Skały wapienne – ich skład, właściwości i zastosowanie

1. Cele lekcji

a) Wiadomości

Uczeń:

• wie, jakie charakterystyczne właściwości wykazują skały wapienne,

• wie, co jest głównym składnikiem wapieni,

• rozumie, na czym polega „gaszenie wapna palonego”,

• wie, co to jest zaprawa murarska,

• zna znaczenie wapna palonego i gaszonego w budownictwie.

b) Umiejętności

Uczeń:

• potrafi przeprowadzić reakcję charakterystyczną wapienia,

• umie zapisać równanie tej reakcji,

• potrafi przeprowadzić reakcje termicznego rozkładu wapienia oraz gaszenia wapna palonego,

• umie objaśnić przemiany chemiczne prowadzące do otrzymania zaprawy murarskiej ze skał wapiennych.

2. Metoda i forma pracy

Praktyczna – ćwiczenia uczniowskie, słowna – pogadanka, aktywizujące – gry dydaktyczne.

3. Środki dydaktyczne

Sprzęt laboratoryjny: zlewki, szkiełko zegarowe, probówki

Odczynniki: rozcieńczony roztwór kwasu solnego, 10‑procentowy ocet, woda wapienna, wapno palone

Sproszkowany tynk, odłamek skały, sproszkowana kreda, muszelki, skorupki jaja

Mapa Polski

Słownik chemiczny

Albumy ze skałami wapiennymi

4. Przebieg lekcji

a) Faza przygotowawcza

Nauczyciel zapoznaje uczniów z tematem lekcji i uświadamia im cele zajęć. Przed lekcją nauczyciel przygotowuje karty pracy (załącznik 1, załącznik 2).

b) Faza realizacyjna

1. Nauczyciel w formie krótkiego konkursu utrwala zdobyte wiadomości (załącznik 1).

2. Uczniowie na podstawie tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków odczytują rozpuszczalność węglanów w wodzie.

3. Nauczyciel omawia z uczniami występowanie węglanów w Polsce.

4. Uczniowie podają przykłady węglanów.

5. Nauczyciel dzieli klasę na grupy i rozdaje zadania (załącznik 2).

6. Każda grupa wykonuje doświadczenie 1.: Działanie kwasu solnego i octu na produkty zawierające węglan wapnia.

   • grupa I – na skorupki jaj,

   • grupa II – na kredę,

   • grupa III – na marmur,

   • grupa IV – na stary tynk,

   • grupa V – na muszelki.

7. Nauczyciel prosi zespoły uczniowskie o zanotowanie obserwacji, wniosków oraz zapisanie równań zachodzących reakcji.

8. Uczniowie wykonują doświadczenie 2. Termiczny rozkład wapieni (podręcznik).

9. Nauczyciel prosi zespoły uczniowskie o zanotowanie obserwacji, wniosków oraz zapisanie równań zachodzących reakcji.

10. Uczniowie wykonują doświadczenie 3. Gaszenie wapna palonego (podręcznik), zapisują obserwacje, wnioski oraz równanie zachodzącej reakcji chemicznej.

11. Nauczyciel omawia zastosowanie wapna gaszonego.

12. Uczniowie zapisują równanie reakcji twardnienia zaprawy wapiennej.

13. Nauczyciel omawia z uczniami zapisane wcześniej obserwacje, wnioski z przeprowadzonych doświadczeń, na foliogramie przedstawia prawidłowo zapisane równania reakcji chemicznych.

c) Faza podsumowująca

1. Uczniowie rozwiązują zadania zawarte w karcie pracy ucznia.

2. Nauczyciel ocenia uczniów za aktywność.

5. Bibliografia

1. Kotecka J., Remin A., Sole, ćwiczenia z chemii z elementami fizyki dla gimnazjum, zeszyt 6., Nowa Era, Warszawa 2000 (2).

2. Kulawik J., Kulawik T., Litwin M., Chemia dla gimnazjum, część 2, Nowa Era, Warszawa 2003.

3. Kulawik T., Litwin M., Ćwiczenia z chemii dla gimnazjum, część 2, Nowa Era, Warszawa 2003 (1).

6. Załączniki

a) Karta pracy ucznia

załącznik 1.

Konkurs wiedzy

• Jak się nazywają sole kwasu węglowego?

• Podaj pierwiastek o liczbie atomowej 20.

• Jak się nazywa woda mętniejąca pod wpływem gazu, będącego głównym składnikiem wydmuchiwanego z płuc powietrza?

• Podaj pierwiastek, którego jest najwięcej w skorupie ziemskiej (45%).

• Są nimi: sól kamienna, kwarc, bursztyn i kalcyt.

• Podaj inną nazwę reakcji rozkładu

• Jak się nazywają jony o ładunku ujemnym

załącznik2

Zadanie 1.

Napisz równania reakcji, za pomocą których można dokonać następujących przemian:

wapień → wapno palone → wapno gaszone

↓

tynk

Zadanie 2.

Bartek jest zapalonym turystą. Jego hobby to kolekcjonowanie wapieni. Właśnie wybiera się w Góry Świętokrzyskie.W jaki sposób zidentyfikuje skały wapienne i odróżni je od piaskowców? Zaproponuj Bartkowi najlepszy sposób. Swoją odpowiedź zilustruj odpowiednim równaniem chemicznym.

b) Zadanie domowe

• Wykonaj zadanie 5., str. 82. z zeszytu ćwiczeń (Kulawik T., Litwin M., Ćwiczenia z chemii dla gimnazjum, część 2, Nowa Era, Warszawa 2003.

• Wykonaj zadanie 13.4., str. 70. z zeszytu ćwiczeń (Kotecka J., Remin A., Sole, ćwiczenia z chemii z elementami fizyki dla gimnazjum, zeszyt 6., Nowa Era, Warszawa 2000).

• Zapisz równanie reakcji, które przedstawi działanie kwaśnych opadów na stare tynki kamienic na krakowskim rynku.

7. Czas trwania lekcji

45 minut

8. Uwagi do scenariusza

brak