Joanes Christoph Harenberg Mapa Grecji, 1741 r., zawarta w atlasie Homann Heirs Maior Atlas Scholasticus ex Triginta Sex Gen-eralibus et Specialibus, wikipedia.org, domena publiczna
Ważne daty
2500 r. p.n.e. – budowa piramidpiramidapiramid w Gizie
IX‑VI w. p.n.e. – powstanie Wiszących Ogrodów w Babilonie
550 r. p.n.e. – budowa Świątyni Artemidy w Efezie
500 p.n.e.-432 p.n.e. – lata życia Fidiasz
489 p.n.e.-ok. 425 p.n.e. – lata życia Herodot z Halikarnasu
430 r. p.n.e. – powstanie Zeusa w Olimpii autorstwa Fidiasza
353‑351 r. p.n.e. – budowa MauzoleummauzoleumMauzoleum w Halikarnasie
282 r. p.n.e. – powstanie Kolosa Rodyjskiego autorstwa Chares z Lindos
280 r. p.n.e. – budowa Latarni Morskiej na Faros autorstwa Sostratosa
1
Scenariusz lekcji dla nauczyciela
RxZesgrCHmW2p1
Scenariusz zajęć do pobrania.
Scenariusz zajęć do pobrania.
Źródło: online-skills, licencja: CC0.
I. W zakresie kompetencji językowych. Uczeń: 2. zna i rozpoznaje następujące zjawiska składniowe z zakresu gramatyki języka łacińskiego: a) szyk zdania łacińskiego. 4. identyfikuje, z wykorzystaniem posiadanej wiedzy na temat gramatyki łacińskiej, formy podstawowe słów występujących w tłumaczonym tekście; 7. zna zasady tworzenia spójnego i zgodnego z polską normą językową przekładu z języka łacińskiego na język polski.
Nauczysz się
konstruować zdania za pomocą bezprzyimkowej składni łacińskiej (składnia nazw miast);
komunikowania się w języku łacińskim;
definiować korzenie kultury europejskiej w postaci kultury antycznej na bazie informacji o największych miastach Cesarstwa Rzymskiego.
Wprowadzenie
Ucząc się języków obcych często zauważamy, że wiele składni różni się od tych, używanych w naszym rodzimym języku. Także w łacinie mamy wiele struktur, których nie można dosłownie przetłumaczyć na polski, tracą bowiem wtedy sens. Ta lekcja poświęcona jest bezprzyimkowej składni nazw miast i małych wysp. Zanim jednak przyjrzymy się jej dokładniej, przypomnijmy sobie kilka faktów na temat znanych miast basenu Morza Śródziemnego w czasach antycznych.
R1DD7MSc7AfsP1
Ilustracja przedstawia pracę Joanesa Christopha Harenberga - mapa Grecji. Praca pochodzi z 1741 roku i znaleźć ją możemy w atlasie Homanna Heirsa. Ukazuje ona wschodnią część Morza Śródziemnego. Tereny Grecji, Bałkanów i Anatolii zaznaczone są kolorami i kolorowymi konturami.
Joanes Christoph Harenberg Mapa Grecji, 1741 r., zawarta w atlasie Homann Heirs Maior Atlas Scholasticus ex Triginta Sex Gen-eralibus et Specialibus, wikipedia.org, domena publiczna
Alexandrīa
R1cmC1q26ZxXW1
Ilustracja przedstawia pracę Roberta Von Spalarta pod tytułem „Latarnia morska na Faros”. Dzieło powstało w latach 1804-1811. Na fotografii widzimy latarnię morską, która zbudowana została około 280-279 przed naszą erą. Z komina latarni wydobywa się dym. Budowla jest w kolorze szarym. Przy latarni znajduje się mała wyspa, na której zostały wybudowane liczne domy. Na morzu możemy dostrzec pływające dwa statki. Biorąc pod uwagę architektoniczne ukształtowanie budowli uważana ona była za jeden ze starożytnych cudów świata. Obecnie szacuje się, że wysokość latarni sięga około 115-120 metrów.
Robert Von Spalart, „Latarnia morska na Faros” (Alexandria, Egipt), 1804 – 1811 r. , rycina w Versuch über das Kostum der vorzüglichsten Völker des Alterthums, des Mittelalters und der neueren Zeiten. French. Atlas. Pl. T.H.H., wikipedia.org, domena publiczna
Alexandrīae bibliothēca magna erat.
Nāvēsm66f3b3939fffdd94_0000000000005Nāvēs multae Alexandrīam appulsae sunt. - Pharus Alexandrīnus ad portum eās dūxit.
Alexandrīā Hypatiam66f3b3939fffdd94_0000000000007Hypatiaoriunda estm66f3b3939fffdd94_0000000000008oriunda est, philosopha ā hostibus suīs necāta.
