R1FVPfpWKQHFn
Zdjęcie przedstawia pochód z okazji Święta Wojska Polskiego. Na pierwszym planie znajdują się trzy czołgi w kolorystyce moro. Na każdym z pojazdów stoi dwóch żołnierzy, którzy salutują. Pojazdy jadą po trzypasmowej ulicy. Z lewej strony zdjęcia widoczna jest zadaszona, prowizoryczna scena, a pod nią tłum widzów. Za sceną, w tle, widoczne są zielone drzewa. Niebo jest bezchmurne. Zdjęcie zostało wykonane w świetle dziennym.

Siły Zbrojne RP

Czołgi stanowią istotny element uzbrojenia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej
Źródło: Kancelaria Sejmu, licencja: CC BY 2.0.

Na pewno niejednokrotnie zastanawiałeś/–aś się, w jaki sposób państwo jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo swoich granic. Dzięki temu materiałowi poznasz podstawowe fakty dotyczące Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium. Ich wyposażenie, uzbrojenie i wyszkolenie to istotne czynniki wpływające na bezpieczeństwo kraju. Przypomnij sobie jakie miejsce w systemie bezpieczeństwa narodowego RP zajmuje podsystem obronny i jakie są jego elementy składowe.

R18Ecy1kFewBo
Polscy żołnierze podczas parady prezentuje umundurowanie.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Nauczysz się
  • opisywać misję, rolę i zadania Sił Zbrojnych RP;

  • wskazywać miejsce Sił Zbrojnych RP w systemie bezpieczeństwa państwa;

  • omawiać strukturę i podstawowe wyposażenie Sił Zbrojnych.

1. Siły Zbrojne RPsiły zbrojneSiły Zbrojne RP – wymiar prawny

Siły Zbrojne są zhierarchizowaną, umundurowaną formacją uzbrojoną, stanowiącą wyodrębnioną organizacyjnie część systemu bezpieczeństwa narodowegosystem bezpieczeństwa narodowego RPsystemu bezpieczeństwa narodowego.

Zasadnicze zadania Sił Zbrojnych RPSiły Zbrojne Rzeczypospolitej PolskiejSił Zbrojnych RP zostały określone w akcie prawnym najwyższej rangi, a więc w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 rokuIndeks górny 111 Indeks górny koniec.

1

W artykule 26. stwierdza się, co następuje:

1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic.

2. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli.

Ponadto, na podstawie innych aktów prawnych, w tym również ratyfikowanych umów międzynarodowych, Siły Zbrojne mogą brać udział w działaniach sojuszniczych, mających zarówno charakter stabilizacyjny, rozjemczy, jak i bojowy.

Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, który na wniosek Prezesa Rady Ministrów wskazuje osobę przewidzianą na Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych.

Bieżący cywilny nadzór i ogólne kierownictwo nad działalnością Wojska i obronnością pełni Rada Ministrów, a w szczególności Minister Obrony Narodowej.

Zgodnie z artykułem 11. ustęp 3. ustawy o obronie Ojczyzny, Siły Zbrojne mogą ponadto:

[...] brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych, działaniach z zakresu ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych, akcjach ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, ochronie i obronie cyberprzestrzeni, oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego.

Ważne!

Święto Wojska Polskiego przypada 15 sierpnia w rocznicę Bitwy Warszawskiej.

2. Siły Zbrojne RP – struktura

Istnieje 5 rodzajów Sił Zbrojnych. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w poniższej animacji.

R1JSqzaxLdEJH
Animacja dotyczy sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Polecenie 1

Wymień rodzaje Sił Zbrojnych RP.

RscSj8IPPiiVF
Miejsce na notatki ucznia.
Polecenie 2

Podaj najmniej liczny oraz najbardziej liczny rodzaj Sił Zbrojnych RP.

RscSj8IPPiiVF
Miejsce na notatki ucznia.
Polecenie 3

Wyjaśnij, dlaczego komponent Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni stanowi ważną odpowiedź na wyzwania związane z bezpieczeństwem narodowym Polski.

RscSj8IPPiiVF
Miejsce na notatki ucznia.

Siły Zbrojne składają się z jednostek i związków organizacyjnych.Indeks górny 1przypis 31 Indeks górny koniec

Ich dowódcami są:

  • Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych;

  • Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych;

  • Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.

