Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
E-materiały do kształcenia zawodowego

Metody pomiarowe

CHM.06. Organizacja i kontrolowanie procesów technologicznych w przemyśle chemicznym - Technik technologii chemicznej 311603

Słownik pojęć dla e‑materiału

Wpisz do poniższego okna słowo lub frazę, w celu wyszukania pojęcia w poniższym słowniku.

1
Atlas interaktywny, pt. Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych
Akredytacja
Akredytacja

Jest to potwierdzenie kompetencji danego podmiotu do działań w określonym obszarze.

Poszerz informacje: Polskie Centrum Akredytacji: https://www.pca.gov.pl/

Alkacymetria
Alkacymetria

Dział analizy miareczkowej bazujący na reakcji kwasu z zasadą. Obejmuje:

  • alkalimetrię, w której miareczkuje się roztworem zasady.

  • acydymetrię, w której miareczkuje się roztworem kwasu.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Plik pdf, wielkość: 1,57 MB, język polski: Alkacymetria: https://chem.pg.edu.pl/documents/175289/4236254/1Chemia_analityczna_Alkacymetria.pdf

Analit
Analit

Składnik wykrywany lub/i oznaczany w analizowanej próbce.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Analiza ilościowa
Analiza ilościowa

Zadaniem analizy ilościowej jest ustalenie składu ilościowego substancji, tj. zawartości (ilości) poszczególnych składników.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Minczewski J., Marczenko Z. Chemia analityczna 2. Chemiczne metody chemii ilościowej, PWN, Warszawa 2004.

Analiza jakościowa
Analiza jakościowa

Zadaniem analizy jakościowej jest ustalenie, z jakich pierwiastków lub związków chemicznych składa się dana substancja.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Minczewski J., Marczenko Z. Chemia analityczna 1.Podstawy teoretyczne i analiza jakościowa, PWN, Warszawa 2004.

Analiza kroplowa
Analiza kroplowa

Poszczególne reakcje wykonuje się na płytce porcelanowej z wgłębieniami, szkiełkach zegarkowych lub bibułce. Na płytkę nanosi się kroplę badanych roztworów i dodaje krople odczynnika dającego charakterystyczny efekt np. zmianę barwy lub wytrącenie osadu.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Analiza kroplowa: https://mlodytechnik.pl/eksperymenty-i-zadania-szkolne/chemia/17045-analiza-kroplowa

Analiza mikrokrystaloskopowa
Analiza mikrokrystaloskopowa

Polega na wykrywaniu kationów i anionów za pomocą reakcji, w wyniku których tworzą się związki o charakterystycznej postaci krystalicznej, które rozpoznaje się przy użyciu mikroskopu.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Analiza pirochemiczna
Analiza pirochemiczna

Metoda analizy jakościowej bazująca na ogrzaniu próbki w płomieniu palnika oraz określeniu zawartości badanej próbki na podstawie ujawnionych cech charakterystycznych np. rozpoznawalnego zapachu.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Analiza spektralna emisyjna
Analiza spektralna emisyjna

Metoda analizy jakościowej bazująca na zdolności emitowania przez atomy pierwiastków charakterystycznego promieniowania przejawiającego się np.barwieniem płomienia palnika.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Analiza systematyczna
Analiza systematyczna

Metoda analizy jakościowej bazująca na stopniowym oddzielaniu lub określaniu obecności, lub braku całych grup jonów. Do analizy systematycznej wykorzystuje się odczynniki dla określonych grup kationów i anionów.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Analiza wybiórcza
Analiza wybiórcza

Oolega na wykrywaniu poszczególnych jonów wprost w roztworze badanym, bez przeprowadzania wstępnego rozdzielania. W analizie wybiórczej stosuje się reakcje specyficzne, które w danych warunkach prowadzenia reakcji reagują tylko z jonem, którego obecność należy wykryć.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Certyfikacja
Certyfikacja

Stanowi pisemne zapewnienie strony trzeciej o zgodności produktu, usługi lub procesu z określonymi wymaganiami.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Certyfikat (atest)
Certyfikat (atest)

Jest to dokument urzędowy lub znak umieszczony na urządzeniu, zaświadczający o dopuszczeniu do bezpiecznego użytkowania w określonych warunkach.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Chłodziarka laboratoryjna ( lodówka)
Chłodziarka laboratoryjna ( lodówka)

Urządzenie służące do bezpiecznego przechowywania substancji wrażliwych na temperaturę, materiałów wybuchowych i łatwopalnych.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Chromatografia
Chromatografia

Metoda rozdzielania mieszanin, w której rozdzielane składniki ulegają podziałowi pomiędzy dwie fazy, z których jedna jest fazą nieruchomą, a druga ruchomą.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Chromatografia: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/chromatografia;3885982.html

Cieplarka
Cieplarka

Urządzenie pozwalające utrzymać zadany poziom temperatury niezależnie od warunków zewnętrznych. Wykorzystywane często do prowadzenia procesów hodowli mikroorganizmów w dogodnych warunkach temperaturowych.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Elektrograwimetria
Elektrograwimetria

Metoda analizy ilościowej bazująca na pomiarze wagi produktów elektrolizy.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Plik pdf, wielkość: 356 KB, język polski: Elektrograwimetria: https://chem.pg.edu.pl/documents/175289/4236621/3Elektrograwimetria.pdf

Elektroliza
Elektroliza

Rozkład elektrolitu pod wpływem przepływającego przez elektrolizer prądu (specjalistyczne urządzenia pomiarowe, służące do laboratoryjnej analizy ilościowej metali. Wykorzystują one zjawisko elektrolizy, czyli zmiany struktury substancji chemicznych, która zachodzi pod wpływem zewnętrznego napięcia elektrycznego).

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Elektroliza: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/elektroliza;3897365.html

Fluorymetria
Fluorymetria

Metoda analityczna bazująca na pomiarze natężenia promieniowania fluorescencyjnego emitowanego przez badaną substancję.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Fotometria płomieniowa
Fotometria płomieniowa

Metoda analityczna bazująca na pomiarze natężenia promieniowania emitowanego przez atomy lub cząsteczki znajdujące się w płomieniu.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Grawimetria (analiza wagowa)
Grawimetria (analiza wagowa)

Metoda analizy ilościowej bazująca polega na badaniu masy produktu reakcji specyficznej np. trudno rozpuszczalnego osadu.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Interferometria
Interferometria

Metoda analityczna bazująca na pomiarze różnicy współczynników załamania światła substancji badanej i wzorcowej.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

W jaki sposób działają systemy interferometryczne: https://www.renishaw.pl/pl/w-jaki-sposob-dziaaja-systemy-interferometryczne--38612

Kompleksometria
Kompleksometria

Polega na tworzeniu rozpuszczalnych, słabo zdysocjowanych (trwałych) związków kompleksowych.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Kompleksometryczne oznaczanie cynku: http://beta.chem.uw.edu.pl/people/MMaj-Zurawska/oznZn.htm

Konduktometria
Konduktometria

Metoda elektroanalityczna bazująca na badaniu przewodnictwa elektrycznego roztworu znajdującego się między dwiema elektrodami.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Kulometria
Kulometria

Jest to metoda elektroanalityczne wykorzystujące elektrolizę w całej objętości roztworu elektrolitu. Mierzy ładunek, który jest niezbędny do utlenienia lub redukcji.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Plik pdf, wielkość 273 KB, język polski: Kulometria jako metoda absolutna: http://www2.chemia.uj.edu.pl/~wieczore/kul.pdf

Łaźnia wodna lub olejowa
Łaźnia wodna lub olejowa

Urządzenie pozwalające utrzymać stałą, zadaną temperaturę próbki.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Metoda strąceniowa
Metoda strąceniowa

Metoda miareczkowa bazująca na reakcji wytrącania trudno rozpuszczalnych osadów w wyniku łączenia jonów titranta (substancji, którą dodajemy) i substancji oznaczanej (analitu).

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Wytrącanie osadów: https://zpe.gov.pl/a/wytracanie-osadow/DuWAGWaya

Mieszadło mechaniczne
Mieszadło mechaniczne

Urządzenie przeznaczone do dokładnego mieszania cieczy o różnych (często dużych) objętościach i gęstościach (nadają się również do mieszania cieczy o dużych lepkościach).

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Mieszadło magnetyczne
Mieszadło magnetyczne

Służy do dokładnego mieszania mniejszych ilości cieczy o niskiej gęstości i lepkości.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Nefelometria
Nefelometria

Metoda analityczna służąca do oznaczania składników poprzez pomiar natężenia światła rozproszonego (efekt Tyndalla) przechodzącego przez zawiesinę.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Na czym polega zjawisko Tyndalla: https://zpe.gov.pl/a/przeczytaj/DYsRBk7k8

Norma
Norma

Dokument, który jest wynikiem normalizacji, standaryzujący wszelką działalność badawczą, technologiczną lub produkcyjną. Norma podaje sposoby postępowania lub cechy charakterystyczne wyrobów lub procesów.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Oksydymetria
Oksydymetria

Metoda bazująca na miareczkowaniu analitu utleniaczem.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Palnik
Palnik

Urządzenie używane w praktyce laboratoryjnej do ogrzania badanej próbki lub w przypadku laboratorium mikrobiologicznego, używany jest on również do oczyszczenia otaczającego powietrza z drobnoustrojów.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Polarymetria
Polarymetria

Metoda analizy ilościowej bazująca na pomiarze kąta skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego przez badany roztwór.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Potencjometria
Potencjometria

Metoda instrumentalna wykorzystująca pomiar tzw. siły elektromotorycznej (SEM) ogniwa.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Próbka analityczna
Próbka analityczna

Część próbki laboratoryjnej na której wykonuje się oznaczenie.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Próbka laboratoryjna
Próbka laboratoryjna

Część próbki reprezentatywnej przeznaczonej do przeprowadzenia analizy.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Próbka reprezentatywna
Próbka reprezentatywna

Część badanego obiektu wykazująca wszystkie jego charakterystyczne cechy.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Próbka wzorcowa
Próbka wzorcowa