R1dfICDs6GPAM
Ilustracja przedstawia pracę Jules Maurice Gasparda pod tytułem „Portret Hypatii”. Dzieło pochodzi z 1908 roku i ówczesnych czasach zostało opublikowane w „Małe podróże do domów wielkich nauczycieli”. Na fotografii widzimy młodą kobietę. Widoczne jest popiersie postaci ustawionej bokiem do odbiorcy dzieła. Kobieta ma długie, upięte włosy. Portret został wykonany w odcieniach szarości.
Jules Maurice Gaspard, „Portret Hypatii”, 1908 r., opublikowany w Little Journeys to the Homes of Great Teachers, wikipedia.org, domena publiczna
m66f3b3939fffdd94_0000000000005
nāvis, - is f. –
RGlbuVb0hz9zJ1
Zdjęcie przedstawia prom pasażerski na morzu. Fotografia zrobiona jest o zachodzie słońca.
Statek, statki.info, CC BY 3.0
m66f3b3939fffdd94_0000000000006
appellō, - ere, - pulī, - pulsum – przybić do brzegu, zawinąć do portu
m66f3b3939fffdd94_0000000000007
(IV/V w. n.e.) córka znanego matematyka Teona z Aleksandrii, niezwykle wykształcona, zwłaszcza w dziedzinie matematyki i filozofii neoplatońskiej. W domu jej gromadzili się uczeni, ona również prowadziła wykłady. Ponieważ w naukach jej dopatrywano się wrogiego stosunku do chrześcijaństwa, stała się ofiarą fanatycznego tłumu, który w r. 415 n.e. pod wpływem podburzających mów biskupa Cyryla rzucił się na Hypatię i rozszarpał ją. Jest ona bohaterką dramatu Marii Konopnickiej pt. Hypatia.
m66f3b3939fffdd94_0000000000008
orior, orīri, ortus sum - pochodzić
Olympia
REKt7yjqzfRe51
Ilustracja przedstawia model starożytnej Olimpii. Dzieło powstało w 1980 roku. Możemy je znaleźć w Muzeum Brytyjskim w Londynie w Wielkiej Brytanii. Na ilustracji zostały przedstawione liczne budynki z kolumnami. Dookoła nich znajdują się ścieżki oraz drzewa. Budynki są w odcieniach brązów.
Model starożytnej Olimpii, 1980 r., Muzeum Brytyjskie, Londyn, Wielka Brytania, wikipedia.org, CC BY-SA 2.0
Templum Iovis cum statuā magnā deī ā Phīdiām66f3b3939fffdd94_0000000000009Phīdiāsculptām66f3b3939fffdd94_0000000000010sculptā Olympiae aedificātum est.
Āthlētae, poētae mūsicīque Olympiam adveniēbant, ut lūdicrō Olympiōm66f3b3939fffdd94_0000000000011lūdicrō Olympiō interessent.
Ilustracja przedstawia starożytne koła olimpijskie. Symbol składa się z pięciu nachodzących na siebie okręgów. W pierwszym rzędzie umieszczone są trzy koła, natomiast poniżej jeszcze dwa dodatkowe koła. Grafika znajduje się na białym tle z ciemnymi plamami. Projektantem symbolu olimpijskiego był baron Pierre de Coubertin. Swój pomysł przedstawił w 1912 roku. Okręgi symbolu wskazują na pięć kontynentów.
Koła olimpijskie, miejsce starożytnych Olimpiad, Olimpia, Gracja, online-skills, CC BY 3.0
m66f3b3939fffdd94_0000000000009
Fidiasz - największy rzeźbiarz grecki (r. 500 - 432 p.n.e.), przyjaciel Peryklesa i jego główny doradca w sprawach artystycznych. W Olimpii wykonał słynny posąg Zeusa, zaliczany do siedmiu cudów świata, w Atenach w latach 447‑432 p.n.e. kierował dekoracją rzeźbiarską Partenonu. Najwyższym osiągnięciem zespołu artystów kierowanych przez Fidiasza był sławny fryz partenoński, przedstawiający procesję panatenajską.
m66f3b3939fffdd94_0000000000010
sculpō, - ere, sculpsī, sculptum –
R48QhoZObMiad
Zdjęcie przedstawia mężczyznę, który rzeźbi w z kamienia. Rzeźba ukazuje słonia w kolorze szarym.
sculptā, blogspot.com, CC BY 3.0
m66f3b3939fffdd94_0000000000011
lūdicrum Olympium
R5XGFBu9egKge1
Zdjęcie przedstawia ikonę kół olimpijskich. Koła są w kolorze czarnym.
lūdicrō Olympiō, icons.com, CC BY 3.0
m66f3b3939fffdd94_0000000000012
intersum, interesse, interfuī – uczestniczyć
m66f3b3939fffdd94_0000000000013
laureātus, -a, -um –
R6zecQUO0cPMC1
Zdjęcie przedstawia zielony laur olimpijski.
laureātī, wikipedia.org, domena publiczna
Ephesus
RzSuAIiYXxBW81
Ilustracja przedstawia pracę Edwarda Falkenera pt. „Starożytny Efez widziany znad teatru”. Dzieło pochodzi z XIX wieku. Na fotografii został przedstawiony starożytny Efez, czyli jedno z 12 jońskich miast w Azji Mniejszej. Miasto widoczne jest znad starożytnego teatru. Dookoła widoczne są inne, mniejsze budynki, wzgórza oraz las. Na niebie możemy dostrzec kłębiące się chmury. Fotografia jest w odcieniach szarości. Autorem pracy był brytyjski fotograf.
Edward Falkener, „Starożytny Efez widziany znad teatru”, XIX w., alamy.com, CC BY 3.0
Templum Diānae Ephesī positum est.
Croesus, rēx Lȳdiae, Ephesum advēnit et urbe captām66f3b3939fffdd94_0000000000014captā eam restituit.
Apellēs, pictor nōtissimus, Ephesō oriundus est.
Rk94cfASiwIg71
Ilustracja przedstawia obraz Giovanniego Batista Tiepolo pt. „Aleksander Wielki i Kampaspe w studio Apellesa”. Dzieło powstało w XVII wieku. Obecnie możemy je znaleźć w Muzeum w Bringhton w Anglii. Na obrazie zostało przedstawionych kilka postaci. Jedną z nich jest młody mężczyzna - artysta. Zajmuje się on malowaniem siedzącej kobiety. Ubrany jest on w zielony płaszcz. W ręku trzyma pędzel oraz paletkę z farbami. Z lewej strony obrazu przy stole widzimy trzy siedzące osoby. Jedną z nich jest malowana kobieta ubrana w złoto-białe szaty. Obok niej siedzi mężczyzna w czerwono-brązowym ubraniu. Za postaciami widoczna jest starsza kobieta. Autorem obrazu był włoski malarz, rysownik oraz grafik. Artysta uchodził za ostatniego z wielkich mistrzów weneckiego malarstwa dekoracyjnego. Tiepolo zajmował się głównie malowidłami ściennymi, obrazami religijnymi, a także portretami i scenami mitologicznymi.
Giovanni Batista Tiepolo „Aleksander Wielki i Kampaspe w studio Apellesa”, XVIII w., Włochy, gatag.net, CC BY 3.0
m66f3b3939fffdd94_0000000000014
capiō, -ere, cēpī, captum – zdobyć, podbić
m66f3b3939fffdd94_0000000000015
restituō, -ere, -tuī, -tūtum- odbudować
Halicarnāssus
RIjGpcSU5N2go
Ilustracja przedstawia zdigitalizowany obraz ukazujący Mauzoleum w Halikarnasie. Mauzoleum zaliczane jest do siedmiu cudów świata. Budowla została zaprojektowana przez architektów Satyrosa i Pyteosa. Budynek nie przetrwał do dzisiejszych czasów. Jego wysokość sięgała 45 metrów. Na fotografii widzimy świątynię z czterdziestoma kolumnami. Na jej szczycie znajduje się dwudziestocztero stopniowa piramida. Na każdym poziomie budowli znajdują się liczne rzeźby i posągi. Dookoła Mauzoleum możemy dostrzec kamienną drogę.
Zdigitalizowany obraz przedstawiający Mauzoleum w Halikarnasie, cloudinary.com, CC BY 3.0
Uxor Mausōlī sepulcrum magnificum Halicarnāssī eī aedificāvit.
Alexander Magnus Halicarnāssum advēnit, urbem cēpit et dēstrūxitm66f3b3939fffdd94_0000000000016dēstrūxit.
Hērodotusm66f3b3939fffdd94_0000000000017Hērodotus, clārissimus scrīptor rērum gestārum Halicarnāssō oriundus est.
RCIAeF4chzPva1
Ilustracja przedstawia rzymską kopię rzeźby pt. „Głowa Herodota”. Rzeźba pochodzi z II wieku i możemy ją znaleźć w Muzeum Sztuki w Nowym Jorku. Rzeźba przedstawia greckiego historyka, zwanego Ojcem historii, bądź Ojcem geografii. Widoczne jest popiersie brodatego mężczyzny. Rzeźba jest koloru piaskowego.
„Głowa Herodota”, II w. n.e., rzymska kopia, The Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork., wikipedia.org, domena publiczna
m66f3b3939fffdd94_0000000000016
dēstruō, - ere, - strūxī, - strūctum
RhMakgSnkkV5M
Zdjęcie przedstawia ikonę mężczyzny z młotem uniesionym nad głową. Grafika jest w kolorze czarno - białym.
dēstrūxit, thenounproject.com, CC BY 3.0
m66f3b3939fffdd94_0000000000017
Herodot z Halikarnasu (ok. r. 489 - ok. 425 p.n.e.), historyk grecki, uważany za ojca historiografii, autor historii wojen grecko‑perskich. Porzuciwszy swe miasto rodzinne z powodu zamieszek wewnętrznych, przebywał przez pewien czas na Samos, potem odbył szereg podróży po Egipcie, Babilonii, Syrii, Azji Mniejszej i Scytii, zbierając ogromny materiał etnograficzny, geograficzny i historyczny.
