E-materiały do kształcenia zawodowego

Maszyny synchroniczne

ELE.01 Montaż i obsługa maszyn i urządzeń elektrycznych – elektromechanik 741201

bg‑pink

Słownik pojęć dla e‑materiału

RDnmpq2OLn2y7
Instrukcja korzystania ze słownika Słownik pojęć do e-zasobu zawiera hasła oraz ich definicje. Hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej. Wybrane pojęcia zawierają również odsyłacze (linki) do elementów składowych e‑zasobu, w których zostały użyte. Poprawne korzystanie ze słownika pojęć pozwoli Ci opanować podstawowy zasób słownictwa branżowego oraz ułatwi przyswojenie wiedzy zawartej w e-zasobie.
1
cewka
cewka

element elektryczny, składający się z długiego drutu owiniętego wokół izolowanego rdzenia, który jest stosowany do przekształcania energii elektrycznejenergia elektrycznaenergii elektrycznej na energię magnetycznąenergia magnetycznaenergię magnetyczną i odwrotnie; cewki są często stosowane jako elementy transformatorów, silników elektrycznych, przekaźników i wielu innych urządzeń elektrycznych; działanie cewki opiera się na zjawisku indukcji elektromagnetycznej, gdzie przepływ prądu przez cewkę generuje pole magnetycznpole magnetycznepole magnetyczne, a ruch wirnikawirnikwirnika w pobliżu cewki powoduje zmiany pola magnetycznego i generuje prąd elektryczny

dławik rozruchowy
dławik rozruchowy

element układu elektrycznego, który jest stosowany w celu ograniczenia prądu rozruchowego silnika elektrycznego

energia elektryczna
energia elektryczna

forma energii, która jest wynikiem przepływu elektronów w przewodniku; jest jednym z podstawowych rodzajów energii i jest stosowana do zasilania wielu urządzeń i maszyn, takich jak silniki elektryczne, żarówki, telewizory, komputery i wiele innych

energia magnetyczna
energia magnetyczna

forma energii związana z polami magnetycznymipole magnetycznepolami magnetycznymi; jest również obecna w naturze, np. w polach magnetycznych Ziemi i Słońca; energia magnetyczna jest często wykorzystywana do generowania prądu elektrycznego w generatorach elektrycznych, w których ruch magnetyczny jest przekazywany na cewkę, co powoduje wytworzenie prądu elektrycznego

komutator
komutator

to element służący do przełączania kierunku przepływu prądu, montowany na wirnikuwirnikwirniku komutatorowych maszyn elektrycznych (silników na prąd stały oraz prądnic); dzięki użyciu komutatora możliwy jest przepływ prądu do wirnika synchronicznie z obrotem wirnika

magnes trwały
magnes trwały

rodzaj magnesu, który po utworzeniu pola magnetycznegopole magnetycznepola magnetycznego, pozostaje magnetycznie zaktywowany bez konieczności stałego dostarczania energii elektrycznej; magnesy trwałe są wykonane ze specjalnych materiałów magnetycznych, takich jak neodym, samarium‑kobalt lub alnico, i są stosowane w wielu miejscach, w tym w silnikach elektrycznych, magnesach do usuwania metali z materiałów i w urządzeniach elektronicznych

moc
moc

podstawowy parametr maszyn prądu zmiennego; wyrażana w W (watach) zależność napięcia, prądu, współczynnika mocy i sprawności maszyny

moment rozruchowy
moment rozruchowy

(ang. torque) to siła, która jest generowana przez silnik i przekazywana na elementy układu napędowego w celu wprowadzenia ruchu; moment rozruchowy jest ważnym parametrem opisującym wydajność silnika – im większy moment rozruchowy, tym łatwiej silnik jest w stanie poruszyć cięższe obciążenia lub rozpocząć ruch z większą prędkością

napięcie elektryczne
napięcie elektryczne

(ang. electric voltage) – wielkość fizyczna określona między dwoma punktami obwodu elektrycznego lub przestrzeni, liczbowo równa pracy potrzebnej na przeniesienie ładunku elektrycznego o wartości jednostkowej między tymi punktami; jednostką miary napięcia elektrycznego jest wolt (V)

pole magnetyczne
pole magnetyczne

strefa wokół źródła magnetycznego, gdzie oddziaływuje siła magnetyczna; siła ta wpływa na cząstki z dodatnimi lub ujemnymi momentami magnetycznymi, powodując ich ruch lub zmianę orbity; pola magnetyczne powstają w wyniku drgań elektronów wewnątrz magnetycznych materiałów albo przez przepływ prądu elektrycznego

prąd przemienny
prąd przemienny

(ang. alternating current, AC) – prąd zmieniający się w sposób powtarzalny, płynący na przemian – raz w jedną, raz w drugą stronę tak, że średnia wartość jego natężenia jest równa zeru; najczęściej spotykana jest jego odmiana o przebiegu sinusoidalnym

