Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt
E-materiały do kształcenia zawodowego

Technologia wykonania obuwia ortopedycznego

MED.11. Wykonywanie i dobieranie przedmiotów ortopedycznych oraz środków pomocniczych - Technik ortopeda 321403

bg‑azure

Słownik pojęć dla e‑materiału

1
ambus
ambus

narzędzie ręczne do nakładania na gorąco wosku na skórę

bukowanie (żargon zawodowy)
bukowanie (żargon zawodowy)

nawijanie brzegów skóry wzdłuż krawędzi modelu obłożyny

cholewka
cholewka

element składowy obuwia, który okrywa wierzchnią część stopy lub stopę i część podudzia

cholewkarka
cholewkarka

maszyna jednoramienna, przeznaczona do szycia cholewek

czyszczarka
czyszczarka

maszyna obuwnicza wyposażona w końcówki robocze, np. wałki szlifierskie różnej szerokości, szczotki i wałki polerskie; służy do szlifowania, czyszczenia, polerowania, ścierania (drasowania)

ćwiekowanie (żargon zawodowy)
ćwiekowanie (żargon zawodowy)

naciąganie cholewek na kopyto

dekstryna
dekstryna

substancja na bazie skrobi w postaci proszku; rozpuszcza się w wodzie; ma różnorodne zastosowanie: jako klej, utwardzacz, lepiszcze i zagęszczacz do słodyczy czy masa plastyczna

drajfus (żargon zawodowy)
drajfus (żargon zawodowy)

rodzaj trójstronnego kowadła wykorzystywanego pomocniczo głównie w trakcie naprawiana obuwia

drapak (żargon zawodowy)
drapak (żargon zawodowy)

narzędzie ręczne do usuwania wypukłości po gwoździach z powierzchni podpodeszwy od strony wewnętrznej buta; kształt narzędzia pozwala na swobodne operowanie wewnątrz buta po wyjęciu kopyta

drasarka (ścieniarka)
drasarka (ścieniarka)

urządzenie służące do drasowania (zob. drasowanie)

drasowanie
drasowanie

ścieranie lica skóry podpodeszwowej; dzięki drasowaniu skóra łatwiej wchłania pot i przepuszcza powietrze

dziurnik
dziurnik

narzędzie ręczne do wykonywania otworów w materiale, np. skórze; dziurniki maja różne średnice otworów

forma bazowa
forma bazowa

forma obuwnicza, kopyto szewskie, którą ze względu na wstępny kształt, ugięcie, obwody, rozmiar można zindywidualizować do potrzeb i wymogów pacjenta

forma obuwnicza
forma obuwnicza

kopyto szewskie (pozytyw stopy, model przestrzenny stopy)

frezarka wydrążarka
frezarka wydrążarka

maszyna obrabiająca z ramieniem i wymiennymi końcówkami roboczymi: wałkami ściernymi, wałkami polerskimi, frezami do drewna; umożliwia szlifowanie krawędzi, powierzchni, wydrążanie w obrabianym materiale; przydatna np. przy wydrążaniu wkładek

grań
grań

dolna krawędź kopyta

karta miarowa
karta miarowa

wewnętrzny dokument wytwórcy obuwia ortopedycznego, stworzony według jego projektu i na własny użytek; według przepisów nie jest dokumentem obowiązującym; istotą karty miarowej jest to, że powinna zawierać wszystkie informacje dotyczące pacjenta i wykonywanego obuwia; karta jako dokument ma swój obieg zgodny z tokiem produkcyjnym

klej kauczukowy
klej kauczukowy

jednoskładnikowy klej na bazie roztworu kauczuków naturalnych, służący do łączenia skór, tekstyliów, papieru, włóknin, tektury; może być rozcieńczany benzyną ekstrakcyjną

klej rozpuszczalnikowy
klej rozpuszczalnikowy

ogólnie dostępny, pod znaną nazwą handlową, klej polichloroprenowy do klejenia na zimno m.in. skór, gumy, tkanin, filcu; nieprzezroczysty klej o półpłynnej konsystencji, kolorze zbliżonym do karmelu i charakterystycznym, intensywnym zapachu; do rozcieńczania go stosuje się m.in. octan etylu; czas schnięcia to mniej więcej 15–20 minut

kowadełko
kowadełko

umowna nazwa niedużego, metalowego walca, którego w cholewkarstwie używa się do obciążania modelu cholewki w trakcie wykroju skór; w klasycznym przeznaczeniu jest miniaturowym odpowiednikiem tradycyjnego kowadła

krążki (żargon zawodowy: oczka)
krążki (żargon zawodowy: oczka)

elementy służące do zabezpieczenia otworów w przednich brzegach obłożyn; przez otwory przewlekane są sznurowadła

R1JkRA6dPPE3j
Rysunek przedstawia cienkie, metalowe elementy w kształcie krótkiej rurki, której jeden koniec jest prosty, a drugi wywinięty na zewnątrz, tworząc rodzaj kołnierza.
Krążki
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
lico
lico

część wierzchnia skóry zwierzęcej

linia podziału kopyta
linia podziału kopyta

linia przebiegająca od czubka przez środek palców, przegubu i grzbietu pięty

miara szewska
miara szewska

przyrząd pomiarowy w formie taśmy o długość 60 cm z podziałkami:

  • metryczna – jeden rozmiar = 1 cm; numeracja zaczyna się od rozmiaru 10 co jest równe stopie o długości 10 cm i kończy na rozmiarze 31;

  • francuska – sztychowa; jeden rozmiar = 1 sztych = 6,6 mm; numeracja rozpoczyna się od nr 18 i kończy na rozmiarze 47;

  • calowa – jeden rozmiar = 13 cala = 8,4 mm; podziałka ma dwie podgrupy; jedna tzw. mała, stosowana dla dzieci od nr 1 do nr 13; druga podgrupa, dla dorosłych przebiega za dziecięcą podziałką ponownie od nr 1 do nr 12

międzypodszewka
międzypodszewka

tkanina stosowana w celu wzmocnienia gorszej jakościowo skóry lub wytworzenia elementów korekcyjnych; międzypodszewkę nakleja się na skórę wierzchnią obłożyny od strony mizdry

mizdra
mizdra

część spodnia skóry zwierzęcej

młotek szewski
młotek szewski

narzędzie ręczne, charakterystyczne ze względu na niesymetryczną budowę; z jednej strony element w kształcie płaskiego walca służący do opukiwania i wbijania, z drugiej płaskie, gięte ramię, którym można np. podważać materiał czy dociskać

RpZF6jCCHbtTj
Zdjęcie przedstawia narzędzie w kształcie wielkiej litery T, zbliżone do tradycyjnego młotka, zbudowane z drewnianego uchwytu, czyli trzonka oraz stalowego obucha umocowanego u szczytu, prostopadle do części drewnianej. Stalowa część narzędzia ma dwa końce. Jeden jest w kształcie płaskiego walca, drugi płaski, wygięty ku dołowi.
Młotek szewski
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
nakłuwak (żargon zawodowy: szpilorek, szydło)
nakłuwak (żargon zawodowy: szpilorek, szydło)

narzędzie ręczne do wykonywania małych otworów w skórze lub używane pomocniczo w trakcie prac ze skórą i innymi materiałami

R45YX3WP74p1A
Rysunek przedstawia narzędzie z drewnianą, okrągłą, wyprofilowaną do dłoni rączką oraz podłużnym, metalowym szpikulcem, lekko spłaszczonym i zaostrzonym na końcu.
Nakłuwak
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
nawijanie skóry (żargon zawodowy: bukowanie)
nawijanie skóry (żargon zawodowy: bukowanie)
obcas ortopedyczny (Thomasa)
obcas ortopedyczny (Thomasa)

dłuższy po stronie przyśrodkowej o 25 długości normalnego obcasa; odwrócenie obcasa ortopedycznego to przedłużenie po stronie zewnętrznej; wydłużony obcas może być dodatkowo wysunięty na zewnątrz, jeśli istnieje taka potrzeba

obłożyna
obłożyna

element obejmujący jeden bok cholewki (zewnętrzny lub przyśrodkowy)

obuwie ortopedyczne
obuwie ortopedyczne

obuwie pełniące rolę wyrobu medycznego, wyposażonego w elementy lecznicze; zwyczajowo określenie stosowane przy obuwiu wykonywanym na indywidualne zamówienie (zlecenie lekarskie)

oczkarka
oczkarka

maszynka ręczna do montowania krążków (oczek) w obuwiu

R11CsGopHtwqo
Rysunek przedstawia urządzenie metalowe do montowania krążków, inaczej oczek, w cholewkach butów. Składa się z korpusu, podstawy i rękojeści. Korpus wraz z podstawą jest w kształcie litery C. Podstawę urządzenia przytwierdza się do stołu. Na korpusie znajduje się ruchoma rękojeść, czyli dźwignia skierowana do osoby obsługującej urządzenie. W korpusie znajduje się pionowo ustawiony, metalowy trzpień w kształcie walca, otoczony sprężyną. W trakcie naciskania ręką na dźwignię trzpień obniża się, ściskając jednocześnie sprężynę. Ruch powrotny dźwignią powoduje odkształcenie sprężyny i ponowne podniesienie trzpienia. Dzięki dodatkowym końcówkom o różnej średnicy, które zakłada się na dolną część trzpienia, możliwe jest wykonanie oczek i montowanie krążków.
Oczkarka
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
otok obuwniczy
otok obuwniczy

ścieniony z jednej strony pasek ze skóry lub tworzywa sztucznego; stanowi uszczelnienie między brzegiem cholewki, a podsuwką i dodatkowo podnosi walory estetyczne obuwia

RT8EGt7i9Gg9A
Rysunek przedstawia element ozdobny obuwia w postaci wąskiego, płaskiego i podłużnego paska z tworzywa sztucznego. Jego jedna krawędź jest ząbkowana. Powierzchnia wewnętrzna jest płaska, natomiast zewnętrzna jest równa z elementem dekoracyjnym, na przykład imitacją szycia.
Otok obuwniczy
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
pasek tylny
pasek tylny

maskująco‑wzmacniający element cholewki, naszyty w miejscu połączenia obłożyn

podeszwa
podeszwa

ostatnia, zewnętrzna warstwa spodu obuwia; może być wykonana ze skóry lub styrogumu jako jednolity element; opcjonalnie podeszwa występuje w dwóch częściach połączonych pod obcasem; w przypadku podeszew skórzanych dodatkowo można je w przodostopiu zabezpieczyć zelówką np. z poligumy

podnosek
podnosek

element wzmacniający znajdujący się w czubku buta pomiędzy wierzchem a podszewką; w obuwiu ortopedycznym przedłużony podnosek jest elementem korekcyjnym

podoskop
podoskop

urządzenie do badania stóp

podpodeszwa (żargon zawodowy: branzel)
podpodeszwa (żargon zawodowy: branzel)

część wewnętrzna spodu obuwia, na którą nakłada się cholewkę; kształtem odpowiada wielkości stopy

podsuwka
podsuwka

warstwa spodu obuwia znajdująca się między podpodeszwą, a podeszwą

podszewka (futrówka)
podszewka (futrówka)

wyścielenie wewnętrzne cholewki wykonane ze skóry podszewkowej.

poliguma
poliguma

płyta gumowa na spody obuwia; charakteryzuje się dużą odpornością na ścieranie; dodatkowo jest antypoślizgowa

półcholewka
półcholewka

część cholewki złożona, powstała po zszyciu dwóch elementów obłożyn

pracownia cholewkarska
pracownia cholewkarska

pomieszczenie przeznaczone na wykonywanie prac cholewkarskich: modelowania, wykroju i szycia cholewek odpowiednio wyposażone w: stół warsztatowy, stołek, maszynę do szycia cholewek, oczkarkę, meble do przechowywania, narzędzia ręczne

pracownia obuwnicza
pracownia obuwnicza

pomieszczenie przeznaczone do wykonywania prac obuwniczych: kopyt, wkładek, prac montażowych i wykończeniowych obuwia, odpowiednio wyposażone m.in. w: stół warsztatowy z wentylacją, siedziska, odpowiednie narzędzia obuwnicze i uniwersalne, meble do przechowywania

przedćwiekowanie
przedćwiekowanie

czynność wykonywana przed ćwiekowaniem polegająca na sprawdzeniu, jak cholewka układa się na kopycie

przyszwa
przyszwa

element cholewki obejmujący wierzchnią, przednią część stopy

rozkrój skór
rozkrój skór

czynność rozkrawania skóry na poszczególne części; rozkroju dokonujemy ręcznie lub maszynowo

skorygowana pozycja stopy
skorygowana pozycja stopy

stopa ze zniekształceniem, którą ustawia się w pozycji prawidłowej; sytuacja występująca najczęściej w przypadku nieutrwalonych wad stóp

skóra spodowa
skóra spodowa

rodzaj skóry twardej (m.in. krupony, boki, karki) wyprawianej na podeszwy i podpodeszwy

skóra wierzchnia
skóra wierzchnia

rodzaj skóry miękkiej; zabarwiona z wykończeniem po stronie lica; wykorzystywana na cholewki butów

stopa końsko‑szpotawa
stopa końsko‑szpotawa

charakterystyczne zniekształcenie nieutrwalone lub utrwalone; stopa ustawia się z palcami opadającymi w dół, a zewnętrzny brzeg stopy jest skręcony do środka

RP6oJBpZHbmbE
Rysunek przedstawia deformację, nieprawidłowe ustawienie stopy, która jest skręcona do wewnątrz. Palce w przodostopiu są skierowane do wewnątrz i ustawiają się do dołu, zewnętrzny brzeg stopy jest nadmiernie obciążony.
Stopa końsko‑szpotawa
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
styrogum
styrogum

mikroguma stosowana na podeszwy, zelówki i obcasy; występuje w formie małoformatowych płyt o różnej grubości i różnych kolorach

suberyt
suberyt

materiał w postaci płyt o różnych formatach i różnej grubości; płyty te wykonane są z mielonej drobnoziarniście kory korkowej; charakteryzują się gładką powierzchnią i dużą odpornością na kruszenie

szczypce korekcyjne
szczypce korekcyjne

narzędzie ręczne do punktowej korekty miejsc w części wierzchniej obuwia stwarzających problemy (a więc np. takich, z którymi kontakt wywołuje u użytkownika butów ból)

RNoICyf6ADg53
Zdjęcie przedstawia metalowe narzędzie w kształcie litery X. Jedna, dłuższa część stanowi rękojeść, zaś druga, krótsza – część roboczą. Połączenie obu części narzędzia stanowi oś obrotu, czyli tak zwany wspólny punkt oparcia. Jedna ze szczęk ma kształt pierścienia, druga – metalowej kulki o średnicy mniejszej od pierścienia.
Szczypce korekcyjne
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
szerfowanie (żargon zawodowy)
szerfowanie (żargon zawodowy)

skośne ścienianie brzegów skóry wierzchniej przed nawijaniem (bukowaniem)

tarnik szewski
tarnik szewski

metalowe narzędzie ręczne do obróbki np. korka i drewna

R1FSuHnMwngAi
Rysunek przedstawia rodzaj metalowego pilnika w kształcie długiego prostokąta, w którym obustronna część robocza ma równomiernie rozmieszczone ząbki, umożliwiające usuwanie materiału poprzez ścieranie.
Tarnik szewski
Źródło: Zespół autorski Politechniki Łódzkiej i Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, licencja: CC BY-SA 3.0.
usztywniacz
usztywniacz

jest elementem wzmacniającym but w części spodowej buta; może być wykonany z łupka drewnianego, stalki sprężystej, blachy aluminiowej lub stalowej (do buta ze strzemieniem metalowym do ortez)

wigonka
wigonka

materiał międzypodszewkowy, wzmacniający elementy konstrukcyjne obuwia

wkładka ortopedyczna
wkładka ortopedyczna

element leczniczy o różnym charakterze i przeznaczeniu; może być stosowana w obuwiu produkowanym seryjnie oraz w obuwiu ortopedycznym

wkładka pronująca
wkładka pronująca

wkładka unosząca zewnętrzny brzeg stopy; w przekroju ma kształt wydłużonego trójkąta; stosowana w przypadku stóp szpotawych i końsko- szpotawych

wosk szewski
wosk szewski

środek do konserwacji skóry

wyrób medyczny wykonywany na zamówienie
wyrób medyczny wykonywany na zamówienie

zgodnie z art. 2 ust. 3 [rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobów medycznych 2001/83/WE, rozporządzenia (WE) nr 178/2002 i rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 oraz uchylenia dyrektyw Rady 90/385/EWG i 93/42/EWG (MDR)] (http:// rozporzadzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z dnia 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobow medycznych 2001/83/WE, rozporzadzenia (WE) nr 178/2002 i rozporzadzenia (WE) nr 1223/2009 oraz uchylenia dyrektyw Rady 90/385/EWG i 93/42/EWG (MDR)) „wyrobem wykonanym na zamówienie” są wyroby medyczne, które:

  • zostały wykonane na specjalne zamówienie zgodnie ze zleceniem medycznym wystawionym przez osobę upoważnioną przez przepisy krajowe w oparciu o jej kwalifikacje zawodowe;

  • posiadają szczególne właściwości konstrukcyjne;

  • są przeznaczony do używania przez konkretnego pacjenta;

  • mają za zadanie leczenie schorzeń takiego pacjenta lub zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb.

zakładka w obuwiu ortopedycznym
zakładka w obuwiu ortopedycznym

element leczniczy stosowany w obuwiu ortopedycznym, obejmujący stopę od strony pięty; kształt, wielkość i położenie zakładki zależą od rodzaju schorzenia i są dostosowywane indywidualnie do potrzeb danego pacjenta

Interaktywne materiały sprawdzające
Przewodnik dla nauczyciela