Podsumowanie
Czytając informacje na temat kilku starożytnych miast w języku łacińskim z pewnością zwróciliście uwagę, że nazwy miast odpowiadające na pytania Gdzie?Dokąd? i Skąd?, np. w Efezie, do Aleksandrii, z Halikarnasu, po łacinie występują bez przyimka – Ephesī, Alexandrīam, Halicarnāssō. W zależności od pytania, na jakie odpowiadają postawione są w innym przypadku:
Ubī? - Gdzie?
Quō? – Dokąd?
Unde? – Skąd?
Genetīvus
Accūsātīvus
Ablātīvus
Alexandrīae
Alexandrīam
Alexandrīā
Olympiae
Olympiam
Olympiā
Ephesī
Ephesum
Ephesō
Halicarnāssī
Halicarnāssum
Halicarnāssō
RFeAaFRib6eN71
Ilustracja przedstawia wyspę. Wokół niej rozciąga się lazurowe morze. Na wyspie widoczne są liczne skały oraz drzewa. Na niebie widać białe chmury.
wyspa, jonvilma.com, CC BY 3.0
Ra65WL8KT9AyC1
Ilustracja przedstawia miasto. Na zdjęciu znajduje się fragment ulicy. Z lewej strony znajdują się kolorowe budynki - witryny sklepowe. Na środku ulicy widoczne są znaki drogowe oraz donice z kwiatami.
miasto, wallpaperswide.com, CC BY 3.0
Oznacza to, że tzw. „składnia nazw miast i małych wysp” (wszystkie wyspy Morza Śródziemnego oprócz Sycylii i Sardynii) jest składnią bezprzyimkową. Jeżeli mamy do czynienia z nazwami miejscowości lub wysp w liczbie pojedynczej deklinacji I i II, by odpowiedzieć na pytanie ubī? (gdzie?) - stawiamy nazwę geograficzną w genetiwie, na pytanie quō? (dokąd?) w akuzatiwie, a na pytanie unde? (skąd?) w ablatiwie.
1. Eurōpam Iuppiter in taurum conversus ā Sidōne .................. trānsportāvit.
2. Ulyssēs .................. decem annōs redībat.
3. Danaē cum Perseō in arcā .................. dēlāta est.
4. .................. Iāsōn Creūsam uxōrem dūxit.
R1QRxq9S3GEjQ
Film animowany 7 cudów świata. Film jest pokazem slajdów z lektorem w tle. Podzielony jest na 8 części zawierającego treść: 1. 7 cudów świata starożytnego to największe osiągnięcia architektury i rzeźbiarstwa basenu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu. Pierwsza lista cudów świata pojawiła się już w II w p.n.e. spisana przez poetę Antypatra z Sydonu, przez wieki wprowadzono w niej niewielkie zmiany i oto ostateczny wykaz siedmiu najwspanialszych budowli i rzeźb antyku. 2. Piramidy w Gizie są najstarsze spośród siedmiu cudów i tylko one przetrwały do naszych czasów. Zostały wzniesione w Egipcie 2500 lat przed naszą erą na skalistej równinie na zachodnim brzegu Nilu jako grobowce królów Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Według greckiego historiografa Herodota piramidę Cheopsa, zwaną również Wielką Piramidą budowano przez 20 lat i wymagała pracy 100 000 robotników. 3. Wiszące ogrody Semiramidy w Babilonie są owiane mgiełką tajemnicy, ponieważ nie znamy ani dokładnego położenia, ani precyzyjnej daty ich powstania. Według wielu starożytnych relacji znajdowały się w pobliżu pałacu królewskiego w Babilonie, roślinność posadzono na specjalnych tarasach zaopatrzonych w skomplikowany jak na tamte czasy system nawadniający. 4. Posąg Zeusa w Olimpii dłuta samego mistrza rzeźby greckiej, czyli Fidiasza, umieszczony był w ogromnej świątyni poświęconej władcy Olimpu. Potęgę Zeusa symbolizowała już sama wysokość rzeźby, która sięgała 12 metrów. Gromowładny bóg wyobrażony był siedzący na cedrowym tronie zdobionym hebanem i drogimi kamieniami, jego włosy i szata wykonane były ze złota a twarz i nieosłonięte części ciała pokryte kością słoniową. Posąg mógł ulec zniszczeniu wraz ze świątynią w 426 r. n.e. lub 50 lat później podczas pożaru Konstantynopola. 5. Świątynia Artemidy w Efezie została wzniesiona przez Krezusa, słynącego z bogactwa króla Lidii w VI w. p.n.e. 200 lat później spalił ją szaleniec o imieniu Herostratos, wkrótce ją jednak odbudowano. Artemizjon wyróżniał się nie tylko wielkością, wrażenie na odwiedzających świątynię robiły także znamienite dzieła sztuki. Niestety, zniszczona przez najazd Gotów w 262 r. n.e. nigdy nie została zrekonstruowana. 