Sięgaj, gdzie wzrok nie sięga...

Panatenaje i Wielkie Dionizje – rola muzyki w obrzędach antycznej Grecji

Antyczna Grecja wytworzyła wysoką kulturę muzyczną, powstałą pod wpływem innych kultur starożytnych, m.in. Egiptu, Asyrii i Babilonii. Odwoływała się do uniwersalnych wartości etycznych, czerpiąc źródła z mitów i etyki greckiej. Najważniejszymi elementami dramatu były: treść (mytos), charakter (ete), kształt zewnętrzny (ppsis), język (leksis), myśl (dianoia), muzyka (melopoia).

Muzyka nierozerwalnie związana była z uroczystościami religijnymi. W Atenach najważniejsze były Panatenaje i Wielkie Dionizje, które w VI wieku zostały rozbudowane i zawierały wiele elementów muzycznych.

R1VP7JVC4SPOR

Ilustracja przedstawia białą kartkę z zagiętym prawym dolnym rogiem. Na kartce znajduje się zapisany czarną czcionką cytat z Landenls John, „Muzyka starożytnej Grecji”, Kraków 2003. Cytat brzmi: „Panatenaje były świętowane przez całą ludność Aten i otaczającej je krainy - Attyki - co roku w okresie letnim, natomiast szczególną odmianę tych uroczystości, zwaną Wielkimi Panatenajami, odprawiano co cztery lata. Z tej okazji tkano nową szatę przeznaczoną dla starożytnego posągu Ateny, znajdującego się w dawnej świątyni, której ruiny nadal widoczne są na Akropolu (część jej fundamentów przykrytych jest przez Erechtejon). Podczas corocznych celebracji formowała się dostojna procesja, która wyruszała spod ateńskich murów granicznych. Przy akompaniamencie muzyków i tancerzy kroczyła przez całe miasto. Jej trasa wiodła poprzez rynek - Agorę, po czym wspinała się zboczem Akropolu.” Źródło: Landenls John , „Muzyka starożytnej Grecji”, Kraków 2003, s. 18

Podczas procesji śpiewano pean ku czci Apollina lub Ateny, który miał charakter dziękczynny lub zawierał prośbę o uchronienie przed niebezpieczeństwami. Wykonywany był podczas procesji do świątyni i poprzedzał go prozodion. Podczas Panatenajów oprócz części religijnych odbywały się zawody muzyczne: instrumentalistów, śpiewaków, chórów i tancerzy.

Dionizjom towarzyszyły muzyczne wydarzenia: zawody w grze na aulosie i kitarze oraz w śpiewie. Największą rozrywką było wykonywanie dytyrambów – pieśni, która w VI wieku p.n.e. przeznaczona była na chór mężczyzn lub chłopców z towarzyszeniem muzyka grającego na aulosie. Dytyramby przyczyniły się do rozwoju dramatu greckiego, który połączył poezję, muzykę i taniec.