Określone wymiary i proporcje obszaru, na którym wykonywany jest rysunek technicznyRysunek technicznyrysunek techniczny.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Maszyna stosowana do obróbki mechanicznej wyrobów z tworzyw sztucznychTworzywo sztucznetworzyw sztucznych.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Zespół części, w którym jeden człon jest nieruchomy, a pozostałe wykonują ściśle określone ruchy.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Mechanizm, w którym ruch obrotowy korby jest przekształcany w ruch posuwisto‑zwrotny napędzanego elementu.

RGo3y9w0khYba

Na ilustracji jest mechanizm jarzmowy. Składa się on z wąskiej i krótkiej prowadnicy, na której osadzony jest niewielki okrągły element. Po obu jego stronach znajdują się ramiona długiej wąskiej ramki. Niżej ramiona ramki obejmują drugi okrągły element. Jest on równie niewielki jak pierwszy. Pod nim znajduje się większe niebieskie koło.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Mechanizm umożliwiający zamianę ruchu krzywki na inny rodzaj ruchu. Zbudowany z  krzywki wykonującej ruch obrotowy i popychacza wykonującego ruch posuwisto‑zwrotny, niekiedy wahadłowy. W innych typach mechanizmów krzywkowych zarówno krzywka, jak i popychacz wykonują ruch posuwisto zwrotny.

R1OeI4NWW1a5F

Na ilustracji jest mechanizm krzywkowy. Przedstawia detal urządzenia przypominający kształtem klucz francuski. W obydwu ramionach tego klucza znajdują się dwa małe okrągłe, obracające się elementy. Pod nimi mamy równie małe metalowe walce połączone z niewielkimi prętami skierowanymi ku dość dużemu stożkowi, który połączony jest z metalowym spłaszczonym prętem a ten z płaskim elementem o nieregularnym kształcie.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Przykład mechanizmu ruchu przerywanegoMechanizmy ruchu przerywanegomechanizmu ruchu przerywanego. Mechanizm maltański zamienia ciągły ruch obrotowy członu napędzającego w ruch przerywany członu napędzanego.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Przykład mechanizmu ruchu przerywanegoMechanizmy ruchu przerywanegomechanizmu ruchu przerywanego, który wykorzystuje się w celu ograniczenia ruchu w jednym z kierunków.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Rodzaj mechanizmów wykorzystywanych do generowania ruchu nieciągłego lub przerywanego. W mechanizmach tych ruch jest okresowo włączany i wyłączany w ustalonych interwałach czasowych lub w odpowiedzi na określone warunki.

RtmOnP7B5ZwOF

Na ilustracji jest mechanizm ruchu przerywanego. Składa się on z dwóch elementów Pierwszy ma kształt krzyża maltańskiego. Jest to czteroramienny krzyż, jego ramiona mają jednakową długość. Ich brzegi mają okrągłe wycięcie. Między ramionami znajdują się wąskie wycięcia. Drugi element ma kształt łzy. Jej okrągła część wypełnia wycięcie w ramieniu krzyża maltańskiego. Po przeciwległej stronie znajduje się dość długi walcowaty bolec.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Proces ustalania standardów i norm dotyczących kształtów oraz wymiarów poszczególnych elementów maszyn, którego celem jest zapewnienie jednolitych wymagań, wymiarowaniaWymiarowaniewymiarowania, tolerowaniaTolerowanie wymiarówtolerowania, materiałów, montażu i innych aspektów dotyczących części maszynowych.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Maszyna sterowana za pomocą komputera i specjalnego oprogramowania, umożliwiającego precyzyjne programowanie ruchów narzędzi w trzech lub więcej osiach. Dzięki zastosowaniu sterowania numerycznego, obrabiarki CNC są bardziej precyzyjne i efektywne w porównaniu do tradycyjnych maszyn narzędziowych obsługiwanych ręcznie.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Grupa urządzeń wykorzystywanych w obróbce mechanicznej. Należą do niej między innymi frezarkiFrezarkafrezarki, tokarkiTokarkatokarki

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Różnice między rzeczywistymi wymiarami lub położeniem elementów a ich nominalnymiWymiar nominalnynominalnymi (teoretycznymi) wartościami, które zostały określone na rysunku. Oznaczają one, jak bardzo elementy różnią się od założonych wartości wymiarów lub położenia. Odchyłki są wyrażane w jednostkach miary (np. milimetrach) i mogą mieć charakter dodatni (gdy element jest większy niż nominalnie) lub ujemny (gdy element jest mniejszy niż nominalnie).

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Proces połączenia 2 elementów o jednakowym wymiarze nominalnymWymiar nominalnywymiarze nominalnym, ale różniących się odchyłkami.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Rodzaj pasowaniaPasowaniepasowania, w którym występuje wcisk, a elementy pozostają względem siebie w spoczynku.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Rodzaj pasowaniaPasowaniepasowania, w którym występuje luz. Oznacza to, że elementy pasowane mogą się względem siebie przemieszczać.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Rodzaj pasowaniaPasowaniepasowania, w którym może wystąpić nieznaczny luz lub wcisk (luz ujemny).