6. Mauzoleum w Halikarnasie, podobnie jak piramidy w Gizie, to grobowiec króla. Był to władca Karii o imieniu Mausolos, którego upamiętniła w ten sposób wdowa po nim, Artemizja. Rzeźby zdobiące okazałą budowlę wykonane zostały przez wybitnych greckich rzeźbiarzy, m.in. słynnego Skopasa . Według opisu Pliniusza Starszego niemal kwadratowy budynek otoczony był 36 kolumnami, a dach miał kształt 24-stopniowej piramidy, na której szczycie znajdował się marmurowy rydwan. Mauzoleum prawdopodobnie padło ofiarą trzęsienia ziemi między XI a XV w. 7. Kolos Rodyjski wyobrażał boga słońca, Heliosa i znajdował się obok portu Mandrakion, robiąc wrażenie na przypływających na Rodos swoją wielkością – posąg mierzył 32 metry. Statua wykonana była z brązu i umocniona żelazem. Wzniesiono ją, by upamiętnić nieudane oblężenie miasta. Kolos przewrócony przez trzęsienie ziemi w 225 r. p.n.e. został pozostawiony w tym samym miejscu w częściach do 654 r. n.e. , kiedy to Arabowie najechali wyspę i sprzedali brązowe części posągu. 8. Latarnia morska na Faros w pobliżu Aleksandrii została wykonana za panowania króla Ptolemeusza II. Osiągnęła wysokość 110 metrów, co było ogromnym osiągnięciem architektonicznym tamtych czasów. Strukturę latarni można było podzielić na trzy części zwężające się ku górze: podstawa była kwadratowa, środek na planie ośmiokąta, a wierzchołek cylindryczny. Wiemy, że latarnia stała jeszcze w XII w., musiała jednak popadać w ruinę, skoro w XV w. użyto jej jako materiału do budowy fortu.
Film animowany 7 cudów świata. Film jest pokazem slajdów z lektorem w tle. Podzielony jest na 8 części zawierającego treść: 1. 7 cudów świata starożytnego to największe osiągnięcia architektury i rzeźbiarstwa basenu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu. Pierwsza lista cudów świata pojawiła się już w II w p.n.e. spisana przez poetę Antypatra z Sydonu, przez wieki wprowadzono w niej niewielkie zmiany i oto ostateczny wykaz siedmiu najwspanialszych budowli i rzeźb antyku. 2. Piramidy w Gizie są najstarsze spośród siedmiu cudów i tylko one przetrwały do naszych czasów. Zostały wzniesione w Egipcie 2500 lat przed naszą erą na skalistej równinie na zachodnim brzegu Nilu jako grobowce królów Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Według greckiego historiografa Herodota piramidę Cheopsa, zwaną również Wielką Piramidą budowano przez 20 lat i wymagała pracy 100 000 robotników. 3. Wiszące ogrody Semiramidy w Babilonie są owiane mgiełką tajemnicy, ponieważ nie znamy ani dokładnego położenia, ani precyzyjnej daty ich powstania. Według wielu starożytnych relacji znajdowały się w pobliżu pałacu królewskiego w Babilonie, roślinność posadzono na specjalnych tarasach zaopatrzonych w skomplikowany jak na tamte czasy system nawadniający. 4. Posąg Zeusa w Olimpii dłuta samego mistrza rzeźby greckiej, czyli Fidiasza, umieszczony był w ogromnej świątyni poświęconej władcy Olimpu. Potęgę Zeusa symbolizowała już sama wysokość rzeźby, która sięgała 12 metrów. Gromowładny bóg wyobrażony był siedzący na cedrowym tronie zdobionym hebanem i drogimi kamieniami, jego włosy i szata wykonane były ze złota a twarz i nieosłonięte części ciała pokryte kością słoniową. Posąg mógł ulec zniszczeniu wraz ze świątynią w 426 r. n.e. lub 50 lat później podczas pożaru Konstantynopola. 5. Świątynia Artemidy w Efezie została wzniesiona przez Krezusa, słynącego z bogactwa króla Lidii w VI w. p.n.e. 200 lat później spalił ją szaleniec o imieniu Herostratos, wkrótce ją jednak odbudowano. Artemizjon wyróżniał się nie tylko wielkością, wrażenie na odwiedzających świątynię robiły także znamienite dzieła sztuki. Niestety, zniszczona przez najazd Gotów w 262 r. n.e. nigdy nie została zrekonstruowana. 6. Mauzoleum w Halikarnasie, podobnie jak piramidy w Gizie, to grobowiec króla. Był to władca Karii o imieniu Mausolos, którego upamiętniła w ten sposób wdowa po nim, Artemizja. Rzeźby zdobiące okazałą budowlę wykonane zostały przez wybitnych greckich rzeźbiarzy, m.in. słynnego Skopasa . Według opisu Pliniusza Starszego niemal kwadratowy budynek otoczony był 36 kolumnami, a dach miał kształt 24-stopniowej piramidy, na której szczycie znajdował się marmurowy rydwan. Mauzoleum prawdopodobnie padło ofiarą trzęsienia ziemi między XI a XV w. 7. Kolos Rodyjski wyobrażał boga słońca, Heliosa i znajdował się obok portu Mandrakion, robiąc wrażenie na przypływających na Rodos swoją wielkością – posąg mierzył 32 metry. Statua wykonana była z brązu i umocniona żelazem. Wzniesiono ją, by upamiętnić nieudane oblężenie miasta. Kolos przewrócony przez trzęsienie ziemi w 225 r. p.n.e. został pozostawiony w tym samym miejscu w częściach do 654 r. n.e. , kiedy to Arabowie najechali wyspę i sprzedali brązowe części posągu. 8. Latarnia morska na Faros w pobliżu Aleksandrii została wykonana za panowania króla Ptolemeusza II. Osiągnęła wysokość 110 metrów, co było ogromnym osiągnięciem architektonicznym tamtych czasów. Strukturę latarni można było podzielić na trzy części zwężające się ku górze: podstawa była kwadratowa, środek na planie ośmiokąta, a wierzchołek cylindryczny. Wiemy, że latarnia stała jeszcze w XII w., musiała jednak popadać w ruinę, skoro w XV w. użyto jej jako materiału do budowy fortu.
