Skutki I wojny światowej

Wybuch I wojny światowej w 1914 r.

Wojna rozpoczęła się od szybkich działań wojennych. Niemcy przystąpili do realizacji planu polegającego na zdobyciu Paryża. Miało to wyeliminować Francję z wojny i zmusić ją do zawarcia pokoju. Plan się nie powiódł, a wojska francuskie zatrzymały Niemców w bitwie na rzeką Marną.

RBtVOwaTVby4W

Ilustracja przedstawia francuskich żołnierzy od prawego dolnego rogu, do lewego górnego rogu zdjęcia, którzy ustawieni w szeregu biegną w stronę niewidocznego na ilustracji przeciwnika. Żołnierze mają na sobie rynsztunek wojskowy. Uzbrojeni są w karabiny, które dodatkowo wyposażono w bagnety.

Także na froncie niemiecko‑rosyjskim działania potoczyły się inaczej niż to planował niemiecki Sztab Generalny. Od jesieni 1914 r. wojna zaczęła nabierać charakteru wojny pozycyjnej.

Zmiana charakteru działań wojennych

Początkowo działania wojenne miały charakter wojny manewrowejwojna manewrowa wojny manewrowej. Jednak już wkrótce okazało się, że toczą się one w całkiem odmienny sposób. Wszystkie strony wykorzystywały karabiny maszynowe oraz artylerię. Jeśli tylko pojawiała się taka możliwość, strona broniąca się przygotowywała umocnione pozycje, o które rozbijały się ataki przeciwnika. Doprowadziło to do ukształtowania się dwóch linii stałych okopów rozdzielonych obszarem tak zwanej ziemi niczyjej. Próby zajęcia okopów bronionych przez ogień strzelecki i karabinów maszynowych kończyły się wielkimi stratami w ludziach.

R11wyn8XPnXdJ

Zdjęcie z lotu ptaka pokazujące fragment pola walki z czasów I wojny światowej z gęstą siatką okopów po obydwu jego stronach. Siatki mają nieregularny kształt i składają się na nie w większości czworoboczne fragmenty terenu, sąsiadujące ze sobą, otoczone z każdej strony okopami.

Wojna pozycyjnawojna pozycyjna Wojna pozycyjna okazała się bardzo kosztowna. Było to utrzymanie milionowych armii, zaopatrzenie ludzi w odzież, żywność, broń i amunicję. Dodatkowo stworzenie żołnierzom minimalnych warunków egzystencji w wojnie okopowej, czyli pozycyjnej okazało się dla wszystkich państw biorących udział w wojnie olbrzymim obciążeniem.

Gazy trujące

Już od początku wojny podejmowane były próby wymyślenia i zastosowania nowych rozwiązań, które umożliwiłyby szybsze pokonanie przeciwnika. Niemcy rozpoczęli eksperymenty z wykorzystaniem gazów trujących. Kalkulacja była oczywista, jeśli uda się otruć żołnierzy przeciwnika to w ten sposób będzie można stosunkowo łatwo przejąć zajmowane przez niego pozycje. Oczywiście, należało zabezpieczyć swoich własnych żołnierzy w odpowiednie środki ochronne.

RVxZo3bkQ8gq0

Zdjęcie przedstawia dwóch żołnierzy w pozycji półleżącej, obsługujących, stojący na ziemi, karabin maszynowy. Ubrani są w mundury wojskowe. Na twarzach mają maski przeciwgazowe.

Wkrótce gazów trujących zaczęły używać obie strony. Wojna gazowa przyniosła wielkie ofiary. Szacuje się, że podczas wojny poszkodowanych przez gaz zostało ponad milion żołnierzy, a ofiar śmiertelnych było ponad 90 tysięcy.

R1EaeqKFovdzl

Ilustracja przedstawia grupę przygotowanych do wyprowadzenia z pola walki angielskich żołnierzy ( w centrum ilustracji), którzy podczas ataku gazowego na froncie stracili wzrok. Żołnierze stoją, są ustawieni w rzędzie, trzymają rękę na ramieniu osoby poprzedzającej. Ich oczy przewiązane są bandażami. Na ziemi, na pierwszym planie, siedzą lub leżą inni żołnierze, którzy stracili wzrok. W tle po prawej stronie, na dalszym planie, widoczna jest następna grupa żołnierzy przygotowana do wyprowadzenia.

Okręty podwodne

Spośród innych nowoczesnych środków walki można wymienić jeszcze dwa - czołgi i okręty podwodne. Okręty podwodne konstruowano już przed wojną. Były one jednak rodzajem ciekawostki. Tymczasem podczas wojny niemiecka flota podwodna wykazała swoją zabójczą skuteczność. Niemieckie okręty podwodne niszczyły alianckie okręty wojenne oraz statki handlowe. Od 1917 r. Niemcy ogłosiły tzw. nieograniczoną wojnę podwodną. Ich celem było całkowite sparaliżowanie alianckiego transportu i zagłodzenie ludności Wielkiej Brytanii. Tego celu nie udało się osiągnąć, ale doświadczenia w prowadzeniu wojny podwodnej, zdobyte podczas I wojny światowej, rozwijano w czasach późniejszych aż do dzisiaj.

R12AaySlmvl8f

Zdjęcie przedstawia niemiecki okręt podwodny, który przepływa wynurzony ponad powierzchnię wody, wzdłuż brzegu. W jego centralnej części ponad kadłub wystaje nadbudówka (zwana kiosk), a na przodzie i w tylnej części znajdują się dwa niskie maszty. Na pokładzie jest kilku marynarzy.