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Urządzenie mechaniczne stosowane do przemieszczania materiałów sypkich lub półsypkich w sposób ciągły. Składa się z wirnika w kształcie ślimaka, który obraca się wewnątrz odpowiednio ukształtowanej obudowy.

Rf7Itln81YWX7

Na ilustracji jest mechanizm przenośnik ślimakowy. Jest to rura. Na jej początku, u góry znajduje się jeden otwór. Na jej końcu, u dołu mamy drugi otwór. Za otworem znajduje się niebieski zawór. Obudowa mechanizmu została odsłonięta. Otwór ukazuje blaszaną spiralę.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Urządzenie mechaniczne używane do przemieszczania materiałów w sposób pulsacyjny za pomocą tłoka wykonującego ruch posuwisto zwrotny wewnątrz obudowy, której wymiary wewnętrzne odpowiadają wymiarom zewnętrznym tłoka.

RNE1xKIrhPcH0

Na ilustracji jest podajnik tłokowy. Składa się z mechanizmu korbowego, przekładni pasowej, tłoka posuwisto zwrotnego oraz dość długiej płaskiej szuflady.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Stosunek długości wymiaru liniowego przedstawionego na rysunku do długości tego samego wymiaru liniowego w rzeczywistości.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Urządzenie używane w celu transportowania płynów, najczęściej oleju lub cieczy hydraulicznej. Zbudowane jest z co najmniej 2 kół zębatych, które obracają się wewnątrz zamkniętej obudowy.

R1dLAxDFsHLtQ

Na ilustracji jest pompa zębata. Przedstawia metalowy sześcian. W górnej ścianie i w lewej znajdują się otwory. Przednia ściana została odsłonięta, ukazując duże koła zębate.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Element mechaniczny wykorzystywany w maszynach i urządzeniach w celu zapewnienia precyzyjnego i płynnego ruchu liniowego. Zbudowany jest z 2 głównych części: szyny liniowej i wózka liniowego. Szyna liniowa to długi, prostokątny element, który jest zamocowany na stałe w konstrukcji maszyny. Natomiast wózek liniowy to elementem przemieszczającym się po prowadnicy i umożliwiającym transport lub napęd obiektu.

R1U016TNoaqfs

Na ilustracji jest prowadnica liniowa. Przedstawia dwie równolegle ułożone szyny metalowe. Osadzono na nich po dwie spłaszczone opaski. Jedna opaska jest szeroka, a druga wąska.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Rodzaj przekładni mechanicznej. Zbudowana jest z tarcz zębatych o specjalnym kształcie, które wpasowują się w siebie. W przekładni ciernej zęby tarcz są wykonane z materiałów o wysokiej twardości, co pozwala na precyzyjne przenoszenie ruchu i momentu obrotowego.

R118awHB9z0OR

Na ilustracji jest przekładnia cierna. Przedstawia mechanizm urządzenia, które jest zbudowane z dwóch kół ciernych o walcowatym kształcie. Górne koło ma postać wąskiej szpuli, dolny ma postać nieco szerszej szpuli z umocowanymi do niej pięcioma cylindrami. Umocowane są po lewej stronie i mają coraz mniejszą średnicę. Szpule opasane są przez łączącą je taśmę.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Rodzaj przekładni mechanicznej. Mechanizm umożliwiający przekazywania ruchu i momentu obrotowego między dwoma wałami. Składa się z dwóch zestawów zębów, które wpasowują się w siebie i obracają się wokół osi.

R1a3wuFonDhAu

Na ilustracji jest przekładnia zębata. Przedstawia wnętrze mechanizmu urządzenia, którego obudowa ma kształt prostokąta ze ściętym górnym lewym rogiem i z dwiema wypustkami, u dołu i po prawej stronie. We wnętrzu urządzenia znajduje się 6 kół zębatych o zbliżonej średnicy.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Dokumentacja graficzna, która przedstawia konstrukcję, wymiary i szczegóły techniczne mechanizmów, części, obiektów lub układów.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Urządzenie wykorzystywane w układach hydraulicznych do przekształcania energii hydraulicznej na energię mechaniczną. Składa się z cylindra hydraulicznego i tłoka, który porusza się wewnątrz cylindra pod wpływem ciśnienia hydraulicznego. Siłownik hydrauliczny może generować siłę i wywierać nacisk, umożliwiając przemieszczanie lub napędzanie różnych elementów maszyn i urządzeń.

RXYiHhL89Gzrb

Na ilustracji jest siłownik hydrauliczny. Przedstawia mechanizm urządzenia przypominające kształtem strzykawkę. Składa się z wąskiego pręta ze spiralnymi żłobieniami wystającego z obudowy w kształcie cylindra. Cylinder zakończony jest uchwytem z okrągłym otworem. Ukazane jest wnętrze cylindra, gdzie znajduje się długi, dość gruby pręt. Z przodu otoczony jest dwoma niebieskimi pierścieniami. W głębi urządzenia na pręcie osadzono 3 połączone ze sobą walce, niebieski, czarny i niebieski.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Mechanizm stosowany w budowie maszyn do łączenia oraz rozłączania wałów w celu przekazywania momentu obrotowego.