Film animowany 7 cudów świata. Film jest pokazem slajdów z lektorem w tle. Podzielony jest na 8 części zawierającego treść: 1. 7 cudów świata starożytnego to największe osiągnięcia architektury i rzeźbiarstwa basenu Morza Śródziemnego i Bliskiego Wschodu. Pierwsza lista cudów świata pojawiła się już w II w p.n.e. spisana przez poetę Antypatra z Sydonu, przez wieki wprowadzono w niej niewielkie zmiany i oto ostateczny wykaz siedmiu najwspanialszych budowli i rzeźb antyku. 2. Piramidy w Gizie są najstarsze spośród siedmiu cudów i tylko one przetrwały do naszych czasów. Zostały wzniesione w Egipcie 2500 lat przed naszą erą na skalistej równinie na zachodnim brzegu Nilu jako grobowce królów Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa. Według greckiego historiografa Herodota piramidę Cheopsa, zwaną również Wielką Piramidą budowano przez 20 lat i wymagała pracy 100 000 robotników. 3. Wiszące ogrody Semiramidy w Babilonie są owiane mgiełką tajemnicy, ponieważ nie znamy ani dokładnego położenia, ani precyzyjnej daty ich powstania. Według wielu starożytnych relacji znajdowały się w pobliżu pałacu królewskiego w Babilonie, roślinność posadzono na specjalnych tarasach zaopatrzonych w skomplikowany jak na tamte czasy system nawadniający. 4. Posąg Zeusa w Olimpii dłuta samego mistrza rzeźby greckiej, czyli Fidiasza, umieszczony był w ogromnej świątyni poświęconej władcy Olimpu. Potęgę Zeusa symbolizowała już sama wysokość rzeźby, która sięgała 12 metrów. Gromowładny bóg wyobrażony był siedzący na cedrowym tronie zdobionym hebanem i drogimi kamieniami, jego włosy i szata wykonane były ze złota a twarz i nieosłonięte części ciała pokryte kością słoniową. Posąg mógł ulec zniszczeniu wraz ze świątynią w 426 r. n.e. lub 50 lat później podczas pożaru Konstantynopola. 5. Świątynia Artemidy w Efezie została wzniesiona przez Krezusa, słynącego z bogactwa króla Lidii w VI w. p.n.e. 200 lat później spalił ją szaleniec o imieniu Herostratos, wkrótce ją jednak odbudowano. Artemizjon wyróżniał się nie tylko wielkością, wrażenie na odwiedzających świątynię robiły także znamienite dzieła sztuki. Niestety, zniszczona przez najazd Gotów w 262 r. n.e. nigdy nie została zrekonstruowana. 6. Mauzoleum w Halikarnasie, podobnie jak piramidy w Gizie, to grobowiec króla. Był to władca Karii o imieniu Mausolos, którego upamiętniła w ten sposób wdowa po nim, Artemizja. Rzeźby zdobiące okazałą budowlę wykonane zostały przez wybitnych greckich rzeźbiarzy, m.in. słynnego Skopasa . Według opisu Pliniusza Starszego niemal kwadratowy budynek otoczony był 36 kolumnami, a dach miał kształt 24-stopniowej piramidy, na której szczycie znajdował się marmurowy rydwan. Mauzoleum prawdopodobnie padło ofiarą trzęsienia ziemi między XI a XV w. 7. Kolos Rodyjski wyobrażał boga słońca, Heliosa i znajdował się obok portu Mandrakion, robiąc wrażenie na przypływających na Rodos swoją wielkością – posąg mierzył 32 metry. Statua wykonana była z brązu i umocniona żelazem. Wzniesiono ją, by upamiętnić nieudane oblężenie miasta. Kolos przewrócony przez trzęsienie ziemi w 225 r. p.n.e. został pozostawiony w tym samym miejscu w częściach do 654 r. n.e. , kiedy to Arabowie najechali wyspę i sprzedali brązowe części posągu. 8. Latarnia morska na Faros w pobliżu Aleksandrii została wykonana za panowania króla Ptolemeusza II. Osiągnęła wysokość 110 metrów, co było ogromnym osiągnięciem architektonicznym tamtych czasów. Strukturę latarni można było podzielić na trzy części zwężające się ku górze: podstawa była kwadratowa, środek na planie ośmiokąta, a wierzchołek cylindryczny. Wiemy, że latarnia stała jeszcze w XII w., musiała jednak popadać w ruinę, skoro w XV w. użyto jej jako materiału do budowy fortu.