Zadania Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych to:

  • realizacja programu rozwoju Sił Zbrojnych;

  • planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia podległych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych;

  • organizowanie mobilizacyjnego rozwinięcia wojsk;

  • szkolenie rezerw osobowych na potrzeby użycia w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny oraz utrzymywanie ich w gotowości do tego użycia;

  • realizacja zadań dotyczących logistyki wojskowej w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych;

  • współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa;

  • zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych.

Zadanie Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych to:

  • wykonywanie zadań Ministra Obrony Narodowej w zakresie ochrony granicy państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny;

  • planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia organów dowodzenia Sił Zbrojnych, zgodnie z wojennym systemem dowodzenia, a także zapewnienie ich współdziałania z dowództwami jednostek wojskowych i związków organizacyjnych, które mają zostać podporządkowane tym organom;

  • określanie wymagań dla Sił Zbrojnych w zakresie planowania operacyjnego oraz programowania rozwoju Sił Zbrojnych;

  • przygotowanie stanowiska dowodzenia Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych;

  • zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych;

  • przewodniczenie Radzie SAR (tj. search and rescue, [czyt. sercz and reskju] – w tłumaczeniu na język polski: szukaj i ratuj).

Do zadań Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej należą:

  • realizacja programu rozwoju Sił Zbrojnych;

  • planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia podległych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych;

  • planowanie oraz organizowanie mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinięcia oraz użycia Wojsk Obrony Terytorialnej;

  • szkolenie rezerw osobowych na potrzeby użycia w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny oraz utrzymywania ich w gotowości do tego użycia;

  • przygotowanie sił i środków Wojsk Obrony Terytorialnej do działań bojowych;

  • planowanie, koordynacja i wykonywanie zadań związanych z udziałem oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działań w zakresie ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz akcjach ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, a także udziału w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego;

  • współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa;

  • zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych.

Każdy ze wspomnianych wyżej trzech dowódców jest wspierany przez właściwe dowództwa:

  • Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych;

  • Dowództwo Operacyjne rodzajów Sił Zbrojnych;

  • Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej.

Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, podlega bezpośrednio Ministrowi Obrony Narodowej.

Do zadań Szefa Sztabu Generalnego należy między innymi:

  • dowodzenie Siłami Zbrojnymi, z wyłączeniem Wojsk Obrony Terytorialnej – do czasu osiągnięcia pełnej zdolności do działania przez Wojska Obrony Terytorialnej;

  • planowanie strategicznego użycia Sił Zbrojnych;

  • przygotowanie i wyszkolenie Sił Zbrojnych na potrzeby obrony państwa oraz udziału w działaniach poza granicami państwa;

  • określenie celów i głównych kierunków w zakresie działalności operacyjnej i szkoleniowej Sił Zbrojnych;

  • zapewnienie utrzymania w Siłach Zbrojnych gotowości mobilizacyjnej i bojowej;

  • reprezentowanie Sił Zbrojnych w najwyższych kolegialnych organach wojskowych organizacji międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem;

  • doradzanie Ministrowi Obrony Narodowej, sekretarzom stanu oraz podsekretarzom stanu w Ministerstwie w sprawach dotyczących ogólnej i operacyjnej działalności Sił Zbrojnych;

  • ochrona obiektów i urządzeń o szczególnym znaczeniu oraz zapewnienie ich funkcjonowania.

3. Siły Zbrojne RP – uzbrojenie

R2BNjgoxYekYh
Polscy żołnierze podczas manewrów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.

Współczesne uzbrojenie Sił Zbrojnych RP wynika z szeregu różnych czynników. Jednym z głównych jest posiadanie dwóch różnych kategorii sprzętu. Pierwsza to nowoczesne uzbrojenie w pełni spełniające standardy NATO - zarówno wyprodukowane w Polsce, jak i zakupione za granicą. Drugą stanowi sprzęt, w którego posiadanie Polska weszła jeszcze w czasie przynależności do Układu Warszawskiego, a więc przed 1991 rokiem. Sprzęt ten wymaga wymiany, ponieważ był modernizowany tylko w niewielkim stopniu, a ponadto – jak wszystkie urządzenia mechaniczne – ma ograniczony czas swojej użyteczności. Przykładem udanej modernizacji w szerokim zakresie są m.in. czołgi PT‑91.

Więcej na temat podstawowego uzbrojenia Wojska Polskiego dowiesz się z poniższej prezentacji multimedialnej.

RiXsZOMfzMfAV
1
RK0rDvu437iEe
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Zasadnicze uzbrojenie Wojska Polskiego w 2022 roku.

