E-materiały do kształcenia zawodowego

Podstawy budowy przyrządów optycznych

MEP.02. Montaż i naprawa elementów i układów optycznych - Optyk‑Mechanik 731104, Technik optyk 325302

bg‑blue

Słownik pojęć dla e‑materiału

Aby wyszukać pojęcie lub frazę występujące w słowniku, wpisz je w poniższą ramkę.

1
centroskop
centroskop

to specyficzny typ urządzenia do kontroli i pomiarów, zaprojektowany do współpracy z aparatami szlifierskimi. Jego funkcjonalność obejmuje dokładną weryfikację parametrów soczewek oraz możliwość precyzyjnego dostosowania parametrów okularów

RV63Ivhc6P7RW
Centroskop
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
centrowanie
centrowanie

jest to procedura odpowiedzialna za precyzyjne dostosowanie położenia soczewek okularowych do oczu pacjenta, mająca na celu zapewnienie optymalnej ostrości widzenia oraz komfortu noszenia okularów

dioptromierz
dioptromierz

znany również jako frontofokometr, to urządzenie służące do pomiaru mocy soczewki okularowej. Dzięki niemu można precyzyjnie określić środki optyczne soczewki oraz dokładnie wyregulować jej położenie w okularach klienta

RZhZdtS6zluuv
Dioptromierz
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
docieranie
docieranie

jest to jedna z metod obróbki ściernej przeprowadzana za pomocą docieraka oraz pasty ściernej, która zawiera drobne ziarna. Docierak jest dociskany do obrabianej powierzchni, co wywołuje tarcie. Ta metoda pozwala na osiągnięcie wysokiej precyzji kształtu i wymiarów elementu

dystorsja
dystorsja

jest to pewien rodzaj aberracji optycznej występującej w układzie optycznym, która skutkuje zróżnicowanym powiększeniem obrazu, w zależności od jego oddalenia od osi optycznej urządzenia. W przypadku zmiany ogniskowej obiektywu lub okularu instrumentu obrazy umieszczone dalej od osi optycznej mogą wykazywać większe zniekształcenia, co szczególnie widoczne jest na obrzeżach pola widzenia. W zależności od charakteru tych zniekształceń wyróżnia się dwa typy dystorsji – beczkową i poduszkową. W dystorsji beczkowej prostokąt może przybierać kształt podobny do beczki, natomiast w dystorsji poduszkowej przypomina on kształt poduszki

fazowanie
fazowanie

inaczej załamywanie krawędzi; jest to procedura tworzenia faz poprzez usuwanie pewnej ilości materiału z krawędzi obrabianego elementu. Wymiary faz określa się poprzez nadanie odpowiedniej długości, na której proces fazowania ma być przeprowadzony, oraz kąta, np. 1x45°

fotometr
fotometr

to urządzenie pomiarowe używane do określania ilości światła padającego na powierzchnię lub przechodzącego przez nią. Fotometr mierzy natężenie światła widzialnego lub innych zakresów fal elektromagnetycznych, umożliwiając precyzyjne pomiary jasności obiektów, intensywności źródeł światła lub transmisji światła przez różne materiały

frezowanie
frezowanie

to forma obróbki skrawaniem, w której zbędna warstwa materiału jest usuwana za pomocą obracającego się narzędzia, czyli frezu. W trakcie tej operacji obrabiany element wykonuje ruch liniowy, podczas gdy narzędzie (frez) obraca się

luneta
luneta

czasami określana jako teleskop soczewkowy, jest urządzeniem przeznaczonym do obserwacji odległych obiektów. Wykorzystuje układy soczewek w celu zwiększenia wielkości obrazu bardzo oddalonych elementów, takich jak na przykład Księżyc

lutownica
lutownica

to narzędzie stosowane w procesie lutowania, czyli łączenia materiałów poprzez stop lutowniczy. Urządzenie to składa się z uchwytu, zwyczajowo nazywanego kolbą oraz grotu, który ma bezpośredni kontakt ze stopem lutowniczym, stanowiącym spoiwo

RjbpOaZPVw91t
Lutownica
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
materiał oprawy okularowej
materiał oprawy okularowej

oprawki metalowe są produkowane z różnorodnych metali, głównie z zastosowaniem stopów tytanu z domieszkami oraz ze stali. Oprawki wykonane z tytanu wyróżniają się niezwykłą lekkością, trwałością oraz odpornością na uszkodzenia (zadrapania, odkształcenia) i korozję, dlatego często wybierane są przez osoby noszące okulary na co dzień lub osoby zajmujące się pracą fizyczną. W celu dodatkowego zwiększenia elastyczności i sprężystości oprawek tytan bywa łączony z innymi metalami, dzięki czemu powstaje wytrzymały i zarazem giętki materiał. Stalowe oprawki również cechują się lekkością, wytrzymałością i odpornością na korozję, choć w mniejszym stopniu niż oprawki tytanowe. Stal zazwyczaj stosuje się do cienkich oprawek oraz do produkcji zauszników