R9FYp0zjYyPmq
Ćwiczenie 6
Po zapoznaniu się z filmem edukacyjnym na temat siedmiu cudów świata starożytnego uzupełnij zdania właściwymi nazwami geograficznymi. 1. Mausoleum 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī situm est.
2. Turris magnā altitūdine 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī superposita est.
3. Colossus 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī sculptus est.
4. Templum Diānae 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī cōnstrūctum est.
5. Statua Iovis ā Phīdiā 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī sculpta est.
Po zapoznaniu się z filmem edukacyjnym na temat siedmiu cudów świata starożytnego uzupełnij zdania właściwymi nazwami geograficznymi. 1. Mausoleum 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī situm est.
2. Turris magnā altitūdine 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī superposita est.
3. Colossus 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī sculptus est.
4. Templum Diānae 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī cōnstrūctum est.
5. Statua Iovis ā Phīdiā 1. Olympiae, 2. Ephesī, 3. Halicarnāssī, 4. Rhodī, 5. Pharī sculpta est.
Po zapoznaniu się z filmem edukacyjnym na temat siedmiu cudów świata starożytnego uzupełnij zdania właściwymi nazwami geograficznymi.
Halicarnāssī, Pharī, Rhodī, Ephesī, Olympiae
1. Mausoleum ............................ situm est.
2. Turris magnā altitūdine ............................ superposita est.
3. Colossus ............................ sculptus est.
4. Templum Diānae ............................ cōnstrūctum est.
5. Statua Iovis ā Phīdiā ............................ sculpta est.
R1Ld6Ua0704Ej
Ćwiczenie 7
Według relacji antycznych Wiszące Ogrody Semiramidy: Możliwe odpowiedzi: 1. znajdowały się w zachodniej części pałacu w Babilonie., 2. były wyposażone w skomplikowany system irygacyjny., 3. zostały założone w III w. p.n.e.
Według relacji antycznych Wiszące Ogrody Semiramidy: Możliwe odpowiedzi: 1. znajdowały się w zachodniej części pałacu w Babilonie., 2. były wyposażone w skomplikowany system irygacyjny., 3. zostały założone w III w. p.n.e.
Według relacji antycznych Wiszące Ogrody Semiramidy:
znajdowały się w zachodniej części pałacu w Babilonie.
były wyposażone w skomplikowany system irygacyjny.
zostały założone w III w. p.n.e.
Słowniki
Słownik pojęć
cedr
cedr
cedrus, rodzaj drzew z rodziny sosnowatych
mauzoleum
mauzoleum
monumentalny grobowiec
piramida
piramida
[gr. < egip.], monumentalna budowla w kształcie zbliżonym do czworobocznego ostrosłupa o podstawie kwadratowej.
nawadnianie
nawadnianie
irygacja, zabieg melioracyjny polegający na uzupełnianiu wody w glebie w celu poprawienia warunków wilgotnościowych i zaopatrzenia roślin w wodę (n. zwilżające).
Ilustracja przedstawia pracę Joanesa Christopha Harenberga - mapa Grecji. Praca pochodzi z 1741 roku i znaleźć ją możemy w atlasie Homanna Heirsa. Ukazuje ona wschodnią część Morza Śródziemnego. Tereny Grecji, Bałkanów i Anatolii zaznaczone są kolorami i kolorowymi konturami.
