Scenariusz zajęć

III etap edukacyjny, język polski

Temat: Słowa, słówka – sowa, sówka

Treści kształcenia:

I. Odbiór wypowiedzi i wykorzystanie zawartych w nich informacji.

3. Świadomość językowa. Uczeń:

9) rozpoznaje temat słowotwórczy i formant w wyrazach pochodnych i wskazuje funkcje formantów w nadawaniu znaczenia wyrazom pochodnym.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• Rozpoznaje wyrazy podzielne i niepodzielne słowotwórczo,

• Wyodrębnia w wyrazach pochodnych podstawę słowotwórczą i formant,

• Nazywa formanty.

Nabywane umiejętności:

• Tworzenia wyrazów pochodnych różnymi metodami,

• Tworzenia definicji słowotwórczych.

Kompetencje kluczowe:

• Porozumiewanie się w języku ojczystym,

• Umiejętność uczenia się.

Środki dydaktyczne:

• Zasób multimedialny: film „Dzieciątko czy dzieciuch?”,

• Sprzęt multimedialny: komputer, ewentualnie podłączony do telewizora projektor multimedialny/tablica interaktywna,

• Szary papier,

• Zestaw wyrazów do analizy słowotwórczej,

• Tabelka do wydrukowania jako praca domowa.

Metody nauczania:

• Praca z tekstem,

• Ćwiczenia praktyczne,

• Metody aktywizujące.

Formy pracy:

• Zbiorowa,

• Grupowa zróżnicowana,

• Indywidualna jednolita.

Przebieg zajęć:

Etap przygotowawczy

Przed rozpoczęciem lekcji prowadzący rysuje na tablicy tabelę z dwiema kolumnami. Obok niej zapisuje pary wyrazów pokrewnych.

Etap wstępny

Nauczyciel wita się z klasą, podaje temat lekcji i zapoznaje uczniów z celami zajęć.

Etap realizacji

Uczniowie poproszeni przez nauczyciela podchodzą do tablicy i w odpowiednich kolumnach tabeli zapisują pary wyrazów: podstawowy i pochodny.

Przykładowe pary wyrazów:

Nauczyciel prosi o przypomnienie znaczenia pojęć: „wyraz podstawowy”, „wyraz pochodny” oraz „podstawa słowotwórcza” i „formant”.

Kolejni uczniowie dokonują analizy słowotwórczej zapisanych wyrazów. Wskazują podstawę słowotwórczą i formant.

Młodzież, podzielona na zespoły czteroosobowe, otrzymuje wyrazy z różnych kategorii znaczeniowych. Na arkuszach szarego papieru dokonuje ich analizy słowotwórczej.

Przykładowe grupy wyrazów:

• Mleczko, stolik, warkoczyk, piesek, myszka, mamusia, tatuś, synuś, żabka (zdrobnienia),

• Cukiernia, pływalnia, gołębnik, piaskownica, siłownia, kartoflisko, kawiarnia (nazwy miejsc),

• Rzemieślnik, murarz, aptekarz, strażak, malarz, programista, sportowiec (nazwy wykonawców zawodów),

• Pisak, podgrzewacz, drukarka, suszarka, trzepaczka, wiertarka, ładowarka (nazwy narzędzi),

• Nauczycielka, malarka, uczennica, szefowa, projektantka, policjantka, lekarka (nazwy żeńskie).

Wyodrębnione w wyrazach formanty uczniowie zaznaczają kolorowym flamastrem. Poszczególne grupy prezentują przy tablicy wyniki swojej pracy i nazywają kategorię znaczeniową.

Wnioski z wykonanego zadania nauczyciel wspólnie z klasą zapisuje w formie tabeli, np. w poniższy sposób:

Etap końcowy

Nauczyciel informuje uczniów, że za chwilę obejrzą film związany z tematem zajęć. Prosi, by zanotowali podany w nim przykład. W ramach podsumowania prowadzący pyta uczniów, czy dostrzegają wpływ tematu i formantu na znaczenie słów.

Zapis pracy domowej:

Uzupełnij tabelę. (Można ją przygotować wcześniej i wydrukować dla uczniów).

Dodatkowo:

Jest to kolejna lekcja ze słowotwórstwa, wprowadzająca kategorie znaczeniowe.

R1Pf7KpDcRqn3