Przeczytaj” o przygotować prezentację, w której przedstawią sylwetkę Arystotelesa.

Faza wprowadzająca:

  1. Przedstawienie wyświetlonego na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika tematu lekcji i celów zajęć. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

  2. Raport z przygotowań. Wybrani lub chętni uczniowie prezentują efekty pracy w domach na forum klasy.

Faza realizacyjna:

  1. Dyskusja. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy. Informuje uczniów, że mają się przygotować do dyskusji za i przeciw na temat: Czy biografia wpływa na poglądy? Zadanie pierwszej grupy polega na przygotowaniu argumentów za, a drugiej – przeciw.
    Nauczyciel udziela też wskazówki, że oponenci, przygotowując się do dyskusji, mogą korzystać z dostępnych materiałów lub innych źródeł internetowych. Ważne jest, aby twórczo je wykorzystali i rozwinęli. Nauczyciel określa też czas na przygotowanie. Przed rozpoczęciem dyskusji nauczyciel ustala z uczniami zasady, według których będzie ona prowadzona. Uczniowie dyskutują, przedstawiając na zmianę argumenty za i przeciw. Nauczyciel moderuje dyskusję.
    Po odbytej dyskusji nauczyciel prosi jednego lub kilku uczniów o jej podsumowanie. Jeśli to potrzebne, uzupełnia informacje. Następnie prosi uczniów, by zastanowili się, jakie teraz jest ich stanowisko wobec zadanego tematu i które argumenty ich przekonały. Zarządza głosowanie: kto jest za…, a kto przeciw… W zależności od wyniku głosowania nauczyciel wskazuje zwycięską grupę, której argumenty były bardziej przekonujące

  2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Film edukacyjny”. Uczniowie po zapoznaniu się w parach przygotowują odpowiedzi na polecenia:
    – Dlaczego Arystotelesa można uznać za ojca nauki? Uzasadnij swoją odpowiedź, odwołując się do wydarzeń z życia filozofa, o których wspomnina dr Mazur.
    – Oceń zasługi Arystotelesa dla nauki i filozofii starożytnej oraz współczesnej.
    Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

  3. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują zadania na czas, od najłatwiejszych do najtrudniejszych. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa, a nauczyciel może nagrodzić uczniów ocenami za aktywność.

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8: „Spośród rozsypanych fragmentów biografii różnych filozofów starożytnych wybierz te, które odnoszą się do Arystotelesa i przeciągnij je na ilustrację.”

  2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

Praca domowa:

  1. Wybierz jedno z pytań kluczowych, jakie pojawiło się na dzisiejszej lekcji, i odpowiedz na nie w zeszycie. Pamiętaj o odpowiedniej argumentacji.

Materiały pomocnicze:

  • Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

  • Audycja „Mędrzec ze Stagiry - Arystoteles” z cyklu „Ludzie, epoki, obyczaje”, polskieradio.pl

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Film edukacyjny” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.

Sprawdź się