RMaCkTepZ1rNW
1
RUcd9TC88q45x
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Omówienie głównego uzbrojenia Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej zacznijmy czołgówbojowych wozów piechoty. Polska dysponuje obecnie trzema głównymi typami czołgów: zmodernizowanymi w latach 90. czołgami PT‑91, czołgami Leopard 2 w wersjach A4, A4 PL i A5 pozyskanymi z Niemiec, a także postradzieckimi czołgami T–72, z których część została poddana niewielkiej modernizacji. Łącznie jest to około ośmiuset sztuk, z czego 250 zostało przekazanych w 2022 roku Ukrainie w związku z trwającą tam wojną.

R14qjA4FW0QyF
1
1
R1Dl5sN6pCouh
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R1Mj0MGAlfjIh
Film przedstawia poruszające się po poligonie czołgi. Pojazdy ukazane są z różnych perspektyw.
1

Zamówionych zostało 250 amerykańskich czołgów M1A2 Abrams w najnowszej wersji Sepv3, które pozwolą na zamianę części przestarzałego uzbrojenia, m.in. wspomnianych czołgów T–72. Kolejny sprzęt pancerny, jaki ma zostać zakupiony przez Polskę, to z wysokim prawdopodobieństwem koreańskie czołgi K2.

RmzZzmL8oFKIK
1
R57PDMyHGHEql
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Bojowe wozy piechoty można podzielić na dwie grupy pod względem rodzaju podwozia: kołowegąsienicowe. Nowoczesne Kołowe Transportery Opancerzone (KTO) Rosomak oraz przestarzałe gąsienicowe BWP–1, wymagające w najbliższej przyszłości wymiany na sprzęt przystosowany do współczesnego pola walki.

Rk8ami9eVGYqy
1
1
Rr6Lpa8vybuwe
Film przedstawia samochód z naczepą, na której znajduje się wyrzutnia rakietowa, z której wystrzeliwane są pociski. Wokół szary dym. Film jest bez dźwięku.
1

Artyleria Wojska Polskiego również znajduje się w fazie przebudowy. Starszy sprzęt to np. armatohaubice DANA [czyt. dana] i Goździk. Nowy, to m.in. wieloprowadnicowe wyrzutnie rakietowe WR–40 Langustaarmatohaubice samobieżne Krab. Jednym z istotniejszych zaplanowanych w tym zakresie zakupów jest system rakietowy HIMARS [czyt. hajmars].

R1aoEBMtf8M4o
1
1
R15rsZjwPUvUS
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RorMd3BUWfQ6e
Film przedstawia wyrzutnię rakietową stojącą na płaskim terenie. Sprzęt wystrzeliwuje pociski. Film ukazuje scenę z różnych perspektyw.
1

Artyleria przeciwlotnicza składa się ze stopniowo wycofywanych, samobieżnych przeciwlotniczych zestawów OSA [czyt. osa] i KUB [czyt. kub], ale także nowoczesnych wyrzutni pocisków GROM [czyt. grom] i Piorun bliskiego zasięgu. Ponadto, w ramach obrony przeciwrakietowej i przeciwlotniczej państwa, która wchodzi w skład Sił Powietrznych, używa się zestawów WegaNewa. Te dwa ostatnie rodzaje wyrzutni rakietowych mają być zastąpione w ramach dwóch programów – WisłaNarew – dzięki czemu powstanie nowoczesny system obrony powietrznej całej Polski. Jednym z zamówionych w związku z tym systemów jest najnowszy i skonfigurowany według polskich kryteriów amerykański system Patriot [ang. paetrijot].

R5ju2SLVWzhHi
1
R1TXO29OR24Vv
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Z uwagi na położenie geograficzne, istotne dla Wojska Polskiego jest posiadanie zdolności do zwalczania celów opancerzonych przeciwnika. Przykładem takiego uzbrojenia są przeciwpancerne pociski kierowane Spike [czyt. spajk], zakupione w Izraelu.

ROgvdJSxgg7AS
1
RbX30O9bnRzLj
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Siły Zbrojne wykorzystują również kilkanaście różnych typów śmigłowców, m.in. szturmowe Mi–24. Znaczna część z nich ma zostać zastąpiona nowym sprzętem.

REvSjDMQDLqCO
1
R11gx0EQnVbFc
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

WyPolska dysponuje trzema typami samolotów bojowych: F–16, Mig–29 oraz Su–22. Dwa ostatnie mają zostać wycofane, a zamiast nich pojawią się między innymi samoloty F–35.