Joanes Christoph Harenberg Mapa Grecji, 1741 r., zawarta w atlasie Homann Heirs Maior Atlas Scholasticus ex Triginta Sex Gen-eralibus et Specialibus, wikipedia.org, domena publiczna
R1cmC1q26ZxXW1
Ilustracja przedstawia pracę Roberta Von Spalarta pod tytułem „Latarnia morska na Faros”. Dzieło powstało w latach 1804-1811. Na fotografii widzimy latarnię morską, która zbudowana została około 280-279 przed naszą erą. Z komina latarni wydobywa się dym. Budowla jest w kolorze szarym. Przy latarni znajduje się mała wyspa, na której zostały wybudowane liczne domy. Na morzu możemy dostrzec pływające dwa statki. Biorąc pod uwagę architektoniczne ukształtowanie budowli uważana ona była za jeden ze starożytnych cudów świata. Obecnie szacuje się, że wysokość latarni sięga około 115-120 metrów.
Robert Von Spalart, „Latarnia morska na Faros” (Alexandria, Egipt), 1804 – 1811 r. , rycina w Versuch über das Kostum der vorzüglichsten Völker des Alterthums, des Mittelalters und der neueren Zeiten. French. Atlas. Pl. T.H.H., wikipedia.org, domena publiczna
R1dfICDs6GPAM1
Ilustracja przedstawia pracę Jules Maurice Gasparda pod tytułem „Portret Hypatii”. Dzieło pochodzi z 1908 roku i ówczesnych czasach zostało opublikowane w „Małe podróże do domów wielkich nauczycieli”. Na fotografii widzimy młodą kobietę. Widoczne jest popiersie postaci ustawionej bokiem do odbiorcy dzieła. Kobieta ma długie, upięte włosy. Portret został wykonany w odcieniach szarości.
Jules Maurice Gaspard, „Portret Hypatii”, 1908 r., opublikowany w Little Journeys to the Homes of Great Teachers, wikipedia.org, domena publiczna
RzSuAIiYXxBW81
Ilustracja przedstawia pracę Edwarda Falkenera pt. „Starożytny Efez widziany znad teatru”. Dzieło pochodzi z XIX wieku. Na fotografii został przedstawiony starożytny Efez, czyli jedno z 12 jońskich miast w Azji Mniejszej. Miasto widoczne jest znad starożytnego teatru. Dookoła widoczne są inne, mniejsze budynki, wzgórza oraz las. Na niebie możemy dostrzec kłębiące się chmury. Fotografia jest w odcieniach szarości. Autorem pracy był brytyjski fotograf.
Edward Falkener, „Starożytny Efez widziany znad teatru”, XIX w., alamy.com, CC BY 3.0
Rk94cfASiwIg71
Ilustracja przedstawia obraz Giovanniego Batista Tiepolo pt. „Aleksander Wielki i Kampaspe w studio Apellesa”. Dzieło powstało w XVII wieku. Obecnie możemy je znaleźć w Muzeum w Bringhton w Anglii. Na obrazie zostało przedstawionych kilka postaci. Jedną z nich jest młody mężczyzna - artysta. Zajmuje się on malowaniem siedzącej kobiety. Ubrany jest on w zielony płaszcz. W ręku trzyma pędzel oraz paletkę z farbami. Z lewej strony obrazu przy stole widzimy trzy siedzące osoby. Jedną z nich jest malowana kobieta ubrana w złoto-białe szaty. Obok niej siedzi mężczyzna w czerwono-brązowym ubraniu. Za postaciami widoczna jest starsza kobieta. Autorem obrazu był włoski malarz, rysownik oraz grafik. Artysta uchodził za ostatniego z wielkich mistrzów weneckiego malarstwa dekoracyjnego. Tiepolo zajmował się głównie malowidłami ściennymi, obrazami religijnymi, a także portretami i scenami mitologicznymi.
Giovanni Batista Tiepolo „Aleksander Wielki i Kampaspe w studio Apellesa”, XVIII w., Włochy, gatag.net, CC BY 3.0
RCIAeF4chzPva1
Ilustracja przedstawia rzymską kopię rzeźby pt. „Głowa Herodota”. Rzeźba pochodzi z II wieku i możemy ją znaleźć w Muzeum Sztuki w Nowym Jorku. Rzeźba przedstawia greckiego historyka, zwanego Ojcem historii, bądź Ojcem geografii. Widoczne jest popiersie brodatego mężczyzny. Rzeźba jest koloru piaskowego.
„Głowa Herodota”, II w. n.e., rzymska kopia, The Metropolitan Museum of Art, Nowy Jork., wikipedia.org, domena publiczna
m66f3b3939fffdd94_0000000000322
Bibliografia
Władysław Kopaliński Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa, 2003 r.
Jan Wikarjak Gramatyka opisowa języka łacińskiego, Warszawa 1978 r.
Lidia Winniczuk Lingua Latina; Łacina bez pomocy Orbiliusza, Warszawa 1975 r.
Mała Encyklopedia Kultury Antycznej, Warszawa 1990 r.