Na pewno niejednokrotnie zastanawiałeś/–aś się, w jaki sposób państwo jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo swoich granic. Dzięki temu materiałowi poznasz podstawowe fakty dotyczące Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium. Ich wyposażenie, uzbrojenie i wyszkolenie to istotne czynniki wpływające na bezpieczeństwo kraju. Przypomnij sobie jakie miejsce w systemie bezpieczeństwa narodowego RP zajmuje podsystem obronny i jakie są jego elementy składowe.
opisywać misję, rolę i zadania Sił Zbrojnych RP;
wskazywać miejsce Sił Zbrojnych RP w systemie bezpieczeństwa państwa;
omawiać strukturę i podstawowe wyposażenie Sił Zbrojnych.
1. Siły Zbrojne RPSiły Zbrojne RP – wymiar prawny
Siły Zbrojne są zhierarchizowaną, umundurowaną formacją uzbrojoną, stanowiącą wyodrębnioną organizacyjnie część systemu bezpieczeństwa narodowegosystemu bezpieczeństwa narodowego.
Zasadnicze zadania Sił Zbrojnych RPSił Zbrojnych RP zostały określone w akcie prawnym najwyższej rangi, a więc w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 rokuIndeks górny 11 Indeks górny koniec11.
W artykule 26. stwierdza się, co następuje:
1. Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej służą ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium oraz zapewnieniu bezpieczeństwa i nienaruszalności jego granic.
2. Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli.
Ponadto, na podstawie innych aktów prawnych, w tym również ratyfikowanych umów międzynarodowych, Siły Zbrojne mogą brać udział w działaniach sojuszniczych, mających zarówno charakter stabilizacyjny, rozjemczy, jak i bojowy.
Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, który na wniosek Prezesa Rady Ministrów wskazuje osobę przewidzianą na Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych.
Bieżący cywilny nadzór i ogólne kierownictwo nad działalnością Wojska i obronnością pełni Rada Ministrów, a w szczególności Minister Obrony Narodowej.
Zgodnie z artykułem 11. ustęp 3. ustawy o obronie Ojczyzny, Siły Zbrojne mogą ponadto:
[...] brać udział w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działaniach antyterrorystycznych, działaniach z zakresu ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych, akcjach ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, ochronie i obronie cyberprzestrzeni, oczyszczaniu terenów z materiałów wybuchowych i niebezpiecznych pochodzenia wojskowego oraz ich unieszkodliwianiu, a także w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego.
Święto Wojska Polskiego przypada 15 sierpnia w rocznicę Bitwy Warszawskiej.
2. Siły Zbrojne RP – struktura
Istnieje 5 rodzajów Sił Zbrojnych. Więcej informacji na ten temat znajdziesz w poniższej animacji.
Wymień rodzaje Sił Zbrojnych RP.
Podaj najmniej liczny oraz najbardziej liczny rodzaj Sił Zbrojnych RP.
Wyjaśnij, dlaczego komponent Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni stanowi ważną odpowiedź na wyzwania związane z bezpieczeństwem narodowym Polski.
Siły Zbrojne składają się z jednostek i związków organizacyjnych.Indeks górny 11 Indeks górny koniec11
Ich dowódcami są:
Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych;
Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych;
Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.
Zadania Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych to:
realizacja programu rozwoju Sił Zbrojnych;
planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia podległych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych;
organizowanie mobilizacyjnego rozwinięcia wojsk;
szkolenie rezerw osobowych na potrzeby użycia w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny oraz utrzymywanie ich w gotowości do tego użycia;
realizacja zadań dotyczących logistyki wojskowej w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych;
współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa;
zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych.
Zadanie Dowódcy Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych to:
wykonywanie zadań Ministra Obrony Narodowej w zakresie ochrony granicy państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej w czasie pokoju, w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny;
planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia organów dowodzenia Sił Zbrojnych, zgodnie z wojennym systemem dowodzenia, a także zapewnienie ich współdziałania z dowództwami jednostek wojskowych i związków organizacyjnych, które mają zostać podporządkowane tym organom;
określanie wymagań dla Sił Zbrojnych w zakresie planowania operacyjnego oraz programowania rozwoju Sił Zbrojnych;
przygotowanie stanowiska dowodzenia Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych;
zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych;
przewodniczenie Radzie SAR (tj. search and rescue, [czyt. sercz and reskju] – w tłumaczeniu na język polski: szukaj i ratuj).
Do zadań Dowódcy Wojsk Obrony Terytorialnej należą:
realizacja programu rozwoju Sił Zbrojnych;
planowanie, organizowanie i prowadzenie szkolenia podległych jednostek wojskowych i związków organizacyjnych;
planowanie oraz organizowanie mobilizacyjnego i operacyjnego rozwinięcia oraz użycia Wojsk Obrony Terytorialnej;
szkolenie rezerw osobowych na potrzeby użycia w sytuacji kryzysowej lub w czasie wojny oraz utrzymywania ich w gotowości do tego użycia;
przygotowanie sił i środków Wojsk Obrony Terytorialnej do działań bojowych;
planowanie, koordynacja i wykonywanie zadań związanych z udziałem oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych w zwalczaniu klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków, działań w zakresie ochrony mienia, akcjach poszukiwawczych oraz akcjach ratowania lub ochrony zdrowia i życia ludzkiego, a także udziału w realizacji zadań z zakresu zarządzania kryzysowego;
współpraca z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa;
zarządzanie i przeprowadzanie kontroli w podległych jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych.
