Temat

Położenie bierki na szachownicy

Etap edukacyjny

Drugi

Podstawa programowa

X. Oś liczbowa. Układ współrzędnych na płaszczyźnie. Uczeń:

2) znajduje współrzędne danych (na rysunku) punktów kratowych w układzie współrzędnych na płaszczyźnie;

3) rysuje w układzie współrzędnych na płaszczyźnie punkty kratowe o danych współrzędnych całkowitych (dowolnego znaku);

Czas

45 minut

Cel ogólny

Interpretowanie i tworzenie tekstów o charakterze matematycznym oraz graficzne przedstawianie danych.

Cele szczegółowe

1. Odczytywanie położenia punktu na płaszczyźnie.

2. Zaznaczanie na płaszczyźnie punktu, którego położenie opisuje uporządkowana para współrzędnych.

3. Porozumiewanie się w języku angielskim, rozwijanie matematycznych i podstawowych kompetencji naukowo‑technicznych oraz informatycznych, kształtowanie umiejętności uczenia się.

Efekty uczenia

Uczeń:

- określa współrzędne bierki na szachownicy i współrzędne punktu na planszy do gry w okręty,

- zaznacza na szachownicy położenie bierki o danych współrzędnych, zaznacza na planszy do gry w okręty, położenie punktu o danych współrzędnych.

Metody kształcenia

1. Gra dydaktyczna.

2. Analiza sytuacyjna.

Formy pracy

1. Praca indywidualna.

2. Praca w parach.

Etapy lekcji

Wprowadzenie do lekcji

Uczeń przynosi na lekcję kartkę w kratkę, na której narysowany jest kwadrat o boku długości 8 kratek. Pionowe linie sieci, na której narysowany jest kwadrat, są oznaczone literami od A do H, a poziome liczbami od 1 do 8.

Uczeń przynosi również kartkę w kratkę, na której są narysowane obok siebie dwa kwadraty o bokach długości 10 kratek. Pionowe linie sieci, na której narysowany jest każdy z kwadratów, są oznaczone literami od A do J, a poziome liczbami od 1 do 10.

Realizacja lekcji

Nauczyciel informuje uczniów, że na zajęciach będą określać i zaznaczać współrzędne bierki na szachownicy i współrzędne punktu na planszy do gry w okręty.

Szachy to gra planszowa znana od połowy XVI wieku, rozgrywana przez dwóch graczy na 64‑polowej szachownicy, za pomocą zestawu pionów i figur.

[Ilustracja 1]

Każde pole na szachownicy opisuje się jednoznacznie za pomocą uporządkowanej pary, której pierwszym elementem jest litera, a drugim elementem jest liczba. Elementy pary nazywamy współrzędnymi.

Pozycja D4 oznacza pole leżące na przecięciu kolumny oznaczonej literą D i wiersza oznaczonego liczbą 4.

[Ilustracja 2]

Na podstawie zdobytych informacji uczniowie opisują położenie bierek na szachownicy.

Polecenie 1

Opisz położenie bierek na szachownicy.

[Ilustracja 3]

Polecenie 2

Otwórz aplet i ustaw bierkę na wskazanym polu.

[Geogebra aplet]

Uczniowie pracują wykorzystując kartkę z narysowanym kwadratem o boku długości 8 kratek.

Polecenie 3

W przygotowanym kwadracie o boku długości 8 kratek, zamaluj pola o podanych współrzędnych: C1, A5, F2, H8, D3.

Uczniowie grają w okręty pracując w parach. Wykorzystują kartkę z narysowanymi kwadratami o bokach długości 10 kratek. Na kwadracie znajdującym się z lewej strony, uczniowie zaznaczają swoje okręty, których położenie będzie odgadywał drugi uczeń w parze. Okręty ustawiane są w pionie lub poziomie. Nie mogą stykać się ze sobą ani bokami, ani wierzchołkami. Każdy uczeń zaznacza:

- jeden czteromasztowiec zbudowany z czterech kratek,
- dwa trójmasztowce, każdy zbudowany z trzech kratek,
- trzy dwumasztowce, każdy zbudowany z dwóch kratek,
- cztery jednomasztowce, każdy zbudowany z jednej kratki.

Na kwadracie znajdującym się po prawej stronie, uczniowie zaznaczają „trafione” okręty przeciwnika i oddane przez siebie strzały.

Polecenie 4

Zagraj w okręty. Strzał oddajesz podając wybraną parę współrzędnych, np. A1.

Jeżeli na danym polu znajduje się okręt przeciwnika, mówi on “trafiony”, a ty możesz strzelać dalej podając kolejną współrzędną.

Jeżeli w wyniku strzałów udało się wskazać wszystkie pola, na których znajduje się okręt, przeciwnik mówi “trafiony, zatopiony”.

Jeżeli na polu, które odpowiada danej współrzędnej nie ma okrętu, twój przeciwnik mówi “pudło” i zamieniacie się rolami. Grę wygrywa osoba, która jako pierwsza zatopi wszystkie okręty przeciwnika.

Polecenie dla chętnych:

Dowiedz się, jak można poruszać się skoczkiem po szachownicy. Ustaw skoczka na polu E5. Podaj wszystkie możliwe położenia skoczka w pierwszym ruchu.

Podsumowanie lekcji

Uczniowie wykonują ćwiczenia utrwalające.

Następnie wspólnie z nauczycielem podsumowują zajęcia, formułując wniosek do zapamiętania:

- Położenie punktu na płaszczyźnie można opisać za pomocą uporządkowanej pary współrzędnych, np. litery i liczby.