R1KU2FkP5jkkN
1
R7cSwppXRqdx4
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Marynarka Wojenna RP jest istotnym elementem bezpieczeństwa militarnego Polski i stanowi jeden z pięciu rodzajów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. Większość jednostek pływających ma powyżej 30 lat. Dlatego opracowano zakrojony na szeroką skalę program modernizacji, który pozwoli Marynarce Wojennej na dostosowanie się do realiów współczesnego morskiego pola walki poprzez wyposażenie jej w nowoczesne środki rażenia, detekcji oraz samoobrony.

R1UICMTXZcufC
1
RdaH0jQgKcqVv
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1

Flotylla Okrętów to największy związek taktyczny Marynarki Wojennej. Jej zasadniczą siłę uderzeniową stanowią fregaty rakietowe, okręty rakietowekorweta zwalczania okrętów podwodnych – skupione w Dywizjonie Okrętów Bojowych – a także okręt podwodny wchodzący w skład Dywizjonu Okrętów Podwodnych.

Głośność lektora
Głośność muzyki
Polecenie 4

Podaj co najmniej dwa przykłady typów czołgów wykorzystywanych w Wojsku Polskim.

RscSj8IPPiiVF
Miejsce na notatki ucznia.
Polecenie 5

Opisz wyposażenie Wojsk Lądowych.

RscSj8IPPiiVF
Miejsce na notatki ucznia.
Polecenie 6

Jakie zdziałania modernizacyjne są planowane w Siłach Zbrojnych RP w najbliższych latach? Wymień co najmniej trzy przykłady.

RscSj8IPPiiVF
Miejsce na notatki ucznia.

4. Podsumowanie

  • Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej są zhierarchizowaną, uzbrojoną, umundurowaną formacją, stanowiącą część podsystemu obronnego państwa.

  • Siły Zbrojne Stoją na straży niepodległości państwa, niepodzielności jego terytorium i nienaruszalności granic. Mogą jednocześnie brać w udział w działaniach związanych z sytuacjami kryzysowymi.

  • Siły Zbrojne podlegają cywilnej kontroli.

  • Prowadzone przez Siły Zbrojne działania mogą się również odbywać w ramach współpracy międzynarodowej.

  • Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych jest Prezydent RP.

  • Siłami Zbrojnymi dowodzą: Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.

siły zbrojne
przypis 3

5. Słownik

Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej

zhierarchizowana, umundurowana formacja uzbrojona, stanowiąca wyodrębnioną organizacyjnie część podsystemy obronnego państwa

system bezpieczeństwa narodowego RP
system bezpieczeństwa narodowego RP

system pozostający w dyspozycji organów kierowania bezpieczeństwem, przeznaczony do realizacji ustawowo określonych zadań związanych z przeciwdziałaniem zewnętrznym zagrożeniom o charakterze polityczno‑militarnym

6. Zadania

R4T9MEm1IbkgU
Ćwiczenie 1
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
Rv5wlhhvlV5xT
Ćwiczenie 2
Zadanie interaktywne polega na dobraniu do sformułowań z kolumny lewej ich objaśnień z kolumny prawej.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RHJaPFfAZLhPi
Ćwiczenie 3
Zadanie interaktywne polega na zdecydowaniu, czy podane zdania są prawdziwe czy fałszywe.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RXj3jETxz3W6x
Ćwiczenie 4
Zadanie interaktywne, należy wybrać prawidłową odpowiedź spośród podanych możliwości.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
RKAcRzLNcaiTX
Ćwiczenie 5
Zadanie interaktywne polega na wybraniu prawidłowych odpowiedzi spośród podanych wariantów.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
R5ofv0NErzSiu
Ćwiczenie 6
Zadanie interaktywne, należy wybrać prawidłową odpowiedź spośród podanych możliwości.
Źródło: Learnetic SA, licencja: CC BY 4.0.
1
Ćwiczenie 7

Zastanów się i spróbuj wyjaśnić, na jakie dwie duże kategorie możemy podzielić uzbrojenie wykorzystywane w Wojsku Polskim i jakie wiążą się z tym wyzwania.

uzupełnij treść
1
Ćwiczenie 8

Porównaj zakres obowiązków Dowódców Generalnego i Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Wskaż główną różnicę i spróbuj wyjaśnić, z czego – Twoim zdaniem – wynika taki podział.

uzupełnij treść

7. Notatnik

RmxHktjZnwWzB
Miejsce na notatki ucznia.

8. Bibliografia

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r.

The International Institute for Strategic Studies (IISS), The Military Balance 2021, Londyn 2021.

Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, Dz.U. 2022 poz. 655, Dz.U. 2022, poz. 655.