Próbka o dokładnie znanym składzie.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Redukcja
Redukcja

Reakcja chemiczna, w wyniku której atom przechodzi z wyższego stopnia utlenienia na niższy.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Redoksymetria
Redoksymetria

Metoda miareczkowa bazująca na przeprowadzeniu reakcji utleniania i redukcji.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Miareczkowanie redoksymetryczne: https://www.youtube.com/watch?v=b8fvvw1Z0LE

Reduktometria
Reduktometria

Metoda w której miareczkuje się analit roztworem reduktora.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Refraktometria
Refraktometria

Metoda analityczna bazująca na pomiarze współczynnika załamania światła w celu identyfikacji substancji oraz oznaczania jej stężenia.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Refraktometria - pomiar współczynnika załamania światła: https://www.youtube.com/watch?v=EwNuHZ2n8Iw

Sedymentacja
Sedymentacja

Proces polegający na grawitacyjnym opadaniu cząstek ciała stałego, rozproszonych w cieczy.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Spektroskopia
Spektroskopia

Dziedzina nauki zajmująca się badaniem właściwości oraz budowy związków chemicznych, oraz ich składowych na podstawie uzyskanych rozkładów natężenia promieniowania elektromagnetycznego. Zakres technik analitycznych pozwalających na rozpoznanie tożsamości związków obecnych w próbce na podstawie uzyskanych widm i bibliotek wzorcowych.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Suszarka
Suszarka

Urządzenie, którego zadaniem jest usunięcie wilgoci z próbki.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Utlenianie
Utlenianie

Reakcja chemiczna, w wyniku której atom przechodzi z niższego stopnia utlenienia na wyższy.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Turbidymetria
Turbidymetria

Metoda polegająca na pomiarze wielkość osłabienia natężenia światła przechodzącego przez roztwór wykazujący zmętnienie.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Wirówka
Wirówka

Urządzenie służące do rozdzielania zawiesin i emulsji.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Woltamperometria
Woltamperometria

Dział chemii analitycznej obejmujący wiele metod elektroanalitycznych opartych na pomiarze prądu płynącego między elektrodami, do których przyłożone jest stałe lub zmienne napięcie.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Wytrząsarka sitowa
Wytrząsarka sitowa

Urządzenie służące do oznaczania składu ziarnowego materiałów sypkich takich jak: kruszywa, piaski itp. główną i wskaźnik jednorodności.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Zamrażarka
Zamrażarka

Urządzenie pozwalające na przechowywanie próbek w temperaturach niższych od temperatur możliwych do osiągnięcia w chłodziarkach.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDlSRAvpYtAtlas interaktywny: Metody pomiarowe stosowane w badaniach laboratoryjnych.

Plansza interaktywna, pt. Pomiary parametrów procesowych
Absorpcja
Absorpcja

Proces polegający na pochłanianiu substancji X w całej objętości substancji Y.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Procesy sorpcyjne: https://www.chmes.pl/procesy-sorpcyjne/

Ciśnienie
Ciśnienie

Wartość siły działającej prostopadle do powierzchni, podzielona przez powierzchnię, na jaką oddziałuje dana siła. Jednostką ciśnienia w układzie SI jest Paskal.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Katalizator
Katalizator

Substancja zwiększająca szybkość reakcji chemicznej. Dodatkowo jest to substancja, która nie zużywa się w trakcie trwania reakcji chemicznej.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Kataliza: https://zasoby1.open.agh.edu.pl/dydaktyka/chemia/a_e_chemia/4_kinetyka_statyka/i_10_00_00.htm

Manometr
Manometr

Przyrząd umożliwiający dokonanie pomiaru ciśnienia.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Natężenie przepływu
Natężenie przepływu

Wartość określająca ilość przepływającego płynu w jednostce czasu przez określoną przestrzeń. Przykładowo objętościowe natężenie przepływu oblicza się za pomocą iloczynu prędkość, z jaką przemieszcza się płyn w analizowanym przewodzie i powierzchni przekroju przewodu. W celu określenia masowego natężenia przepływu należy skorzystać ze wzoru na objętościowe natężenie przepływu z dodatkowym uwzględnieniem gęstości płynu.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Przepływomierz
Przepływomierz

Urządzenie pozwalające określić ilości przepływającego płynu w określonej jednostce czasu.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Schemat P&ID
Schemat P&ID

Schemat przedstawiający orurowanie, aparaturę oraz oprzyrządowanie stosowane do przeprowadzenia procesu produkcyjnego.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Stopień konwersji
Stopień konwersji

Stosunek ilości przereagowanego substratu do początkowej ilości substratu.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Temperatura
Temperatura

Miara średniej energii kinetycznej nieuporządkowanego ruchu cząstek badanego układu. W układzie SI podstawową jednostką temperatury jest Kelvin.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.

Termopara
Termopara

Czujnik temperatury pozwala wyznaczyć wartość temperatury na podstawie zmiany napięcia termoelektrycznego wbudowanych elementów.

Materiał multimedialny: Plansza interaktywnaDIH3DxKGNPlansza interaktywna: Pomiary parametrów procesowych.