RJkaJ9wkR1DqE

Na ilustracji jest sprzęgło. Przedstawia wałek, na który nałożono zestaw wielu kół zębatych. Koła są osłonięte metalową obudową.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Maszyna wykorzystywana do obróbki mechanicznej wyrobów z tworzyw sztucznychTworzywo sztucznetworzyw sztucznych o powierzchniach brył obrotowych takich jak wałki, kule, stożki oraz gwinty.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Dopuszczalne odchylenieOdchyłkiodchylenie od nominalnej wartości wymiaru danego elementu. Wpływa ona na dokładność wykonania i dopasowanie elementu. Tolerancję wymiarów określa się jako różnicę między wymiarem granicznym górnymWymiar graniczny górnywymiarem granicznym górnym, a wymiarem granicznym dolnymWymiar graniczny dolnywymiarem granicznym dolnym.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Rodzaj tolerowaniaTolerowanie wymiarówtolerowania, w którym jedna z odchyłek jest równa 0, natomiast druga przyjmuje wartość tolerancji.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Rodzaj tolerowaniaTolerowanie wymiarówtolerowania, w którym obie odchyłki różnią się znakami i wartościami.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Rodzaj tolerowaniaTolerowanie wymiarówtolerowania, w którym obie odchyłki mają ten sam znak, ale różnią się wartościami.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Rodzaj tolerowaniaTolerowanie wymiarówtolerowania, w którym obie odchyłki są jednakowe i różnią się od siebie jedynie znakiem.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Proces określania akceptowalnego zakresu odchyleń od wymiarów nominalnych.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

materiały składające się z polimerów syntetycznych (wytworzonych sztucznie przez człowieka i niewystępujących w naturze) lub zmodyfikowanych polimerów naturalnych oraz dodatków modyfikujących takich jak np. napełniacze proszkowe lub włókniste, stabilizatory termiczne, stabilizatory promieniowania UV, uniepalniacze, środki antystatyczne, środki spieniające, barwniki itp. Termin „tworzywa sztuczne” funkcjonuje obok często stosowanych określeń potocznych, np. plastik. Najściślejszym terminem obejmującym wszystkie materiały zawierające jako główny składnik polimer, bez rozróżniania, czy jest on pochodzenia sztucznego czy naturalnego, jest określenie „tworzywa polimerowe”.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Mechanizm zbudowany ze specjalnych ramion zamontowanych symetrycznie, tak aby równą siłą wywierać nacisk na płytę stołu ruchomego. Zasada działania układu kolanowego opiera się na mechanicznym przełożeniu siły napędu na siłę zwarcia.

RIcXvwIzoFq8l

Na ilustracji jest układ kolanowy. Przedstawia mechanizm urządzenia składający się z czterech metalowych prętów ułożonych symetrycznie. Wewnątrz utworzonego w ten sposób stelażu znajdują się ruchome ramiona połączone ze sobą sworzniami oraz z płytą stołu ruchomego. Stół ruchomy połączony jest z ruchomym wózkiem osadzonym na spłaszczonej prowadnicy. Napęd urządzenia znajduje się na jego szczycie, poza stelażem.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Różnica między wymiarem nominalnymWymiar nominalnywymiarem nominalnym a maksymalną dopuszczalnych wartością odchyleń dla danego wymiaru na rysunku technicznymRysunek technicznyrysunku technicznym.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Maszyna używana do formowania tworzyw sztucznychTworzywo sztucznetworzyw sztucznych metodą wtryskową.

Materiał multimedialny: AnimacjaDHrROEsnaAnimacja: Podstawy budowy maszyn i urządzeń do obróbki metali i tworzyw sztucznych.

Najmniejsza akceptowalna wartość wymiaru określonego na rysunku technicznymRysunek technicznyrysunku technicznym. Oznacza to, że dany wymiar nie może być mniejszy niż podana wartość. Wymiar graniczny dolny jest używany w celu zapewnienia, że elementy konstrukcyjne spełniają minimalne wymagania dotyczące rozmiaru i funkcji.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Największa akceptowalna wartość wymiaru określonego na rysunku technicznym. Oznacza to, że dany wymiar nie może być większy niż podana wartość. Wymiar graniczny górny jest używany w celu określenia maksymalnych dopuszczalnych odchyleńOdchyłkiodchyleń od nominalnej wartości wymiaru.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Wartość wymiaru, która jest przyjęta jako wartość referencyjna (lub oczekiwana) dla danego wymiaru na rysunku technicznymRysunek technicznyrysunku technicznym. Jest to wartość, na podstawie której projektowany obiekt jest konstruowany.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.

Proces umieszczania wymiarów na rysunku technicznymRysunek technicznyrysunku technicznym za pomocą linii, liczb i znaków wymiarowych.

Materiał multimedialny: Atlas interaktywnyDenZRNOAIAtlas interaktywny: Zasady rysunku technicznego, tolerancji i pasowania oraz podstawy normalizacji.