Każdy ze wspomnianych wyżej trzech dowódców jest wspierany przez właściwe dowództwa:
Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych;
Dowództwo Operacyjne rodzajów Sił Zbrojnych;
Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej.
Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, podlega bezpośrednio Ministrowi Obrony Narodowej.
Do zadań Szefa Sztabu Generalnego należy między innymi:
dowodzenie Siłami Zbrojnymi, z wyłączeniem Wojsk Obrony Terytorialnej – do czasu osiągnięcia pełnej zdolności do działania przez Wojska Obrony Terytorialnej;
planowanie strategicznego użycia Sił Zbrojnych;
przygotowanie i wyszkolenie Sił Zbrojnych na potrzeby obrony państwa oraz udziału w działaniach poza granicami państwa;
określenie celów i głównych kierunków w zakresie działalności operacyjnej i szkoleniowej Sił Zbrojnych;
zapewnienie utrzymania w Siłach Zbrojnych gotowości mobilizacyjnej i bojowej;
reprezentowanie Sił Zbrojnych w najwyższych kolegialnych organach wojskowych organizacji międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest członkiem;
doradzanie Ministrowi Obrony Narodowej, sekretarzom stanu oraz podsekretarzom stanu w Ministerstwie w sprawach dotyczących ogólnej i operacyjnej działalności Sił Zbrojnych;
ochrona obiektów i urządzeń o szczególnym znaczeniu oraz zapewnienie ich funkcjonowania.
3. Siły Zbrojne RP – uzbrojenie
Współczesne uzbrojenie Sił Zbrojnych RP wynika z szeregu różnych czynników. Jednym z głównych jest posiadanie dwóch różnych kategorii sprzętu. Pierwsza to nowoczesne uzbrojenie w pełni spełniające standardy NATO - zarówno wyprodukowane w Polsce, jak i zakupione za granicą. Drugą stanowi sprzęt, w którego posiadanie Polska weszła jeszcze w czasie przynależności do Układu Warszawskiego, a więc przed 1991 rokiem. Sprzęt ten wymaga wymiany, ponieważ był modernizowany tylko w niewielkim stopniu, a ponadto – jak wszystkie urządzenia mechaniczne – ma ograniczony czas swojej użyteczności. Przykładem udanej modernizacji w szerokim zakresie są m.in. czołgi PT‑91.
Więcej na temat podstawowego uzbrojenia Wojska Polskiego dowiesz się z poniższej prezentacji multimedialnej.
Podaj co najmniej dwa przykłady typów czołgów wykorzystywanych w Wojsku Polskim.
Opisz wyposażenie Wojsk Lądowych.
Jakie zdziałania modernizacyjne są planowane w Siłach Zbrojnych RP w najbliższych latach? Wymień co najmniej trzy przykłady.
4. Podsumowanie
Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej są zhierarchizowaną, uzbrojoną, umundurowaną formacją, stanowiącą część podsystemu obronnego państwa.
Siły Zbrojne Stoją na straży niepodległości państwa, niepodzielności jego terytorium i nienaruszalności granic. Mogą jednocześnie brać w udział w działaniach związanych z sytuacjami kryzysowymi.
Siły Zbrojne podlegają cywilnej kontroli.
Prowadzone przez Siły Zbrojne działania mogą się również odbywać w ramach współpracy międzynarodowej.
Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych jest Prezydent RP.
Siłami Zbrojnymi dowodzą: Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowódca Wojsk Obrony Terytorialnej.
5. Słownik
zhierarchizowana, umundurowana formacja uzbrojona, stanowiąca wyodrębnioną organizacyjnie część podsystemy obronnego państwa
system pozostający w dyspozycji organów kierowania bezpieczeństwem, przeznaczony do realizacji ustawowo określonych zadań związanych z przeciwdziałaniem zewnętrznym zagrożeniom o charakterze polityczno‑militarnym
6. Zadania
Zastanów się i spróbuj wyjaśnić, na jakie dwie duże kategorie możemy podzielić uzbrojenie wykorzystywane w Wojsku Polskim i jakie wiążą się z tym wyzwania.
Porównaj zakres obowiązków Dowódców Generalnego i Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Wskaż główną różnicę i spróbuj wyjaśnić, z czego – Twoim zdaniem – wynika taki podział.
7. Notatnik
8. Bibliografia
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r.
The International Institute for Strategic Studies (IISS), The Military Balance 2021, Londyn 2021.
Ustawa z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny, Dz.U. 2022 poz. 655, Dz.U. 2022, poz. 655.