materiały konstrukcyjne
materiały konstrukcyjne

to grupa materiałów i substancji stosowanych do tworzenia różnorodnych konstrukcji. Zawierają one często stal, drewno, tworzywa sztuczne oraz różne rodzaje stopów o niejednorodnym składzie chemicznym

mikrometr
mikrometr

jest to przyrząd służący do wykonywania precyzyjnych pomiarów konkretnych elementów. Mikrometry można podzielić na modele ogólnego przeznaczenia, w tym zewnętrzne i wewnętrzne, oraz na modele specjalistyczne, takie jak mikrometry do pomiaru gwintów; charakteryzują się one dokładnością pomiaru wynoszącą zwykle 0.01 mm

RIgTDSqHyHJfa
Mikrometr
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
mikroskop
mikroskop

to urządzenie przeznaczone do badania drobnych obiektów, zwykle niewidocznych gołym okiem, lub do dokładnego przyglądania się mikroskopijnym szczegółom obiektów. Umożliwia analizę struktury oraz właściwości badanych elementów

Rjj5heuQcvgEc
Mikroskop
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
obiektyw
obiektyw

część układu optycznego odpowiadająca za zbieranie oraz przekazywanie obrazu obserwowanego obiektu do kolejnych elementów w urządzeniu. Jest to istotna część aparatów fotograficznych, mikroskopów, teleskopów i innych układów optycznych wymagających precyzyjnej rejestracji obrazu

ogniskowa
ogniskowa

jest to odległość między ogniskiem a punktem głównym układu optycznego. Przykładowo – dla soczewki odnosi się do dystansu między środkiem soczewki a miejscem, gdzie skupione zostają promienie świetlne, które wcześniej biegły równolegle do osi soczewki. Pojęcie ogniskowej ma zastosowanie zarówno w przypadku soczewek i ich układów, jak i zwierciadeł. Odwrotnością ogniskowej jest zdolność skupiająca układu optycznego. Krótsza ogniskowa oznacza, że układ optyczny jest bardziej skupiający, czyli promienie świetlne są silniej zbierane przez obiektyw

okular
okular

jest to jedna z fundamentalnych składowych wielu urządzeń optycznych. Stanowi element optyczny usytuowany najbliżej oka obserwatora. Okular ma za zadanie umożliwienie oglądania obrazu generowanego przez obiektyw danego urządzenia, przy czym może składać się z pojedynczej soczewki lub być złożonym układem optycznym. Każdy okular służy do obserwacji tylko jednym okiem

oprawa okularowa
oprawa okularowa

element konstrukcyjny mający za zadanie zapewnić właściwe umiejscowienie soczewek okularowych. Oprawy produkowane są z metali bądź tworzyw sztucznych

optyka
optyka

to dziedzina fizyki badająca naturę światła i jego interakcje z otoczeniem. Jej celem jest zrozumienie pochodzenia i rozchodzenia się światła w różnych środowiskach. Dzieli się na optykę geometryczną, która skupia się na trajektoriach promieni światła, oraz optykę fizyczną, która obejmuje optykę falową i kwantową. Optyka falowa opisuje ruch światła jako falę w przestrzeni, podczas gdy optyka kwantowa analizuje interakcje światła z materią

polaryskop
polaryskop

to urządzenie zaprojektowane do detekcji wewnętrznych naprężeń w materiale optycznym oraz naprężeń generowanych poprzez ucisk soczewki okularowej przez oprawę, przy użyciu zjawiska dwójłomności

R1NEXB9YZtXUO
Polaryskop
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
polerowanie
polerowanie

to proces obróbki umożliwiający usunięcie zarysowań z powierzchni soczewek. Często łączy się go z użyciem polerki wykonanej z bawełny oraz pasty lub wosku polerskiego. Warto zaznaczyć, że nie poleruje się soczewek okularowych w okularach

R1eT4HJYed8Wt
Polerka do soczewek
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
połączenia
połączenia

rodzaj złącza rozłącznego oraz nierozłącznego. Połączenie rozłączne pozwala na demontaż elementów urządzenia bez niszczenia żadnego z komponentów. Wśród nich wyróżniamy wpustowe, klinowe, gwintowe, kołkowe i sworzniowe. Połączenie nierozłączne to takie, do demontażu którego wymagane jest zniszczenie minimum jednego elementu złącza. Wśród nich wyróżniamy lutowane, klejone, wciskane, zgrzewane i spawane

pryzmat
pryzmat

jest to komponent układu optycznego przyjmujący formę bryły o płaskich, zazwyczaj nachylonych ku sobie ścianach. Jednym z podstawowych typów jest pryzmat trójgraniasty, który składa się ze szklanej bryły o prostokątnej podstawie i trójkątnym przekroju. Gdy promień światła przenika przez pryzmat, ulega załamaniu na obu jego skośnych powierzchniach. Pryzmaty znalazły zastosowanie w aparatach fotograficznych i lornetkach, w których odpowiadają za odwrócenie obrazu sfokusowanego przez obiektyw

R1VeOYJefzQ3F
Zestaw pryzmatów
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
przekładnia
przekładnia

to układ mechaniczny przeznaczony do przekazywania ruchu z jednego elementu napędowego na inny, co umożliwia jednocześnie regulację parametrów tego ruchu, takich jak prędkość czy siła

rozwiercanie
rozwiercanie

to technika obróbki skrawaniem, która służy do zwiększenia wielkości średnicy uprzednio wywierconego otworu. Narzędzie, czyli rozwiertak, obraca się i przemieszcza wzdłuż osi obrotu oraz osi posuwu. Ten proces stosowany jest często przed operacją wiercenia

R1M1Nwcx87Zbx
Wiertarka stołowa
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
rysunek techniczny
rysunek techniczny

to technika graficznego przedstawiania fragmentów maszyn i urządzeń umożliwiająca zrozumienie ich funkcjonowania, konstrukcji i sposobu montażu. Służy do uproszczonego ukazywania rzeczywistych cech obiektów

smużystość szkła
smużystość szkła

jest to zjawisko wynikające z procesu topienia masy szklanej spowodowane nieregularnością chemiczną warstw o różnych współczynnikach załamania. Smugi mogą powstawać w materiale szklanym, na przykład w wyniku odparowania z powierzchni szkła najbardziej lotnych składników, które miały kontakt z powietrzem podczas procesu topienia. W szkle optycznym widoczne smugi mają zazwyczaj niewielką średnicę, ale ich długość może być znacząca

soczewka
soczewka

element optyczny, który zbudowany jest z jednego lub kilku sklejonych razem bloków przezroczystego materiału (na ogół szkła, ale mogą to być również inne tworzywa sztuczne). Każda soczewka jest ograniczona przez dwie powierzchnie, z których przynajmniej jedna jest zakrzywiona, czyli jest wycinkiem sfery, powierzchni walcowej lub powstałej w efekcie obrotu krzywej stożkowej, np. elipsy, paraboli czy hiperboli.

W zależności od kształtu i właściwości optycznych, soczewki można podzielić na kilka głównych rodzajów:

  • soczewki skupiające (konwergencyjne) – soczewki te są grubsze w centrum niż na brzegach. Mają zdolność skupiania promieni świetlnych przechodzących przez nie w jednym punkcie, nazywanym ogniskiem;

  • soczewki rozpraszające (dywergencyjne) – w przeciwieństwie do soczewek skupiających, soczewki rozpraszające są cieńsze w centrum niż na brzegach. Powodują rozproszenie promieni świetlnych, co sprawia, że promienie te wydają się pochodzić z jednego punktu, zwanej ogniskiem wirtualnym;

  • soczewki cylindryczne – posiadają różne moce optyczne w dwóch kierunkach prostopadłych do siebie

  • soczewki bifokalne – mają dwie różne strefy o różnych mocach, najczęściej jedną dla widzenia z bliska i drugą dla widzenia z daleka

  • soczewki progresywne – oferują stopniową zmianę mocy optycznej od górnej do dolnej części soczewki, eliminując jednocześnie wyraźne linie podziału między różnymi strefami. Są to zaawansowane technologicznie soczewki, które pozwalają na płynne dostosowanie widzenia do różnych odległości.

R5REbpQjyq1bX
Soczewki
Źródło: dostępny w internecie: https://www.pexels.com/.
spektroskop optyczny
spektroskop optyczny

jest to urządzenie, które pozyskuje i analizuje widma promieniowania świetlnego w zakresie od podczerwieni do nadfioletu. Jego konstrukcja obejmuje poziomą tarczę z kątową podziałką, wewnątrz której umieszczony jest obracający się pryzmat lub siatka dyfrakcyjna oraz kolimator ze źródłem światła.

suwmiarka
suwmiarka

jest to narzędzie służące do wykonywania pomiarów zewnętrznych, wewnętrznych oraz głębokości konkretnego elementu. Przyrząd ten umożliwia zarówno dokładne, jak i orientacyjne pomiary

RT65TvwSs1zdL
Suwmiarka
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
szlifowanie
szlifowanie

to specyficzny proces obróbki mający na celu precyzyjne i delikatne formowanie soczewki okularowej; umożliwia nadanie soczewce odpowiedniego kształtu, aby dokładnie pasowała do oprawy okularowej

RjTj6IzsnORlw
Automat szlifierski
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
wiercenie
wiercenie

jest to operacja obróbki, która polega na wierceniu otworów, na przykład w soczewkach. Pozwala to na umieszczenie soczewek w oprawach poprzez wykorzystanie śrub lub kołków

RCam72prO4JA5
Wiertarka automatyczna
Źródło: Englishsquare.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.