Czołgi

Wyzwania, które niosła ze sobą wojna pozycyjna spowodowały narodziny koncepcji zbudowania pojazdu opancerzonego. Miał on być odporny na ostrzał z karabinów maszynowych, a jednocześnie zdolny do poruszania się w trudnym terenie, zrytym liniami okopów. W 1916 r. Brytyjczycy skonstruowali takie pojazdy. Ponieważ pierwszy ich transport został dostarczony w tajemnicy na front jako transport zbiorników, zaczęto używać angielskiej nazwy tank. W języku polskim pojawiła się nazwa czołg, która odwołuje się do sposobu jego poruszania.

R9iLSleuEinDt

Zdjęcie przedstawia pierwszy model brytyjskiego czołgu. Opancerzona maszyna napędzana jest dwoma gąsienicami. Czołg, znajdujący się w centrum zdjęcia, przedstawiony jest na polu. Zatrzymał się on podczas próby przekraczania okopu. W okopie grupa brytyjskich żołnierzy. Z prawej mężczyźni stojący poza okopem.

Czołgów użyto po raz pierwszy w 1916 r. Ich zastosowanie wywołało panikę wśród wojsk niemieckich. Wkrótce jednak wszystkie strony zaczęły konstruować i używać takie pojazdy. Do dzisiaj są one podstawowym wyposażeniem wojsk lądowych. Nadal są modernizowane i dostosowywane do współczesnego pola walki.

Lotnictwo

Równie zawrotną karierę zrobiło podczas wojny lotnictwo. Warto pamiętać, że w 1914 r. minęło zaledwie 11 lat od pierwszego lotu samolotu. Samoloty stanowiły rodzaj ciekawostki, do której niewielu wyższych oficerów przywiązywało wagę. Początkowo samoloty wykorzystywano do obserwacji pozycji przeciwnika. Jednak wkrótce zaczęto je stosować do bombardowania pozycji wrogich wojsk (bombowce), czy do walki z samolotami przeciwnika (myśliwce). W ten sposób narodził się nowy rodzaj wojsk - lotnictwo, które już podczas wojny stało się równoprawne z innymi rodzajami broni.

R1NiaOBD0oHho

Ilustracja przedstawia samolot z czasów pierwszej wojny światowej. Stoi na trawie. Jest to dwupłatowiec, czyli ma dwie pary skrzydeł umieszczonych jedna nad drugą. Na przedzie znajduje się silnik, który napędza śmigło. Na samolocie, z jego boku i na ogonie, namalowane są znaki krzyży wskazujące, że jest to niemiecki samolot wojskowy.

R10wqNlPx1vHe

Film opisujący skutki I wojny światowej. Mężczyzna siedzi na krześle i opowiada, pojawiają się także dwa slajdy. Stany Zjednoczone znajdują się za oceanem w Ameryce Południowej.

Film opisujący skutki I wojny światowej. Mężczyzna siedzi na krześle i opowiada, pojawiają się także dwa slajdy. Stany Zjednoczone znajdują się za oceanem w Ameryce Południowej.

Film dostępny pod adresem /preview/resource/R10wqNlPx1vHe

Film opisujący skutki I wojny światowej. Mężczyzna siedzi na krześle i opowiada, pojawiają się także dwa slajdy. Stany Zjednoczone znajdują się za oceanem w Ameryce Południowej.

4,4,4

RuI40WVxYUKnK

Zdjęcie przedstawia cara Rosji Mikołaja II. Jest to mężczyzna w średnim wieku, ubrany w mundur wojskowy. Ma na piersi przypięty medal wojskowy w kształcie krzyża. Mikołaj ma pociągłą twarz z ozdobioną krótko przystrzyżoną brodą i wąsami.

R1BASarqmmM9J

Zdjęcie przedstawia cesarza Austrii i króla Węgier, Franciszka Józefa I. Jest to starszy, łysy mężczyzna, ubrany w bogato zdobiony mundur wojskowy. Na nim zawieszone medale. Na twarzy ma siwe obfite bokobrody oraz wąsy.Na jego piersi znajdują się liczne medale wojskowe. Jego twarz ozdobiona jest obfitymi bokobrodami, które łączą się z wąsami.

RKqzbPrxDyB4F

Zdjęcie przedstawia cesarza Niemiec Wilhelma II. Jest to mężczyzna w średnim wieku, ubrany w mundur wojskowy, na którym widać zwisający z szyi medal wojskowy. Ma duże podkręcone wąsy.

Podsumowanie

Po stu latach od wybuchu I wojny światowej widać, że przyniosła ona nowe rozwiązania techniczne, które nie straciły na aktualności. Czołgi, samoloty, okręty podwodne na stałe weszły do wyposażenia współczesnych wojsk. Pod tym względem pierwsza wojna światowa okazała się o wiele bardziej innowacyjna niż druga.

W wyniku I wojny światowej całkowicie zmieniła się mapa polityczna Europy. Przestały istnieć dotychczasowe mocarstwa - Rosja, Niemcy i Austro‑Węgry. Rosja pogrążyła się w wojnie domowej, Niemcy stały się republiką, a Austro‑Węgry przestały istnieć. Upadły wielkie imperia, rozpoczęła się epoka tworzenia państw narodowych, w tym Polski.

Słownik pojęć

Bibliografia

A. Chwalba, Samobójstwo Europy. Wielka wojna 1914‑1918, Kraków 2014.

M. Gilbert, Pierwsza wojna światowa, Poznań 2004.

J. Pajewski, Pierwsza wojna światowa 1914‑1918, Warszawa 2005.