prąd stały
prąd stały

(ang. direct current, DC) – prąd, który posiada stały zwrot oraz kierunek przepływu ładunków elektrycznych; dzięki tej specyfice – prąd stały wykorzystywany jest do zasilania m.in. półprzewodnikowych układów elektronicznych

prąd wzbudzenia
prąd wzbudzenia

minimalna wartość prądu potrzebna do wzbudzenia (uruchomienia) generatora elektrycznego lub silnika elektrycznego; jest to wartość progowa, powyżej której urządzenie jest w stanie pracować poprawnie; im większy prąd wzbudzenia, tym trudniejsze jest uruchomienie urządzenia

prądnica (generator)
prądnica (generator)

maszyna wirująca, która przetwarza energię mechaniczną na elektrycznąenergia elektrycznaelektryczną

prądnica synchroniczna
prądnica synchroniczna

rodzaj prądnicy, która wytwarza prąd elektryczny poprzez obracanie się wirnikawirnikwirnika wokół stałej osi magnetycznej; w prądnicach synchronicznych wirnik jest zbudowany z magnesów trwałych lub cewekcewkacewek, a jego prędkość obrotowa jest zsynchronizowana z częstotliwością pola magnetycznegopole magnetycznepola magnetycznego generowanego przez stojanstojanstojan

przemiennik częstotliwości
przemiennik częstotliwości

urządzenie elektroniczne, które zmienia stałe napięcie DC (prądu stałego) na zmienny prąd AC (prądu zmiennego); przemiennik częstotliwości jest często wykorzystywany w procesie rozruchu częstotliwościowego silnika elektrycznego, gdzie reguluje on częstotliwość i amplitudę napięcia zasilającego silnik, aby uzyskać odpowiednią prędkość obrotową; przemiennik częstotliwości jest często stosowany również jako element układów zasilania awaryjnego, aby zapewnić ciągłość dostaw energii elektrycznejenergia elektrycznaenergii elektrycznej w razie awarii

rozruch asynchroniczny
rozruch asynchroniczny

sposób uruchamiania silnika elektrycznego, w którym wirnikwirnikwirnik jest obracany z inną prędkością niż częstotliwość pola magnetycznegopole magnetycznepola magnetycznego generowanego przez stojanstojanstojan; w silnikach asynchronicznych wirnik jest napędzany bezpośrednio przez prąd elektryczny, który powoduje jego obrót; w przeciwieństwie do silników synchronicznych, silniki asynchroniczne nie wymagają dodatkowej regulacji, aby utrzymać ich prędkość obrotową

rozruch częstotliwościowy
rozruch częstotliwościowy

sposób uruchamiania silnika synchronicznego, w którym częstotliwość napięcia zasilającego jest zmienna; w tym procesie napięcie zasilające jest regulowane za pomocą falownika, który zmienia częstotliwość napięcia zasilającego i jego amplitudę, aby uzyskać odpowiednie napięcie i prędkość obrotową dla silnika; rozruch częstotliwościowy jest bardziej skomplikowany niż rozruch asynchroniczny, ale daje więcej możliwości regulacji i kontroli nad prędkością obrotową silnika

silnik (motor)
silnik (motor)

maszyna wirująca, która przetwarza energię elektrycznąenergia elektrycznaenergię elektryczną na mechaniczną

stojan (stator)
stojan (stator)

nieruchoma część elektrycznej maszyny wirującej

twornik
twornik

część elektrycznej maszyny wirującej (stojanstojanstojan albo wirnikwirnikwirnik), do której doprowadza się energię elektrycznąenergia elektrycznaenergię elektryczną do przetworzenia w maszynie albo od której odprowadza się energię elektryczną już przetworzoną w maszynie

wirnik (rotor)
wirnik (rotor)

ruchoma część elektrycznej maszyny wirującej

wirnik cylindryczny
wirnik cylindryczny

rodzaj wirnikawirnikwirnika stosowanego w silnikach elektrycznych, takich jak silniki synchroniczne i asynchroniczne; jest on zbudowany z cylindrycznego korpusu, na którym znajdują się magnesy trwałe lub cewkicewkacewki; wirnik cylindryczny jest umieszczony wewnątrz stojanastojanstojana i współdziała z nim, tworząc pola magnetycznepole magnetycznepola magnetyczne, które są odpowiedzialne za generowanie siły elektromotorycznej i napędzanie wału silnika

wirnik jawnobiegunowy
wirnik jawnobiegunowy

rodzaj wirnikawirnikwirnika, który nie posiada wyraźnych biegunów magnetycznych; zamiast tego, jego pole magnetycznepole magnetycznepole magnetyczne jest rozproszone i stanowi sumę wielu mniejszych pól magnetycznych generowanych przez elementy takie jak cewkicewkacewki lub powierzchnie biegunowe; wirniki jawnobiegunowe są często stosowane w silnikach elektrycznych i alternatorach, gdzie wymagane jest generowanie ciągłego i równomiernego pola magnetycznego

cewka
energia elektryczna
energia magnetyczna
pole magnetyczne
wirnik
stojan