Skala pH

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń zna:

• pojęcie indykator,

• barwy podstawowych wskaźników w różnych środowiskach.

Uczeń wie:

• co to jest pH roztworu,

• do czego służy skala pH,

• co to jest iloczyn jonowy wody.

b) Umiejętności

Uczeń potrafi:

• podać definicję pH roztworu,

• wyjaśnić pojęcie iloczynu jonowego wody,

• wyjaśnić, jakich informacji dostarcza skala pH,

• doświadczalnie zbadać pH różnych roztworów,

• określić odczyn roztworu za pomocą kilku wskaźników,

• wykonywać proste doświadczenia.

c) Postawy

Uczeń potrafi pracować w zespole.

2. Metoda i forma pracy

Burza mózgów, asocjogram, eksperyment, pogadanka, dyskusja, praca z całym zespołem, praca w grupach różnym frontem, praca indywidualna.

3. Środki dydaktyczne

Sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń, karty pracy, magnesy, kartki z nazwami badanych substancji.

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

1. Czynności organizacyjne.

2. Podanie tematu lekcji.

3. Tworzenie metodą burzy mózgów asocjogramu do określenia pH (załącznik 1).

b) Faza realizacyjna

1. Pogadanka wprowadzająca. Przedstawienie przez nauczyciela najważniejszych informacji dotyczących autodysocjacji wody, iloczynu jonowego i skali pH. Jednocześnie weryfikacja poprawności skojarzeń podanych przez uczniów podczas tworzenia asocjogramu.

2. Podział uczniów na cztery grupy.

3. Badanie pH różnych substancji.

4. Wykonanie przez uczniów doświadczenia zgodnie z instrukcją zawartą w karcie pracy (załącznik 2). Prezentacja przez liderów wyników pomiarowych uzyskanych podczas doświadczeń poprzez umieszczenie kartki z nazwą badanej substancji przy odpowiedniej wartości na skali pH, narysowanej na tablicy.

5. Omówienie ćwiczenia, podział substancji na kwasowe, zasadowe i obojętne. Określanie stężenia jonów H+ i jonów OH- dla wybranych wartości pH.

6. Odpowiedzi uczniów na pytanie, jaką barwę przybierałby papierek wskaźnikowy w ustach, żołądku i w dwunastnicy?

7. Określenie innych substancji, które zmieniają barwę w zależności od środowiska. Wprowadzenie pojęcia indykator. Badanie zachowania się różnych wskaźników w roztworach kwasów, zasad i w wodzie.

8. Wykonanie przez uczniów doświadczenia zgodnie z instrukcją zawartą w karcie pracy (załącznik 3).

9. Omówienie ćwiczenia na forum całej klasy.

c) Faza podsumowująca

1. Pogadanka dotycząca właściwości i zastosowania indykatorów.

2. Dyskusja nad wykorzystaniem skali pH w rolnictwie, medycynie, kosmetologii.

5. Bibliografia

1. Czerwiński A., Czerwińska A., Jelińska–Kazimierczuk M., Kuśmierczyk K., Chemia 1, WSiP , Warszawa 2003.

2. Danikiewicz W., Pazdro K. M., Chemia dla licealistów. Podstawy. Część 1. Chemia ogólna Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa, 1995.

3. Jurkowska‑Wernerowa M., 500 zagadek dla miłośników chemii, WP, Warszawa 1968.

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

Załącznik 1

Asocjogram:

Załącznik 2

Karta pracy nr 1 dla grupy pierwszej

Za pomocą uniwersalnych papierków wskaźnikowych i skali barw umieszczonej na ich opakowaniu zmierzcie pH poniższych substancji:

Karta pracy nr 1 dla grupy drugiej

Za pomocą uniwersalnych papierków wskaźnikowych i skali barw umieszczonej na ich opakowaniu zmierzcie pH poniższych substancji:

Karta pracy nr 1 dla grupy trzeciej

Za pomocą uniwersalnych papierków wskaźnikowych i skali barw umieszczonej na ich opakowaniu zmierzcie pH poniższych substancji:

Karta pracy nr 1 dla grupy czwartej

Za pomocą uniwersalnych papierków wskaźnikowych i skali barw umieszczonej na ich opakowaniu zmierzcie pH poniższych substancji:

załącznik 3

Karta pracy nr 2 dla grupy pierwszej

Określ barwę fenoloftaleiny w wodzie, w roztworze kwasu i zasady.

Karta pracy nr 2 dla grupy drugiej

Określ barwę oranżu metylowego w wodzie, w roztworze kwasu i zasady.

Karta pracy nr 2 dla grupy trzeciej

Określ barwę lakmusu w wodzie, w roztworze kwasu i zasady.

Karta pracy nr 2 dla grupy czwartej

Określ barwę błękitu bromofenolowego w wodzie, w roztworze kwasu i zasady.

b) Zadanie domowe

Korzystając z różnych źródeł wiedzy określ orientacyjną wartość pH poniżej podanych płynów ustrojowych, a następnie podaj wartość stężenia jonów H+ i jonów OH- dla każdego z płynów.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak