Ślady Biblii we współczesnej polszczyźnie.
Ślady Biblii we współczesnej polszczyźnie
1. Cele lekcji
a) Wiadomości
Uczeń:
zna co najmniej kilka frazeologizmów biblijnych,
rozumie znaczenie poznanych frazeologizmów,
rozumie rolę i funkcję frazeologizmów biblijnych.
b) Umiejętności
Uczeń:
zauważa ślady pozostawione przez Biblię w codziennej komunikacji językowej,
potrafi podać znaczenia słów i zwrotów biblijnych,
umiejętnie korzysta ze słownika frazeologicznego,
doskonali umiejętność pracy z grupą.
2. Metoda i forma pracy
Metoda ćwiczeń praktycznych, instruktaż, praca na czas, praca zbiorowa, praca w parach, praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Słowniki
Rozsypanki
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza
Powitanie. Sprawdzenie listy obecności. Nauczyciel podaje temat lekcji: Ślady Biblii we współczesnej polszczyźnie.
b) Faza realizacyjna
Nauczyciel pyta klasę o znaczenie tematu. Czy są jakieś ślady Biblii w języku polskim i jakie? Dlaczego wciąż funkcjonują frazeologizmy biblijne i jaką funkcję pełnią?
Nauczyciel pomaga sporządzić wstępną notatkę do zeszytu, jej treść jest uzależniona od odpowiedzi uczniów.
Nauczyciel prosi o dobranie się po 4 osoby i rozdanie słowników (1 na 1 zespół). Zadaniem zespołów jest odnalezienie znaczenia 2 frazeologizmów w ciągu 3 minut. (załącznik 1)
Sprawdzenie efektów pracy, ewentualne poprawki, domówienia.
Nauczyciel rozdaje zespołom rozsypanki – rzeczowniki i przymiotnik, które trzeba ze sobą połączyć tak, aby tworzył wyrażenia pochodzenia biblijnego – ten sam zestaw dla każdej grupy. (załącznik 2)
Uczniowie pracują 4 minuty a w tym czasie nauczyciel wypisuje na tablicy 1 dowolny człon owych wyrażeń biblijnych.
Nauczyciel wybiera z każdej grupy osobę, która np. ma na sobie coś czerwonego, do przeczytania utworzonych połączeń. Wspólne sprawdzanie i zapisywanie przez uczniów brakujących słów na tablicy.
Nauczyciel prosi o przepisanie wszystkiego do zeszytów i zostawienie pod każdym wyrażeniem po 2 linijki miejsca na objaśnienia.
Nauczyciel metodą np. aktualnej daty wybiera osobę o takim nr z dziennika, o takiej dacie urodzenia itp. do udzielenia objaśnień. Reszta klasy po potwierdzeniu ich prawidłowości przez nauczyciela zapisuje je w zeszytach.
Nauczyciel prosi o wykonanie w parach zadania odwrotnego - do objaśnień dopisanie związków frazeologicznych. (załącznik 3)
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel prosi ochotników (bądź ich wybiera) do wypowiedzi na temat: Które z wyrażeń biblijnych jest, według mnie, najbardziej aktualne i dlaczego?
5. Bibliografia
Bąba S. Liberek J., Słownik frazeologiczny współczesnej polszczyzny, red. L. Drabik i in., Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa 2001.
Koziara S., Frazeologia biblijna w języku polskim, Wydawnictwo Naukowe AP, Kraków 2001.
Polonista w szkole. Podstawy kształcenia nauczyciela polonisty, pod. red. A. Janus‑Sitarz, Universitas, Kraków 2004.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia
załącznik 1.
arka przymierza
zamienić się w słup soli
manna z nieba
uczta Baltazara
miłosierny samarytanin
dobry pasterz
chleb powszedni
Judaszowe srebrniki
zakazany owoc
Wieża Babel
Hiobowa wieść
manna z nieba
niewierny Tomasz
syn marnotrawny
Sodoma i Gomora
załącznik 2.
jabłko | Adama
puszka | Pandory
ikaryjskie | loty
syzyfowa | praca
raj | utracony
złoty | cielec
gorejący | krzak
miska |soczewicy
pocałunek | Judasza
zakazany | owoc
plagi | egipskie
kainowe | znamię
żona | Lota
pocałunek | zdrady
załącznik 3.
przeszkody, które wymagają wiele zabiegów by je pokonać
wyrok mądry i sprawiedliwy, choć czasem zaskakujący
określenie krzykacza, kogoś, kto się bardzo głośno zachowuje
coś nęcącego, ale zakazanego
odpowiedzi:
przeszkody, które wymagają wiele zabiegów by je pokonać (Mury Jerycha)
wyrok mądry i sprawiedliwy, choć czasem zaskakujący (salomonowy wyrok)
określenie krzykacza, kogoś, kto się bardzo głośno zachowuje (trąba jerychońska)
coś nęcącego, ale zakazanego (zakazany owoc)
b) Zadanie domowe
Przeprowadzę wywiad z dziadkami lub rodzicami na temat tego, jakie znają, pamiętają wyrażenia pochodzące z Biblii i je zanotuję.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak