porównanie objętości wszystkich przyjętych i wydalonych przez pacjenta płynów; bilans najczęściej prowadzi się przez 24 godziny; bilans jest ujemny, jeżeli chory wydala więcej płynów, niż przyjmuje; taka sytuacja może przyczynić się do odwodnieniaodwodnienieodwodnienia bilans dodatni występuje, gdy ilość przyjętych płynów jest większa niż ilość płynów wydalonych; taka dłużej trwająca sytuacja może spowodować przewodnienie chorego, przejawiające się obrzękami

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

włókno pokarmowe, które w organizmie nie ulega trawieniu; ułatwia wypróżnienia; zalecana dzienna ilość to 20$-$40 g; najwięcej błonnika zawierają płatki (np. owsiane, jęczmienne, gryczane) i pieczywo pełnoziarniste, surowe owoce i warzywa, suszone morele, figi i śliwki, pestki dyni, ziarno słonecznika, płatki migdała, siemię lniane i nasiona chia

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

wskaźnik wagowo‑wzrostowy wykorzystywany do oszacowania, czy waga ciała jest prawidłowa; obliczany jest przez podzielenie masy ciała (w kilogramach) przez wzrost do kwadratu (w metrach); u osób w podeszłym wieku służy przede wszystkim do oceny ryzyka niedożywienia; u osób starszych, ze względu na zmniejszenie wzrostu wraz z wiekiem, BMI może nie odzwierciedlać rzeczywistego stanu odżywienia; dlatego za dolną granicę prawidłowego BMI u osób starszych przyjmuje się wartość 22$-$23 kg$/$mIndeks górny 2², natomiast górną – 29 kg$/$mIndeks górny 2², w odróżnieniu od BMI osób w wieku średnim, dla których prawidłowa wartość tego wskaźnika mieści się w przedziale 18,5$-$24,9 kg$/$mIndeks górny 2²

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

ruchy w stawach wykonywane bez współudziału pacjenta lub za pomocą urządzeń wspomagających ciągły ruch bierny; ćwiczenia te wykonuje się w przypadku niewystępowania czynności mięśni, tj. w sytuacji np. spastycznego lub znacznego niedowładu mięśni, porażenia wiotkiego, a także gdy stan chorego jest ciężki; ponadto ćwiczenia ruchowe bierne zapobiegają powstawaniu przykurczy, zmian patologicznych w stawach i tkankach okołostawowych, atrofii mięśni, upośledzeniu ukrwienia i odżywiania

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

ćwiczenia, w ramach których należy zwrócić uwagę na kolejność wykonywanych czynności: siadanie na brzegu łóżka, pionizację w balkoniku, naukę siadania i wstawania, chodzenie z pomocą balkonika, rozpoczęcie chodzenia za pomocą dwóch kul łokciowych

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

seria ćwiczeń oddechowych wykonywanych przez pacjenta w optymalnej dla niego pozycji; istotą ćwiczeń jest zwiększenie ruchomości oddechowej przepony przez zwiększenie siły jej skurczu, maksymalne wzmocnienie mięśni oddechowych i zwiększenie ruchomości klatki piersiowej, zwiększenie pojemności życiowej płuc

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

specyficzny klimat występujący w pomieszczeniu, w którym przebywają chorzy; najkorzystniejsze warunki w sali chorych to: temperatura 18$-$22Indeks górny o^oC (ale dla osoby gorączkującej 18$-$20Indeks górny o^oC), wilgotność powietrza 50$-$70% oraz stały dostęp świeżego powietrza

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

stan wynikający z braku wchłaniania lub spożywania substancji odżywczych, prowadzący do zmiany składu ciała, upośledzenia fizycznej i psychicznej sprawności organizmu oraz wpływający niekorzystnie na wydolność funkcjonalną osoby starszej i wyniki leczenia; niedożywienie występuje z różną częstością wśród poszczególnych grup osób starszych, np. u połowy chorych po przebytym udarze mózgu, u prawie 40% starszych hospitalizowanych pacjentów, u pacjentów z wielochorobowością, z chorobą nowotworową; jest uznawane za jeden z wielkich zespołów geriatrycznych; zwiększa ryzyko uzależnienia od pomocy ze strony innych osób, pogarsza jakość życia, potęguje ryzyko zgonu

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

wskaźniki, które pozwalają na ustalenie, czy dana osoba ma prawidłowe tętno, ciśnienie krwi, oddech oraz temperaturę ciała; wartość prawidłowa tętna to 60$-$100 uderzeń na minutę, ciśnienia tętniczego – 140$/$90 mmHg, oddechu – 16$-$20 oddechów na minutę; norma SpOIndeks dolny 2₂ dla zdrowego człowieka to 95$-$100%, ale u osób starszych dolna granica wynosi 93%; ponadto palacze też mają z reguły niższą saturację

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

symptomy wskazujące na stan chorobowy, w którym zawartość wody oraz elektrolitów w organizmie spada do niebezpiecznego poziomu, zaburzając prawidłowe funkcjonowanie organizmu; wstępne objawy odwodnienia to: suchość błon śluzowych jamy ustnej, uczucie pragnienia, następnie mniejsze wydalanie moczu, uczucie osłabienia, przyspieszenie tętna; wraz z pogłębianiem odwodnieniaodwodnienieodwodnienia występują: podwyższenie temperatury ciała, zawroty głowy, uczucie duszności, dezorientacja, drgawki, delirium, zgon

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

dokonywana u pacjenta ocena podaży, trawienia, wchłaniania i wykorzystywania składników odżywczych; dzięki temu badaniu można rozpoznać zaburzenia w zakresie stanu odżywienia, wdrożyć odpowiednią terapię, a przez to wpłynąć na wyniki leczenia oraz na poprawę samopoczucia chorego; ocena ta wymaga uwzględnienia kilku metod pomiarowych, do których zalicza się:

• wywiad żywieniowy,

• kwestionariusze żywieniowe (np. skala MNA),

• analizę składu ciała (np. metoda bioimpedancji elektrycznej),

• parametry antropometryczne (masa ciała, wzrost, BMI, obwody w cm: pasa, bioder, ramienia i łydki, pomiar grubości fałdów skórno‑tłuszczowych, pomiar siły mięśniowej),

• wyniki badań biochemicznych (np. stężenie albuminy, kreatyniny) i immunologicznych (np. całkowita liczba limfocytów)

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

utrata wody, z towarzyszącą bądź nie utratą sodu, w ilości przekraczającej możliwości kompensacyjne organizmu; odwodnienie dzielimy na:

• hipotoniczne (stężenie sodu w surowicy krwi mniejsze od 135 mmol$/$l),

• izotoniczne (stężenie sodu 135$-$145 mmol$/$l, prawidłowe),

• hipertoniczne (stężenie sodu większe od 135$-$145 mmol$/$l)

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

klasyczny zabieg operacyjny polegający na otwarciu jamy brzusznej poprzez przecięcie skóry, mięśni i otrzewnej, co umożliwia eksplorację wnętrza jamy brzusznej

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

utrzymywanie ciała w czystości i unikanie chorób; czynności, które mają chronić przed chorobami i urazami oraz służyć utrzymaniu dobrej kondycji fizycznej i psychicznej przez możliwie długi okres życia; u osób z ograniczonymi możliwościami samoopieki może dojść do zaniedbań pielęgnacyjnych i higienicznych; zakres podstawowej pielęgnacji powinien zapewnić utrzymanie optymalnego stanu biologicznego oraz zapobiec powikłaniom; podstawowe zabiegi higieniczne powinno się wykonywać według następującego algorytmu (na podstawie Ciechaniewicz „Pielęgniarstwo ćwiczenia” oraz Szwałkiwicz „Opieka nad osobami przewlekle chorymi, w wieku podeszłym i niepełnosprawnymi”):

1. mycie zębów$/$protezy,

2. mycie twarzy, oczu, uszu i szyi,

3. mycie klatki piersiowej,

4. mycie kończyn górnych,

5. mycie brzucha,

6. mycie pleców i pośladków,

7. mycie kończyn dolnych,

8. mycie krocza

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

jedna z podstawowych potrzeb związanych z egzystencją, przetrwaniem; właściwe odżywianie odgrywa u starszych niesprawnych osób istotną rolę w profilaktyce powikłań wynikających z unieruchomienia oraz chroni przed pogorszeniem ogólnego stanu zdrowia pacjenta; prawidłowe żywienie wymaga zbilansowania energii, tzn. utrzymania równowagi między ilością energii dostarczonej z pokarmem a jej wydatkowaniem, oraz warunkuje zachowanie homeostazy ustrojowej; całodzienną rację pokarmową należy podzielić na 4$-$5 zrównoważonych energetycznie i odżywczo posiłków, a ostatni posiłek spożywać nie później niż 2 godziny przed snem

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

pozycje ułatwiające ewakuację wydzieliny z drzewa oskrzelowego; w zależności od umiejscowienia procesu zapalnego i miejsca gromadzenia wydzieliny pacjent układany jest w pozycji ułatwiającej jej eliminację; najczęściej stosowane pozycje to:

• pozycja wysoka (zwana pozycją Fowlera) – pacjent przyjmuje pozycję siedzącą z wyprostowanymi nogami w łóżku; ułożenie kręgosłupa do ud stanowi kąt prawie 900,

• pozycja wysoka z opuszczonymi kończynami dolnymi,

• pozycja wysoka z pochyleniem do przodu – pacjent opiera się na stoliku przyłóżkowym, na który układa przedramiona i głowę, po czym pochyla klatkę piersiową do przodu,

• pozycja półwysoka na plecach,

• pozycje boczne,

• pozycja Trendelenburga – pacjent leży na plecach, a głowa, górna część klatki piersiowej i tułów znajdują się poniżej poziomu kończyn dolnych

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

profilaktyka, której celem jest zapobieganie żylnej chorobie zakrzepowo‑zatorowej i jej najpoważniejszemu powikłaniu – zatorowości płucnej; jednym z czynników sprzyjających powstaniu zakrzepowego zapalenia żył jest długotrwałe unieruchomienie w łóżku; rozwojowi tej choroby zapobiega każde działanie zmierzające do przyspieszenia przepływu krwi w naczyniach żylnych, a więc przede wszystkim aktywność fizyczna; u pacjentów długo unieruchomionych w łóżku należy regularnie wykonywać ćwiczenia obejmujące kończyny dolne; intensywność ćwiczeń zależy od stanu podopiecznego; zaleganiu krwi żylnej w naczyniach kończyn dolnych zapobiega wysokie układanie nóg; nie powinno się wkładać pod kolana wałków, ponieważ powoduje to ucisk na naczynia w tej okolicy i uniemożliwia odpływ krwi; prawidłową techniką jest podkładanie klinów, na których opiera się cała noga; zaleca się również nakładanie na kończyny dolne elastycznych pończoch (ale nie za ciasno) albo bandaży według wskazań lekarza; produkty uciskowe najlepiej zakładać po przebudzeniu, przed wstaniem z łóżka, zanim dojdzie do odpływu krwi żylnej do kończyn dolnych; tego typu elementy stosowane w celu zmniejszenia zaburzeń żylnych należy bezwzględnie zdejmować przed snem

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

usprawnianie funkcjonowania pacjenta z endoprotezą stawu biodrowego; należy poinformować pacjenta o zasadach bezpiecznego poruszania się i unikania ruchów zagrażających dyslokacji endoprotezy (zakaz rotacji zewnętrznej i przywodzenia kończyny); ponadto pacjent musi zmieniać pozycje biodra, spać na wznak, układać nogi w lekkim odwiedzeniu, stosować poduszkę między nogami w czasie snu i odpoczynku; jeśli pacjent nie ma wyboru i musi siedzieć na niskim krześle, operowana noga ma być wyprostowana w kolanie; kąpiel powinna odbywać się pod prysznicem; nie wolno pacjentowi siadać na brzegu krzesła, przechylać się na boki, siadać z nogą założoną na nogę, siadać na miękkim czy zbyt głębokim fotelu, korzystać z wanny, wykonywać przysiadów, nosić ciężarów, dźwigać ciężkich przedmiotów, siadać na krawędziach mebli (przynajmniej połowa uda powinna być oparta na siedzisku), uprawiać sportów takich jak tenis, narciarstwo biegowe lub zjazdowe, wychodzić z domu podczas gołoledzi oraz silnego i porywistego wiatru

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

wypadkowa (rezultat) postępującego procesu starzenia się, współistniejących zaburzeń (schorzeń), następstw przebytych urazów, stylu życia oraz czynników psychospołecznych; na sprawność funkcjonalną składają się:

• aktywność i wydolność w zakresie podstawowych (np. wg skali Barthel) i złożonych (np. wg skali Lawtona) czynności życia codziennego,

• sprawność w zakresie funkcji poznawczych (np. wg skali MMSE),

• poczucie nastroju (np. wg skali GDS),

• stan odżywienia (np. wg skali MNA),

• sytuacja rodzinno‑środowiskowa osób starszych

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning

grupa ludzi o różnym przygotowaniu zawodowym (reprezentantów różnych zawodów), świadczących usługi w zakresie opieki zdrowotnej na rzecz pacjentów i ich rodzin; jeżeli celem działań jest udzielanie świadczeń diagnostyczno‑leczniczo‑usprawniających, to taka grupa ludzi określana jest jako zespół terapeutyczny; zadaniem opiekuna medycznego jest współpraca z zespołem terapeutycznym, szczególnie z pielęgniarkami i fizjoterapeutami przygotowującymi zalecenia związane z mobilizacją pacjenta do aktywności – do obowiązków opiekuna medycznego należy wykonywanie zleconych czynności

• Różni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learningDT956o2pvRóżni pacjenci, różne potrzeby - interaktywne narzędzie typu scenario‑based learning