E-materiały do kształcenia zawodowego

Ekologiczna uprawa roślin

ROL.04. Prowadzenie produkcji rolniczej - rolnik 601003

ROL.04. Prowadzenie produkcji rolniczej - technik rolnik 314207

ROL.04. Prowadzenie produkcji rolniczej - technik agrobiznesu 331402

Słownik pojęć dla e‑materiału

Instrukcja korzystania ze słownika

Słownik zawiera pojęcia ułożone w kolejności alfabetycznej. Pojęcia zawierają odnośniki do elementów składowych e‑materiału, w których zostały zastosowane. Za pomocą wyszukiwarki „Filtruj pojęcie” można wyszukać odpowiednie pojęcie w słowniku.

1
allelopatia
allelopatia

wzajemne oddziaływanie na siebie różnych gatunków roślin, rosnących razem lub uprawianych kolejno po sobie, może być zjawiskiem dodatnim, ale jednostronnym

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

bobowate (motylkowate)
bobowate (motylkowate)

rodzina roślin z klasy dwuliściennych (jedna z najliczniejszych), licząca ok. 700 rodzajów i blisko 18 tys. gatunków, są to drzewa, krzewy, byliny i rośliny krótkotrwałe; liście z przylistkami, złożone pierzasto lub dłoniasto; kwiaty zwykle obupłciowe, zebrane w kwiatostany typu: grona, baldachogrona, kłosa lub główki; owoc — strąk, nasiona bezbielmowe, z dużym zarodkiem i materiałami zapasowymi (skrobia) zgromadzonymi w liścieniach; bobowate mają olbrzymie znaczenie gospodarcze; ich korzenie współżyją z bakteriami brodawkowymi, wiążącymi wolny azot z powietrza, wzbogacają glebę w związki mineralne, głównie azotowe (zielone nawozy); wiele bobowatych (np. koniczynę, seradelę, lucernę) uprawia się jako cenne rośliny pastewne, nasiona zaś tzw. roślin strączkowychrośliny strączkowestrączkowych (np. grochu, fasoli, soczewicy) są cennym źródłem białka

R54cFmKIqtLX2
Koniczyna
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Korzyści dla ludzi i środowiska wynikające z ekologicznej uprawy roślinDIeFwTQjYKorzyści dla ludzi i środowiska wynikające z ekologicznej uprawy roślin

choroby płodozmianowe
choroby płodozmianowe

porażenie roślin przez choroby, które przenoszone są na roślinę następczą przez glebę i resztki pożniwne

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

chwasty
chwasty

niepożądane rośliny występujące wśród roślin uprawnych na polach, łąkach, pastwiskach oraz w lasach; konkurują z roślinami uprawnymi o składniki pokarmowe, wodę, światło i miejsce; powodują zmniejszenie i pogorszenie jakości plonów; ponadto mogą być roślinami żywicielskimi grzybów chorobotwórczych i szkodników roślin uprawnych; charakteryzujące się bujnym wzrostem, zdolnościami przystosowania  się do zmiennych warunków, wysokim współczynnikiem rozmnażania i  żywotnością nasion

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

gleby lekkie
gleby lekkie

zbiorowa nazwa gleb, które mają w swoim składzie piaski, lekkie gliny, żwir; są to głównie gleby bielicoziemne, płowe i brunatne; należą do gleb mniej przydatnych rolniczo, z powodu niskiej zawartości związków próchnicznych, ubóstwa składników pokarmowych, kwaśnego odczynu i struktury rozdzielnocząsteczkowej; zajmują ok. 50% powierzchni gleb w Polsce, podnoszenie ich żyzności osiąga się przez nawozy zielone, wapnowanie, zatrzymywanie wody w glebie i stosowanie tylko niezbędnych upraw, żeby ograniczyć parowanie wody

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

jednoroczne rośliny pastewne
jednoroczne rośliny pastewne

wszystkie rośliny uprawiane w plonie głównym, w czystym siewie lub w mieszankach z przeznaczeniem na skarmianie zwierząt. Należą do nich rośliny jednoroczne pastewne bobowatebobowate (motylkowate)bobowate, niebobowate oraz ich mieszanki. Do roślin niebobowatych jednorocznych zaliczyć można: zboża jarezboża jarezboża jare, życicę wielokwiatową, facelię, słonecznik, kapustę pastewną, kukurydzę, gorczycę białą i inne

Zabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatychDu8aHWzCSZabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatych

następstwo roślin
następstwo roślin

zaplanowane z góry na kilka lat zmianowaniezmianowaniezmianowanie gatunków dla określonej powierzchni uprawnej. Podczas stosowania należy wziąć pod uwagę wymagania poszczególnych gatunków oraz znaczenie każdej rośliny jako przedplonu dla kolejnej, uprawianej w ramach zmianowania rośliny

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

nawóz mineralny
nawóz mineralny

sole mineralne lub inne związki chemiczne dodawane do gleby w celu wyrównania ubytku niektórych pierwiastków

Korzyści dla ludzi i środowiska wynikające z ekologicznej uprawy roślinDIeFwTQjYKorzyści dla ludzi i środowiska wynikające z ekologicznej uprawy roślin

plon wtóry
plon wtóry

tworzą rośliny uprawiane w plonie głównym, po zbiorze międzyplonu ozimegozboża ozimeozimego, zbierane tego samego roku. Siew tych roślin jest dość późny, dlatego mogą być uprawiane tylko te gatunki, których termin siewu jest zbliżony do terminu zbioru międzyplonu ozimego. Najczęściej uprawia się kukurydzę na zielonkę, rośliny prosowate, ziemniaki późne, trawy (życica trwała, wielokwiatowa, westerwaldzka, kupkówka pospolita), rośliny bobowatebobowate (motylkowate)bobowate (koniczyna czerwona, lucerna mieszańcowa i ich mieszanki, lucerna chmielowa, seradela), strączkowerośliny strączkowestrączkowe oraz mieszanki strączkowych i zbożowych. Rośliny uprawiane w plonie wtórym wymagają większego nawożenia, szczególnie azotowego

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

płodozmian
płodozmian

system uprawy ziemi polegający na zaplanowanym na kilka lat następstwie roślin  na wyznaczonym do tego celu obszarze podzielonym na pola, dostosowany do specyficznych warunków rolniczo‑ekonomicznych gospodarstwa. Płodozmian określa również strukturę zasiewówstruktura zasiewówstrukturę zasiewów, będącą podstawą do ustalenia typu płodozmianu. Zależnie od potrzeb i możliwości stosować można rotacjęrotacjarotację w cyklach kilkuletnich lub kilkunastoletnich, wiążąc je z hodowlą zwierząt (płodozmiany paszowe, pastewne) lub z przemysłem rolniczym (płodozmiany przemysłowerośliny przemysłoweprzemysłowe). Głównym celem stosowania płodozmianu jest wzrost żyzności gleby, zwiększenie ilości azotu wiązanego biologicznie, co ogranicza stosowanie nawozów mineralnychnawóz mineralnynawozów mineralnych i środków ochrony roślin

Korzyści dla ludzi i środowiska wynikające z ekologicznej uprawy roślinDIeFwTQjYKorzyści dla ludzi i środowiska wynikające z ekologicznej uprawy roślin

poplony
poplony

rośliny uprawiane pomiędzy dwoma plonami głównymi na paszę dla zwierząt lub jako zielony nawóz; w zależności od umiejscowienia poplonu w czasie i zmianowaniuzmianowaniezmianowaniu wyróżnia się: wsiewki poplonowe, poplony ścierniskowe i ozimezboża ozimeozime

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

rośliny o ujemnym wpływie na bilans próchnicy lub neutralne
rośliny o ujemnym wpływie na bilans próchnicy lub neutralne

do tej grupy zaliczają się zboża i rośliny oleiste

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

rośliny obniżające poziom substancji organicznej w glebie
rośliny obniżające poziom substancji organicznej w glebie

rośliny, które pozostawiają mało resztek pożniwnych, a ich uprawa w szerokich międzyrzędziach przyśpiesza rozkład próchnicy i nasilają procesy erozji, należą do nich: rośliny okopowe, warzywa korzeniowe i kukurydza

R9ETENDrMI9Bh
Kolba kukurydzy
Źródło: pxabay.com, domena publiczna.

Zabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatychDu8aHWzCSZabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatych

rośliny przemysłowe
rośliny przemysłowe

rośliny, których plon przeznaczony jest dla przemysłu, wymagają gleb zasobnych w składniki pokarmowe, są to: rzepak, rzepik, lnianka (ozimezboża ozimeozime), rzepak i rzepik jaryzboża jarejary, lniankę jarą, len, konopie, gorczycę, rzodkiew oleistą, mak, słonecznik

R11rMTC85Aekr
Rzepak
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

rośliny strączkowe
rośliny strączkowe

jednoroczne rośliny motylkowe z rodziny bobowatychbobowate (motylkowate)bobowatych wzbogacające glebę w azot uprawiane ze względu na nasiona zawierające 20–50% białka; niektóre rośliny strączkowe, np. peluszkę, wykę siewną uprawia się na zielonkę, inne, np. łubin żółty, użytkuje się jako nawóz zielony

R1ZEmPrTuaAmL
Łubin
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Zabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatychDu8aHWzCSZabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatych

rośliny wzbogacające glebę w substancję organiczną
rośliny wzbogacające glebę w substancję organiczną

wieloletnie rośliny pastewne, rośliny motylkowatebobowate (motylkowate)motylkowate i ich mieszanki z trawami, wpływ na bilans próchnicy mają także międzyplony przyorywane jako zielony nawóz oraz rośliny strączkowerośliny strączkowestrączkowe

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

rotacja
rotacja

kilkuletni cykl następstwa roślinnastępstwo roślinnastępstwa roślin uprawnych na danym obszarze od pierwszego do ostatniego roku

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

struktura zasiewów
struktura zasiewów

procentowy udział poszczególnych gatunków roślin uprawianych w plonie głównym na całkowitej powierzchni gruntów ornych, do obliczeń stosuje się grupy roślin (zbożowe, okopowe, strączkowerośliny strączkowestrączkowe, przemysłowerośliny przemysłoweprzemysłowe, pastewne, łąki i pastwiska)

Ekologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanieDI4s6wXnEkologiczne środki ochrony roślin, ich charakterystyka i zastosowanie

zboża jare
zboża jare

rośliny uprawne jednoroczne, które do zakwitania nie wymagają wychłodzenia, a cały cykl rozwojowy przechodzą w jednym sezonie wegetacyjnym; należą do nich owies, proso, gryka, kukurydza, odmiany jęczmienia, żyta i pszenicy

RmUu0RR6s4FLr
Gryka
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Zabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatychDu8aHWzCSZabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatych

zboża ozime
zboża ozime

jednoroczne rośliny uprawne, które do przebycia całego cyklu rozwojowego wymagają wychłodzenia w okresie zimy; jako rośliny ozime są uprawiane odmiany żyta, pszenicy, jęczmienia, rzepaku i rzepiku

R13QdQNJUHv6w
Żyto ozime
Źródło: pixabay.com, domena publiczna.

Zabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatychDu8aHWzCSZabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatych

zmianowanie
zmianowanie

kilkuletnie następstwo roślinnastępstwo roślinnastępstwo roślin na tym samym polu, zaplanowane zgodnie z panującymi warunkami przyrodniczymi i agrotechnicznymi oraz potrzebami gospodarstwa, zwykle zaczyna się od uprawy roślin poprawiających warunki glebowe, a kończy na roślinach obniżających jakość gleby

Zabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatychDu8aHWzCSZabiegi agrotechniczne stosowane w ekologicznej uprawie roślin motylkowatych

nawóz mineralny
bobowate (motylkowate)
następstwo roślin
rośliny strączkowe
rośliny przemysłowe
rotacja
struktura zasiewów
zboża jare
zboża ozime
zmianowanie