Scenariusz
Temat
Odejmowanie liczb naturalnych sposobem pisemnym
Etap edukacyjny
Drugi
Podstawa programowa
Działania na liczbach naturalnych. Uczeń:
2) dodaje i odejmuje liczby naturalne wielocyfrowe sposobem pisemnym i za pomocą kalkulatora.
Czas
45 minut
Cel ogólny
Wykonywanie nieskomplikowanych obliczeń w pamięci lub w działaniach trudniejszych pisemnie oraz wykorzystanie tych umiejętności w sytuacjach praktycznych.
Cele szczegółowe
1. Odejmowanie liczb naturalnych sposobem pisemnym.
2. Zastosowanie pisemnego odejmowania liczb naturalnych do rozwiązywania zadań z treścią.
3. Porozumiewanie się w języku angielskim, rozwijanie matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo‑technicznych oraz informatycznych, kształtowanie umiejętności uczenia się.
Efekty uczenia
Uczeń:
- odejmuje liczby naturalne sposobem pisemnym,
- wykorzystuje pisemne odejmowanie liczb naturalnych do rozwiązywania zadań z treścią.
Metody kształcenia
1. Analiza sytuacyjna.
2. Mówiące karteczki.
Formy pracy
1. Praca indywidualna.
2. Praca w parach.
Etapy lekcji
Wprowadzenie do lekcji
Uczniowie przypominają różne metody odejmowania pamięciowego liczb naturalnych.
Z pomocą kalkulatorów, wykonują odejmowanie:
1. 1938 – 1894,
2. 1903 – 1867,
3. 5003 – 2177,
4. 9000 – 678.
Dyskusja:
- Czy zawsze ma się przy sobie kalkulator?
- Czy takie działania można łatwo wykonać w pamięci?
Nauczyciel informuje uczniów, że na lekcji poznają metodę odejmowania dużych liczb bez pomocy kalkulatora.
Realizacja lekcji
Polecenie
Uczniowie pracują indywidualnie, korzystając z komputerów. Otwierają Slideshow 1 i obserwują, w jaki sposób odejmujemy pisemnie liczby naturalne.
[Slideshow 1]
Po skończonym ćwiczeniu przedstawiają wyniki swoich obserwacji.
Wnioski:
- Odejmowanie liczb naturalnych sposobem pisemnym rozpoczynamy od zapisania tych liczb jedna pod drugą tak, aby jedności były pod jednościami, dziesiątki pod dziesiątkami itd. Liczby podkreślamy.
- Odejmujemy jedności, a wynik zapisujemy pod kreską w rzędzie jedności. Następnie odejmujemy dziesiątki, a wynik zapisujemy pod kreską w rzędzie dziesiątek itd.
- Jeśli w którymś rzędzie cyfra, która jest odjemną jest mniejsza od cyfry – odjemnika, to „pożyczamy” 1 z wyższego rzędu, tak aby można było wykonać odejmowanie.
Polecenie
Uczniowie pracują indywidualnie, korzystając z komputerów. Otwierają Slideshow 2 i obserwują, w jaki sposób odejmujemy pisemnie liczby naturalne w przypadku, gdy w odjemnej występują zera.
[Slideshow 2]
Uczniowie pracują w parach. Po wykonaniu zadania, uczniowie zamieniają się zeszytami i za pomocą kalkulatorów sprawdzają poprawność wykonanych działań.
Polecenie
Wykonaj działania sposobem pisemnym:
1. 862 – 541,
2. 1569 – 458,
3. 1483 – 1394,
4. 2500 – 158,
5. 3050 – 2605.
Polecenie
Rozwiąż zadania, wykonując odpowiednie odejmowania pisemne. Zapisz odpowiedzi:
a) Tomek dostał nową książkę. Przez pierwsze dwa dni przeczytał 150 stron tej książki. Ile stron zostało mu do przeczytania, jeśli cała książka ma 314 stron?
b) Telewizor kosztuje 3799 zł, a telefon 1560 zł. O ile droższy jest telewizor od telefonu?
c) W 1683 r. król Jan III Sobieski zwyciężył w bitwie pod Wiedniem. Ile lat minęło od tej bitwy?
Polecenie
Mówiące karteczki:
Nauczyciel pyta uczniów, w jaki sposób bez kalkulatora można sprawdzić, czy odejmowanie zostało wykonane poprawnie. Prosi, aby uczniowie zapisali swoje pomysły na karteczkach. Zbiera je i odczytuje propozycje uczniów.
Wśród pomysłów powinna dominować odpowiedź:
- Poprawność odejmowania możemy sprawdzić za pomocą dodawania.
Dodając różnicę do odjemnika powinniśmy otrzymać odjemną.
Przykład:
[Ilustracja 1]
Uczniowie pracują w parach. Po wykonaniu zadania, uczniowie zamieniają się zeszytami i sprawdzają pisemnie poprawność wykonanych działań.
Polecenie
Wykonaj działania sposobem pisemnym:
1. 874 – 323,
2. 1876 – 765,
3. 1582 – 1495,
4. 6300 – 4321,
5. 4050 – 3504.
Polecenie
Wykonaj działania sposobem pisemnym:
1. 7000 – 2623 – 972,
2. 5043 – 2654 – 1236.
Polecenie dla chętnych
Jaką cyfrę należy wstawić w miejsce *, aby działanie było wykonane poprawnie?
[Ilustracja 2]
Podsumowanie lekcji
Uczniowie wykonują ćwiczenia utrwalające.
Następnie wspólnie podsumowują zajęcia, formułując wnioski do zapamiętania:
- Odejmowanie liczb naturalnych sposobem pisemnym rozpoczynamy od zapisania tych liczb jedna pod drugą tak, aby jedności były pod jednościami, dziesiątki pod dziesiątkami itd. Liczby podkreślamy.
- Odejmujemy jedności, a wynik zapisujemy pod kreską w rzędzie jedności. Następnie odejmujemy dziesiątki, a wynik zapisujemy pod kreską w rzędzie dziesiątek itd.
- Jeśli w którymś rzędzie cyfra, która jest odjemną jest mniejsza od cyfry – odjemnika, to „pożyczamy” 1 z wyższego rzędu, tak aby można było wykonać odejmowanie.